Πώς το Διαζύγιο Επηρεάζει τους Ανθρώπους
ΤΟΥΣ πρώτους έξη μήνες του 1976, 987.000 ζεύγη ενυμφεύθησαν και 538.000 ζεύγη διεζεύχθησαν στις Ηνωμένες Πολιτείες.—«Παγκόσμιο Αλμανάκ και Βιβλίο Γεγονότων του 1977.»
ΣΤΗ διάρκεια του χρόνου που χρειάζεσθε για να διαβάσετε αυτή την σελίδα, τέσσερις γάμοι θα διαλυθούν με διαζύγιο—μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες. Κάθε λεπτό, κατά μέσον όρο, περισσότεροι από δύο γάμοι διαλύονται επισήμως.
Σε μερικά μέρη τα διαζύγια πλησιάζουν, αν δεν υπερβαίνουν, τον αριθμό των γάμων. Στην Κομητεία του Λος Άντζελες μόνο, 50.000 σχεδόν διαζύγια εκδίδονται, κατ’ έτος. Η ΝταλλαΣάιτ, μια εφημερίς στο Τέξας, αναφέρει: «Στη διάρκεια του πρώτου ημίσεως του 1975, τα αρχεία της Κομητείας του Ντάλλας δείχνουν ότι εξεδόθησαν περισσότερα διαζύγια από άδειες γάμων.» Συνολικά εξεδόθησαν 8.275 διαζύγια και 6.801 άδειες γάμων.
Η ταχύτης με την οποία οι άνθρωποι αλλάζουν τους γαμήλιους συντρόφους των είναι εκπληκτική και εξακολουθεί ακόμη ν’ αυξάνη. Τα διαζύγια υπερδιπλασιάσθηκαν στις Η.Π.Α. σε δέκα χρόνια· από το 1965 μέχρι το 1975 έφθασαν από 479.000 σε 1.026.000 Σε άλλες χώρες, η αναλογία αυξήσεως είναι ακόμη μεγαλύτερη.
Το 1960, ο Καναδάς μόνο είχε 6.980 διαζύγια. Μέχρι το 1973 ο αριθμός αυτός είχε υπερδιπλασιασθή, είχε φθάσει δηλαδή εις 36.704. Και κατόπιν, το 1974, εξεδόθησαν 45.019 διαζύγια και αυτό συνετέλεσε σε μια αύξησι 20 και πλέον τοις εκατό. «Το διαζύγιο είναι τόσο διαδεδομένο,» αναφέρει η Σταρ του Τορόντο, «ώστε τα ζεύγη που έχουν κάνει έναν ευτυχισμένο γάμο πριν από 15 χρόνια ή και περισσότερο ακόμη αισθάνονται μερικές φορές σαν ν’ αποτελούν μια μειονότητα.»
Στη Σοβιετική Ένωσι, επίσης, η αύξησις των διαλύσεων του γάμου είναι εκπληκτική. Το Σοβιετικό περιοδικό Σπούτνικ λέγει: «Περίπου 2,5 εκατομμύρια γάμοι καταγράφονται στη Ρωσία ετησίως . . . Συγχρόνως, ο μέσος όρος διαζυγίων που εκδίδονται καθημερινώς φθάνει στις 2.000, δηλαδή, ένα διαζύγιο σε κάθε τρεις γάμους.»
Η κατάστασις είναι όμοια και στη Μεγάλη Βρεταννία. Τα διαζύγια εκεί τριπλασιάσθηκαν σε δέκα χρόνια. Αναφέρεται ότι στη Σουηδία εκδίδονται τρία διαζύγια για κάθε πέντε γάμους, μια αναλογία μεγαλύτερη ακόμη και απ’ αυτή των Ηνωμένων Πολιτειών. Τα διαζύγια αυξάνονται με εκπληκτική αναλογία και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, περιλαμβανομένης της Δανίας και της Γερμανίας.
Ωρισμένα Αφρικανικά έθνη επίσης έχουν υψηλές αναλογίες διαζυγίων. Η Ζάμπια, μια χώρα που έχει πληθυσμό λίγο περισσότερο από πέντε εκατομμύρια κατοίκους, ανησυχεί πολύ για τα 19.000 διαζύγια που εκδίδονται ετησίως, μια αναλογία που πλησιάζει την αναλογία διαζυγίων στις Η.Π.Α.
Το περιοδικό Άτλας Ουώρλντ Πρες Ρηβιού, του Αυγούστου 1977, αναφέρει: «Τα διαζύγια έχουν γίνει της μόδας μεταξύ των νεαρών Ιαπωνέζων γυναικών. . . . Τώρα που μαθαίνουν ότι εκδίδεται ένα διαζύγιο σε κάθε τέσσερα λεπτά και 14 δευτερόλεπτα, θέλουν να λάβουν κι αυτές μέρος στον αγώνα μήπως μείνουν πίσω.» Και για το Χονγκ-Κονγκ, η Σάουθ Τσάινα Μόρνινγκ Ποστ παραπονείται για μια «ταχέως αυξανόμενη αναλογία διαζυγίων στη διάρκεια των περασμένων λίγων ετών.»
Έτσι, το διαζύγιο αφθονεί στην πραγματικότητα παντού. Ποια είναι τα αποτελέσματα;
Μια Αλλαγμένη Κοινωνία
Κατ’ αρχήν, δεκάδες εκατοντάδες ζωές έχουν αναστατωθή, συχνά με τραγικά αποτελέσματα. Το περιοδικό MD του Μαρτίου 1977 αναφέρει: «Αν μετρήσωμε τους γαμήλιους συντρόφους και τα παιδιά κάτω των 18 ετών, η ζωή 4 εκατομμυρίων και πλέον Αμερικανών ετησίως αλλάζει με δραματικό τρόπο από το διαζύγιο, και υπολογίζεται ότι ένας παρόμοιος αριθμός ατόμων εγκαταλείπονται από τον γαμήλιο σύντροφό τους, κατάστασις που ονομάζεται το ‘διαζύγιο του πτωχού.’»
Οι αυξανόμενες αναλογίες αποτελούν απλώς απόδειξι της ελλείψεως ικανοποιήσεως από τον γάμο. Πολλά ζεύγη πειραματίζονται με νέους τρόπους ζωής και αμοιβαίως συμφωνούν να επιδοθούν σε σεξουαλικές πράξεις με άτομα που δεν είναι σύντροφοί τους· ακόμη, άλλοι απλώς ‘συζούν,’ στήνουν σπιτικό με κάποιο άτομο του ετέρου φύλου χωρίς να νυμφευθούν.
Οδηγεί στην Ευτυχία;
Αλλά η επιδημία των διαζυγίων και οι νέοι τρόποι ζωής, αντί να δημιουργούν ένα κλίμα ειρήνης και ευτυχίας, καταλήγουν σε μεγάλη υποψία και αγωνία μέσα στις οικογένειες. «Μερικά ζεύγη είναι τόσο τρομοκρατημένα από τον αριθμό των διαζυγίων στη γειτονιά τους,» αναφέρει ένας διευθυντής του Κέντρου Οικογενειακής Εκπαιδεύσεως στη Νέα Υόρκη, ώστε «έρχονται σ’ εμάς απλώς και μόνο για να συζητήσουν τι μπορούν να κάμουν για να εμποδίσουν το διαζύγιο.»
Οι γυναίκες δεν μπορούν πια, κατά κανόνα, να υπολογίζουν στους συζύγους των για ισόβια υποστήριξι και, γι’ αυτό, πολλές ανησυχούν γι’ αυτά που θ’ αναγκασθούν ν’ αντιμετωπίσουν όταν τους εγκαταλείψουν οι σύζυγοί τους. Αλλά, σε άλλες περιπτώσεις, οι γυναίκες είναι εκείνες που εγκαταλείπουν τους συζύγους των. Μερικές μάλιστα εγκαταλείπουν και τα μικρά παιδιά τους.
Μετά το διαζύγιο, όταν είναι ελεύθεροι ‘να κάνουν το δικό τους,’ τι συμβαίνει; Είναι πραγματικά ευτυχισμένα τα άτομα που έχουν πάρει διαζύγιο; Τρεις καθηγηταί των Η.Π.Α., οι οποίοι έκαναν μια μελέτη αυτών των ατόμων, αναφέρουν τα εξής στο Σαϊκόλοτζυ Τουνταίυ του Απριλίου 1977: «Δεν βρήκαμε κανένα διαζύγιο χωρίς θύματα στις οικογένειες που μελετήσαμε. Τουλάχιστον ένα μέλος σε κάθε οικογένεια ανέφερε ότι έχει θλιβή ή έδειξε μια αρνητική αλλαγή στη συμπεριφορά του.»
Το άρθρο ανέφερε ότι οι διαζευγμένοι άνδρες που ζούσαν ελεύθεροι δεν είχαν καμμιά διαρκή ικανοποίησι, και προσέθετε: «Η στερεότυπη εικόνα της ελεύθερης, ανέμελης άγαμης ζωής δεν είχε απήχησι ούτε στις γυναίκες. Γι’ αυτές, οι ελεύθερες σεξουαλικές σχέσεις τούς προξενούσαν αισθήματα απελπισίας, καταθλίψεως και χαμηλό αίσθημα αυτοεκτιμήσεως.» Δεν απορεί κανείς που η αναλογία αυτοκτονιών είναι τουλάχιστον τριπλάσια μεταξύ των διαζευγμένων απ’ όσο μεταξύ των εγγάμων, και ότι το ίδιο συμβαίνει και με τον αλκοολισμό.
Τα παιδιά, όμως, είναι συχνά αυτά που υποφέρουν περισσότερο. Στις Η.Π. μόνο, 11 περίπου εκατομμύρια παιδιά ζουν σε οικογένειες που αποτελούνται μόνο από ένα γονέα. Πολλά παιδιά αποτελούν αντικείμενα δικαστικής διαμάχης για την επιτήρησί τους και συχνά πηγαίνουν από τον ένα γονέα στον άλλο. Ο Μέγιερ Έλκιν, ένας ειδικός σε οικογενειακά προβλήματα, θρηνολογεί: «Μεγαλώσαμε τώρα μια γενιά παιδιών από διαλελυμένα σπίτια—και δημιουργούμε μια κοινωνική ωρολογιακή βόμβα.»
Το διαζύγιο επίσης βλάπτει και το πορτοφόλι. «Ο πληθωρισμός ανέβασε τη δαπάνη του διαζυγίου στα ύψη,» αναφέρει η Μπίζνες Γουήκ· «τα νομικά έξοδα μόνο στοιχίζουν 1.500 δολλάρια σε κάθε γαμήλιο σύντροφο και ακόμη περισσότερο αν υπάρχη αντιδικία, μεταξύ των συζύγων ή αν γίνεται αγώνας για την επίβλεψι των παιδιών.» Αλλ’ ακόμη χειρότεροι είναι οι σπινθήρες πικρίας οι οποίοι συχνά μετατρέπονται σε καταστροφικές φλόγες. Όπως είπε ένας δικηγόρος διαζυγίων στο Σικάγο: «Πιστεύω ότι ο νόμος του διαζυγίου είναι συνήθως περισσότερο σαν πόλεμος απ’ ό,τι είναι ο πόλεμος.»
Μια γυναίκα η οποία πήρε διαζύγιο το 1974 γράφει: «Η πρώτη φορά που αφυπνίσθηκα απότομα ήταν όταν πήγα σ’ ένα δικηγόρο. Χρειαζόταν 400 δολλάρια προκαταβολή προτού μπορέση να συντάξη οποιαδήποτε χαρτιά. Ο δικηγόρος σε βοηθεί ν’ αναπτύξης μια κάποια σκληρότητα, η οποία συμβάλλει σε μια ήδη αυξάνουσα πικρία.
«Το γνωρίζω αυτό, διότι προτίμησα ν’ ακολουθήσω τη συμβουλή του δικηγόρου μου και κατέληξα ενώπιον ενός διαιτητού στο δικαστήριο Οικιακών Σχέσεων έξη διαφορετικές φορές απλώς για να συζητήσω την προσωρινή συντήρησι των παιδιών και την κατανομή της περιουσίας. Κάθε φορά που πήγαινα στο δικαστήριο, εχρειάζοντο περισσότερα χαρτιά και ο δικηγόρος εχρειάζετο περισσότερα χρήματα.»
Αφού το διαζύγιο συχνά καταλήγει σε πικρία και δυστυχία, γιατί χωρίζουν οι άνθρωποι; Γιατί υπάρχει μια επιδημία διαζυγίων σήμερα; Αυτές είναι ερωτήσεις τις οποίες θα εξετάσωμε στο επόμενο άρθρο.