Είναι Όλες οι Υποθέσεις σας σε Τάξι;

Από τον ανταποκριτή του ‘Ξύπνα!’ στη Νότιο Αφρική

ΗΤΑΝ πολύ αργά για να κάνη ερωτήσεις όταν πέθανε ο σύζυγός της απροσδόκητα από καρδιακή προσβολή. Η περιουσία βρισκόταν σε χαώδη κατάστασι. Κανείς δεν ήξερε πραγματικά από πού ν’ αρχίση. Άγνωστοι προηγουμένως πιστωτές άρχισαν να κάνουν την εμφάνισί τους. Η εμπειρία αυτής της Νοτιοαφρικανής κυρίας δείχνει κατάλληλα πόσο σπουδαίο είναι να έχη κανείς τις υποθέσεις του σε τάξι.

Υπάρχει σπουδαίος λόγος για τον οποίον θα φροντίση κάποιος να έχουν οι επιζώντες κληρονόμοι του μια σαφή εικόνα της οικονομικής του καταστάσεως και μια πρόσφατη διαθήκη που να ρυθμίζη τη διανομή των κεφαλαίων.

Μολονότι οι νόμοι διαφέρουν από τη μια χώρα στην άλλη, υπάρχει πάντοτε κάποια πρόνοια για την εύτακτη διανομή της περιουσίας στους κληρονόμους του αποθανόντος. Σε ωρισμένες Αφρικανικές φυλές, το γηραιότερο μέλος της οικογενείας διαχειρίζεται συνήθως τη διανομή των αποκτημάτων. Ωστόσο, εκεί όπου η διανομή γίνεται μέσω των δικαστηρίων, μια νομική δήλωσις του ατόμου πριν από τον θάνατό του, ρυθμίζει το τι πρέπει να γίνη με την περιουσία του. Αυτή η δήλωσις είναι η διαθήκη του. Αν δεν υπάρχη καμμιά διαθήκη τον καιρό του θανάτου του, η περιουσία που πιθανόν, θ’ αφήση, θα διανεμηθή με τον τρόπο που προβλέπουν οι τοπικοί νόμοι περί κληρονομιάς. Αυτό θα μπορούσε ν’ αποβή προς ζημία για τους κληρονόμους ή να επιφέρη ανώφελη καθυστέρησι στο να λάβουν το μερίδιό τους από την κληρονομία.

Η διαθήκη που βασίζεται στους νόμους που επικρατούν στη χώρα είναι γνωστή ως θεσπισμένη ή νόμιμη διαθήκη. Όταν κάνη μια τέτοια διαθήκη, το άτομο προσδιορίζει έναν εκτελεστή. Αν εγκριθή από το δικαστήριο, ο εκτελεστής θα διανείμη και θα διαχειρισθή την περιουσία όπως αναφέρεται στη διαθήκη. Στην περίπτωσι που το παθητικό ξεπερνά το κεφάλαιο, οι πιστωτές συνήθως αποζημιώνονται επί μιας αναλογικής βάσεως. Μια θεσπισμένη διαθήκη πρέπει να ικανοποιή όλες τις νομικές διατυπώσεις. Ακόμη και η ελάχιστη έλλειψις θα μπορούσε να θέση σε κίνδυνο την ισχύ μιας τέτοιας διαθήκης. Έτσι, όταν συντάσσεται μια διαθήκη, το άτομο πρέπει να έχη υπ’ όψιν του τι ακριβώς θα εσκέπτοντο τα δικαστήρια.

Η νομική εξουσία πρέπει να βεβαιώση υπεράνω πάσης αμφιβολίας ότι το έγγραφο είναι η καλής πίστεως βούλησις του κληροδότου. Αυτή η επιβεβαίωσις εξαρτάται από το κύρος της υπογραφής του διαθέτου. Στο τέλος, πρέπει να έχουν υπογράψει τη διαθήκη μάρτυρες, ο ένας παρουσία του άλλου, επιβεβαιώνοντας έτσι ότι το έγγραφο είναι γνήσιο και ότι, σύμφωνα με όσα μπορούν να γνωρίζουν, ανταποκρίνεται στη βούλησι του διαθέτου.

Η νομιμότητα της ίδιας της διαθήκης είναι δυνατόν να τεθή υπό αμφισβήτησι. Μήπως έχουν γίνει προσθέσεις ή διαγραφές στο αρχικό έγγραφο; Αν ναι, ο νόμος χωρίς αμφιβολία θ’ απαιτήση να υπάρχουν οι υπογραφές του κληροδότη και των μαρτύρων στις τροποποιήσεις και σε κάθε σελίδα.

Όσον καιρό ένας διαθέτης είναι ζωντανός, μπορεί βέβαια ν’ ακυρώση τη διαθήκη του. Αυτό δεν μπορεί να γίνη προφορικά, αλλά γίνεται συνήθως με τη σύνταξι μιας νέας διαθήκης.

Η σύνταξις μιας διαθήκης μπορεί ν’ αποβή ένα περίπλοκο εγχείρημα, ειδικά όταν περιλαμβάνωνται αρκετά μέρη ή όταν πρέπει να κατανεμηθούν κατά ένα ειδικό τρόπο οφέλη από επενδύσεις ή ακίνητη περιουσία. Επομένως, είναι πολύ σοφό να ζητηθή βοήθεια από κάποιον αρμόδιο.

Ένα αγύμναστο μάτι πιθανόν να μη διακρίνη ότι η διατύπωσις θα μπορούσε να εγείρη νομικά προβλήματα ή ότι ωρισμένοι αναγκαίοι κανόνες έχουν παραλειφθή. Ένας αναρμόδιος ίσως να μη γνωρίζη όλους τους παράγοντες, οι οποίοι θα μπορούσαν να θέσουν υπό αμφισβήτησι την αρμοδιότητα του διαθέτου και των μαρτύρων. Παραδείγματος χάριν, ο νόμος μπορεί να περιορίζη την ηλικία του διαθέτη και ν’ απαριθμή εκείνα που θα καταστούσαν ένα διαθέτη διανοητικώς ανίκανο να συντάξη μια διαθήκη. Για ν’ αποφύγη κάθε απάτη και κατάχρησι, ο νόμος πιθανόν να ορίζη ότι οι δικαιούχοι της διαθήκης, δεν μπορούν να είναι και μάρτυρες. Εκτός του ότι αποκλείεται από κάθε όφελος, ο μάρτυρας ή ο γαμήλιος σύντροφός του ίσως είναι ακατάλληλοι για εκτελεστές της διαθήκης, διαχειριστές, επίτροποι ή κηδεμόνες. Σύμφωνα με τον νόμο της Νοτίου Αφρικής, το άτομο που γράφει με το χέρι ή που δακτυλογραφεί τη διαθήκη καθίσταται ακατάλληλο για να γίνη δικαιούχος, εκτός αν η διαθήκη περιλαμβάνη μια ειδική μνεία που δηλώνει το αντίθετο.

Έχοντας υπ’ όψιν αυτές τις απαιτήσεις, η υπογραφή οποιουδήποτε εγγράφου δεν είναι κάτι που γίνεται για τους τύπους. Μια υπεύθυνη στάσις πρέπει να κάνη κάποιον να εξετάση πολύ προσεκτικά τις επιπλοκές και συνέπειες του να βάλη το όνομά του στο χαρτί.

Ένας άλλος παράγων, που πρέπει να ληφθή υπ’ όψιν, είναι το αν η διαθήκη είναι επίκαιρη. Ακόμη και η καλύτερη διαθήκη έχει μικρή αξία αν δεν ανταποκρίνεται πια στα γεγονότα. Οι περιστάσεις αλλάζουν και μια διαθήκη πρέπει να διορθωθή ή να αναθεωρηθή, ώστε να εκπληροί τις νέες απαιτήσεις. Αυτό ειδικά συμβαίνει όταν λαμβάνη χώρα δεύτερος γάμος. Πρέπει να λαμβάνεται ειδική πρόνοια για κείνους που εξαρτώνται από τη διαθήκη. Όταν αναθεωρήται μια διαθήκη, το καλύτερο είναι να καταστρέφωνται οι προηγούμενες.

Η διαθήκη είναι πολύτιμο έγγραφο και πρέπει οπωσδήποτε να φυλάσσεται σε ασφαλές μέρος. Μια χαμένη διαθήκη είναι τεχνικώς ανύπαρκτη και μπορεί να σημαίνη τραγωδία για τους κληρονόμους. Έτσι, θα ήταν επωφελές να υπάρχουν περισσότερα από ένα αντίγραφα. Ένα αντίγραφο θα μπορούσε να φυλάσσεται στο γραφείο κάποιου δικηγόρου ή σε μια τράπεζα, και ένα άλλο να βρίσκεται μαζί με άλλα σπουδαία έγγραφα κάπου αλλού.

Εκτός από τη διαθήκη, τα ασφαλιστικά συμβόλαια, τα πιστοποιητικά γάμου, οι τίτλοι ιδιοκτησίας και άλλα έγγραφα επηρεάζουν άμεσα μια περιουσία. Δεν θα ήταν καλά να φυλάσσετε όλα αυτά τα έγγραφα μαζί ή τουλάχιστον να έχετε ένα κατάλογο που να δείχνη σε ποιο μέρος βρίσκονται;

Θα ήταν ίσως πολύ πρακτικό να καταγράψετε όλα τα κύρια κεφάλαια—ακίνητη και κινητή περιουσία—και, επίσης, όλο το παθητικό. Η ακριβής γνώσις των χρεών θα προφυλάξη τους κληρονόμους από εκμετάλλευσι. Δεν θα πρέπει να παραβλεφθούν συμβόλαια ασφαλείας, ορφανίας και ιατρικής περιθάλψεως, καθώς επίσης και έγγραφα κηδεμονίας. Χωρίς ν’ αποκαλυφθή το περιεχόμενό του, ένας τέτοιος κατάλογος πρέπει ν’ αφεθή σ’ έναν έμπιστο φίλο ή σ’ ένα μέρος που θα ήταν προσιτό σε καιρό ανάγκης. Και προς όφελος του εκτελεστού της διαθήκης, πρέπει να υπάρχη ένας κατάλογος των γνωστών συγγενών και των διευθύνσεών τους.

Υπάρχει ασφαλώς μεγάλη αξία στο να έχη κάποιος τις υποθέσεις του σε τάξι. Μια τέτοια τακτοποίησις μπορεί ν’ αποτρέψη το χάος σ’ ένα καιρό που τα άτομα έχουν τις λιγώτερες πιθανότητες να το αντιμετωπίσουν επιτυχώς.

[Εικόνα στη σελίδα 7]

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΒΟΥΛΗΣΙΣ ΚΑΙ ΔΙΑΘΗΚΗ ΤΟΥ