Από τον Μεταξοσκώληκα στο Κιμονό

Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στην Ιαπωνία

ΤΙ ΘΑ γίνη αν δώσετε πολλή τροφή σ’ ένα σκουλήκι; Αυτό εξαρτάται από το είδος του σκουληκιού. Αν είναι μεταξοσκώληκας, θα χρειασθή πρώτης τάξεως μεταχείρισι από την ημέρα που θα γεννηθή. Αλλά τα αποτελέσματα αξίζουν την προσπάθεια.

Ένας μεταξοσκώληκας είναι το μεσαίο στάδιο, ή στάδιο κάμπιας της αναπτύξεως ενός λεπιδόπτερου που καλείται Βόμβυξ της Μορέας. Η ζωή του αρχίζει όταν ένα ώριμο λεπιδόπτερο γεννά 300 έως 500 αυγά. Αυτά, εν τούτοις, δεν θα αναπτυχθούν περισσότερο, μέχρις ότου η θερμοκρασία είναι ακριβώς η σωστή.

Στην Ιαπωνία, οι μεταξοκαλλιεργηταί βάζουν τα αυγά σε κρύα αποθήκη μέχρι τον επόμενο Μάιο. Η εκκόλαψις τότε διακόπτεται. Σε τρεις ή τέσσερις περιπτώσεις στη διάρκεια των επομένων πέντε μηνών, τα αυγά φέρονται σ’ ένα δωμάτιο με θερμοκρασία περίπου 18 βαθμών Κελσίου (65 Φαρενάιτ). Έπειτα η θερμοκρασία βαθμιαίως αυξάνεται λίγο κάθε μέρα μέχρις ότου φθάση τους 25 βαθμούς Κελσίου (77 Φαρενάιτ). Σ’ αυτό το σημείο κάνει την εμφάνισί του ο μεταξοσκώληκας.

Εβδομάδες Συμποσίου

Οι εργάτες μεταφέρουν τώρα τους νεογέννητους μεταξοσκώληκες σ’ ένα ειδικό δωμάτιο διατροφής. Εδώ αρκετοί δίσκοι, που ο καθένας περιέχει πολλά σκουλήκια, τοποθετούνται ο ένας επάνω από τον άλλο σε ράφια, σε απόστασι δύο περίπου ποδών (0,6 μέτρα) μεταξύ τους. Ένας ειδικός τοποθετεί ένα στρώμα καθαρής γάζας ή δικτυωτού από βούρλα κατά πλάτος του δίσκου και δύο φορές κάθε μέρα σκορπίζει φύλλα μουριάς επάνω του. Όταν το καταλάβουν αυτό οι μεταξοσκώληκες, κινούνται σπασμωδικά και ανοίγουν δρόμο ανάμεσα από το κάλυμμα και αρχίζουν να τρώγουν με αρπακτική διάθεσι.

Αυτό το συμπόσιο διαρκεί περίπου είκοσι ημέρες. Και τι μεταμόρφωσις λαμβάνει χώρα! Κατά την γέννησι, τα βρέφη έχουν μήκος μόνο ένα δωδέκατο της ίντσας (2,1 χιλιοστά). Αλλά μετά από εβδομάδες συμποσίου, φθάνουν σε μήκος τρισήμισυ ιντσών (89 χιλιοστά), έχοντας καταναλώσει περισσότερο από είκοσι φορές το βάρος τους. Το σώμα ενός πλήρως ανεπτυγμένου μεταξοσκώληκος μπορεί να έχη πάχος σχεδόν μια ίντσα (25,4 χιλιοστά), και είναι γεμάτο από υγρό μετάξι.

Αφού καταβροχθίσουν αρκετά, οι μεταξοσκώληκες σηκώνουν το μπροστινό μέρος του σώματος τους στον αέρα και αρχίζουν να το κινούν μπρος-πίσω. Όταν το κάνουν αυτό, οι εργάτες αντιλαμβάνονται ότι είναι καιρός να αρχίσουν τα σκουλήκια να κλώθουν το μεταξένιο τους κουκούλι.

Μεταξωτό Παλάτι

Γι’ αυτήν τη δραστηριότητα, οι ξυλουργοί έχουν κατασκευάσει ειδικά πλαίσια με κυβικές οπές μήκους δυόμισυ ιντσών (63 χιλιοστών) και ύψους δύο ιντσών (51 χιλιοστών), οι οποίες είναι ανοικτές και στα δύο άκρα. Ένας μεταξοσκώληκας πηγαίνει μέσα σε κάθε ένα από αυτά τα διαμερίσματα.

Εγκατεστημένη μέσα στην δική της οπή, αυτή η μοναδική κάμπια αρχίζει να κλώθη ένα παλάτι από μετάξι. «Για να το κάνη αυτό,» παρατηρεί Η Παγκόσμιος Εγκυκλοπαιδεία του Βιβλίου, «κουνάει το κεφάλι της από τη μια πλευρά στην άλλη σε μια σειρά επιδεικτικών κινήσεων. Δύο αδένες κοντά στην κάτω σιαγόνα του μεταξοσκώληκος εκκρίνουν ένα υγρό που σκληραίνει σε φίνες μεταξωτές κλωστές καθώς έρχεται σε επαφή με τον αέρα. Την ίδια ώρα, εκκρίνει μια κόλλα που λέγεται σερισίν. Η σερισίν κολλάει στερεά τις δύο μεταξωτές κλωστές μαζί.» Αυτό συνεχίζεται για τρεις ημέρες περίπου, μέχρις ότου όλο το υγρό μετάξι τελειώσει. Ένα τελειωμένο κουκούλι περιλαμβάνει ένα νήμα μεταξωτής κλωστής περίπου 1.300 μέτρων (4.265 ποδών) μήκους.

Μέσα στο τελειωμένο κουκούλι η κάμπια γίνεται χρυσαλλίδα. Έτσι αρχίζει το τρίτο στάδιο ή στάδιο σκώρου, της υπάρξεως του βόμβυκος της Μορέας. Αν αφεθή μόνη της, η χρυσαλλίδα θα γίνη σκώρος και θα βγη έξω από το κουκούλι, σπάζοντας τη μεταξωτή κλωστή σε εκατοντάδες μέρη. Για ν’ αποφευχθή αυτό, τα κουκούλια περνώνται ανάμεσα από σωλήνες ζεστού αέρος, κι έτσι σκοτώνονται οι σκώροι που αναπτύσσονται μέσα.

Ξετυλίγοντας το Μετάξι

Έπειτα, οι εργάτες μαζεύουν τα κουκούλια για βράσιμο. Αυτή η μέθοδος μαλακώνει την σερισίν κόλλα κι έτσι μπορεί το άκρο της μεταξωτής κλωστής να πιασθή πιο εύκολα. Κάθε νήμα είναι τόσο λεπτό σαν ιστός αράχνης, και δεν μπορεί να χρησιμοποιηθή μεμονωμένα. Από εκεί, ανάλογα με το επιθυμητό πάχος, κλωστές από τέσσερα έως είκοσι κουκούλια θα τυλιχθούν σε καρούλια και θα γίνουν ένα μόνο νήμα στριμμένης κλωστής.

Αργότερα, το μετάξι αφαιρείται από τα καρούλια και περιπλέκεται σε μικρές σπειρωτές δεσμίδες που λέγονται «κουβάρια.» Τώρα είναι έτοιμο για «στρίψιμο» (θρόιν, στα Αγγλικά). Εξηγώντας αυτό τον όρο, Η Παγκόσμιος Εγκυκλοπαιδεία του Βιβλίου λέγει: «Ο όρος προέρχεται από την Αγγλο-Σαξωνική λέξι θρο, σημαίνει στρίβω. Το στρίψιμο αυξάνει την περιστροφή ή προσθέτει νήματα και τα περιπλέκει μαζί. Ο αριθμός των κλωστών που ρίχνονται μαζί εξαρτάται από το ύφασμα που θα υφανθή.» Μετά το στρίψιμο, οι κλωστές τυλίγονται επάνω σε μπομπίνες, κώνους ή κουβαρίστρες, οι οποίες χρησιμοποιούνται στην ύφανσι. Είναι σπουδαίο να το κάνουν αυτό προσεκτικά. Μια λεία, χωρίς κόμπους κλωστή κάνει τον υφαντή ευτυχή.

Ύφανσις και Βάψιμο

Το πρώτο βήμα στην ύφανσι λέγεται «διάσιμο» ή «στημόνισμα.» Είναι η προετοιμασία του νήματος που εκτείνεται κατά μήκος μέσα σε ένα ύφασμα. Το στημόνισμα είναι μια κουραστική εργασία, διότι κάθε κλωστή πρέπει να απέχη εξ ίσου από τις δύο πλαϊνές της. Αλλιώς, τα στημόνια θα συγχωνευθούν και θα μπερδευτούν το ένα με το άλλο, με αποτέλεσμα μία ανώμαλη ύφανσι.

Ο υφαντής εργάζεται το σταυρόνημα εναλλάξ επάνω και κάτω από τα στημόνια. Επάνω στον αργαλειό τα στημόνια χωρίζονται σε δύο σειρές, έτσι ώστε ένα σταυρόνημα περνά επάνω από τη μια σειρά όταν οδηγήται κατά μήκος του στημονιού προς μια κατεύθυνσι και κάτω από την ίδια σειρά όταν κινήται κατά μήκος του στημονιού από την αντίθετη μεριά. Αυτό το υφασμένο μετάξι είναι σκληρό και θαμπό. Αλλά μετά από προσεκτικά ελεγμένο καθάρισμα εν θερμώ εμφανίζεται μαλακό και άσπρο σαν μαργαριτάρι.

Τώρα είναι καιρός να προστεθή το χρώμα. Ένας τρόπος για να γίνη αυτό είναι η ζωγραφική με το χέρι. Γι’ αυτή την εργασία στην Ιαπωνία, το καθαρό άσπρο ύφασμα πρώτα ράβεται προσωρινά σε κιμονό. Έπειτα ένα επιδέξιο χέρι ζωγραφίζει ένα σχέδιο με μια βούρτσα βουτηγμένη στον χυμό μπλε λουλουδιού. Κατόπιν, από ένα χάρτινο χωνί βγάζουν κόλλα και την τοποθετούν στις άκρες του σχεδίου. Μέσα σ’ αυτά τα όρια τοποθετούνται τα χρώματα. Μετά, απλώνεται επάνω στο σχέδιο μια πάστα από ρύζι, πίτουρα ρυζιού, αλάτι και αλισίβα για να εμποδίση την απορρόφησι της μπογιάς που χρησιμοποιείται για τον φόντο.

Μια άλλη μέθοδος είναι το βάψιμο με διάτρητο φύλλο αποτυπώσεως. Αυτός ο τρόπος απαιτεί ένα διάτρητο φύλλο για κάθε χρώμα του σχεδίου. Αφού βάλωμε τα διάτρητα φύλλα επάνω από το μετάξι, τα χρώματα αλείφονται από πάνω με το χέρι.

Άσχετα με τη μέθοδο που χρησιμοποιείται, είναι απαραίτητο να εκπέμψουμε ατμό στα κιμονό για περισσότερο από μισή ώρα για να βεβαιωθούμε ότι τα χρώματα σταθεροποιήθηκαν. Ένα ξέβγαλμα με τρεχούμενο νερό ξεπλύνει το πλεόνασμα της βαφής. Γνωρίζοντας ότι οι γυναίκες πάντοτε αγαπούν το όμορφο, μια κεντήστρα προσθέτει χρυσό ασημένιο νήμα στο ήδη περίπλοκο σχέδιο. Τελικά μια πρέσσα ατμού συμπληρώνει το ωραίο κιμονό.

Οι νεαρές Γιαπωνέζες αγαπούν τα παστέλ χρώματα με ζωηρά σχέδια. Για ειδικές περιπτώσεις, τα άγαμα κορίτσια φορούν ζωηρά κιμονό με μακρυά φαρδιά μανίκια. Αυτά που φορούν οι παντρεμένες γυναίκες έχουν κάπως πιο απαλά χρώματα· και οι πιο ηλικιωμένες γυναίκες, ειδικά στις αγροτικές περιοχές, προτιμούν τα απλά κιμονό σε γκρίζο ή καφέ. Γνωρίζατε ότι και οι Ιάπωνες, επίσης φορούν κιμονό; Γενικά διαλέγουν απλά σκούρα χρώματα.

Κατά τη διάρκεια χιλιάδων ετών οι λαμπερές σαν μαργαριτάρια και φυσικές πτυχές του μεταξιού ελκύουν τους ανθρώπους. Επί πλέον, το μετάξι είναι άνετο να το φοράη κανείς διότι είναι πρωτεΐνη και επιτρέπει στο σώμα να αναπνέη. Δεν πιάνει εύκολα φωτιά. Πόση εκτίμησι μπορούμε να έχουμε για τη σοφία του Δημιουργού στο να προμηθεύση τον καταπληκτικό μεταξοσκώληκα!—Ψαλμ. 104:24.