Είναι τα Παιδιά σας Γενναιόδωρα;
«ΔΟΣ μου το αυτό! Είναι δικό μου!» Σας φαίνονται γνωστά αυτά τα λόγια; Μήπως εκφράζουν τα αισθήματα των παιδιών σας όταν καλούνται να μοιρασθούν πράγματα με άλλους; Αυτό θα μπορούσε να συμβαίνη αν το νεαρό παιδί δείχνη σημεία εγωισμού και αίσθημα αποκλειστικότητος με τα υπάρχοντά του.
Είναι φυσιολογικό ν’ ανησυχούν οι γονείς όταν τα παιδιά αναπτύσσουν και εκδηλώνουν αυτά τα ανεπιθύμητα χαρακτηριστικά. Αλλά τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να καταπολεμήσουν αυτά τα χαρακτηριστικά; Πώς μπορούν να διδάξουν τα παιδιά να δίνουν απλόχερα, με την καρδιά τους, και να είναι γενναιόδωρα;
Η Γενναιοδωρία Πρέπει να Διδάσκεται
Οι επιθυμίες και οι ανάγκες ενός νεογέννητου βρέφους είναι υψίστης σπουδαιότητος γι’ αυτό. Δεν αντιλαμβάνεται πόσες άγρυπνες νύχτες περνούν οι γονείς του προσπαθώντας να το έχουν πάντα ταϊσμένο, καθαρό και να του παρέχουν την προσοχή που χρειάζεται. Φυσικά, με τον καιρό, το παιδί αντιλαμβάνεται περισσότερο τους άλλους. Αλλά πρέπει να διδαχθή γενναιοδωρία, καθώς επίσης και άλλες επιθυμητές ιδιότητες.
Η ηλικία, κατά την οποία μπορεί να αφομοιωθή αυτή η διδασκαλία, ποικίλλει σε κάθε παιδί. Όταν τα παιδιά φθάσουν στη σχολική ηλικία, μερικά είναι ομιλητικά και έτοιμα για σύναψι φιλίας και για ό,τι η φιλία περιλαμβάνει. Άλλα παιδιά της ιδίας ηλικίας, όμως, μπορεί να μην έχουν προσαρμοσθή μ’ αυτό τον τρόπο. Διακρατούν ακόμη τα χαρακτηριστικά της βρεφικής ηλικίας. Το έργο της διδασκαλίας αυτών των παιδιών είναι πιο δύσκολο, ιδιαίτερα αν το παιδί είναι μοναχοπαίδι στην οικογένεια.
Λόγω ανάγκης, πολλά παιδιά σε μεγάλες οικογένειες μαθαίνουν ότι οι ατομικές τους ανάγκες και επιθυμίες δεν είναι υψίστης σπουδαιότητος. Σε μικρή ηλικία μαθαίνουν να μοιράζωνται την τροφή, τα ενδύματα και άλλα υλικά πράγματα, αν όχι και τις σκέψεις τους, με τους αδελφούς τους, τις αδελφές τους και άλλα μέλη της οικογενείας. Και, συνήθως, αυτά τα παιδιά, όταν μεγαλώνουν, γίνονται ευπροσάρμοστα, ισορροπημένα και ώριμα ανθρώπινα όντα.
Τι θα λεχθή για τα παιδιά σας; Είναι γενναιόδωρα ή εγωιστικά, δίνουν με την καρδιά τους ή έχουν την τάσι να κατέχουν αποκλειστικά ένα πράγμα, δείχνουν καλωσύνη στους άλλους ή είναι ‘σφικτά’ στο να δίνουν; Πότε τα παρατηρήσατε για τελευταία φορά αντικειμενικά; «Πώς μπορεί να γίνη αυτό,» μπορεί να ρωτήσετε, «ενώ είναι ακόμη μικρά και εύπλαστα;» Ένας απλός τρόπος είναι να τα παρατηρήσετε όταν παίζουν με άλλα παιδιά. Συχνά, το παιδί που έχει εγωιστικές τάσεις, θέλει αποκλειστικά τα παιγνίδια του και δεν αφήνει άλλα παιδιά ούτε να τα αγγίξουν. Ωστόσο, θέλει να παίζη με τα παιγνίδια των άλλων παιδιών, θυμώνει μάλιστα αν δεν του τα δίνουν. Αντιθέτως, το γενναιόδωρο παιδί συνήθως είναι αρκετά πρόθυμο να μοιρασθή τα πράγματά του με τους άλλους. Μερικά μάλιστα ανυπομονούν να το κάνουν αυτό. Παρατηρούν τις ανάγκες άλλων παιδιών που είναι λιγώτερο τυχερά και είναι πρόθυμα να μοιρασθούν τα παιγνίδια τους μαζί μ’ αυτά τα παιδιά, χωρίς να τα υποκινούν οι γονείς των.
Είναι ενδιαφέρον να σημειωθή ότι, όπως παρατηρείται συχνά, αυτό το είδος του παιδιού γενικά προέρχεται από σπίτι όπου οι γονείς θέτουν ένα καλό παράδειγμα γενναιοδωρίας. Επίσης, το παιδί αυτό βρίσκει πολλή αγάπη στο σπίτι. Έτσι, η ασφάλεια που αισθάνεται δεν εξαρτάται από τα υλικά πράγματα που μπορεί να έχη. Αισθάνεται ασφάλεια στην αγάπη των γονέων του και γνωρίζει ότι είναι ασφαλές μέσα σε μια στοργική οικογενειακή διάταξι. Αληθεύει αυτό και για τα παιδιά σας;
Τι Μπορούν να Κάνουν οι Γονείς
Ένας από τους σπουδαίους παράγοντες υποβοηθήσεως των παιδιών να γίνουν γενναιόδωρα και να δίνουν με την καρδιά τους, είναι η συνεχής ενθάρρυνσις που τους δίνουν οι γονείς τους. Εξετάστε παρακαλούμε το παράδειγμα μιας μητέρας με τέσσερα παιδιά η οποία έχει επιτυχία απ’ αυτή την άποψι. Κάθεται και συζητεί με τα παιδιά της μόλις αυτά είναι σε θέσι να καταλαβαίνουν. Η μητέρα στοργικά βοηθεί το καθένα να εκτιμήση ότι η οικογενειακή διάταξις από αδελφούς και αδελφές είναι ένα πολύτιμο δώρο από τον Θεό και ότι πρέπει να φροντίζουν το ένα το άλλο καθώς μεγαλώνουν. Τα μεγαλύτερα κατόπιν βοηθούν τα μικρότερα όταν έρχωνται στον κόσμο. Η μητέρα τονίζει την άστοργη και βίαιη στάσι των παιδιών γύρω τους και δείχνει στα μικρά της πώς μπορούν να είναι διαφορετικά. Όταν τα παιδιά της παρεκκλίνουν από την ορθή πορεία, εκείνη υπομονητικά τα επαναφέρει. Αυτή η νεαρή μητέρα, επίσης, τα αφήνει να λύνουν μόνα τους τα προβλήματά τους το ένα με το άλλο, όποτε είναι δυνατόν. Λέγει τα εξής: «Δεν πιστεύω ότι η ζήλεια μεταξύ των αδελφών είναι φυσιολογική. Δεν βλέπω τον λόγο για τον οποίο τα αδέλφια πρέπει πάντοτε να τσακώνωνται και να λογομαχούν. Προσπάθησα να ξερριζώσω αυτές τις ενέργειες από την οικογένειά μας με το να δίνω σε κάθε παιδί όλη την αγάπη και την προσοχή που χρειάζεται. Αυτό δεν είναι εύκολο, αλλά έχει φέρει αποτελέσματα.» Αυτός ο τρόπος προσεγγίσεως οπωσδήποτε φέρνει αποτελέσματα, διότι έχει παρατηρηθή ότι η διαμάχη που υπάρχει μεταξύ μερικών αδελφών γενικά δεν υπάρχει σ’ αυτό το συγκεκριμένο σπίτι.
Ένα άλλο ζεύγος με μεγάλη οικογένεια, περιλαμβανομένου και ενός καθυστερημένου παιδιού, έχει επίσης επιτυχία στην ανατροφή τέκνων μέσα σε μια ατμόσφαιρα στοργής και γενναιοδωρίας. Αντίθετα με ό,τι μπορεί να συμβαίνη σε παρόμοια σπίτια, το καθυστερημένο παιδί ενθαρρύνεται και αναμένεται απ’ αυτό να είναι γενναιόδωρο με τα μεγαλύτερα και τα μικρότερα αδέλφια του. Ωστόσο, δεν αποτελεί το κέντρο της προσοχής. Ούτε παραμελείται, ούτε το κάνουν να αισθάνεται κατώτερο από τα άλλα παιδιά. Η στοργική φύσις αυτού του αγοριού, και ιδιαίτερα το ενδιαφέρον του για παιδιά που δεν έχει ακόμη συναντήσει, θερμαίνει τις καρδιές των ατόμων που το γνωρίζουν. Η μητέρα του είπε ότι εκείνη και ο σύζυγός της αναμένουν από τα παιδιά τους να είναι στοργικά το ένα με το άλλο. Αντί να εκπλήσσωνται όταν τα παιδιά δείχνουν τέτοια αγάπη και να τους δίνουν ανταμοιβές ή ακόμη και δώρα, αυτοί οι γονείς δείχνουν έκπληξι και στενοχωρούνται πολύ όταν τα μικρά τους δεν συμπεριφέρωνται με στοργικό τρόπο το ένα στο άλλο. Αυτή η στάσις επηρεάζει τα παιδιά χωρίς να χρειάζωνται ομιλίες ή αυστηρές επιπλήξεις εκ μέρους των γονέων.
Συμπεριφέρεσθε και σεις στα παιδιά σας με τον ίδιο τρόπο; Ή μήπως νομίζετε ότι κάθε εγωιστική τάσις που παρατηρείτε σ’ αυτά, είναι απλώς μια φάσις από την οποία διέρχονται και ότι θα εξέλθουν απ’ αυτήν; Πολλοί γονείς αυτό πίστευαν αλλά, όταν με τον καιρό διέκριναν την ανάγκη να κάνουν κάτι γι’ αυτή την εγωιστική τάσι του παιδιού των, διεπίστωσαν ότι αυτή η τάσις είχε κάνει τόσο βαθειές ρίζες στο παιδί ώστε δεν μπορούσε ν’ αλλάξη.
Όταν οι γονείς παρατηρούν για πρώτη φορά μια τέτοια τάσι, πρέπει να εργασθούν για να την ξερριζώσουν από το παιδί αμέσως. Οι μητέρες, ιδιαιτέρως, πρέπει να καταβάλλουν τέτοιες προσπάθειες, επειδή εκείνες βρίσκονται συνήθως με το παιδί περισσότερο από τον πατέρα. Αλλά θα πρέπει να συμφωνούν με τους συζύγους των, για να αισθάνωνται τα παιδιά τους ασφάλεια. Τίποτε δεν μπορεί να κάνη το παιδί πιο ανήσυχο και να του αναπτύξη αίσθημα αποκλειστικότητος με τα πράγματά του, όσο το αίσθημα της αβεβαιότητος ως προς την αγάπη των γονέων του μεταξύ τους. Αν το παιδί αντιληφθή ότι οι γονείς του δεν είναι ενωμένοι, είναι πιθανόν ότι θ’ αρχίση να βασίζεται ολοένα περισσότερο σε υλικά αντικείμενα—σε πράγματα με τα οποία αισθάνεται ασφαλές και στα οποία μπορεί να προσκολληθή. Επίσης, το παιδί αναπτύσσει μια ‘κλειστή’ προσωπικότητα και είναι επιφυλακτικό στις σχέσεις του με τους άλλους.
Μερικές φορές οι γονείς αισθάνονται αποθάρρυνσι διότι, άσχετα με ό,τι κάνουν, δεν έχουν καλά αποτελέσματα. Ή, νομίζουν πως δεν έχουν. Ωστόσο, τα πράγματα που κάνουν οι γονείς εντυπώνονται στα παιδιά. Παραδείγματος χάριν, αναπολώντας την παιδική του ηλικία, ένας άνδρας θυμάται χαμογελώντας ένα περιστατικό που συνέβη όταν ήταν περίπου οκτώ χρονών. Λέγει: «Θυμάμαι ότι έκανα οικονομία στα χρήματά μου για να αγοράσω μερικά κομμάτια από το αγαπημένο μου γλυκό. Είχα πρόθεσι να φύγω μόνος μου, να καθήσω κάτω από ένα δένδρο και να φάω όλο το γλυκό μόνος μου. Μόλις είχα αγοράσει το γλυκό, ποιος νομίζετε ότι ήλθε; Η μητέρα μου. Φυσικά, μου είπε να προσφέρω από το γλυκό μου στους αδελφούς μου και τις αδελφές μου. Θυμάμαι πόσο τρομακτική μου φάνηκε αυτή η σκέψις, διότι τα αδέλφια μου ήσαν πολύ περισσότερα από τα κομμάτια του γλυκού που είχα. Μετά από λίγες στιγμές αγωνίας κατά τις οποίες τα αδέλφια μου έκαναν σαν να ήθελαν να καταβροχθίσουν όλο το γλυκό μου, μου έδωσαν πίσω το περισσότερο κι έφυγα. Αλλά μετά απ’ αυτό θυμάμαι ότι σκεπτόμουν περισσότερο τα αδέλφια μου όταν αγόραζα κάτι.»
Θυμάται επίσης μια διαμάχη που είχε μ’ ένα μικρότερο αδελφό του για μια πίττα· λογομαχούσαν για το ποιος θα πάρη το μεγαλύτερο κομμάτι. Ο πατέρας του τακτοποίησε το ζήτημα θέτοντας ένα κανόνα. Από τότε, ο ένας θα έκοβε την πίττα και ο άλλος θα είχε δικαίωμα να διάλεξη πρώτος. Ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Και οι δύο απέκτησαν επιδεξιότητα στο να κόβουν ίσα κομμάτια. Με τον καιρό, όμως, έγιναν λιγώτερο ακριβείς ο ένας με τον άλλον και ανέπτυξαν πιο γενναιόδωρο πνεύμα.
Το Μοναχοπαίδι
Επειδή το μοναχοπαίδι δεν έχει αδελφούς και αδελφές με τους οποίους να συναναστρέφεται και να μοιράζεται μαζί τους πράγματα, γίνεται συνήθως άπληστο και εγωκεντρικό. Αυτή η εγωιστική τάσις, αν μείνη ανεξέλεγκτη, θα εκδηλωθή και στη ζωή του ατόμου ως ενηλίκου. Αυτά τα παιδιά μπορεί να γίνουν άτομα που θέλουν πάντοτε την καλύτερη θέσι, θέλουν να είναι οι πρώτοι που θα διαλέγουν μια τροφή, και ούτω καθ’ εξής.
Τι μπορεί να γίνη για να βοηθηθή το παιδί που είναι μοναχοπαίδι; Μια μητέρα που ανησυχούσε έλαβε μέτρα, που θεωρούνται δραστικά από μερικούς, για την αυξανόμενη ιδιοτέλεια του εξάχρονου γυιου της. Του μιλούσε, αλλ’ αυτό δεν έφερε αποτελέσματα. Έτσι, κατέστρωσε ένα διαφορετικό σχέδιο. Μαζί με τη μητέρα της (και οι τρεις ζούσαν μαζί), απεφάσισαν να τον κάνουν να καταλάβη πόσο πολύ εξηρτάτο απ’ αυτές για την τροφή του, τη στέγη του, τον ρουχισμό του και τα παρόμοια. Κάθε φορά που ο μικρός χρησιμοποιούσε κάτι που ήταν δικό τους, και η μητέρα του και η γιαγιά του τού υπενθύμιζαν ότι το αντικείμενο αυτό δεν του ανήκε. Σύντομα άρχισε ν’ αντιλαμβάνεται ότι ό,τι ήταν «δικό του» ήταν, στην πραγματικότητα, δώρο απ’ εκείνες. Ήταν δική τους περιουσία και απλώς επέτρεπαν σ’ αυτόν να το χρησιμοποιή. Σε λίγο καιρό, ο μικρός φάνηκε ότι ‘συνελάμβανε’ το σημείο. Χωρίς δική τους υποκίνησι, άρχισε να μοιράζεται μαζί τους όλο και περισσότερα απ’ αυτά που ήσαν «δικά του.» Αυτό επεξετάθη και στον αυξανόμενο κύκλο των φίλων του. Παρατηρώντας τον γυιο της καθώς έπαιζε, αυτή η μητέρα πρόσεξε τη νέα, αν και αρχικά απρόθυμη, στάσι του ως προς το να μοιράζεται με άλλους τα παιγνίδια του. Σε λίγο καιρό, η γενναιοδωρία άρχισε να γίνεται όλο και περισσότερο μέρος της προσωπικότητός του, ιδιαίτερα όταν είδε πόσο ευχαριστούσε αυτό τη μητέρα του, τη γιαγιά του και τους άλλους. Και μήπως δεν πεινούν όλα τα παιδιά για στοργή και δεν θέλουν να γίνωνται δεκτά από τους άλλους; Ασφαλώς, και το μοναχοπαίδι δεν είναι εξαίρεσις.
Η Κατάλληλη Στάσις Είναι Σπουδαία
Είναι ευνόητο ότι κανείς γονεύς δεν θέλει ν’ αναθρέψη ένα εγωιστικό παιδί. Αλλά, όσο παράξενο κι αν φαίνεται, οι γονείς μερικές φορές συμβάλλουν στην ιδιοτέλεια των παιδιών τους. Η στάσις των γονέων μπορεί να εμφυτεύση απληστία στους γυιους και τις θυγατέρες τους. Μερικοί γονείς θέλουν να έχουν τα παιδιά τους όλα τα πράγματα που εκείνοι στερήθηκαν όταν μεγάλωναν. Αν εκείνοι ήσαν αναγκασμένοι να εργάζωνται σκληρά όταν ήσαν μικροί, θέλουν τα παιδιά τους να ζουν άνετη ζωή. Έχετε ακούσει τέτοιες εκφράσεις; Επιφανειακώς, αυτός ο τρόπος σκέψεως μπορεί να φαίνεται τελείως ακίνδυνος. Αλλά μια βαθύτερη εξέτασις αποκαλύπτει μερικά σοβαρά σφάλματα σ’ αυτό τον τρόπο σκέψεως. Οι γονείς που έχουν αυτή την τάσι δεν αντιλαμβάνονται ότι, γενικά, η σκληρή εργασία, οι θυσίες και οι στερήσεις που πέρασαν στα πρώτα στάδια της ζωής τους, ήσαν παράγοντες που τους βοήθησαν να μάθουν να βασίζωνται στον εαυτό τους και να γίνουν ώριμοι. Αν στερούν από τα παιδιά τους μερικές τουλάχιστον απ’ αυτές τις εμπειρίες, αυτό μπορεί να εμποδίση τα παιδιά ν’ αναπτύξουν παρόμοιες καλές ιδιότητες.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, όταν οι γονείς δίνουν στα παιδιά τους ό,τι αυτά θέλουν και όποτε το θέλουν, αυτά τα παιδιά θα μεγαλώσουν πιστεύοντας ότι όλοι οι άλλοι θα τους φέρωνται με τον ίδιο τρόπο. Αν δίνουν στα παιδιά όσα χρήματα ζητούν για να ξοδέψουν, τα παιδιά ίσως ποτέ δεν θ’ αντιληφθούν ότι είναι ανάγκη να κερδίσουν κάτι μόνα τους. Ούτε θα είναι πρόθυμα να δίνουν σε άλλους. Αν οι γονείς κάνουν τα πάντα για τα παιδιά τους, σπανίως τα παιδιά θ’ αναλάβουν πρωτοβουλία για κάτι. Αντιθέτως, θ’ αναμένουν από τους άλλους να επωμίζωνται τις ευθύνες γι’ αυτούς. Πολλά εξαρτώνται από το πώς οι γονείς εκπαιδεύουν και διδάσκουν τα παιδιά τους όταν είναι μικρά. Δεν συμφωνείτε;
Οι γονείς που εξισώνουν τα υλικά αγαθά με την ευτυχία, διδάσκουν στα παιδιά τους να επιδιώκουν ακριβώς το αντίθετο—τη δυστυχία και την απογοήτευσι. Τι θλιβερή κληρονομιά αφήνουν στα παιδιά τους!
Εξ άλλου, οι στοργικοί γονείς θέλουν, όταν μεγαλώσουν τα παιδιά τους, να γίνουν αυτάρκεις, αξιόπιστοι, στοργικοί και γενναιόδωροι άνδρες και γυναίκες. Και ο ρόλος τους ως γονέων είναι ζωτικός για την επίτευξι αυτού του στόχου. Συνήθως, τα παιδιά κάνουν ένα από τα εξής δύο πράγματα: αυτό που τους διδάσκουν να κάνουν ή αυτό που τους επιτρέπουν να κάνουν. Δεν γίνονται εγωιστικά και κακομαθημένα αν τους δείχνουν αγάπη και στοργή και τα διδάσκουν προσεκτικά. Συνήθως, όταν τα παιδιά λαμβάνουν λίγα ή καθόλου απ’ αυτά τα πράγματα, γίνονται εγωκεντρικά και εγωιστικά.
Όταν μεγαλώσουν, τα παιδιά γενικά αποτελούν προϊόν της εκπαιδεύσεως, της διδαχής και της αγάπης (ή της ελλείψεως αυτών) που έλαβαν από τους γονείς των. Αν ‘βγουν’ καλά παιδιά, στους γονείς αποδίδεται ο έπαινος. Αλλιώς, οι γονείς πρέπει με οδύνη να δεχθούν αρκετό μέρος της ευθύνης. Αν καταβάλλωνται προσπάθειες όταν τα παιδιά είναι μικρά, συνήθως προκύπτουν καλά αποτελέσματα. Όπως λέγει η Αγία Γραφή: «Δίδαξον το παιδίον εν αρχή της οδού αυτού και δεν θέλει απομακρυνθή απ’ αυτής ουδέ όταν γηράση.» (Παροιμ. 22:6) Ασφαλώς, αυτό εφαρμόζεται και στα αγόρια και στα κορίτσια.
Οπωσδήποτε οι γονείς που ενδιαφέρονται για τα παιδιά τους, θέλουν ν’ αποδειχθούν τα παιδιά τους καλά άτομα. Έτσι, καταβάλλετε τις αναγκαίες προσπάθειες ως γονείς και είναι πολύ πιθανόν ότι τα παιδιά σας θα γίνουν γενναιόδωρα. Θ’ αντιληφθούν ότι «μακάριον είναι να δίδη τις μάλλον παρά να λαμβάνη.»—Πράξ. 20:35.
[Εικόνα στη σελίδα 19]
‘Ο πατέρας μάς δίδαξε να μοιράζωμε εξ ίσου’