Ριζοφόροι Μάγκλη—Θαλασσοπόροι που Φτιάχνουν Στεριές

ΜΕ ΤΟΝ λαβύρινθο που σχηματίζουν οι μπερδεμένες ρίζες τους καθώς κολλάνε στη λάσπη και στις προσχώσεις που δημιουργεί η παλίρροια, οι ριζοφόροι-μάγκλη επιτελούν ένα αξιοσημείωτο έργο στη διαμόρφωσι της στεριάς. Αποτελούν επίσης ένα σπουδαίο συνδετικό κρίκο στην αλυσίδα των τροφίμων μεταξύ των χερσαίων και των θαλάσσιων ζώων που βρίσκουν καταφύγιο κάτω απ’ αυτή.

Οι ριζοφόροι-μάγκλη ουσιαστικά βρίσκονται παντού στις τροπικές περιοχές—στην Αφρική, στις ακτές της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής, και στις παραθαλάσσιες περιοχές των χωρών του Ινδικού και του δυτικού Ειρηνικού Ωκεανού. Ένα από τα πιο θαυμάσια δάση με τα φυτά αυτά βρίσκεται στην νότια Φλώριντα (Η.Π.Α.), όπου καλύπτουν πάνω από 1.800 τετραγωνικά χιλιόμετρα (700 τετραγωνικά μίλια) παραλίας και χιλιάδες νησιά.

Όταν τα δάση μ’ αυτά τα φυτά τα κοιτάς από ψηλά μοιάζουν με αειθαλείς ακατοίκητες περιοχές από νησιά και εκβολές—όλα στολισμένα με αβαθείς κόλπους, λιμνοθάλασσες και ορμίσκους.

Από την επιφάνεια του εδάφους, όμως, η εικόνα είναι τελείως διαφορετική. Μοιάζουν με ένα σχεδόν αδιαπέραστο τείχος από στριφογυριστούς και μπερδεμένους κορμούς και ρίζες. Όταν τα φυτά είναι ώριμα ή όταν πρόκειται για παλιότερα έλη, οι ρίζες σχηματίζουν ένα κυκεώνα από αψίδες. Οι ρίζες εξέχουν από την επιφάνεια του νερού και διακλαδίζονται σε τόσο πολλές κατευθύνσεις ώστε είναι φοβέρα δύσκολο να ξεχωρίσης πού αρχίζει η μια ρίζα και πού τελειώνει η άλλη.

Η Κόκκινη Ποικιλία

Η κυριώτερη ποικιλία της ριζοφόρου-μάγκλης στις ακροθαλασσιές είναι η κόκκινη. Αυτή κυρίως χαρακτηρίζει το μοναδικό αυτό τοπίο. Επειδή προσαρμόζεται σε διάφορες παραθαλάσσιες συνθήκες, παρουσιάζει διαφορές και στο σχήμα και στο μέγεθος. Μερικές είναι ψηλές με ίσιους κορμούς που φθάνουν σε ύψος 24 ως 30 μέτρα (80-100 πόδια). Άλλες αποτελούνται από θολωτά χαμόκλαδα που στέκονται ψηλά λόγω του δικτύου από ρίζες που έχουν. Μια άλλη ποικιλία μπορεί να μεγαλώνη οριζόντια, και δημιουργεί νέες ρίζες καθώς αναπτύσσεται παράλληλα με το έδαφος.

Πίσω από την κόκκινη μάγκλη, και πιο ψηλά απ’ αυτή αναπτύσσονται πολλά άσχετα δένδρα. Αλλά κι αυτά παίρνουν το ίδιο όνομα, κατ’ επέκτασι.

Από Οικολογική Άποψι Σημαντικά

Όταν εξετάζη κανείς τη ριζοφόρο-μάγκλη από κοντά μπορεί να αναρωτηθή σε τι μπορεί να χρησιμεύη. Γενικά, κατακλύζεται από στρατιές κουνουπιών που κάνουν το φυτό ν’ αναδίδη μια έντονη μυρωδιά βάλτου. Ωστόσο, οι πρώτοι εξερευνητές της Αμερικάνικης ηπείρου, της Ινδίας και των Ανατολικών Ινδιών παρατήρησαν ότι οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν τη μάγκλη για τροφή, το φλοιό σαν φάρμακο για το διαβήτη και τα εγκαύματα, και τις ρίζες σαν ηρεμιστικό. Ο άνθρωπος έχει χρησιμοποιήσει τις χρωστικές ουσίες του φλοιού για βαφές και το ξύλο της για παραγωγή ξυλάνθρακα.

Την περασμένη δεκαετία επιστήμονες που μελετούσαν θέματα του περιβάλλοντος ανακάλυψαν ότι τα δάση που σχηματίζει η ριζοφόρος-μάγκλη αποτελούν ένα περίπλοκο οικοσύστημα. Αυτή η ανακάλυψις συνετέλεσε ώστε να πάψουν μερικά βιομηχανικά έθνη να θεωρούν τη ριζοφόρο-μάγκλη σαν ενοχλητική για τον άνθρωπο και σαν εμπόδιο στην επέκτασι της στεριάς. Τώρα οι επιστήμονες ξέρουν ότι τα φυτά βοηθούν στη διατήρησι και επέκτασι της στεριάς. Ταυτόχρονα, τα δάση που σχηματίζουν αυτά τα φυτά δημιουργούν ένα περιβάλλον σημαντικό για τη ζωή πλήθους χερσαίων ζώων, πουλιών και θαλάσσιων ζώων.

Το σπορόφυτο της μάγκλης παίζει πρωταρχικό ρόλο, στην επέκτασι της στεριάς. Όταν αποσπασθή από το μητρικό δένδρο, αποτελεί ένα ξεχωριστό δένδρο πια. Μπορεί να ριζώση στα ρηχά νερά από κάτω, ή να κάνη με το θαλάσσιο ρεύμα ένα ταξίδι που θα μπορούσε να το φέρη και χιλιάδες χιλιόμετρα μακρυά από το μητρικό δέντρο πριν μπορέση να προσκολληθή πάνω σ’ ένα στρείδι ή σε μια λασπώδη επιφάνεια. Αν χρειαστή, το σπορόφυτο αυτό μπορεί να επιζήση επιπλέοντας για ένα χρόνο περίπου.

Μόλις σταθή κάπου, βγάζει κάτι αψιδωτές εκβλαστήσεις που γρήγορα δημιουργούν ένα πλήθος στριφογυριστές ρίζες. Αυτές οι ρίζες στηρίζουν τον κορμό του δέντρου πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, στέλνουν στο δένδρο το χυμό που το διατρέφει, και παρέχουν οξυγόνο που δεν βρίσκεται στη λάσπη. Επίσης αποτελούν ένα φίλτρο για θαλάσσια αντικείμενα—κομμάτια από όστρακα και κοράλλια, ξύλα, φύκια και λάσπες. Όταν μαζευτούν όλα αυτά, γεννιέται το νησί, που ίσως έχει επιφάνεια ελάχιστα μόνο τετραγωνικά μέτρα. Καθώς το ένα αυτό φυτό δημιουργεί κι άλλα σπορόφυτα, αυτά μπορεί να ριζώσουν στο νησάκι από θαλασσινά είδη που υπάρχει ήδη από κάτω. Αυτά αυξάνουν τη δυνατότητα των στριφογυριστών ριζών να συγκρατούν τα παραπάνω πράγματα που βρίσκονται μέσα στη θάλασσα.

Μετά από μερικές δεκαετίες, μπορεί το νησί να αποκτήση αξιόλογο μέγεθος, και να βγη αρκετά μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Με το πέρασμα των ετών, τα θαλασσοπόρα αυτά φυτά μπορούν ακόμη και να ενώσουν νησί με νησί ή ένα νησί με τη στεριά. Στο μεταξύ, μια ποικιλία από άγρια ζώα, βρίσκει καταφύγιο σ’ αυτά τα δένδρα.

Οικοτροφείο Άγριων Ζώων

Οι αψιδωτές ρίζες του κορμού και τα κλαδιά γίνονται ένα οικοτροφείο. Στις ρίζες καταφεύγουν μυριάδες μαύρα όστρακα με άσπρη ράχι και πλήθος καβούρια. Μέσα στο δάσος βρίσκουν καταφύγιο τα ρακούνς, τα βατράχια, οι χελώνες, οι αλλιγάτορες, τα φίδια, οι αγριόγατες, τα ελάφια και άλλα ζώα. Στα κλαδιά καταφεύγουν θαλασσοχελίδονα, πελεκάνοι, αετοί, πελαργοί, φαλακροκόρακες, ερωδιοί, η ίβις, ψαροφάγοι και άλλα τροπικά πουλιά.

Ένα νησί σχηματισμένο από τη ριζοφόρο-μάγκλη, που βρίσκεται στο φημισμένο Ρούκρυ Μπέι Σάνξουαρι στη νοτιοδυτική ακτή της Φλόριντας, το προτιμούν οι κυνηγοί πουλιών λόγω της αφθονίας των διάφορων πουλιών που καταφεύγουν εκεί τη νύχτα. Το νησί γεμίζει τόσο πολύ με άσπρα φτερά το βραδάκι, ώστε από μακρυά φαίνεται ότι είναι σαν σκεπασμένο με χιόνι.

Εργοστάσια Τροφίμων

Εκτός του ότι είναι λιμάνι όπου καταφεύγουν τα άγρια ζώα, τα δάση αυτά είναι πραγματικά εργοστάσια τροφίμων. Βιολόγοι στη Φλώριντα έχουν παρατηρήσει ότι διάφορα ζώα τρέφονται με τα φύλλα ενόσω αυτά βρίσκονται στα δένδρα και ιδιαίτερα αφού αυτά πέσουν και αρχίσουν να σαπίζουν.

Για να κάνουν τα φύλλα να πέσουν πιο γρήγορα, τα πεινασμένα καβούρια και οι αμφίποδες οι καθαριστές που δεν είναι μεγαλύτερα από ένα σπυρί ρύζι, ξεσχίζουν τα φύλλα. Τα κομμάτια των φύλλων καλύπτονται με βακτήρια και μύκητες που είναι πλούσια σε βιταμίνες και πρωτεΐνες.

Καθώς αυτά τα κομμάτια από τα φύλλα κόβονται σε όλο και μικρότερα κοματάκια, μικροσκοπικά θαλάσσια ζώα τρέφονται με τα βακτήρια και τους μύκητες. Το κυτταρώδες μέρος του φύλλου που δεν χωνεύεται αποβάλλεται και στη συνέχεια αποτελεί ένα «όχημα» πάνω στο οποίο κινείται μια ολόκληρη καινούρια αποικία από βακτήρια και μύκητες.

Αυτό το σύστημα διατροφής προμηθεύει τουλάχιστον το 80 με 90 τοις εκατό της τροφής αρκετών ποικιλιών από καβούρια, σκουλήκια, κάμπιες εντόμων, γαρίδες και ψάρια. Με τη σειρά τους, αυτά τα ζώα αποτελούν και τα ίδια τροφή για πολλά είδη ψαριών, μεταξύ των οποίων είναι και πολλά που πωλούνται στο εμπόριο.

Αν και οι γνώσεις που έχει ο άνθρωπος για πολλά απ’ αυτά τα πράγματα είναι σχετικά πρόσφατες, η αξία της ριζοφόρου-μάγκλη για το γήινο κύκλο της ζωής αποκαλύπτει μια δημιουργική σοφία που υπήρχε πολύ πριν από το ανθρώπινο γένος.