Προχωρώντας στη Γεροντική Ηλικία με Κατανόηση

Η ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ενός ηλικιωμένου άντρα από τη Μέση Ανατολή, ο οποίος είχε υποστεί πολλές ταλαιπωρίες και καταστροφές, τελειώνει με τη διαβεβαίωση ότι αυτός πέθανε ‘γέροντας και ικανοποιημένος από τη ζωή’. Είχε ζήσει μέχρι που έγινε πάνω από 140 ετών.—Ιώβ 42:16, 17, ΛΧ.

Κάποιος άλλος άντρας, επίσης στη Μέση Ανατολή, έζησε μέχρι τη μεγάλη γεροντική ηλικία των 175 ετών. Το υπόμνημα λέει ότι ‘εξέπνευσε και πέθανε σε ευτυχές γήρας, γέροντας και ικανοποιημένος’. Ναι, είναι δυνατόν να ζήσουν οι άνθρωποι ικανοποιητική ζωή ακόμη και σε προχωρημένη ηλικία.—Γένεσις 25:7, 8, ΛΧ.

Σε ηλικία που εμείς τώρα θα θεωρούσαμε πολύ μεγάλη, ένας από τους άντρες που προαναφέρθηκαν προσφέρθηκε εθελοντικά να αφήσει το άνετο σπίτι του στην πόλη και, μαζί με ολόκληρο το σπιτικό του, μετανάστευσε σε μια άλλη χώρα. Κατά το πρώτο στάδιο αυτού του ταξιδιού κάλυψε περισσότερα από 970 χιλιόμετρα, και μάλιστα χωρίς τη βοήθεια των σύγχρονων μεταφορικών μέσων. Ο άλλος άντρας υπέφερε από πολύ σοβαρά προβλήματα υγείας. Και οι δυο τους έκαναν οικογένεια σε μεγάλη ηλικία.

Ο ένας από αυτούς είδε κάποιο μέρος της γης στην οποία κατοικούσε να κυριεύεται από τις συνδυασμένες στρατιές πέντε εισβολέων βασιλιάδων. Χρειάστηκε να συγκεντρώσει μια δύναμη 300 περίπου αντρών για να τους καταδιώξει και να σώσει έναν αγαπημένο του συγγενή. Αργότερα, είδε δυο πλούσιες πόλεις να καταστρέφονται από μια πράξη του Θεού. Δυο φορές, αυτός ο ίδιος άντρας είχε την εμπειρία να του πάρουν προσωρινά την όμορφη σύζυγό του ισχυροί βασιλιάδες.

Και οι δυο αυτοί ηλικιωμένοι άντρες—ο Ιώβ και ο Αβραάμ—αντιμετώπισαν με επιτυχία δυσάρεστα γεγονότα και ωστόσο έζησαν ‘μέχρι τη γεροντική τους ηλικία και ικανοποιημένοι’. Ποιο ήταν το μυστικό τους;

Σύγχρονα Προβλήματα της Γεροντικής Ηλικίας

Είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ηλικιωμένοι σήμερα εντελώς διαφορετικά από εκείνα που είχαν οι άνθρωποι της παλιάς εποχής; Δεν υφίστανται και σήμερα μερικοί άνθρωποι προχωρημένης ηλικίας απώλεια πλούτου ή δεν χάνουν ακόμη και τα μέσα συντήρησης της ζωής;

Μερικοί χάνουν το σπίτι τους και χρειάζεται να μετακομίσουν σε περιβάλλον που τους είναι άγνωστο. Στενοί συγγενείς, φίλοι, και γαμήλιοι σύντροφοι πεθαίνουν. Τα προβλήματα υγείας αποτελούν σημαντικό παράγοντα τον οποίο πρέπει να αντιμετωπίσουν. Δυστυχώς, μερικά παιδιά εγκαταλείπουν τους γονείς τους, σταματώντας να τους παρέχουν υποστήριξη και αφήνοντάς τους να φροντίζουν μόνοι τους τον εαυτό τους.

Δεν χρειάζεται να εξιστορήσουμε και άλλα τέτοια προβλήματα, επειδή αυτά μας είναι ήδη πολύ γνωστά. Αλλά μπορούμε, ενεργώντας σοφά, να αναζητήσουμε λύσεις.

Απόψεις για τα Γηρατειά

Ίσως να είναι απαραίτητο να αλλάξει η άποψη του ατόμου· πιθανόν αυτή να βρίσκεται στη ρίζα της δυστυχίας του. Για παράδειγμα, μερικοί ηλικιωμένοι επιμένουν να ζουν μόνοι τους αν και δεν έχουν πλέον την ικανότητα να φροντίσουν τον εαυτό τους. Κάποια γυναίκα, η οποία ήταν ανάπηρη και ζούσε μόνη της σε ένα μεγάλο κτήμα, κόλλησε στην πόρτα της μια επιγραφή που έλεγε: «Μην Πλησιάζετε!» Νόμιζε ότι αυτό που ήθελαν όλοι ήταν τα λεφτά της ή η περιουσία της· δεν εμπιστευόταν κανέναν.

Ένα τέτοιου είδους άτομο δεν προχωράει στη γεροντική ηλικία με κατανόηση. Τι λυπηρή κατάσταση! Πράγματι, δεν μπορεί κανείς να εμπιστεύεται τον καθένα. Αλλά πόσο σοφότερο είναι να δέχεται το γεγονός ότι είναι δυνατόν να εμπιστευτεί μερικά άτομα καθώς και να δέχεται τη φιλία και τη βοήθεια εκείνων που προσπαθούν ειλικρινά να βοηθήσουν!

Μερικοί ηλικιωμένοι μπορεί να αισθάνονται ότι έχουν εκπληρώσει το σκοπό της ζωής τους. Αλλά είναι ακόμη ζωντανοί και θα διαπιστώσουν ότι είναι ωφέλιμο να κρατούν δραστήριο το νου τους και να χρησιμοποιούν πλήρως τις ικανότητες σκέψης τους. Η εκμάθηση καινούριων πραγμάτων δεν είναι πέρα από τις δυνατότητές τους και μπορεί να πλουτίσει τη ζωή τους, αν και πιθανόν η μάθηση να απαιτεί περισσότερο χρόνο από ό,τι όταν ήταν νέοι.

Η Γεροντική Ηλικία Είναι Ένας Μοναδικός Κόσμος

Οι οδηγίες που δίνει μια ειδική σχολή γηριατρικής λένε ότι οι ηλικιωμένοι έχουν την ανάγκη να αισθάνονται ότι είναι αυτόνομοι στο νου και στο σώμα. Πρέπει επίσης να αισθάνονται ότι οι άλλοι τους αγαπούν και τους χρειάζονται, ότι είναι χρήσιμοι και μπορούν να κάνουν διάφορα πράγματα για τον εαυτό τους. Επιπλέον, αυτές οι οδηγίες λένε ότι οι ηλικιωμένοι έχουν ανάγκη να αισθάνονται πως ανήκουν σε κάποια οικογένεια και σε κάποιον κύκλο φίλων, και ότι ωφελούνται από τη θρησκευτική συναναστροφή.

Ποια είναι λοιπόν η καλύτερη στάση που πρέπει να εκδηλώνουν τα άτομα που προχωρούν στη γεροντική ηλικία; Μια αισιόδοξη άποψη μπορεί να βοηθήσει πραγματικά. Κάποια που προφανώς θεωρούσε ότι η γεροντική ηλικία ήταν ένα καινούριο κεφάλαιο που ανοιγόταν στη ζωή της ήταν η 90χρονη μητέρα ενός πρώην προέδρου των Η.Π.Α. Στα απομνημονεύματά της έγραψε τα ακόλουθα: «Δεν χρειάζεται να φοβόμαστε τη γεροντική ηλικία . . . Μπορεί να είναι πολύτιμη και ικανοποιητική . . . Οι ιδιότητες της μετέπειτα ζωής μας θα καθοριστούν από τη ζωή που έχουμε ήδη διαμορφώσει». Μια τέτοια διάθεση προσθέτει περισσότερο νόημα στα μετέπειτα χρόνια της ζωής.

Γι’ αυτό και στις γηριατρικές οδηγίες που αναφέρθηκαν προηγουμένως επισημαίνεται ότι ευτυχισμένοι ηλικιωμένοι είναι εκείνοι που έχουν κατορθώσει να εκπαιδευτούν ξεκινώντας να ασχολούνται με καινούρια και ικανοποιητικά ενδιαφέροντα, μαθαίνοντας και καλλιεργώντας απαιτητικά χόμπι, απολαμβάνοντας σπουδαίες εμπειρίες και φιλίες, μαθαίνοντας να εκτιμούν τη ζωή και να ζουν μέσα στα όρια των σωματικών δυνατοτήτων τους.

Τι θα λεχτεί για την αντιμετώπιση των αναπόφευκτων προβλημάτων της ζωής; Το βιβλίο Για τη Γεροντική Ηλικία (On Growing Old) λέει: «Σίγουρα, είναι αυτονόητο ότι, αν ένας άνθρωπος έχει πρόσβαση σε υψηλότερες αξίες και ιδιαίτερα στη δύναμη που ενυπάρχει στην πίστη, θα είναι σε καλύτερη θέση να αντιμετωπίσει την κατάσταση . . . Οι ηλικιωμένοι θα πρέπει, πάνω από όλα, να επιδιώκουν να ενισχύσουν τους θρησκευτικούς τους δεσμούς».

Μερικοί βάζουν πάνω από οτιδήποτε άλλο τη συνεχή τους ενασχόληση με καινούριες δραστηριότητες. Μια γυναίκα 61 ετών, με άσπρα μαλλιά, ικανοποίησε το πάθος της για τις δυνατές μοτοσικλέτες με το να γίνει μέλος ενός συλλόγου μοτοσικλετιστών που περιλάμβανε αποκλειστικά και μόνο άτομα άνω των 40 ετών. Φυσικά, το Ξύπνα! δεν συνιστά τις μοτοσικλέτες για τα ηλικιωμένα άτομα!

Ένα ζευγάρι ηλικιωμένων λέει ένα ρητό: «Μη νιώθεις δυστυχισμένος για την ηλικία σου—και μην παραιτηθείς όταν πάρεις σύνταξη». Εκπληρώνοντας αυτό το ρητό, ποδηλάτησαν από το Λος Άντζελες μέχρι τη Νέα Υόρκη το 1980. Στη διάρκεια των τεσσάρων χρόνων που ακολούθησαν τη συνταξιοδότησή τους το 1976, ο άντρας, ηλικίας 69 ετών, και η σύζυγός του, 64 ετών, κάλυψαν με ποδήλατο περισσότερα από 25.000 χιλιόμετρα στον Καναδά, στις Ηνωμένες Πολιτείες, στη Νορβηγία, στο Βέλγιο, στην Ολλανδία, στη Γερμανία, στη Γαλλία και στη Βρετανία. Και σε αυτή την περίπτωση, δεν συνιστούμε να γεμίζει κανείς τη ζωή του με τέτοιες επιδιώξεις, γιατί αυτό θα του άφηνε ελάχιστο ή και καθόλου χρόνο για να μάθει για την αληθινή λατρεία του Θεού και να ασχοληθεί με αυτήν. Αλλά αυτό το παράδειγμα φανερώνει πράγματι ότι μερικά ηλικιωμένα άτομα έχουν μεγάλες δυνατότητες για δραστήρια ζωή.

Οι παραγωγικές δραστηριότητες και η ενασχόληση με πράγματα για τους άλλους μπορούν να βοηθήσουν το άτομο να έχει όμορφα γηρατειά. Μια ομάδα από συνταξιούχους τεχνίτες, μερικοί από τους οποίους είχαν περάσει τα 70, συνέχισαν να εξασκούν την τέχνη τους κάνοντας επισκευές χαμηλού κόστους σε σπίτια συνταξιούχων στην ευρύτερη περιοχή του Βανκούβερ, στον Καναδά. Σχετικά με το αποτέλεσμα που είχε αυτή η δουλειά στους ίδιους τους τεχνίτες, κάποιος είπε τα εξής: «Είναι καλή θεραπεία. Τους κρατάει δραστήριους». Η είδηση της εφημερίδας έλεγε ότι «δεν είναι κουρασμένοι, απλώς είναι συνταξιούχοι». Αυτοί οι ηλικιωμένοι πιστεύουν επίσης ότι η παρακολούθηση τηλεόρασης για όλη την υπόλοιπη ζωή είναι μόνο για τους πολύ κουρασμένους.

Ο Ρόλος της Εκτίμησης

Η εκτίμηση για τη ζωή υπεισέρχεται επίσης στο προσκήνιο. Ένας αεικίνητος 87χρονος από τη Βρετανική Κολομβία του Καναδά έδειχνε μεγάλη εκτίμηση απλώς και μόνο για το γεγονός ότι ήταν ζωντανός. Το ρητό του για το πέρασμα στη γεροντική ηλικία με κατανόηση ήταν: «Να διατηρείς δραστήριο το νου και να μένεις νέος στην καρδιά. Να ζεις το σήμερα». Ποτέ δεν έκανε ουσιαστικές προετοιμασίες για τη γεροντική ηλικία αλλά απλώς συνέχισε τις ασχολίες του στην ύπαιθρο φροντίζοντας τα οπωροφόρα δέντρα του. Για να προσαρμοστεί στις περιστάσεις του που είχαν αλλάξει, διατήρησε ζωντανό το ενδιαφέρον του για τους άλλους και προσπαθούσε πάντοτε να παρακολουθεί την επικαιρότητα.

Μολονότι η θέση των ηλικιωμένων ατόμων στην οικογένεια και στην κοινωνία υφίσταται αλλαγή, δεν υπάρχει λόγος να χάνουν κάθε ενδιαφέρον για τη ζωή ή να πέφτουν σε βαριά ψυχική κατάθλιψη. Αν οι φίλοι και οι συγγενείς παρέχουν υποστήριξη αυτόν τον καιρό, αυτό μπορεί να κάνει μεγάλο καλό, γιατί έτσι οι ηλικιωμένοι μπορούν να μοιράζονται τις εμπειρίες τους και τα πράγματα που τους προκαλούν ευχαρίστηση. Κάποιος ηλικιωμένος που ζει μόνος του στο σπίτι του στη Βρετανική Κολομβία έκανε το εξής σχόλιο: «Αν οι ηλικιωμένοι παραμεληθούν από την οικογένειά τους, υπάρχει η τάση να ζουν στο παρελθόν, και αυτό δεν είναι καλό». Αυτός εκτιμάει την οικογένειά του που είναι διασκορπισμένη σε διάφορα μέρη και την εμμονή τους να επικοινωνούν μαζί του. «Το τηλέφωνο», λέει ο ίδιος, «είναι έξοχο μέσο για τους ηλικιωμένους».

Ένας άντρας, ο οποίος αναγκάστηκε να πάρει νωρίτερα σύνταξη επειδή είχε σοβαρά προβλήματα με την καρδιά του, μίλησε για τον κίνδυνο που υπάρχει όταν ζει κανείς στο παρελθόν. Είχε ζήσει πολύ δραστήρια ζωή, διευθύνοντας μια πετυχημένη επιχείρηση και υπηρετώντας ως διορισμένος πρεσβύτερος σε μια εκκλησία των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Μήπως ζούσε νιώθοντας λύπη για τις χαμένες του δραστηριότητες; «Όχι», είπε ο ίδιος, «δεν μπορώ να πω ότι νιώθω έτσι. Είμαι ικανοποιημένος που έκανα το καλύτερο που μπορούσα. Έβαλα το θεμέλιο για να χτίσουν άλλοι».

Η σχέση αυτού του ανθρώπου με τις παντρεμένες κόρες του και τις οικογένειές τους έχει γίνει, όπως ο ίδιος είπε, «ακόμη πιο στενή» καθώς κυλούν τα χρόνια. Αυτός και η σύζυγός του εκτιμούν τα αγαπημένα τους πρόσωπα και έχουν μάθει να αφήνουν τις οικογενειακές αποφάσεις των ενήλικων παιδιών τους εκεί που αυτές ανήκουν—στα ίδια τα ενήλικα παιδιά τους. Αν δεν το έκαναν αυτό, το μόνο που θα προκαλούσαν θα ήταν προστριβές και δυστυχία και επιπλέον το γνωστό πρόβλημα που δημιουργείται με τα πεθερικά.

Πόση χαρά χάνουν οι παππούδες όταν ο ρόλος τους δεν εκτιμάται! Αλλά πόση ευτυχία νιώθουν όταν ακούν τον εγγονό τους να λέει, όπως και ο εγγονός αυτού του παππού που είχε μείνει αρκετό καιρό στο νοσοκομείο: «Παππούλη! Πού ήσουν; Μας έλειψες!»

Επειδή η ιδιοτέλεια και η έλλειψη στοργής είναι τόσο διαδεδομένες στο σημερινό κόσμο, δεν έχουν όλα τα άρρωστα και ηλικιωμένα άτομα την ηθική και υλική υποστήριξη που χρειάζονται τόσο πολύ για να αντιμετωπίσουν ατάραχα τα προβλήματα. Να πώς αποτίμησε την κατάσταση η διευθύντρια ενός κέντρου ειδικής φροντίδας στον Καναδά: «Πολλά από αυτά τα ηλικιωμένα άτομα αφήνουν ένα όμορφο σπίτι για να έρθουν εδώ, όπου έχουν μόνο ένα κρεβάτι και ένα ντουλάπι. Όταν φεύγουν, με τη φροντίδα του εργολάβου κηδειών, ό,τι απομένει είναι ένα μικρό κουτί που περιέχει όλη την εγκόσμια περιουσία τους. Είναι τραυματική εμπειρία». Ωστόσο, σε μερικές περιπτώσεις αυτά τα ιδρύματα μπορεί να είναι η μοναδική απάντηση σε οικογένειες που επιζητούν φροντίδα για τα ηλικιωμένα αγαπητά τους πρόσωπα.

Αντιμετωπίζοντας το Μέλλον με Κατανόηση

Σύμφωνα με ορισμένους προγνώστες, θα έρθει καιρός που ένα φάρμακο θα καταπολεμά τα γηρατειά, όπως ακριβώς έχουν τεθεί υπό έλεγχο ορισμένα άλλα προβλήματα υγείας σήμερα. Αλλά προμηθεύουν αυτές οι απραγματοποίητες προβλέψεις ατελών ανθρώπων πραγματική, ενισχυτική ελπίδα για κάποιον που το διάστημα της ζωής του πλησιάζει τα ‘εβδομήντα’ ή ‘ογδόντα έτη’;—Ψαλμός 90:10.

Χιλιάδες ηλικιωμένα άτομα έχουν βρει ζωοπάροχη ελπίδα στο Λόγο του Θεού, την Αγία Γραφή. Εμπιστεύονται τώρα στις βέβαιες υποσχέσεις του «Παλαιού των ημερών», του Ιεχωβά Θεού. (Δανιήλ 7:9, 13) Μια τέτοια υπόσχεση είναι ότι η σάρκα του ηλικιωμένου θα γίνει «ανθηροτέρα νηπίου» και ο ίδιος θα «επιστρέψει εις τας ημέρας της νεότητος αυτού». (Ιώβ 33:25) Ακόμη και εκείνοι που κοιμούνται στο θάνατο θα ξυπνήσουν σε αυτή τη ζωή στο δίκαιο νέο κόσμο του Θεού, ο οποίος σύντομα θα αντικαταστήσει το τωρινό μη ικανοποιητικό σύστημα πραγμάτων. (Πράξεις 24:15· 2 Πέτρου 3:13) Αυτή ήταν η βάσιμη ελπίδα που έδωσε τη δυνατότητα στον Αβραάμ και στον Ιώβ να ζήσουν τη ζωή τους ‘μέχρι τη γεροντική ηλικία και ικανοποιημένοι’.

Αληθινά, το να ζει κανείς σήμερα σύμφωνα με αυτές τις αξίες που ικανοποιούν την καρδιά είναι σαν να αποταμιεύει για το μέλλον. Επίσης, αν έχει οικογένεια και φίλους που το υποστηρίζουν, καθώς και τις κατάλληλες δραστηριότητες, το ηλικιωμένο άτομο μπορεί να τα καταφέρει. Πάνω από όλα, μια στενή σχέση με Εκείνον που έχει υποσχεθεί ανακούφιση από τα γηρατειά και το θάνατο καθιστά δυνατό για το άτομο να προχωρεί στη γεροντική ηλικία με κατανόηση. Πράγματι, εκείνοι που έχουν την εύνοια του Θεού «θέλουσι καρποφορεί και εν αυτώ τω βαθεί γήρατι».—Ψαλμός 92:14.