Εκθαμβωτικά Πετράδια που σας Ενθουσιάζουν
Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στη Βραζιλία
«ΜΠΟΡΩ να σας βοηθήσω, Κυρία μου; Θα θέλατε να διαλέξετε ένα πολύτιμο πετράδι; Φυσικά. Θα πάρετε ένα σκουλαρίκι, μια καρφίτσα, ένα βραχιόλι, ένα περιδέραιο ή ένα δαχτυλίδι; Ποιο χρώμα προτιμάτε; Επιτρέψτε μου να σας δείξω μερικά πολύτιμα πετράδια. Είναι δύσκολη η εκλογή; Συμφωνώ, είναι όλα τους τόσο όμορφα.
«Η τιμή; Ε, τα διαμάντια είναι μικρά σε μέγεθος, αλλά μεγάλα στην τιμή. Οι χαλαζίες είναι μεγάλοι και εμφανίσιμοι αλλά πιο φθηνοί, τι θα λέγατε γι’ αυτόν τον λαμπρό κίτρινο κιτρίνη; Ή γι’ αυτόν τον αμέθυστο; Σας αρέσει η βιολετί λάμψις του; Η γυαλιστερή ακουαμαρίνα;
«Μήπως διερωτάσθε αν θα μπορούσατε να δήτε πώς κόβεται μια πέτρα; Φυσικά. Επιτρέψτε μου να σας δείξω το εργαστήριο. Αλλά να είσθε έτοιμη για την έκπληξι. Οι ακατέργαστες πολύτιμες πέτρες δεν μοιάζουν καθόλου μ’ εκείνες που είναι επεξεργασμένες και γυαλισμένες.
Κοπή και Γυάλισμα
«Βλέπετε; Δεν υπάρχει γυαλάδα εδώ, απλώς δύσμορφα κομμάτια πέτρας ή θαμπά κρυσταλλικά σώματα. Σας αρέσει αυτό το χωρίς αξία κομμάτι κρυσταλλικής πέτρας; Περιμένετε όμως. Ο λιθοξόος πολυτίμων λίθων το κρατά ψηλά στο φως. Βλέπετε μια κρυμμένη ανταύγεια φωτός μέσα; Τι πέτρα είναι; Ακουαμαρίνα. Πράγματι, τι διαφορά από την εκλεπτισμένη πολύτιμη πέτρα που είδατε στον πάγκο!
«Ο λιθοξόος που κόβει τις πολύτιμες πέτρες επιμένει να δήτε μια θεαματική μεταμόρφωσι. Προσέξτε τα επιδέξια δάχτυλά του. Με γρήγορες και σταθερές κινήσεις πριονίζει την πέτρα μ’ ένα διαμαντένιο πριόνι. Μετά διαμορφώνει το περίγραμμα σ’ ένα τροχό με σκληρή πέτρα.
«Τι καθορίζει το τελικό σχήμα της πέτρας; Επειδή η αξία σχετίζεται με το βάρος ή τον αριθμό των καρατίων, ο λιθοξόος επιδιώκει να εκμεταλλευθή όσο το δυνατόν περισσότερο την ακατέργαστη πέτρα. Το κομμάτι που θα σας δείξω είναι μια πέτρα σχήματος οβάλ.
«Βλέπετε πώς αποτυπώνεται η πέτρα σε βουλοκέρι στο άκρο μιας ‘λαβής’ σχήματος μολυβιού; Τώρα είναι έτοιμο για να κοπή πολυεδρικά. Έχοντας την άκρη του μολυβιού ακουμπισμένη σ’ ένα ρυθμιζόμενο υπό γωνία υποστήριγμα, ο λιθοξόος ακουμπά στην πέτρα έναν περιστρεφόμενο τροχό από κράμα κασσιτέρου. Μια πολύ λεπτή σκόνη από σμυριδόπετρα στον τροχό τρίβει ή κόβει επιφάνειες πάνω στην πέτρα. Συνεχώς διοχετεύεται νερό στο σημείο αυτό για ν’ αποφευχθή η υπερθέρμανσις, η οποία θα κατέστρεφε την πολύτιμη πέτρα.
Πρώτα-πρώτα, ο λιθοξόος διαμορφώνει την άνω επίπεδη επιφάνεια στη μία πλευρά, κατόπιν στην ακριβώς απέναντι, και λοιπά. Η γεωμετρική κατανομή των επιφανειών δημιουργεί την ομορφιά του χρώματος και του φωτός στις διαφανείς πολύτιμες πέτρες. Μόλις διαμορφωθή η άνω επιφάνεια, γυαλίζεται ελαφρά γύρω-γύρω για να προστατευθή η πέτρα από ραγίσματα.
«Τώρα ο λιθοξόος λιώνει το βουλοκέρι πάνω από μια λάμπα, απελευθερώνει την πέτρα και την αναποδογυρίζει. Για άλλη μια φορά, κόβονται επιφάνειες, αλλά δύο περισσότερες απ’ ό,τι στο επάνω μέρος, για να διαθλάται πιο αποτελεσματικά το φως.
«Πραγματικά, το κατώτερο μέρος μοιάζει με την κυρτή καρίνα μιας βάρκας. Αλλά μήπως διερωτάσθε που βρίσκεται όλη αυτή η στιλπνότης;
«Αυτό είναι δουλειά του στιλβωτή και του χάλκινου τροχού του. Προσέξτε. Δουλεύει επιδέξια πάνω σε κάθε θαμπή επιφάνεια με την ίδια ακριβώς γωνία. Η μια επιφάνεια μετά την άλλη αρχίζουν να γυαλίζουν. Πράγματι, αυτή η επεξεργασία φέρει στην επιφάνεια όλη την κρυμμένη ‘λάμψι.’ Καταπληκτικό! Από ένα θαμπό κομμάτι κρυστάλλου ξεπροβάλλει μια εκθαμβωτική πολύτιμη πέτρα σε 40 λεπτά μόνο!
«Ασφαλώς, μπορείτε να την πάρετε στα χέρια σας. Τι εκπληκτική γαλαζοπράσινη λάμψις που οφείλεται εν μέρει στις επιφάνειες! Οι επιφάνειες δημιουργούν στιλπνότητα δια της ανακλάσεως και διαθλάσεως του φωτός.
Ποια είναι Τα Πολύτιμα Πετράδια;
«Πώς βρίσκομε τα πολύτιμα πετράδια και ποια είναι αυτά; Τα περισσότερα είναι ορυκτά που δημιουργούνται από φυσική επεξεργασία ανόργανης ύλης. Κάθε ορυκτό έχει τη δική του ατομική δομή χημική σύστασι. Από τα 1.600 και πλέον ορυκτά, μόνο τα 16 περίπου υπερτερούν λόγω ομορφιάς, χρώματος, σκληρότητας, στιλπνότητας και σπανιότητας. Όταν πληρούν αυτούς τους όρους καλούνται πολύτιμα πετράδια. Τα πιο σκληρά κατατάσσονται, στους πολύτιμους λίθους και αυτά που βρίσκονται στην κλίμακα σκληρότητας κάτω από τον αριθμό 8 θεωρούνται ημιπολύτιμοι λίθοι.
«Σωστά, η γνώσις της κρυσταλλικής δομής είναι ανεκτίμητη για τον λιθοξόο. Αν μια πέτρα δεν κοπή σύμφωνα μ’ αυτή τη δομή, μπορεί να ραγίση ή να σπάση.
«Τι δημιουργεί το χρώμα; Τα περισσότερα ορυκτά, από τα οποία προέρχονται τα πολύτιμα πετράδια, είναι άχρωμα όταν δεν έχουν προσμίξεις. Το διαμάντι για παράδειγμα έχει μεγαλύτερη αξία άχρωμο. Ωστόσο, τι δημιουργεί το χρώμα σε άλλες πέτρες δεν έχει ακόμη πλήρως κατανοηθή. Φυσικά, είναι αλήθεια ότι οι χημικές προσμίξεις μπορεί να παίζουν κάποιο ρόλο. Αλλά όμως, το ίδιο ίχνος χημικού στοιχείου μπορεί να δίνη χρώμα κόκκινο στην μια περίπτωσι και πράσινο στην άλλη, όπως συμβαίνει με το ρουμπίνι και το σμαράγδι.
«Πώς αναγνωρίζει μια πέτρα ο ειδικός; Λαμβάνει υπ’ όψιν το χρώμα, την κρυσταλλική μορφή το βάρος, τις οπτικές και άλλες φυσικές ιδιότητες, καθώς επίσης και τη χημική τους σύστασι. Συνήθως, τα πειράματα γίνονται για τη σκληρότητα, την ειδική βαρύτητα και τη διάθλασι. Αυτές οι ιδιότητες ποικίλλουν από τη μια πέτρα στην άλλη, αλλά παραμένουν οι ίδιες για κάθε είδος.
«Η σκληρότητα μετρείται βάσει της κλίμακας σκληρότητας του Μο. Όσο πιο σκληρή είναι μια πέτρα, τόσο πιο ανθεκτική και πολύτιμη είναι, επειδή μπορεί να γυαλισθή περισσότερο. Όλα τα ορυκτά με μεγαλύτερο βαθμό σκληρότητας μπορούν να χαράξουν αυτά που έχουν μικρότερο βαθμό όταν τριφθούν μαζί. Ο μεγαλύτερος βαθμός είναι 10, για το διαμάντι, ενώ η οικογένεια του χαλαζία έχει 7. Για σύγκρισι, ένα ατσάλινο μαχαίρι έχει 6,5 βαθμούς και η σκληρότητα του νυχιού σας είναι περίπου 2.
Τα Εκθαμβωτικά Βραζιλιάνικα Πολύτιμα Πετράδια
«Γιατί να μην επιστρέψετε τώρα στην αίθουσα εκθέσεως πετραδιών και να συνεχίσετε την εκλογή σας; Επ’ ευκαιρία, η Βραζιλία έχει το 90 τοις εκατό περίπου όλων των εγχρώμων πολύτιμων λίθων του κόσμου. Σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου δεν ανευρίσκονται σε τέτοια θεαματική ποικιλία και αφθονία.
«Σας αρέσει ακόμη αυτή η θαυμάσια ακουαμαρίνα, έτσι δεν είναι; Πρόκειται πράγματι για το πιο δημοφιλές πολύτιμο πετράδι της Βραζιλίας και ανήκει στην οικογένεια του βηρύλλου, όπως και το σμαράγδι. Θα σας δείξω τις διάφορες αποχρώσεις. Βλέπετε; Από γαλαζοπράσινο μέχρι βαθύ μπλε. Σαν τα καθαρά νερά της γαλάζιας θάλασσας; Ακριβώς αυτό σημαίνει στην Αγγλική aquamarine.
«Επιτρέψτε μου να σας πω την ιστορία ενός πλούσιου ευρήματος. Το 1955, ένας άνδρας έκοβε ένα δένδρο με το ειδικό μεγάλο μαχαίρι του όταν του ξέφυγε και χτύπησε στο έδαφος, πάνω σ’ ένα βράχο. Έκπληκτος, έσκυψε και τον έβγαλε και στην αρχή νόμισε ότι επρόκειτο για ένα πολύτιμο κομμάτι κρυσταλλικής πέτρας. Αλλά πόσο εξεπλάγη περισσότερο όταν αποδείχθηκε ότι ήταν ένα από τα πιο όμορφα πετράδια ακουαμαρίνας που βρέθηκε ποτέ. Κόπηκε σε αναρίθμητες μικρές πέτρες συνολικά 80.000 καρατίων, που η αξία τους υπολογίσθηκε σε δύο εκατομμύρια δολλάρια Η.Π.!
«Σας άρεσε ο κιτρίνης; Μερικοί, τον αποκαλούν χαλαζία τοπάζι, αλλά προσέξτε αυτούς που τον λένε μόνο ‘τοπάζι,’ διότι δεν είναι. Μολονότι πρόκειται για μια όμορφη πέτρα, ο κίτρινης ανήκει στην οικογένεια του χαλαζία. Οι ζεστές χρυσαφί σκιές του στοιχίζουν εκατομμύρια. Το κίτρινο πιθανώς χρώμα δημιουργείται από υπολείμματα σιδήρου που υπάρχουν στο κρύσταλλο.
«Ποια η διαφορά μεταξύ του κιτρίνη και του πολύτιμου ή μεγαλοπρεπούς τοπαζιού; Το μεγαλοπρεπές τοπάζι δεν είναι χαλαζίας και είναι πολύ σκληρότερο, μάλιστα έχει το βαθμό 8. Επομένως η στιλπνότητά του είναι πολύ πιο ισχυρή. Πρόκειται για μια πολύ σπάνια πέτρα, ιδιαίτερα σε μεγέθη πάνω από 10 καράτια. Οι ποικιλίες του με γαλάζιο, γαρυφαλλί και ανοιχτό πράσινο χρώμα, είναι απ’ τις πιο ωραίες πολύτιμες πέτρες. Λόγω της σπανιότητάς του είναι αρκετές φορές πιο ακριβός από τον κιτρίνη.
«Έχετε ακούσει για το ‘ορυκτό με τα χίλια χρώματα’; Να, αυτός είναι ο τουρμαλίνης. Δήτε αυτά τα δείγματα. Κανένας δεν μοιάζει με το άλλο. Η περίπλοκη χημική τους σύστασις περιέχει διάφορα μέταλλα και ουσίες. Ακόμη και ένας μόνο κρύσταλλος σπάνια έχει ομοιόμορφο χρώμα, αλλά έχει αποχρώσεις με αντιθέσεις—ένα από τα θαύματα του βασιλείου των ορυκτών.
«Μήπως νομίζατε ότι ο τουρμαλίνης ήταν μόνο πράσινος; Ναι, ο πιο γνωστός είναι πράσινος, αλλά υπάρχουν και γαλάζιες και κόκκινες ποικιλίες επίσης. Σε αντίθεσι με την ακουαμαρίνα, οι πιο ανοιχτές αποχρώσεις του τουρμαλίνη χαίρουν μεγάλης εκτιμήσεως. Το καλύτερο πράσινο πλησιάζει τις αποχρώσεις του σμαραγδιού. Υπάρχουν κίτρινοι, γαρυφαλλί και άσπροι βήρυλλοι. Ο γαρνάτης, το οπάλιον, ο αδουλαίος (σεληνόλιθος), ο χρυσοπράσιος και ο κόκκινος χαλαζίας αφθονούν επίσης στη Βραζιλία. Ο πράσινος χρυσοβήρυλλος έχει εξαιρετική λαμπρότητα και είναι πάρα πολύ σπάνιος,
«Για διαμάντια, σήμερα ψάχνει κανείς στη Νότια Αφρική. Αλλά, πριν ανακαλυφθούν διαμάντια στην Αφρική, η Βραζιλία είχε κάποτε ουσιαστικά το μονοπώλιο. Το «Αστέρι του Νότου» 120 καρατίων έχει Βραζιλιάνικη προέλευσι. Χωρίς αμφιβολία, τα διαμάντια είναι οι πιο γνωστές και οι πιο πολύτιμες πέτρες. Δύσκολα θα πιστεύατε ότι αποτελούνται χημικά από καθαρό άνθρακα, όπως ο γραφίτης. Από φυσικής πλευράς έχουν διαφορετική κρυσταλλική μορφή.
«Ένα καλά κομμένο διαμάντι μπορεί να παράγη όλα τα χρώματα του ουράνιου τόξου. Τα Βραζιλιάνικα διαμάντια έχουν προσχωματική προέλευσι, δηλαδή, βρίσκονται μόνο στα χαλίκια κατά μήκος της κοίτης ποταμών.
Πώς να Περιποιήσθε τις Πολύτιμες Πέτρες Σας
«Με λίγη φροντίδα, θα απολαμβάνετε πάντοτε τις πολύτιμες πέτρες σας. Αλλά ακόμη κι ένα διαμάντι, μολονότι είναι παροιμιώδες ότι διατηρείται για πάντα, μπορεί να χάση τη στιλπνότητά του όταν επικαθίσουν στην επιφάνειά του μόρια σκόνης.
«Γι’ αυτό, πριν πλύνετε τα χέρια σας ή πριν βάλετε καλλυντικά, φροντίστε να μη φοράτε τις πολύτιμες πέτρες σας. Το σαπούνι, οι κρέμες, το ταλκ επισκιάζουν τη στιλπνότητά του. Μη χτυπάτε σκληρές επιφάνειες με τις πολύτιμες πέτρες σας. Μολονότι το διαμάντι, είναι η πιο σκληρή γνωστή ουσία, ωστόσο μπορεί να γδαρθή από ένα άλλο διαμάντι. Για να το προλάβετε αυτό, τυλίγετε τις πολύτιμες πέτρες ξεχωριστά ή έχετέ τις σε ξεχωριστές κασετίνες.
«Για να συνεχίση να λάμπη μία πολύτιμη πέτρα πρέπει να διατηρήται καθαρή. Αυτό μπορεί να γίνη με το να βουτήξτε την πέτρα σ’ ένα ζεστό διάλυμα από δύο ποτήρια νερό, μια κουταλιά του γλυκού αμμωνία και λίγη σκόνη σαπούνι ή ένα καλό απορρυπαντικό, και να την βουρτσίσετε ελαφρά για να φυγή η βρωμιά. Μετά, ξεπλύντε την σε καθαρό ζεστό νερό και βουτήξτε την πάλι σε λίγο οινόπνευμα για να φύγη το σαπούνι που μπορεί να είχε μείνει επάνω της. Αφήστε την μετά να στεγνώση σ’ ένα μαλακό απορροφητικό μαντήλι.
«Αποφασίσατε τώρα Κυρία μου; Ναι, φυσικά, τον κιτρίνη και την ακουαμαρίνα. Πραγματικά, είναι όμορφα. Ευχαριστώ. Πάντα στη διάθεσί σας με τα εκθαμβωτικά πολύτιμα πετράδια μας που σας ενθουσιάζουν.»