Είναι οι Νεκροί Ζώντες;
Η ΕΠΙΘΥΜΙΑ του ανθρώπου να παραμείνη ζωντανός είναι πολύ ισχυρή. Είναι τόσο ισχυρή, πράγματι, ώστε σ’ όλη την ιστορία το ανθρώπινο γένος γενικά δεν έδειξε προθυμία να δεχθή τον θάνατο. Οι αρχαίες καθώς και οι σύγχρονες συνήθειες ταφής υπονοούν όχι μόνο ότι οι νεκροί είναι ζώντες αλλά, επίσης, ότι μπορούν να επηρεάσουν τους ανθρώπους, είτε για καλό είτε για κακό.
Σχετικά με τις δοξασίες των αρχαίων Βαβυλωνίων, ο καθηγητής Μόρρις Τζάστρο, ο νεώτερος, γράφει στο βιβλίο Η Θρησκεία της Βαβυλώνος και της Ασσυρίας:
«Δεν πρέπει να υποθέσωμε ότι η άρνησις της αθανασίας των ανθρώπων περιελάμβανε την ολοκληρωτική εξάλειψι της συνειδητής ζωτικότητας. Ούτε οι άνθρωποι ούτε οι ηγέτες της θρησκευτικής σκέψεως αντιμετώπισαν ποτέ την πιθανότητα της ολοκληρωτικής εκμηδενίσεως εκείνου που κάποτε υπήρχε. Ο θάνατος ήταν το μονοπάτι, που ωδηγούσε σ’ ένα άλλο είδος ζωής, και η άρνησις της αθανασίας απλώς ετόνιζε πόσο αδύνατο ήταν να διαφύγη κανείς την αλλαγή υπάρξεως που προκαλούσε ο θάνατος. . . . Η Βαβυλωνιακή θρησκεία δεν υπερβαίνει το στάδιο της δοξασίας, που είναι χαρακτηριστικό του πρωτόγονου πολιτισμού παντού, η οποία δεν μπορεί να συλλάβη το ότι η ζωή μπορεί να φθάση σ’ ένα απόλυτο τέλος. Πάντοτε οι άνθρωποι υπέθεταν ότι υπήρχε ζωή κάποιου είδους και σε κάποια μορφή.»
Συνήθειες Ταφής στη Βαβυλώνα
Σύμφωνα με την άποψι των αρχαίων Βαβυλωνίων, στον θάνατο οι άνθρωποι εισέρχονται στην Αραλού, «την έρημη γη,» όπου εξακολουθούν να ζουν σε μια θλιβερή ύπαρξι. «Το σώμα, για το οποίο ενδιαφέρεται ζωηρά η αναχωρήσασα ψυχή» παρατηρεί η Εγκυκλοπαιδεία Θρησκείας και Ηθών του Χάστινγκς, «είτε εθάπτετο είτε εκαίετο, και οι συγγενείς του παρείχαν τροφή, ποτό, ρουχισμό και όλα τα άλλα πράγματα που χρειάζεται ένα άτομο όταν ζη στη γη. Η αποτέφρωσις και η ταφή του σώματος συνυπήρχαν από τα πολύ παλιά χρόνια.»
Σύμφωνα με το ίδιο βιβλίο, ακόμη και σε περιπτώσεις αποτεφρώσεως, τροφή και άλλα είδη συνώδευαν τα υπολείμματα. «Η στάκτη συγκεντρώνετο προσεκτικά σε μια υδρία, στην οποία τοποθετούντο κανάτια με νερό (μπύρα, τον πρώτο καιρό, νερό αργότερα), ψωμί, κτλ., για να τροφοδοτούν τις ανάγκες της ψυχής.
Οι αρχαίοι Βαβυλώνιοι δεν πίστευαν μόνον ότι οι νεκροί ήσαν ακόμη ζώντες, αλλά πίστευαν επίσης ότι οι άνθρωποι μπορούσαν να επικοινωνούν με τους νεκρούς και να επηρεάζωνται απ’ αυτούς. Ανεπτύχθη η συνήθεια να προσφέρουν κάθε μήνα θυσίας στις «σκιές» των νεκρών προγόνων.
Ο καθηγητής Τζάστρο τονίζει ότι ένας σπουδαίος παράγων για τις τιμές που απέδιδαν οι ζώντες στη μνήμη των αποθανόντων, ήταν ο φόβος. Πράγματι, ο φόβος έκανε τους ζωντανούς να ενασχολούνται σε διάφορες τελετουργίες που συνδέονται με τους νεκρούς. Ο καθηγητής Τζάστρο είπε σχετικά με αυτό τα εξής: «Προμήθευαν στους νεκρούς τροφή και ποτό, επανέφεραν στη μνήμη τους τις αρετές τους με μοιρολόγια, έκαναν θυσίες προς τιμή τους,—όλες αυτές οι τελετουργίες εγίνοντο, τόσο από μια επιθυμία να εξασφαλίσουν την εύνοια των νεκρών και ν’ απομακρύνουν τους κακούς σκοπούς των, όσο και από ελατήρια θρησκοληψίας, τα οποία φυσικά δεν απουσίαζαν. Ο νεκρός που δεν ετύγχανε καταλλήλου φροντίδος από τους επιζώντες συγγενείς του, θα έπαιρνε εκδίκησι από τους ζωντανούς με το να τους επιφέρη κακά με τρόπο που μόνο ένας δαίμονας θα μπορούσε.»
Μεταχείρισις των Νεκρών στην Αίγυπτο
Παρόμοια στάσις προς τους νεκρούς επικρατούσε και στην αρχαία Αίγυπτο. Ο Χ. Ρ. Χωλ, ειδικός σε θέματα Αιγυπτιακών αρχαιοτήτων, γράφει: «Το ότι ένα άτομο που ζούσε ήταν τώρα πλήρως και αμετάκλητα νεκρό, ήταν μια ιδέα την οποία δεν μπορούσε να συλλάβη η παιδιάστικη διάνοια του αρχαίου Αιγυπτίου, όπως και κανείς άλλος πρωτόγονος άνθρωπος. Και μεταξύ αυτής της φυλής, που ήταν η πιο συντηρητική απ’ όλες τις φυλές, η πρωτόγονη ιδέα έγινε απλώς πιο περίπλοκη και εκαλύφθη με τελετουργίες, καθώς ανεπτύσσετο ο πολιτισμός.»
Όσον αφορά τις διαδικασίες της ταφής, οι Αιγύπτιοι ξεπέρασαν τους Βαβυλωνίους. Στην αρχαιότητα, οι Αιγύπτιοι δούλοι εστραγγαλίζοντο και εθάπτοντο μαζί με τους κυρίους των για να τους υπηρετούν μετά θάνατον. Η ταφή των βασιλέων περιελάμβανε ένα τεράστιο αριθμό αντικειμένων. Ο Χ. Ρ. Χωλ δίνει μερικά παραδείγματα :
«Υπήρχαν στοίβες από μεγάλα βάζα με κρασί, καλαμπόκι, και άλλα είδη τροφίμων, καλυμμένα με στρώματα λίπους για τη διατήρησι των περιεχομένων, και κλεισμένα με κεραμεικά πώματα, σφραγισμένα με τη στάμπα της βασιλικής κυλινδρικής σφραγίδος. Υπήρχαν κουτιά με καλαμπόκι, κομμάτια βοδινού, πήλινα πιάτα, χάλκινες κατσαρόλες, και άλλα πράγματα που ίσως εχρειάζοντο για την κουζίνα-φάντασμα του τάφου. Υπήρχαν αναρίθμητα μικρά αντικείμενα που χρησιμοποιούσε, χωρίς αμφιβολία, ο μονάρχης όταν ζούσε, και τα οποία θα χαιρόταν να ξανάβλεπε στον άλλο κόσμο—σκαλισμένα κουτιά από ελεφαντοστούν, μικρές πλάκες για βαφή ματιών σε σκόνη, χρυσά κουμπιά, πρότυπα εργαλεία, πρότυπα βάζα με χρυσές κορυφές, αγαλματίδια από ελεφαντοστούν και από πηλό, και άλλα αντικείμενα τέχνης, η χρυσή βασιλική σφραγίδα κρίσεως του βασιλέως Ντεν μέσα στην κασετίνα της από ελεφαντοστούν, και άλλα.»
Έχετε ιδεί ποτέ φωτογραφίες των πελωρίων Αιγυπτιακών πυραμίδων; Είναι πολυτελώς διακοσμημένοι τάφοι για τους νεκρούς Αιγυπτίους βασιλείς. Η Μεγάλη Πυραμίδα κοντά στο Κάιρο έχει ύψος 146,59 μέτρα (481 πόδια). Κάθε πλευρά έχει μήκος 230,35 μέτρα (756 πόδια). Είναι φτιαγμένη από δύο και πλέον εκατομμύρια πέτρες που ζυγίζουν μέχρι δυόμισυ τόννους η κάθε μια, και καλύπτει επιφάνεια 54.000 τετραγωνικών μέτρων (περίπου 13 έηκερς), αρκετή να χωρέση δέκα γήπεδα ποδοσφαίρου. Στις πυραμίδες είχαν προσαρμοσθή και ναοί, όπου προσέφερετο λατρεία στους αρχαίους Φαραώ.
Αξιοσημείωτη μεταξύ των Αιγυπτιακών συνηθειών ταφής ήταν η διατήρησις του σώματος μέσω ταριχεύσεως. Ο Έλληνας ιστορικός Ηρόδοτος, που ήταν αυτόπτης μάρτυς αυτής της διαδικασίας, αναφέρει τρεις μεθόδους, από τις οποίες περιγράφει ως εξής την πιο δαπανηρή:
«[Οι ταριχευταί] παίρνουν πρώτα ένα καμπυλωτό κομμάτι σίδερο και μ’ αυτά βγάζουν τον εγκέφαλο από τα ρουθούνια, κι έτσι απαλλάσσονται από ένα μέρος, ενώ καθαρίζουν το κρανίο από τα υπολείμματα ξεπλένοντάς το με φάρμακα· κατόπιν, κάνουν μια τομή ανάμεσα στη λαγώνα με μια μυτερή Αιθιοπική πέτρα και βγάζουν όλα τα περιεχόμενα του υπογαστρίου, το οποίο μετά καθαρίζουν, πλένοντας το καλά με κρασί από φοίνικες, και κατόπιν συχνά το πλένουν μ’ ένα εκχύλισμα κονιοποιημένων αρωματικών. Μετά απ’ αυτό, γεμίζουν την κοιλότητα με το πιο αγνά παρασκευασμένο μύρο, με κασσία, και κάθε άλλο είδος μπαχαρικών, εκτός από λιβάνι, και ράβουν το άνοιγμα. Κατόπιν, αφήνουν το σώμα μέσα σε νάτρο (βασικόν ανθρακικό άλας νατρίου) επί εβδομήντα μέρες, και το καλύπτουν τελείως. Μετά τη λήξι αυτής της χρονικής περιόδου, η οποία δεν πρέπει να εκταθή περισσότερο, πλένουν το σώμα και το τυλίγουν κυκλικά, από το κεφάλι ως τα πόδια, με λωρίδες από καλό λινό ύφασμα, αλειμμένο με κόμμι, το οποίο χρησιμοποιούν γενικά οι Αιγύπτιοι αντί κόλλας, και σ’ αυτή την κατάστασι παραδίδεται το σώμα στους συγγενείς, οι οποίοι το τοποθετούν μέσα σε μια ξύλινη θήκη την οποίαν έχουν φτιάξει γι’ αυτό τον σκοπό, στο σχήμα του σώματος του νεκρού. Αφού κλείσουν στερεά τη θήκη, την τοποθετούν σ’ ένα νεκρικό θάλαμο, όρθια πάνω στον τοίχο.»
Ποιος ήταν ο σκοπός αυτής της πολύπλοκης διαδικασίας ταριχεύσεως; Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι οι άνθρωποι αποτελούντο από διάφορα τμήματα. Υπήρχε το ικχού (ο σπινθήρας της διανοίας), το μπα (η ψυχή που ωμοίαζε με πτηνό), το κα (ο σωσίας του ατόμου που το συνώδευε στη γη) και το κχαϊμπίτ (η σκιά του). Επιστεύετο ότι αυτά απεχωρίζοντο από το σώμα κατά τον θάνατο. Στην αρχαιότητα, οι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι η ψυχή του νεκρού περιεπλανάτο στον κάτω κόσμο ή στην έρημο στη διάρκεια της ημέρας. Αλλά τη νύχτα ή σε καιρό κινδύνου επέστρεφε στο σώμα. Πιθανώς αυτή ήταν μια σπουδαία αιτία για την οποία έκαναν όλη αυτή τη διαδικασία για τη διατήρησι του σώματος.
Η ιδέα ότι οι νεκροί ζουν έχει επιζήσει μέχρι τις ημέρες μας. «Μεταξύ πολλών λαών,» δηλώνει η Βρεταννική Εγκυκλοπαιδεία, η δοξασία ότι οι νεκροί πραγματικά ζούσαν στους τάφους των έκανε τους τάφους ωρισμένων αγίων ατόμων να γίνουν ναοί, όπου χιλιάδες πηγαίνουν για να δουν κάποιο θαύμα θεραπείας ή να κερδίσουν θρησκευτική τιμή· αξιοσημείωτα παραδείγματα τέτοιων κέντρων προσκυνήματος είναι οι τάφοι του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη, του Μωάμεθ στη Μεδίνα, και, στους αρχαίους χρόνους, του Ιμχοτέπ στη Σακκάρα της Αιγύπτου.»
Η Μοναδική Άποψις της Αγίας Γραφής
Η μεταχείρισις των νεκρών από τους αρχαίους Ισραηλίτας βρίσκεται σε αντίθεσι με αυτές τις περίπλοκες διαδικασίες ταφής. Η Ιουδαϊκή Εγκυκλοπαιδεία λέγει: «Η αρχαιολογία αποκαλύπτει ότι δεν υπήρχαν σαφώς Ισραηλιτικές συνήθειες ταφής στη διάρκεια ολόκληρης σχεδόν της Βιβλικής περιόδου. . . . Ο [Μωσαϊκός] νόμος λέγει σχετικά λίγα πράγματα για την ταφή, και όπου θίγεται αυτό το θέμα, τονίζεται η αποφυγή μολύνσεως από τους νεκρούς (Αριθμ. 19:16· Δευτ. 21:21-23). Οι νεκροί δεν υμνούν τον Θεό, λησμονούνται και αποκόπτονται από το χέρι Του (Ψαλμ. 88:6, 10-12), και συνεπώς το πένθος για τους νεκρούς και η ταφή των είναι κυρίως περιφερειακά ζητήματα στην Ισραηλιτική θρησκεία.» Τόσο αφανείς ήσαν οι Ιουδαϊκοί τάφοι ώστε ο Ιησούς μίλησε για «μνημεία, τα οποία δεν φαίνονται, και οι άνθρωποι οι περιπατούντες επάνω δεν γνωρίζουσιν.»—Λουκ. 11:44.
Αυτό τονίζει το γεγονός ότι σχετικά με τον θάνατο η Γραφή παρουσιάζει μια μοναδική άποψι. Και στις Εβραϊκές και στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές, ο θάνατος παρομοιάζεται με ύπνο, κατά τον οποίον οι νεκροί «δεν γνωρίζουσιν ουδέν.» (Εκκλησ. 9:5· Ψαλμ. 13:3· Ιωάν. 11:11-14) Τα άτομα που πεθαίνουν, πηγαίνουν στο «χώμα,» ‘τελευτούν.’—Ψαλμ. 22:15· Παροιμ. 2:18· Ησ. 26:14.
Τι θα λεχθή για την ψυχή; Σύμφωνα με την Αγία Γραφή, η ψυχή δεν αποτελεί μέρος του ατόμου, αλλά είναι ολόκληρο το άτομο. (Γεν. 2:7) Όταν, λοιπόν, το άτομο πεθαίνη, η ψυχή πεθαίνει. Γι’ αυτό, διαβάζομε ότι ο προφήτης Ιεζεκιήλ κατέκρινε εκείνους που ‘θανάτωναν ψυχάς αίτινες δεν έπρεπε να αποθάνωσι,’ και ‘έσωζαν ψυχάς αίτινες δεν έπρεπε να ζώσι.’ (Ιεζ. 13:19· 18:4, 20) Συμφωνώντας και με πολλούς άλλους Βιβλικούς λόγιους των ημερών μας, ο Καθηγητής Έντμοντ Τζέηκομπ του Πανεπιστημίου του Στράσμπουργκ δηλώνει με σαφήνεια: «Κανένα βιβλικό εδάφιο δεν υποστηρίζει τη δήλωσι ότι η ‘ψυχή’ αποχωρίζεται από το σώμα στη στιγμή του θανάτου.» Το γνωρίζατε αυτό;
Αφού οι νεκροί δεν είναι ζώντες, δεν μπορούν να βλάψουν ανθρώπους στη γη. Ούτε μπορούν να βοηθηθούν από θρησκευτικές τελετουργίες που κάνουν οι ζώντες. Η Γραφική ελπίδα για τους νεκρούς δεν είναι μέσω της επιβιώσεως μιας ανύπαρκτης αθάνατης ψυχής, αλλά μέσω αναστάσεως. Αυτό σημαίνει επάνοδο στη ζωή ολοκλήρου του ατόμου, όπως συνέβη μ’ εκείνους τους οποίους ανέστησε ο Ιησούς. (Λουκ. 7:11-17· 8:41, 42, 49-56· Ιωάν. 11:1-44) Δεν θα θέλατε να μάθετε περισσότερα γι’ αυτή την ελπίδα που βασίζεται στην Αγία Γραφή; Αν ναι, ζητήστε από τους εκδότες αυτού του περιοδικού να σας βοηθήσουν.