Η Άνοδος της Θεολογίας των Μαύρων

«Πολλοί μαύροι ταυτίζουν τη Χριστιανοσύνη με το απαρτχάιντ».—Από το The Church Struggle in South Africa, του Κογκρεγκασιοναλιστή διακόνου J. de Gruchy

ΠΟΛΛΟΙ μαύροι, απογοητευμένοι καθώς είναι από τη νοτιοαφρικανική μορφή του Προτεσταντισμού, στρέφονται σε κάτι καινούριο—στη θεολογία των μαύρων, η οποία επιχειρεί να συνδέσει την Αγία Γραφή με την κατάσταση στην οποία βρίσκονται.

«Ο όρος ‘μαύρος’», εξηγεί η Λουίζ Κρέτσμαρ στο The Voice of Black Theology in South Africa (Η Φωνή της Θεολογίας των Μαύρων στη Νότια Αφρική), «μπορεί να κατανοηθεί με δύο τρόπους. Πρώτον, αναφέρεται σε όλους εκείνους που ονομάζονταν παλιότερα ‘μη λευκοί’ ή ‘μη Ευρωπαίοι’, δηλαδή στους Αφρικανούς (Africans)a, στους Έγχρωμους και στους Ινδιάνους. . . . Δεύτερον, η λέξη ‘μαύροι’ θεωρείται συνώνυμη με τη φράση ‘οι καταπιεσμένοι της Νότιας Αφρικής’».

Η θεολογία των μαύρων λοιπόν τονίζει ότι οι μαύροι πρέπει να αντιμετωπίζονται με την ίδια αξιοπρέπεια με την οποία αντιμετωπίζονται και οι λευκοί, εφόσον και οι μαύροι πλάστηκαν κατ’ εικόνα Θεού. Μερικά από τα πιο σημαντικά θέματά της είναι η απελευθέρωση του Ισραήλ από την Αίγυπτο και τα παθήματα του Ιησού. Το βασικό της σύνθημα είναι: ‘Ο Θεός είναι με το μέρος των καταπιεσμένων’.

Ένα Ενωμένο Κίνημα;

Οι υποστηρικτές της θεολογίας των μαύρων βρίσκονται διασκορπισμένοι σε πολλές νοτιοαφρικανικές εκκλησίες, και ανάμεσά τους μαίνονται οι διενέξεις. Για παράδειγμα, μερικοί θαυμάζουν την κομμουνιστική ιδεολογία και την αναλύουν στα συγγράμματά τους. Άλλοι απορρίπτουν το Μαρξισμό. Και δεν συμφωνούν όλοι σ’ ό,τι αφορά το πόσο πρέπει να συμμετέχει η κοινότητα των λευκών σ’ αυτή τη νέα μορφή «Χριστιανοσύνης».

Σε περιπτώσεις που οι επικριτές της θεολογίας των μαύρων προβάλλουν το επιχείρημα ότι αυτή προάγει τον εθνικισμό στους μαύρους, ακριβώς όπως η θεολογία του απαρτχάιντ προάγει τον εθνικισμό στους λευκούς, ο Δρ Άλαν Μπούσακ, από τους εξέχοντες υποστηρικτές της θεολογίας των μαύρων, απαντάει: «Η Χριστιανική πίστη είναι υπεράνω όλων των ιδεολογιών και όλων των εθνικιστικών ιδανικών».

Εντούτοις, ένας διάκονος της Κογκρεγκασιοναλιστικής Εκκλησίας, ο Μπογκαντζιάλο Γκόμπα, αναφέρει: «Εγώ διαφωνώ με τον Άλαν Μπούσακ». Ο Γκόμπα διατείνεται πως αναπόφευκτα η θεολογία των μαύρων «θα αντανακλά τα ιδεολογικά συμφέροντα της κοινότητας των μαύρων. Αν δεν συμβαίνει αυτό, τότε παύει να είναι Θεολογία των Μαύρων». Ο Λουθηρανός επίσκοπος Δρ Μπουτελέζι προσθέτει: «Είναι το ίδιο άγγελμα της Αγίας Γραφής που ενέπνευσε τους Αφρικάνερb . . . εκείνο που υποκινεί κι εμάς να ψέλνουμε το άσμα της Θεολογίας των Μαύρων».

Χρησιμοποιείται ως Όπλο

«Η θεολογία των μαύρων», δηλώνει ο Ιτουμελένγκ Μοζάλα που είναι Μεθοδιστής διάκονος και λέκτορας της θεολογίας των μαύρων, «έχει εκπληρώσει καλά το σκοπό της ως όπλο επίκρισης κατά της θεολογίας των λευκών και της κοινωνίας τους». Οι μαύροι θεολόγοι ελπίζουν ότι, εκτοξεύοντας τέτοιες επικρίσεις, θα κάνουν τους νεαρούς μαύρους να μείνουν στις εκκλησίες τους. Πολλοί έχουν φύγει σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τον τρόπο με τον οποίο βλέπουν ότι ασκείται η «Χριστιανοσύνη» στις εκκλησίες.

Άλλοι προχωρούν ακόμη περισσότερο και χρησιμοποιούν τη θεολογία των μαύρων ως όπλο για την επίτευξη πολιτικής αλλαγής. Ο Τακάτσο Μοφοκένγκ, διάκονος της Ολλανδικής Μεταρρυθμισμένης Εκκλησίας των μαύρων της Αφρικής και λέκτορας της θεολογίας των μαύρων, παραδέχεται: «Η Θεολογία των Μαύρων εξακολουθεί να είναι χρήσιμο όργανο για τον απελευθερωτικό αγώνα, ο οποίος επεκτείνεται διαρκώς».

Παράδειγμα αυτού του γεγονότος αποτελεί το The Kairos Document, που υπογράφτηκε από 156 Νοτιοαφρικανούς θεολόγους. Αυτό καλεί τα μέλη της εκκλησίας «να εξαλείψουν την καταπίεση, να απομακρύνουν τους τυράννους από την εξουσία και να εγκαταστήσουν μια δίκαιη κυβέρνηση». Οι θεολόγοι δηλώνουν: «Πιστεύουμε ότι ο Θεός εργάζεται για τον κόσμο μας, μετατρέποντας τις απελπιστικές και άσχημες καταστάσεις σε καλές, έτσι ώστε να ‘έλθει η Βασιλεία του’ και ‘να γίνει το θέλημά του όπως στον ουρανό έτσι και στη γη’. . . . Η διαμάχη και ο αγώνας θα πρέπει να ενταθούν τους ερχόμενους μήνες και χρόνους, επειδή δεν υπάρχει άλλος τρόπος για να σταματήσει η αδικία και η καταπίεση».

Αλλά, αυτό διδάσκει η Αγία Γραφή; Θα έρθει η Βασιλεία του Θεού μέσω πολιτικής επανάστασης; Μήπως το γεγονός ότι ο Προτεσταντισμός έχει αποδειχτεί πως είναι αιτία διαχωρισμού στη Νότια Αφρική σημαίνει ότι αυτή καθαυτή η Χριστιανοσύνη έχει αποτύχει;

[Υποσημειώσεις]