Η Έρευνα για μια Ταυτότητα

Από τον ανταποκριτή του ‘Ξύπνα!’ στη Νιγηρία

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ πάντοτε ενδιαφερόταν για τη γενεαλογία του. Η ίδια η Αγία Γραφή παρέχει μια πλήρη αναγραφή των προγόνων του Ιησού Χριστού φθάνοντας μέχρι τον πρώτο άνθρωπο τον Αδάμ. (Λουκ. 3:23-38) Οι Ιουδαίοι, ως έθνος, κρατούσαν λεπτομερώς γενεαλογικούς πίνακες και ήταν γι’ αυτούς μια από τις μεγαλύτερες τραγωδίες όταν αυτοί οι πίνακες καταστράφηκαν στο έτος 70 μ.Χ. όταν η Ιερουσαλήμ ερημώθηκε από τις Ρωμαϊκές στρατιές.

Η επάνοδος των Ιουδαίων στην Παλαιστίνη και η ίδρυσις του συγχρόνου Ισραήλ αποτελούσε έκφρασι της ανάγκης για μια ταυτότητα—σ’ αυτή την περίπτωσι για μια εθνική ταυτότητα. Ενώ η αναζήτησις των Ιουδαίων για ταυτότητα πιθανόν να είχε ισχυρά πολιτικά κίνητρα, οικογένειες σε άλλα έθνη συχνά αναλαμβάνουν μια τέτοια έρευνα ώστε να μπορούν ν’ απαιτήσουν κληρονομικά από κάποια περιουσία ή να ισχυρισθούν καταγωγή από βασιλική γενιά ή από κάποια φημισμένη προσωπικότητα της ιστορίας, ή απλώς για ν’ ανακαλύψουν ποιοι είναι.

Άνθρωποι σ’ ολόκληρο τον κόσμο έχουν τώρα στρέψει την προσοχή τους σ’ αυτό που έχει περιγραφή ως «έρευνα των Μαύρων για ταυτότητα.» Η πρόσφατη Εορτή Τεχνών και Πολιτισμού Μαύρων και Αφρικανών (FESTAC, από την Αγγλική ονομασία του Festival of Arts and Culture) που έγινε στη Νιγηρία, ήταν μια αξιοσημείωτη έκφρασι αυτής της αναζητήσεως.

Η Αφρικανική Ταυτότητα

Αυτή η εορτή πραγματοποιήθηκε στο Λάγος της Νιγηρίας που διήρκεσε από τις 15 Ιανουαρίου μέχρι τις 12 Φεβρουαρίου. Ήταν η δεύτερη συγκέντρωσις αυτού του είδους που έχει γίνει στην Αφρική. Η πρώτη έλαβε χώρα στο Ντακάρ της Σενεγάλης, το 1966. Η FESTAC ’77 συγκέντρωσε αντιπροσώπους από όλα τα έθνη της Αφρικής, τις κοινότητες των μαύρων στην Αμερική, Ευρώπη και Αυστραλία, και τις πολιτείες των μαύρων έξω από την Αφρική. Περίπου 17.000 καλλιτέχνες, χορευτές και διανοούμενοι ήλθαν από πενήντα έξη χώρες. Είναι ενδιαφέρον το ότι ήσαν παρόντες αντιπρόσωποι από τις Αραβικές πολιτείες της Βορείου Αφρικής και ιθαγενείς και Μαορί της Αυστραλίας—όλοι μαχόμενοι για «τις προσπάθειες των Μαύρων [και Αφρικανικών] λαών να αναζωογονήσουν τον πολιτισμό τους με σκοπό να ολοκληρωθούν σ’ ένα κόσμο συνεργασίας και συγκρουόμενης διπλωματίας.»

Η πλούσια ποικιλία παραστάσεων στο φεστιβάλ αυτό περιελάμβανε πολιτιστικούς και παραδοσιακούς χορούς, μουσική και τραγούδια, θεατρικά και κινηματογραφικά έργα και φιλολογικές παρουσιάσεις από μαύρους και Αφρικανούς συγγραφείς. Υπήρχαν εκθέσεις τέχνης, λογοτεχνίας και χειροτεχνίας καθώς επίσης και επιδείξεις ραπτικής και μια συζήτησις, δηλαδή ένα σεμινάριο, πάνω στο θέμα «Πολιτισμός και Εκπαίδευσις των Μαύρων.» Η κυριώτερη τοποθεσία αυτών των παραστάσεων ήταν το υπερμοντέρνο Εθνικό Θέατρο στο Λάγος. Η πολύχρωμη βάρκα λεμβοδρομίας μετέφερε μεγάλα πλήθη στα νερά του Λάγος για να παρακολουθήσουν αγώνες με κανώ και ψεύτικες ναυμαχίες. Και το Μεγάλο Ντέρμπαρ, επιδεικνύοντας τους θεαματικούς παραδοσιακούς ιππείς των φυλών της βορείου Νιγηρίας, ωδήγησε το φεστιβάλ στην Καντούνα, 500 μίλια (800 χιλιόμετρα) από το Λάγος.

Συνοψίζοντας τους σκοπούς του φεστιβάλ, ο Δρ Εμίκο Ατιμόμο είπε: «Αυτοί οι σκοποί υποδηλούν ότι η Αφρική και ο Κόσμος των Μαύρων πρέπει ν’ αρχίσουν να επανασχηματίζουν τις κοινωνίες τους, ώστε ν’ αναβιώση η χαμένη κληρονομία των προγόνων τους, διότι μόνον έτσι θα μπορέση καλύτερα να επιτευχθή συνεργασία μεταξύ των Μαύρων λαών του κόσμου και των άλλων κοινωνιών της υφηλίου.» Ο ανακοινωθείς αντικειμενικός σκοπός ήταν η προαγωγή καλυτέρας διεθνούς και διαφυλετικής κατανοήσεως, η οποία τελικά θα ευκόλυνε την «επιστροφή στις ρίζες» μεταξύ των μαύρων κοινοτήτων σε ξένες χώρες. Οι μαύρες κοινότητες σε ξένες χώρες ονομάζονται Διασπορά.

Η βαθειά επιθυμία της «επιστροφής στις ρίζες» εκφράσθηκε σε ολόκληρο το φεστιβάλ με θεατρικά έργα, χορούς, τραγούδια και με τη συζήτησι, απορρίπτοντας και αποδοκιμάζοντας τον αποικισμό και εκθειάζοντας τον Αφρικανικό πολιτισμό και την πολιτική απελευθέρωσι. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού ήταν στο μουσικό έργο με τίτλο «Το Τύμπανο,» που παρουσίασε ο θίασος των Σομαλών. Αυτό το έργο παρουσίαζε την εμπειρία των μαύρων από τη φαινομενικά αρχέγονη ηρεμία τους, μέσω του εμπορίου των σκλάβων και της αποικιακής υποδουλώσεως, μέχρι της επανακτήσεως της ανεξαρτησίας. Αυτή η «επανάστασις κατά του Ευρωπαϊκού πολιτισμού» θεωρήθηκε αναγκαία, διότι είχε εκφρασθή η πεποίθησις ότι «ο χρόνος και η αποικιοκρατία απέκοψαν την Μαύρη Αφρική από την αυθεντική της πολιτιστική παράδοσι του παρελθόντος» και ότι «ο παραδοσιακός πολιτισμός έχει υποσκελισθή από ξένη θρησκεία, ξένη τεχνολογία, ξένο πολιτισμό και ξένη διακυβέρνησι.»

Γι’ αυτό τον λόγο, οι λόγιοι που πήραν μέρος στη συζήτησι, έκαναν έκκλησι για «ενότητα και αλληλεγγύη των μαύρων ανεξάρτητα από τις ιδεολογικές τους διαφορές και την ποικιλία των γεωγραφικών και ιστορικών τους συνθηκών.» Ανέπτυξαν την άποψι ότι ο κοινός παράγων που ρυθμίζει το πεπρωμένο των ανά τον κόσμο μαύρων λαών είναι η φιλοδοξία τους για απελευθέρωσι, για επανάκτησι της πολιτιστικής τους ταυτότητος και για νόμιμη θέσι στον κόσμο. Έτσι, έγιναν συστάσεις για συνεργασία σε διάφορους τομείς, όπως είναι η παιδεία, η κυβέρνησις, η γλώσσα και η θρησκεία, μ’ ένα Αφρικανικό προσανατολισμό. Οι Μαύροι της Διασποράς εξέφρασαν την άποψι ότι η Αφρική είναι το θεμέλιο της εθνικής και πολιτιστικής τους ταυτότητος, κι έτσι γύρω από την Αφρική προσδοκούν να ξαναχτίσουν την ενότητά τους.

Αναγνωρισμένα Εμπόδια

Ενώ εγίνοντο συστάσεις για το ότι η γλώσσα Σουαχίλι πρέπει να υιοθετηθή ως η ελεύθερη γλώσσα της Αφρικής, ώστε να υπάρξη μια αναβίωσις της Αφρικανικής παραδοσιακής θρησκείας και πολιτισμού, και να υιοθετηθή η ιδεολογία του Αφρικανικού Σοσιαλισμού, μερικοί διείδαν την ανάγκη προσοχής. Στην ανάλυσι που έκανε για την FESTAC, ο Δρ Οπεγιέμι Όλα είπε ότι «ωρισμένες όψεις του παραδοσιακού πολιτισμού δεν αξίζει να διατηρηθούν ούτε ν’ αναβιώσουν . . . διότι είναι είτε αρνητικές είτε αναχρονιστικές.» Συνηγόρησε υπέρ της Αφρικανικής τεχνολογίας, ώστε «η Μαύρη Αφρική να προχωρήση ταχέως σ’ ένα σύγχρονο παρόν και σε ένα υπερσύγχρονο μέλλον.» Επί πλέον, ο Δρ Όλα συνέστησε την ίδρυσι ενός Παναφρικανικού Πανεπιστημίου Επιστημών και Τεχνολογίας.

Ο Δρ Όλα περαιτέρω προειδοποίησε πώς «ο,τιδήποτε και αν πετύχη σήμερα η FESTAC στον πίνακα επιδόσεως των θριάμβων, οι πολιτικοί θα το σβήσουν και θα το εξουδετερώσουν αύριο.» Ίσως γι’ αυτό αργότερα έγραψε ότι μερικοί ηγέτες στα «μικρά τους κράτη έχουν αποδειχθή πιο σκληροί και αναξιόπιστοι στους μαύρους που είναι κάτω από την εξουσία τους απ’ ό,τι οι λευκοί αποικιοκράτες!» Αυτοί οι ηγέτες φαίνονται σαν να στέκωνται μεταξύ της Μαύρης Αφρικής και της μεταμορφώσεως της.

Παρ’ όλ’ αυτά, τα έθνη και οι κοινότητες στην FESTAC αισθάνθηκαν ότι είχαν ιδρύσει μια βάσι για επικύρωσι του Αφρικανικού πολιτισμού ως παγκοσμίου πολιτισμού, για την επίτευξι προόδου προς ένα πολιτισμό ισότιμο με τον πολιτισμό των ήδη ανεπτυγμένων εθνών.

Άλυτα Προβλήματα

Ωστόσο, ο σύγχρονος πολιτισμός ως σύνολο δεν έχει απομακρύνει τις κοινωνικές, πολιτιστικές πιέσεις που υφίστανται μεταξύ της ανθρωπότητας. Αντιθέτως, τις έχει ευρύνει και τις έχει τονίσει. Πράγματι, η τεχνολογία του πολιτισμού έχει κατευθυνθή κατά πολύ σ’ ένα αρνητικό δρόμο, στην παραγωγή και διανομή πολύπλοκων επιθετικών και καταστροφικών όπλων. Επί πλέον, η διάσπασις των ανθρωπίνων σχέσεων έχει αποβή κρίσιμη, με μια αύξησι του εγκλήματος, της ανηθικότητος και της ροπής στα ναρκωτικά, και με εξασθένησι της οικογενειακής μονάδος. Πράγματι, μερικές μορφές του αυξανόμενου εγκλήματος σε ανεπτυγμένες χώρες θεωρούνται σαν κληροδότημα του σύγχρονου πολιτισμού.

Νιγηριανοί δημοσιογράφοι μιλούν τώρα για τη χώρα τους ως ένα «έθνος που απειλείται από εσωτερικό κίνδυνο.» Θρηνούν για το αυξανόμενο βίαιο έγκλημα μεταξύ των πολιτών για τους οποίους «η ιερότης της ιδιοκτησίας και του ατόμου είναι όρος χωρίς σημασία.» Σε αντίθεσι με τα μεγάλα ποσά που διατίθενται για τον εκσυγχρονισμό των πόλεων και για την κατασκευή δρόμων, οι πολίτες ζουν με τον φόβο μήπως γίνουν θύματα βιαίου εγκλήματος. Ακόμη και η δημοσία εκτέλεσις των ενόπλων ληστών δεν αποδείχθηκε απόλυτα αποτελεσματικό ανασταλτικό της βίας.

Καθώς φέρνουν στη διάνοιά τους την κοινωνική κατάστασι που επικρατούσε στη Νιγηρία πριν από την αποικιακή περίοδο και την εισβολή του σύγχρονου πολιτισμού, οι συγγραφείς αναφέρονται στον καιρό που «η καθημερινή ζωή ήταν πιο ξεκούραστη . . . Οι γονείς, τα παιδιά και, στην πραγματικότητα, ολόκληρη η οικογένεια, . . . εγνώριζαν πολύ καλά τις κοινοτικές και οικογενειακές τους ευθύνες. Υπήρχαν λιγώτεροι αστυνομικοί και λιγώτεροι φυλακισμένοι.»

Η προειδοποιητική αλλαγή προς ένα ηθικό ξεπεσμό έχει θεωρηθή πρωτίστως ως οικονομικό πρόβλημα. Η αυξανόμενη διαφθορά και η ανεντιμότης μεταξύ εκείνων που κάνουν θεαματική επίδειξι πλούτου, προκαλεί ζήλεια και πλεονεξία στους άλλους, οι οποίοι αρχίζουν να σκέπτωνται ότι κι αυτοί, επίσης, θα πρέπει να γίνουν ανέντιμοι για ν’ αποκτήσουν πλούτο και τα πολλά αγαθά που προσφέρει ο σύγχρονος πολιτισμός. Η υλιστική σκέψις εκφράζεται περισσότερο στη ‘νέα ηθική’ και στις χωρίς διακρίσεις σχέσεις των δύο φύλων, που απειλούν την οικογενειακή δομή στις περισσότερες χώρες και έχουν καταστήσει τα αφροδίσια νοσήματα μεγάλη επιδημία. Στη Νιγηρία μερικοί έχουν ονομάσει τη γονόρροια «ασθένεια των ευγενών,» διότι όπως φαίνεται οι χωρίς διάκρισι σχέσεις είναι πιο καταφανείς μεταξύ των πλουσίων και των λογίων, οι οποίοι επηρεάζονται περισσότερο από τον κοινωνικό τρόπο και την υλιστική φιλοσοφία του σύγχρονου πολιτισμού. Δεν εκπλήττει το ότι η γονόρροια και η σύφιλις αυξάνουν σ’ αυτή τη χώρα.

Μήπως η Λύσις Είναι η «Επιστροφή στις Ρίζες»;

Φυσικά, ο κόσμος γενικά αντιμετωπίζει τρομερά κοινωνικά, πολιτικά και φυλετικά προβλήματα καθώς και προβλήματα υγείας. Τι πρέπει, λοιπόν, να κάνουν τα έθνη και τα άτομα; Είναι επιθυμητό να απορρίψουν τα επιστημονικά σύγχρονα βοηθήματα και τα μηχανήματα που εξοικονομούν χρόνο και ‘να επιστρέψουν στις ρίζες τους’ ηλικίας μερικών αιώνων, όταν αυτά τα πράγματα έλειπαν, η ζωή παρουσίαζε μεγαλύτερες δυσκολίες και οι κίνδυνοι για την υγεία ήσαν πιο συνήθεις;

Δεν θα ήταν καλύτερο ‘να επιστρέψουν στις ρίζες,’ που ο Ιεχωβά Θεός έδωσε στο ανθρώπινο γένος; Ο Θεός έδωσε στον άνθρωπο μια τέλεια αρχή και την προσδοκία αιωνίου ζωής σ’ ένα γήινο παράδεισο. Το πιο σπουδαίο απ’ όλα είναι το ότι ο πρώτος άνδρας, ο Αδάμ, ήταν ‘υιός του Θεού.’ (Λουκ. 3:38· Γέν. 1:26-28· 2:7-15) Επειδή όμως έπεσε στην αμαρτία ο Αδάμ έχασε τη θέσι του ως υιός του Θεού και κληροδότησε την αμαρτία και τον θάνατο στους απογόνους του. (Ρωμ. 5:12) Μόνο με τα οφέλη της λυτρωτικής θυσίας του Ιησού Χριστού μπορεί ένα άτομο και πάλι ν’ απολαύση την προσδοκία ατελεύτητης ζωής σ’ ένα αποκαταστημένο παράδεισο επάνω σ’ αυτή τη γη. (Ιωάν. 3:16· 17:3· Λουκ. 23:43) Τι θαυμάσια «επιστροφή στις ρίζες» θα είναι αυτή!

Σύντομα, κάτω από τη διακυβέρνησι της ουράνιας βασιλείας του Θεού, ένας νέος πολιτισμός θα διαμορφωθή επάνω στη γη. Ο άνθρωπος τότε θα έχη πλήρη ευκαιρία να χρησιμοποιήση τις διανοητικές του ικανότητες σε διάφορους τομείς προσπαθείας. Αλλά δεν θα είναι απλώς ένας νέος πολιτισμός. Θα είναι μια αληθινή «επιστροφή στις ρίζες,» διότι ευπειθείς άνθρωποι θα γίνουν πραγματικά τέκνα του Θεού. «Επειδή,» έγραψε ο Χριστιανός απόστολος Παύλος, «η κτίσις υπετάχθη εις την ματαιότητα, . . . επ’ ελπίδι ότι και αυτή η κτίσις θέλει ελευθερωθή από της δουλείας της φθοράς και μεταβή εις την ελευθερίαν της δόξης των τέκνων του Θεού.»—Ρωμ. 8:20, 21.

[Εικόνα στη σελίδα 13]

2η Παγκόσμια Μαύρη και Αφρικανική Εορτή Τεχνών και Πολιτισμού