“Εγώ Πρώτα”—Η Ειδωλολατρία του Σήμερα
Πολλοί άνθρωποι της γενιάς μας έχουν χάσει την πίστι τους στους ανθρώπινους θεσμούς—κυβερνήσεις, νόμους, επιστήμη, θρησκεία, γάμο, ακόμη και στους ανθρώπους. Πού πρέπει να στραφούν για να γεμίσουν το κενό; Πολλοί στρέφονται στον εαυτό τους, γίνονται εσωστρεφείς. Αυτή η τάσις δεν είναι καινούργια. Είναι απλώς μια αναβίωσις.
Η ΠΙΣΤΙΣ των σημερινών οπαδών του δόγματος «εγώ πρώτος», είναι σχετικά νέα για τον 20όν αιώνα. Το δόγμα αυτό απορρίπτει τον κανόνα του σεβασμού προς τους άλλους, ο οποίος ήταν πιο συνηθισμένος τα πρώτα χρόνια αυτού του αιώνα. Αυτός ο ηθικός κανόνας δίδασκε τα άτομα να σκέπτωνται τους άλλους, να κάνουν το καλό προς τους άλλους, να τους ενθαρρύνουν και να προσαρμόζονται με τους άλλους. Όλ’ αυτά είναι ‘ταμπού’ για τη νέα λατρεία του «Βασιλιά Εαυτού μου.» Και μολονότι αυτή η ακραία κατάστασις είναι νέα γι’ αυτό τον αιώνα, στην πραγματικότητα δεν είναι νέα—είναι απλώς μια αναβίωσις. Η ίδια αρχαία ιστορία επαναλαμβάνεται.
Εδώ παραθέτομε ένα δειγματολόγιο του νέου κώδικα ηθικής, όπως σταχυολογήθηκε από τα σύγχρονα βιβλία αυτοβοήθειας και αυτογνωσίας:
«Αναζήτησις του αριθμού ένα.»
«Νίκη μέσω εκφοβισμού.»
«Λίγοι από μας μαθαίνουν πώς να χρησιμοποιούν τον κόσμο, αντί να τους χρησιμοποιή ο κόσμος.»
«Μολονότι είναι δυνατόν να ενεργήτε για τα καλύτερα συμφέροντα των άλλων, το σπουδαίο πράγμα που πρέπει να καταλάβετε είναι ότι αυτό δεν πρέπει να γίνη ποτέ ο πρώτιστος σκοπός σας.»
«Η ηθική έχει πολύ μικρή σχέσι με την επιτυχία.»
«Έχετε το δικαίωμα να κρίνετε τη συμπεριφορά σας.»
«Αποφασίστε να ζήτε σύμφωνα μ’ ένα κώδικα που καθωρίσατε σεις, όχι σύμφωνα μ’ αυτόν που επιβάλλουν οι άλλοι.»
«Η ενοχή είναι ένα ναρκωτικό, ισχυρό όσο και η ηρωίνη.»
«Αφήνετε τους ανθρώπους να σας καταπατούν;»
«Χρησιμοποιήστε την επαναστατική νέα τεχνολογία για ν’ ανοίξετε τον δρόμο σας.»
Όταν γίνονται τέτοιες διακηρύξεις από τις σελίδες των βιβλίων, συνήθως τα συμφραζόμενα τις απαλύνουν από τη σκληρότητά τους. Συχνά παρουσιάζονται υγιείς αρχές που είναι βοηθητικές και η πρόθεσίς μας εδώ δεν είναι να χαρακτηρίσωμε ολόκληρα τα περιεχόμενα ως καθαρά ιδιοτελή. Ωστόσο, το περιεχόμενο αυτών των βιβλίων αντανακλάται από τις παραπάνω συστάσεις και ερωτήματα. Αυτές είναι οι ιδέες που επινοούνται για τις διαφημίσεις και τα καλύμματα των βιβλίων, για να παγιδεύονται οι αναγνώστες. Αυτά είναι τα συναισθήματα που χρησιμοποιούνται σαν τίτλοι. Αυτή είναι η εντύπωσις που αποκομίζουν οι αναγνώστες. Η διάθεσις που διακατέχει τους οπαδούς του νέου κινήματος είναι διάθεσις εξυψώσεως του ατόμου σε αντίθεσι με την κοινωνία γενικά. Ο ίδιος εγωκεντρισμός βρίσκεται στα κινηματογραφικά έργα, στην τηλεόρασι, στον αθλητισμό, στις εφημερίδες και στα περιοδικά.
Τα Εργαστήρια της Αυτογνωσίας
Ένας από τους πρώτους ομίλους για αυτογνωσία συστήθηκε στην Καλιφόρνια το 1962. Τώρα υπάρχουν πολλοί άλλοι. Εξερευνούν αυτό που βρίσκεται μέσα στο άτομο, προσπαθώντας να το εξωτερικεύσουν. Ας βγούνε όλα στη φόρα, λένε. Ο πολιτικός μυθιστοριογράφος Φλέτσερ Κνέμπελ, περιγράφει μια χαρακτηριστική άσκησι:
«Μια άσκησις μου έδωσε τη χαριστική βολή: Σιωπηλοί, με δεμένα τα μάτια και τα χέρια πλεγμένα πίσω στην πλάτη μας, 24 από μας ακουμπούσαμε με τους ώμους, τα χέρια, τα πόδια, τους γοφούς, ενώ έπαιζε η εξωτική Ανατολίτικη μουσική. Αυτή η μαζική αναζήτησις, οι άνθρωποι που σιωπηλά ψηλαφούσαν και συγχρωτίζονταν για να επικοινωνήσουν με τους άλλους, μου φαινόταν η επιτομή της ανθρώπινης υπάρξεως. Αναζητούσαμε ο ένας τον άλλον απελπισμένα, ωστόσο η επαφή μας ήταν μόνο φευγαλέα και ανήσυχη. Αποσύρθηκα, κάθησα πάνω στο πάτωμα και έκλαιγα. Για ποιο πράγμα; Για τη μοναξιά μου και τον πόνο μου, ίσως. Ποτέ δεν ξέχασα αυτή την εμπειρία.»
Μολονότι, ο μυθιστοριογράφος Κνέμπελ ισχυρίζεται ότι βρήκε κάποια αξία στην εμπειρία της αυτογνωσίας που διδάσκεται στα εργαστήρια, βρήκε και αρνητικές πλευρές, όπως οι ακόλουθες:
«Το κίνημα χρησιμοποιεί σχεδόν την ίδια μάγκικη γλώσσα που χρησιμοποιούν οι Πεζοναύτες των Η.Π. Μερικοί ηγέτες ομίλων ακτινοβολούν περισσότερη προστυχιά από ενόρασι. . . . το ακατάπαυστο μάσημα των ίδιων τετραγραμμάτων λέξεων αμβλύνει ακριβώς την εγρήγορσι που ο ηγέτης επιζητεί να οξύνη.
«Πάρα πολλοί σύγχρονοι Αμερικανοί ‘γκούρου,’ υπόσχονται το φεγγάρι, αλλά προσφέρουν μια ακτίνα του φεγγαριού. . . . Ένα σαββατοκύριακο ψυχολογικής αποκαλύψεως μπορεί να διαρκέση όσο ένα Κινέζικο γεύμα.
«Το πιο σοβαρό μειονέκτημα του κινήματος είναι, κατά τη γνώμη μου, η περιωρισμένη του έκκλησις προς τον κόσμο . . . Απλώς προσπαθήστε ένα σαββατοκύριακο αισθητικής εγρηγόρσεως ανάμεσα στους βοσκούς του Μάλι, που λιμοκτονούν, στα διαμερίσματα βασανισμών των στρατιωτικών περιβόλων της Ουγκάντα, ή στον δρόμο από τα κεντρικά γραφεία της Κα-Γκε-Μπε (μυστικής υπηρεσίας) στη Μόσχα. Πολύ λίγη προσωπική ‘αύξησις’ υπάρχει στις χώρες που μαστίζονται από τη φτώχεια ή την τυραννία.»
Η Νέα Θρησκεία της Τηλεοράσεως: «Ευεξία»
Ο Τομ Σέιλς, της εφημερίδας Ποστ της Ουάσιγκτον, έγραψε ένα άρθρο για τις διαφημίσεις της τηλεοράσεως. Παραθέτομε μερικά αποσπάσματα απ’ αυτό:
«Ίσως ποτέ στην ιστορία τόσο πολλοί δεν παρωτρύνοντο να νοιώθουν τέτοια ευεξία για τόσο λίγα. Αυτό συμβαίνει επειδή οι διαφημιστές της TV, που πάντοτε περιλαμβάνονται στην πολιτική του ‘εγώ’, ανακάλυψαν ένα νέο εργαλείο για να κινούν το εμπόριο. Είναι η διαφήμισις της ευεξίας—η διαφήμισις που σας λέγει να νοιώθετε ευεξία επειδή απλώς είσθε σεις και για οτιδήποτε άλλο που θα σας φέρη κοντύτερα σ’ αυτό τον στόχο, είτε είναι ένα αποσμητικό, μια πουτίγγα, ή μια καινούργια σειρά ελαστικών ράντιαλ με χαλύβδινη ζάντα. . . .
«Χωρίς αμφιβολία σ’ αυτές τις διακηρύξεις υπάρχει θρησκευτικός ζήλος. . . . Αλλά αυτό που πραγματικά θεοποιείται στις νέες διαφημίσεις είναι ο ίδιος ο θεατής-καταναλωτής. . . . το κεντρικό σημείο είναι ότι η ακρότης στη λατρεία του ‘εγώ’ δεν είναι αμαρτία—μάλλον είναι αρετή—. . .
«Η τηλεόρασις σάς λέγει να δοκιμάσετε όλες τις απολαύσεις που μπορείτε. Ποτέ δεν λέγει ότι ίσως η δική σας απόλαυσις καταπατεί την απόλαυσι κάποιου άλλου. Απλώς λέγει, προχωρείτε, απολαύστε, διαφορετικά θα μετανοιώσετε. . . .
«Η τηλεόρασις, ο μεγαλύτερος πωλητής που επινοήθηκε ποτέ, έκανε ένα έξοχο έργο με το να μας πουλάη τον εαυτό μας. Αν περιερχόμαστε φύρδην-μίγδην σε μια πραγματικά σοβαρή οικονομική αναστάτωσι, θα ήμαστε εξηρτισμένοι να αντιμετωπίσωμε κάτι τόσο αφάνταστο, όσο η αυταπάρνησις;»
Οι Νεο-Ναρκισσιστές
Στην Ελληνική Μυθολογία, ο Νάρκισσος ήταν γιος του ποταμού θεού Κηφισσού και της νύμφης Λευριώπης. Όπως λέγει ο μύθος, ο Νάρκισσος είχε εκπληκτική ομορφιά. Όταν κάποτε είδε το είδωλό του σε μια πηγή, ερωτεύθηκε τον εαυτό του. Ήταν ανίκανος ν’ αγαπήση άλλους και ήταν τόσο γοητευμένος με τον εαυτό του που δεν σηκωνόταν ούτε για να φάη. Μαράζωσε και πέθανε. Σήμερα, η πατροπαράδοτη ψυχανάλυσις χρησιμοποιεί τον όρο Ναρκισσισμός για να χαρακτηρίση τον υψηλό βαθμό αγάπης ενός ατόμου για τον εαυτόν του, τόσο ώστε ο ασθενής είναι αδιάφορος για τους άλλους—εκτός αν μπορή να τους κάνη να τον προσέξουν και να τον θαυμάσουν.
Επανειλημμένα, η σημερινή ΕΓΩλατρία αποκαλείται, νεο-Ναρκισσισμός. Ο Νάθαν Φαίην, σ’ ένα άρθρο περιοδικού με τίτλο «Ο Αιώνας του Νάρκισσου: Νάτος, Με κοιτάζει, Παιδιά!», αποκάλεσε αυτή την τάσι «μια πραγματική πλημμύρα, εθνικού ναρκισσισμού, όμοια της οποίας δεν είδαμε ποτέ προηγουμένως.» Την απεκάλεσε ως «τελευταία Αμερικανική βιομηχανία αναπτύξεως: η επιστροφή καθενός στο σώμα του,» και πρόσθεσε:
«Είναι το τελευταίο—το έσχατο όριο. Και παρά τις εκστρατείες των θεμελιωτιστών να υποκινήσουν την ενοχή, να εμπνεύσουν τον φόβο, και γενικώς να διατηρήσουν το κατεστημένο, η Αμερικανική τέχνη της αγάπης για το ‘εγώ’ μπήκε στη μεγάλη κλασσική της περίοδο.»
Αλλά Είναι Πραγματικά «Εγωλατρία»;
Κάποιος αναφέρθηκε σ’ αυτή την εξύψωσι του Εγώ ως «νέα θρησκεία.» Ένας άλλος την ωνόμασε «λατρεία του εαυτού.» Για πολλούς οπαδούς του κινήματος της αυτογνωσίας, τα πράγματα δεν είναι υπερβολικά· για μερικούς είναι.
Η Βίβλος δείχνει ότι ο εγωκεντρισμός μπορεί να γίνη λατρεία. Λέγει: «Η πλεονεξία είναι ειδωλολατρεία.» (Κολ. 3:5) Το σχολιολόγιο της Βίβλου του Μπάρκλαιη λέγει για την πλεονεξία:
«Πλεονεξία είναι βασικά η επιθυμία για περισσότερα. Οι ίδιοι οι Έλληνες την καθώριζαν ως ακόρεστη επιθυμία και έλεγαν ότι θα μπορούσε κανείς να την ικανοποιήση τόσο εύκολα, όσο εύκολα θα μπορούσε να γεμίση με νερό ένα τρύπιο δοχείο. Την χαρακτήριζαν ως αμαρτωλή επιθυμία για πράγματα που ανήκουν σε άλλους. Την ώριζαν ως πάθος της φιλοκτησίας. Έχει περιγραφή ως ανελέητη αυτοεπιδίωξις.»
Για τέτοιους ανθρώπους, το εδάφιο Φιλιππησίους 3:19 λέγει: «Των οποίων ο Θεός είναι η κοιλία.» Ή όπως το αποδίδει η Σύγχρονη Αγγλική Μετάφρασις: «Ο θεός των είναι οι σωματικές των επιθυμίες.» Αυτοί οι άνθρωποι πεισματικά επιμένουν στο δικό τους, και, στην πραγματικότητα, ειδωλοποιούν το θέλημά τους. Αυτό είχε χαρακτηρισθή ως ειδωλολατρία αιώνες πριν από τον Χριστό: «Το πείσμα [είναι] καθώς η ασέβεια και ειδωλολατρεία.»—1 Σαμ. 15:23.
Πράγματι, η εγωλατρία ανάγεται πίσω στο πρώτο ανθρώπινο ζεύγος. Αυτοί, ήθελαν να θεσπίσουν το δικό τους κώδικα ορθού και εσφαλμένου. Έτσι, όταν ψευδώς πληροφορήθηκαν ότι «θέλετε είσθαι ως θεοί γνωρίζοντες το καλόν και το κακόν,» η γυναίκα διεπίστωσε ότι ήταν κάτι που το επιθυμούσε. Πρώτα αυτή και ύστερα ο σύζυγός της, ακολούθησαν αυτή την πορεία. Ήταν ένα μοιραίο σφάλμα.
Έτσι, λοιπόν, σήμερα το δόγμα των εγωπρωτιστών, δεν είναι κάτι νέο. Είναι η αρχαιότατη ιστορία που επαναλαμβάνεται. Υπήρχε στον καιρό του ξεκινήματος των ανθρώπων και προφητεύθηκε ότι θα υπάρχη στις έσχατες μέρες: «Εν ταις εσχάταις ημέραις . . . θέλουσιν είσθαι οι άνθρωποι φίλαυτοι.»—2 Τιμ. 3:1, 2.
[Πλαίσιο στη σελίδα 5]
ΤΟ ΠΙΣΤΕΥΩ ΤΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ‘ΕΓΩ ΠΡΩΤΟΣ’
Αγάπα τον εαυτό σου.
Αγάπα χωρίς συγκράτησι.
Άφηνε τα αισθήματά σου ελεύθερα.
Ας βγουν όλα στη φόρα.
Να είσαι κατηγορηματικός.
Μην αισθάνεσαι ενοχή.
Ν’ αποφασίζης εσύ τι είναι ορθό και τι εσφαλμένο.
Κάνε ό,τι Θέλεις.
Αν εγώ είμαι εν τάξει, κι εσύ είσαι εν τάξει.
Μην κρίνης.
Μην κηρύττης.
Να καυχιέσαι για τον εαυτό σου.
Να γλεντάς τη ζωή σου.
Αυτό είναι!