Το Πρόβλημα του Γήρατος

ΚΑΝΕΙΣ πράγματι δεν θέλη να γεράση. Είναι αλήθεια ότι μπορεί να επιθυμούμε την πείρα και τη σοφία που φέρνουν τα πολλά χρόνια ζωής· αλλά δεν επιθυμούμε τους σοβαρούς περιορισμούς που μπορεί να φέρη το γήρας στο σώμα και στη διάνοια. Ούτε επιθυμούμε το επακόλουθο των γηρατειών—το θάνατο. Αν ήταν στο χέρι μας, πιθανώς θα συνδυάζαμε τη σοφία της μεγάλης ηλικίας με τη ζωτικότητα της νεότητας. Αυτό είχε στο νου του ο Πονς ντε Λεόν, όταν έψαχνε να βρη την «Πηγή της Νεότητας» στη Φλώριδα, πριν από αιώνες.

Μπορεί το γήρας να σταματήση, να αντιστραφή; Θα μπορέση η σοφία της μεγάλης ηλικίας να συνδυασθή κάποτε με τη ζωτικότητα της νεότητας και να μη τελειώσουν ποτέ; Με βεβαιότητα απαντούμε, ΝΑΙ! Πότε; Πολύ πιο γρήγορα απ’ ό,τι μπορεί να νομίζετε, όπως θα εξηγήσωμε πιο κάτω σ’ αυτό το περιοδικό.

Αλλά προτού το γήρας αντιστραφή, τα προβλήματά του παραμένουν. Και οπωσδήποτε θα πρέπει ν’ αντιμετωπισθούν.

«Χρυσά Χρόνια» ή Όχι;

Μερικοί ονομάζουν την εποχή των γηρατειών «χρυσά χρόνια.» Όταν δεν προσβάλλεται κανείς από πολλές ασθένειες, θλίψεις ή φόβους, η προχωρημένη ηλικία μπορεί πράγματι να είναι μια περίοδος ευχάριστης ηρεμίας, παρόμοιας μ’ εκείνη που προφανώς έζησε ο πατριάρχης Αβραάμ, διότι η Αγία Γραφή λέγει ότι «απέθανεν . . . εν γήρατι καλώ, γέρων και πλήρης ημερών [ικανοποιημένος, ΜΝΚ].»—Γεν. 25:8.

Εν τούτοις, άλλοι θεωρούν τα χρόνια των γηρατειών όχι «χρυσά,» αλλά «καταστροφικά.» Ένα εξέχον πρόσωπο, όταν έφθασε στην ηλικία των 70 ετών, ρωτήθηκε πώς έβλεπε το γήρας. Απάντησε: «Σαν ναυάγιο.» Παρωμοίασε την προχωρημένη ηλικία του μ’ ένα πλοίο που εξεβράσθη στην ακτή και συντρίφθηκε σε κομμάτια από τους ανέμους και τα κύματα. Ή, όπως είπε η ψυχολόγος Δρ Ρεβέκκα Μπλακ από τη Βοστώνη:

«Οι άνθρωποι κατευθύνονται να πιστεύουν ότι, όταν πάρουν σύνταξι, θα ζήσουν από κει κι έπειτα ευτυχισμένοι, αλλά πολύ λίγα πράγματα γίνονται για να προετοιμασθούν οι άνθρωποι να δεχθούν την πραγματικότητα της συνταξιοδοτήσεως—και αυτό είναι συχνά καταστροφή.»

Η σκέψις, λοιπόν, των γηρατειών δημιουργεί μια αντίθεσι εικόνων. Υπάρχει η εικόνα της χαμένης νεότητας, της μαραμένης δυνάμεως, και τελικά η πιθανότης να πεθάνη κανείς μόνος. Η άλλη εικόνα είναι εκείνη του να έχη επιτύχει κανείς κάτι στη ζωή και ν’ απολαμβάνη σεβασμό και τιμή.

Αυτή η αντίθεσις σημειώθηκε σ’ ένα άρθρο του Ντανιέλ Κάλαχαν του Ιδρύματος Κοινωνικών, Εθνικών και Βιοτικών Επιστημών, όταν πέρασε την ηλικία των 46 ετών. Ο Κάλαχαν έγραψε τα εξής:

«Για κείνον ο οποίος μπήκε στην ώριμη ηλικία των 46 ετών, η γοργή προοπτική του επικειμένου γήρατος είναι γοητευτική και τρομακτική.

«Τα παιδιά μου μεγάλωσαν, η ζωή είναι δική μου. Αυτό είναι γοητευτικό.

«Αλλά δεν είμαι εντελώς βέβαιος γι’ αυτό όταν βλέπω μερικούς από τους ηλικιωμένους γύρω μου, που δαπανούν πολύ από τον άφθονο ελεύθερο χρόνο τους κάνοντας επισκέψεις σε νοσοκομεία, πηγαίνοντας σε κηδείες παλιών φίλων, και αναζητώντας διαρκώς κάτι να κάνουν στον ελεύθερο χρόνο τους. . . .

«Πολλοί ηλικιωμένοι βρίσκονται σε οίκους ευγηρίας, αυτά τα έξυπνα ιδρύματα που δημιουργήθηκαν για να φροντίζουν ν’ απαλλάσσουν το σπίτι από τους ηλικιωμένους. Η ιδέα ότι μπορεί να τελειώσω τη ζωή μου σ’ ένα από αυτά τα μέρη—κοιτάζοντας τους τοίχους ή τη μονίμως ανοιχτή τηλεόρασι με τρομοκρατεί, αλλά μόνο λίγο περισσότερο από την προσδοκία του ίδιου του γήρατος.»

Περισσότεροι Ηλικιωμένοι

Από μερικές απόψεις η σύγχρονη επιστήμη περιέπλεξε το πρόβλημα εκείνων που είναι ηλικιωμένοι και φτωχοί. Πώς συμβαίνει αυτό; Επειδή η ιατρική επιστήμη έχει παρατείνει τη ζωή, αλλά δεν έχει κάνει πολλά για το είδος της ζωής που ζουν οι ηλικιωμένοι. Παραδείγματος χάριν, το παιδί που γεννιέται σήμερα στην Αμερική έχει μια πιθανή διάρκεια ζωής 24 χρόνια περισσότερα από κείνη που είχε ένα παιδί που γεννήθηκε το 1900. Αλλ’ αν οι ηλικιωμένοι πρέπει να δαπανούν πολλά απ’ αυτά τα χρόνια τους στη δυστυχία, ποιο το όφελος;

Επειδή περισσότεροι άνθρωποι φθάνουν στα γηρατειά, τα προβλήματα που σχετίζονται με τη γεροντική ηλικία αυξάνουν. Στις Ηνωμένες Πολιτείες μόνο, υπάρχουν τώρα περισσότερα από 24 εκατομμύρια άτομα ηλικίας 65 και πλέον ετών. Σχεδόν κάθε οικογένεια επηρεάζεται από τα γηρατειά, επειδή οι οικογένειες που δεν έχουν τουλάχιστον ένα μέλος ηλικίας άνω των 65 ετών, αποτελούν εξαίρεσι. Η υπηρεσία απογραφών αναφέρει ότι, από τους Αμερικανούς που είναι ηλικίας άνω των 65 ετών, πέντε εκατομμύρια και πλέον γυναίκες ζουν μόνες. Περίπου ενάμισυ εκατομμύριο άνδρες ζουν επίσης μόνοι.

Επειδή σε πολλές χώρες οι ηλικιωμένοι ζουν περισσότερο, και υπάρχουν πολλοί περισσότεροι συνεπώς, το πρόβλημα σχετικά με το τι να κάνουν στη ζωή τους είναι πολύ σοβαρό. Πολλοί ηλικιωμένοι θα ζήσουν μετά τα 65 τους τόσα χρόνια όσα έζησαν μέχρι να ενηλικιωθούν. Τι μπορούν να κάνουν όλο αυτό το χρόνο;

Κάτι που δυσχεραίνει ακόμη πιο πολύ το πρόβλημα, είναι το γεγονός ότι η διάνοια δεν χάνει τις δυνάμεις της τόσο γρήγορα όσο το σώμα. Μια ομάδα ψυχολόγων είπε ότι η διάνοια φθάνει στην πληρότητα των δυνάμεών της στην ηλικία των 60 ετών περίπου, και μετά την ηλικία αυτή εξασθενίζει πολύ αργά. Επομένως, το πρόβλημα της απασχολήσεως της διανοίας μεγαλώνει αφού το σώμα δεν ανταποκρίνεται πια όπως παλαιότερα.

Πρόβλημα για τους Άλλους

Τα προβλήματα των ηλικιωμένων, φυσικά, δεν τα αντιμετωπίζουν μόνο οι ίδιοι οι ηλικιωμένοι· και τα νεώτερα μέλη της οικογενείας αντιμετωπίζουν επίσης τα προβλήματα των ηλικιωμένων. Παραδείγματος χάρι, το περιοδικό Μπίζνες Γουήκ λέγει τα εξής:

«Μετά την ανατροφή των παιδιών και την πληρωμή των εξόδων για την κολλεγιακή τους μόρφωσι, το πιο δύσκολο οικογενειακό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι διευθυντές επιχειρήσεων ηλικίας 35 ετών και άνω, είναι η φροντίδα των ηλικιωμένων γονέων τους.

«Ο διευθυντής μιας ασφαλιστικής εταιρίας της Νέας Υόρκης λέγει τα εξής: ‘Η φροντίδα της μητέρας μου που είναι 91 ετών μας έχει αναστατώσει—συναισθηματικά και οικονομικά.’ Η αντίδρασίς του είναι πολύ συνηθισμένη.»

Το γήρας, λοιπόν, αποτελεί ασφαλώς πρόβλημα. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι πρέπει να το αντιμετωπίσουν. Πώς μπορούν να το αντιμετωπίσουν και να είναι ‘ικανοποιημένοι,’ όπως ο Αβραάμ; Τι μπορούν να κάνουν; Τι μπορούν να κάνουν οι νέοι για τους ηλικιωμένους γονείς τους;

Και το πιο ζωτικό ερώτημα: Θα μπορέση ποτέ το γήρας να αντιστραφή;