Τι να Κάμωμε για την Κρίσι του Καφέ;

ΠΡΙΝ από χρόνια, το 1930, ο καφές παρήγετο σε τόσο μεγάλες ποσότητες ώστε οι Βραζιλιανοί καλλιεργηταί αναφέρεται ότι έκαψαν 70 εκατομμύρια σάκκους καφέ! Και στη δεκαετία του 1940, μια διαφήμησις του καφέ στην εφημερίδα Ποστ της Νέας Υόρκης προσέφερε δύο σάκκους του ενός πάουντ προς 77 σεντς.

Όπως γνωρίζουν καλά οι φίλοι του καφέ, τα πράγματα έχουν αλλάξει σημαντικά στη δεκαετία του 1970. Η τιμή των 4 έως 5 δολλαρίων του καφέ ανά πάουντ, μετέτρεψε τον καφέ από σχεδόν ασήμαντο είδος στα καλάθια για ψώνια, σε κύριο εμπόρευμα. Στο Τόκυο, όταν ένα φλυτζάνι καφέ έφθασε την τιμή των 300 Γεν (περίπου 1 δολλάριο) σε μερικά μαγαζιά, οι ιδιοκτήτες κατηγορήθηκαν από την εφημερίδα Ντέηλυ Γιομιούρι ότι «έδρεψαν καιροσκοπικά κέρδη από την άνοδο της τιμής.»

Οι υψηλές τιμές του καφέ δεν αποτελούν μεγάλο πρόβλημα για τους Ιάπωνες που αγαπούν το τσάι και οι οποίοι πίνουν ετησίως κατά μέσον όρο μόνο 100 περίπου φλυτζάνια καφέ ο καθένας. Αλλά για τους Σουηδούς, που καταναλίσκουν κατά μέσον όρο πάνω από 1.300 φλυτζάνια το χρόνο κατ’ άτομο, ο καφές μπορεί να γίνη ένα πραγματικό έξοδο. Ο μέσος όρος της συνήθειας του Αμερικανού βρίσκεται μεταξύ αυτών των δύο άκρων, καταναλίσκει δηλαδή 800 περίπου φλυτζάνια ετησίως. Έτσι, ο καφές που φτιάχνεται στο σπίτι έγινε μια συνήθεια που στοιχίζει 75 περίπου δολλάρια τον χρόνο γι’ αυτούς.

Πίσω από την Άνοδο της Τιμής

Αλλά τι προκάλεσε τις υψηλές τιμές; Υπάρχει κάποια αλήθεια στις κατηγορίες για συνωμοσία μεταξύ των εθνών που καλλιεργούν καφέ για να υψώσουν τις τιμές των, όπως έκανε και ο συνασπισμός πετρελαιοπαραγωγών εθνών; Ή μήπως υπήρξε πράγματι κάποια έλλειψις που προκάλεσε την άνοδο των τιμών εξ αιτίας των πιέσεων της αγοράς; Το ζήτημα αυτό έγινε θέμα μεγάλων συζητήσεων μεταξύ των φίλων του καφέ. Καταναλωταί και πολιτικοί εξετόξευσαν ωργισμένες κατηγορίες. Έγινε έκκλησις για αποκλεισμό (μποϋκοττάρισμα) του καφέ, επειδή οι υπεύθυνοι ήλπιζαν να κατεβάσουν τις τιμές αν ελάττωναν τη ζήτησι.

Απ’ ό,τι φαίνεται από τις ενδείξεις, υπάρχουν περισσότερες από μια αιτίες για την άνοδο της τιμής του καφέ. Και μπορεί ν’ αληθεύουν τόσο μερικές από τις κατηγορίες εκ μέρους των καταναλωτών, όσο και οι απολογίες υπερασπίσεως εκ μέρους των παραγωγών του καφέ.

Το σημείο ενάρξεως, φυσικά, ήταν η θανατηφόρος παγωνιά το 1975 στη Βραζιλία, που μείωσε την ετήσια παραγωγή της κατά τα δύο τρίτα και πλέον το 1976. Τα νέα καφεόδενδρα δεν θα μπορέσουν ν’ αρχίσουν να παράγουν μέχρι το 1978 το ενωρίτερο. Επί πλέον, προβλήματα σε άλλες καφεπαραγωγές χώρες συνετέλεσαν στη μείωσι της παραγωγής. Ο πόλεμος στην Αγγόλα, οι ταραχές στην Ουγκάντα και στην Αιθιοπία, ο σεισμός στη Γουατεμάλα και οι πλημμύρες στην Κολομβία, όλα αυτά κατατάσσονται μεταξύ των αιτιών που προξένησαν μειώσεις ή καθυστερήσεις στη σοδειά.

Ωστόσο, η ετήσια παραγωγή του 1976 έπεσε μόνο κατά 15 περίπου τοις εκατό από το προηγούμενο έτος. Επειδή γενικά υπήρχαν μεγάλα αποθέματα από τα οποία μπορούσαν ν’ αντλήσουν ποσότητες, η παραγωγή δεν υπέστη αφόρητο πλήγμα. Πραγματικά, όπως αναφέρεται, η Βραζιλία μπόρεσε, με το να αντλήση ποσότητες από τα αποθέματά της, να προμηθεύση περισσότερο καφέ στις παγκόσμιες αγορές το 1976 απ’ ό,τι το 1975. Τότε γιατί ανέβηκε τόσο πολύ η τιμή;

Μερικές αυθεντίες λέγουν ότι πολύ συνετέλεσε η αβεβαιότης που δημιουργήθηκε από τις δυσκολίες της παραγωγής που μόλις ανεφέρθησαν. Αυτό ήταν αρκετό για να εξαπολύση ένα κύμα αγορών στις διεθνείς αγορές καφέ. Οι κερδοσκόποι και οι χονδρέμποροι αγόρασαν όλον τον καφέ για να προλάβουν τις ελλείψεις. Η τεράστια ζήτησις πολλαπλασίασε γρήγορα τις τιμές. Ομοίως, πολλές νοικοκυρές θα θυμούνται την αιφνίδια εξωφρενική άνοδο των τιμών της σακχάρεως πριν πέσουν ξαφνικά, λίγο καιρό πριν. Φυσικά, η απληστία και η αμφιβολία, έπαιξαν τον συνήθη ρόλο τους και στις δύο περιπτώσεις.

Αλλά οι πιέσεις της αγοράς δεν ήταν ο μόνος παράγων πίσω από την ξαφνική άνοδο των τιμών. Μερικές χώρες παραγωγής καφέ ανέβασαν πολύ τους φόρους εξαγωγής του προϊόντος τους, επωφελούμενες χωρίς αμφιβολία από την αυξημένη ζήτησι. Έτσι, μέχρι τα μέσα Ιανουαρίου, η Κολομβία έπαιρνε σχεδόν, 1,50 δολλάριο ανά πάουντ σε φόρους εξαγωγής, ενώ η Βραζιλία είχε τετραπλασιάσει τους δικούς της σε 1 σχεδόν δολλάριο ανά πάουντ από τις αρχές Μαρτίου. Μόνο οι φόροι έφθασαν στα ίδια ποσά, αν όχι σε μεγαλύτερα που πλήρωναν οι καταναλωταί λιανικώς για τον καφέ, όχι πολλούς μήνες πριν!

Φυσικά, υπήρχαν μερικά οφέλη για τους μικροκαλλιεργητάς καφέ, οι οποίοι, γενικά δεν πληρώνονται καλά στις χώρες παραγωγής, αν και πολλοί που εργάζονται στη συγκομιδή του καφέ, όπως αναφέρεται, έπαιρναν ακόμη μόνο 1 δολλάριο περίπου την ημέρα για τη δουλειά τους. Αλλά οι μεγάλοι κτηματίες και οι αγοραστές συγκέντρωσαν μεγάλα κέρδη και οι καφεπαραγωγές χώρες βελτίωσαν πολύ τους εμπορικούς τους ισολογισμούς με άλλα έθνη. Η Βραζιλία, παραδείγματος χάριν, υπερδιπλασίασε τα κέρδη της από τον καφέ το 1976, και αναμένει σχεδόν να τα τετραπλασιάση το 1977.

Εν τούτοις, οιωνοί αλλαγής προβάλλουν στον ορίζοντα. Το Υπουργείο Γεωργίας των Η.Π.Α. υπολογίζει τώρα ότι το 1978 οι παγκόσμιες προμήθειες θα ξεπεράσουν πάλι τη ζήτησι, κατά 25 τοις εκατό περίπου. Ένα άλλο δυσοίωνο σημείο για τους παραγωγούς του καφέ ήταν η 20 τοις εκατό μείωσις στην κατανάλωση Αμερικανικού καφέ, στη διάρκεια του 1976, που συμφωνεί με τις σταθερές αυξήσεις των τιμών.

Μερικοί ειδικοί προειδοποιούν ότι θα μπορούσε να συμβή το ίδιο πράγμα που συνέβη στην Αγγλία στα μέσα του δεκάτου ένατου αιώνος. Μια ασθένεια, η σκωρίασις, κατέστρεψε τα καφεόδενδρα της Κεϋλάνης και η τιμή ανέβηκε απότομα. Οι Άγγλοι, που έπιναν καφέ εστράφησαν στο τσάι μονίμως. Τώρα πίνουν εννέα φλυτζάνια τσάι για κάθε φλυτζάνι καφέ.

Μήπως αυτές οι υπέρογκες τιμές ‘θα σκοτώσουν την κότα που γέννησε το χρυσό αυγό’; Η ξαφνική άνοδος κι έπειτα η πτώσις της τιμής της σακχάρεως πριν από μερικά χρόνια, μπορεί να είναι ένας οιωνός του τι θα μπορούσε να συμβή και με τον καφέ. Για να προλάβουν ένα τέτοιο κύκλο ανόδου και πτώσεως, τα καφεπαραγωγά έθνη προσπαθούν να επεξεργασθούν ένα πρόγραμμα σταθεροποιήσεως των τιμών προτού επιστρέψουν οι συνθήκες της υπερπαραγωγής. Αλλά τι μπορούν να κάνουν, οι φίλοι του καφέ ανά τον κόσμο αν το αγαπημένο τους ρόφημα γίνη πολύ ακριβό για τα πορτοφόλια τους;

Άλλες Λύσεις

Στην απόγνωσί τους να έχουν ένα αναζωογονητικό ζεστό ρόφημα, πολλοί άνθρωποι δοκιμάζουν διαφορετικές μεθόδους για να διατηρήσουν περισσότερο τον καφέ ή στρέφονται σε υποκατάστατα. Ο Εθνικός Παρατηρητής λέγει για μια οικογένεια στην Καλιφόρνια οι οποίοι ψήνουν τα κατακάθια του καφέ στον φούρνο για να τα χρησιμοποιήσουν για δεύτερη φορά. Άλλοι χρησιμοποιούν λιγώτερη ποσότητα καφέ την πρώτη φορά κι έτσι κάνουν ένα πιο ελαφρό ρόφημα.

Οι ειδικοί προτείνουν άλλες μεθόδους για την μεγαλύτερη διατήρησι της σκόνης του καφέ. Για να διατηρήση τη δύναμί του ο αλεσμένος καφές, συνιστούν ν’ αποθηκεύωνται αεροστεγώς μέσα στον καταψύκτη ή στο ψυγείο τα ανοιγμένα μεταλλικά δοχεία. Ένας άλλος τρόπος για να επωφεληθήτε όσο το δυνατόν περισσότερο από τους κόκκους του καφέ είναι να αλέθετε κάθε φορά την ποσότητα που θέλετε, χρησιμοποιώντας τις μικρές ηλεκτρικές αλεστικές μηχανές που πωλούνται γι’ αυτόν τον σκοπό. Μερικοί πιστεύουν ότι αυτός ο φρεσκοαλεσμένος καφές έχει την πιο ωραία γεύσι απ’ όλους. Ολόκληροι οι κόκκοι διατηρούνται φρέσκοι για αρκετούς μήνες, ενώ η γεύσις του αλεσμένου καφέ ξεθυμαίνει πολύ πιο γρήγορα. Τουλάχιστον μια εταιρία εμπορεύεται επίσης ένα καφέ σε νιφάδες (τριμμένο καφέ), ο οποίος λέγεται ότι έχει περίπου 15 τοις εκατό περισσότερο άρωμα από την ίδια ποσότητα καφέ.

Θα μπορούσατε να δοκιμάσετε λιγώτερο ακριβά είδη· σ’ αυτά περιλαμβάνονται οι λιγώτερο γνωστές μάρκες που πωλούνται στα καταστήματα. Μερικοί άνθρωποι εκπλήσσονται καθώς διαπιστώνουν ότι και αυτά τους αρέσουν εξίσου ή ότι μπορούν να τα ανεχθούν λόγω της διαφοράς της τιμής. Η στροφή προς τον στιγμιαίο καφέ μπορεί επίσης να σας γλυτώση από τη δαπάνη. Ένας ερευνητής διεπίστωσε ότι ένας στιγμιαίος καφές που δεν είχε ξεραθή στο ψυγείο ήταν περίπου κατά το ένα τρίτο φθηνότερος ανά φλυτζάνι από ένα αλεσμένο μάρκας.

Εκείνοι που δεν είναι τόσο απαιτητικοί όσον αφορά την αγνότητα του καφέ, μπορούν να προσθέσουν στον καφέ διάφορες ουσίες, όπως είναι το σικορέ (ραδίκι), που μπορούν να κάνουν τον καφέ να κρατήση περισσότερο. Το σικορέ πουλιέται ήδη αναμιγμένο με καφέ ή ξεχωριστά για εκείνους που θέλουν να κάνουν το δικό τους μίγμα. Μολονότι το κόστος ενός εμπορικού μίγματος μπορεί να είναι περίπου το ίδιο με τον καθαρό καφέ, μπορεί ν’ απαιτηθή μόνο η μισή περίπου ποσότης για να έχωμε ρόφημα εξ ίσου δυνατό. Η αίσθησις του αρώματος εξαρτάται από την ατομική γεύσι.

«Ο καφές της δύσκολης εποχής» φτιαγμένος από καβουρδισμένο κριθάρι αναμιγμένο περίπου με ίσες ποσότητες με αληθινό καφέ, είναι, όπως αναφέρεται, ένα μέτρο οικονομίας που έμαθαν οι Αμερικανοί στη διάρκεια της Μεγάλης Οικονομικής Κρίσεως. Πράγματι, καβουρδισμένο κριθάρι χρησιμοποιείται στην Ιαπωνία και στην Κορέα σήμερα για να φτιαχθή ένα σκούρο κρίθινο τσάι του οποίου το άρωμα που μοιάζει με το άρωμα καβουρδισμένης καρύδας λέγεται ότι μοιάζει με τον καφέ. Μπορεί ν’ αγορασθή σε πολλές αγορές της Ανατολής.

Τα υποκατάστατα του καφέ έχουν κυκλοφορήσει στην αγορά με διάφορες ονομασίες και μάρκες στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ευρώπη. Γίνονται κυρίως από δημητριακά, και, φυσικά, δεν περιέχουν την καφεΐνη που δίνει στους πότες του καφέ την «ευεξία» την οποία πολλοί φαίνεται ότι επιθυμούν περισσότερο και από τη γεύσι. Εν τούτοις, το τσάι είναι μια ωραία λύσις η οποία πράγματι ικανοποιεί αυτήν την επιθυμία. Σαν υποκατάστατο του καφέ, το τσάι φαίνεται ότι δεν συγκρίνεται με τίποτε άλλο.

Δοκιμάστε το Τσάι και θα Δήτε

«Η υψηλή τιμή του καφέ είναι το καλύτερο πράγμα που έχει συμβή στο τσάι,» δήλωσε ο γραμματεύς του Συμβουλίου Τεΐου του Λονδίνου. Μια δεκαετής ελάττωσις από πέντε σχεδόν φλυτζάνια τσάι ημερησίως ανά Βρεταννό σε τέσσερα φλυτζάνια, προφανώς έπαυσε λόγω της μεγάλης αυξήσεως της τιμής του καφέ. Οι Αμερικανοί, επίσης, εισήγαγαν σχεδόν 15 τοις εκατό περισσότερο τσάι το 1976 από ότι το 1975.

Οι τιμές του τσαγιού έχουν επίσης πολλαπλασιασθή γοργά λόγω αυξημένης ζητήσεως· και πρέπει να σημειωθή ότι το τσάι δεν είναι φθηνό ανά πάουντ, είναι κάπως φθηνότερο από τον καφέ και μπορεί να φθάση μέχρι τα 35 δολλάρια για μια ποικιλία από την Κίνα. Αλλά μ’ ένα πάουντ τσαγιού γίνονται τετραπλάσια έως πενταπλάσια ροφήματα απ’ όσα μ’ ένα πάουντ καφέ—περίπου 200 έως 250 φλυτζάνια τσάι σε σύγκρισι με τα 50 ή λιγώτερα φλυτζάνια καφέ. Το εξωτικό τσάι των 35 δολλαρίων από την Κίνα μπορεί να χρησιμοποιηθή περισσότερες από μια φορές και μπορεί να παραγάγη μέχρι 700 φλυτζάνια ανά πάουντ.

Ένα άλλο πλεονέκτημα του τσαγιού είναι ότι υπάρχουν διαθέσιμες ποικιλίες και μίγματα που ταιριάζουν σχεδόν σε κάθε γούστο, εκτός ίσως από το γούστο του πιο σκληρού πότη του καφέ. Μερικοί πειραματισμοί με διαφορετικά είδη αποκαλύπτουν συνήθως το είδος που σας αρέσει περισσότερο.

Το τσάι περιέχει περίπου τη μισή ή περισσότερη ποσότητα καφεΐνης από αυτήν που έχει ο καφές. Γι’ αυτό, δίνει λίγη από την ευεξία την οποία οι πότες του καφέ αναμένουν από το ρόφημά τους. Αλλά, επί πλέον, όπως αναφέρει η Γουώλ Στρητ Τζώρναλ, «το βρασμένο τσάι περιέχει άλλα συστατικά τα οποία επιβραδύνουν την ελευθέρωσι καφεΐνης, κι έτσι προκαλούν λιγώτερη αναστάτωσι στο νευρικό σύστημα απ’ όση προκαλεί ο καφές, και παρατείνουν την διεγερτική του επίδρασι.» Δύο Βρεταννοί βιομηχανικοί ερευνηταί επίσης λέγουν ότι το τσάι έχει «την μοναδική ιδιότητα να εξαλείφη τις δυσάρεστες επιδράσεις της καφεΐνης χωρίς ν’ αλλάζη την ικανότητά της ν’ ανακουφίζη την υπερέντασι.»

Έτσι, αν η υψηλή τιμή του καφέ σάς ενοχλή, μπορείτε βεβαίως να κάνετε άλλη εκλογή. Η κρίσις του καφέ άνοιξε την πόρτα για νέες απολαύσεις της γεύσεως για πολλούς οι οποίοι διαφορετικά δεν θα είχαν εξερευνήσει πέραν από το παρόν αγαπημένο τους ζεστό ρόφημα.

[Πλαίσιο στη σελίδα 7]

«Γευθήκατε» τον Καφέ Σας Σήμερα το Πρωί;

Όχι ακριβώς. Το βιβλίο Οι Ανθρώπινες Αισθήσεις μάς λέγει: «Η αίσθησις της γεύσεως . . . αποτυγχάνει τελείως να μεταδώση το πλήρες άρωμα του κρέατος, των φρούτων, του βουτύρου και του καφέ. Αυτές οι τροφές, και όλες σχεδόν οι άλλες, για να εκτιμηθούν, εξαρτώνται κυρίως από το κατά πόσον ελκύουν την αίσθησι της οσφρήσεως.» Πράγματι, χωρίς την ικανότητα της οσφρήσεως η απόλαυσις από τα φαγητά και τα ποτά θα ήταν πολύ μικρή. Θα έπρεπε να πιέζετε τον εαυτό σας να φάη για να διατηρήσετε την ενεργητικότητα και τη δύναμί σας. Η πρόσληψις τροφής θα ήταν τόσο μηχανική ενέργεια όσο και η τοποθέτησις ξυλανθράκων σ’ ένα φούρνο για να διατηρηθή αναμμένος. Δεν χαίρεσθε που ο Δημιουργός σας έκανε αυτή την αναγκαία διαδικασία τόσο ευχάριστη;