Σκληρός αγώνας με Έλκυθρα στην Αλάσκα

ΜΠΟΡΕΙΤΕ να φαντασθήτε τον εαυτό σας να ταξιδεύη πάνω στους ολισθητήρες ενός πρωτόγονου έλκηθρου απόστασι ίση με το ένα τρίτο του πλάτους των Ηνωμένων Πολιτειών ή από το Λονδίνο στη Ρώμη; Το να ταξιδεύης μια τέτοια απόστασι μέρα και νύχτα περνώντας μέσα από άγονη, ανεμοδαρμένη και χιονοσκέπαστη ερημιά θα ήταν ασφαλώς δοκιμασία δυνάμεως και αντοχής. Εξήντα δύο οδηγοί ελκήθρων και οι ομάδες τους ήσαν έτοιμοι να το κάνουν αυτό, και εγώ ήθελα να το δω.

Μ’ ένα φίλο, πέταξα στην ιστορική, από την εποχή της χρυσοθηρίας, πόλι Νόουμ της Αλάσκας. Εδώ επρόκειτο να καταλήξη ο Αγώνας του Στενού Ιντίταροντ στην ακτή του Βερίγγειου Πορθμού.

Λίγη Νοσταλγία

Ιντίταροντ είναι το όνομα μιας εγκαταλελειμμένης πόλεως ορυχείων και ενός παλιού ταχυδρομικού δρομολογίου που ακολουθούσε ένα δίκτυο από μονοπάτια και που χρονολογείτο από το τέλος της δεκαετίας του 1800. Αυτά τα μονοπάτια εκτείνονται περισσότερο από 3.200 χιλιόμετρα (2.000 μίλια) από το Σήγουωρντ, στον Κόλπο της Αλάσκας, ως την πόλι Νόουμ στον Βερίγγειο Πορθμό. Η κυκλοφορία το καλοκαίρι στο Ιντίταροντ γινόταν κυρίως με βάρκες και μαούνες στον Ποταμό Γιούκον. Το χειμώνα, όμως, ο τρόπος μεταφοράς, αλλάζει σε έλκηθρο με σκύλους. Από κει λοιπόν προέρχεται η ονομασία του αγώνα, ο Αγώνας του Στενού Ιντίταροντ.

Μόλις τα τελευταία χρόνια το αυτοκίνητο του χιονιού αντικατέστησε τον οδηγό και το έλκηθρό του. Γι’ αυτό, πολλοί από τους παλιούς βλέπουν τον αγώνα Ιντίταροντ σαν ένα νοσταλγικό αναμνηστικό του πόσο πολύ εξαρτάτο ο άνθρωπος από τα σκυλιά του για ν’ ανοίξη νέα σύνορα.

Το ταξίδι με έλκηθρο σκύλων είναι δημοφιλές σε πολλά μέρη της γης. Στη διάρκεια της μακράς εποχής του χειμώνα στην Αλάσκα αποτελεί μια ευπρόσδεκτη αναψυχή. Μπορεί να μειώση την καταθλιπτική διάθεσι του «πυρετού της καλύβας», που νοιώθει κάποιος όταν μείνη κλεισμένος για μεγάλο διάστημα. Το έλκηθρο με τα σκυλιά είναι ευχάριστο θέαμα και για τον θεατή επίσης. Τα όμορφα Σιβηριανά σκυλιά «Χάσκυς» των Εσκιμώων και τα σκυλιά «Μαλαμούτες» της Αλάσκας καθώς τρέχουν μπροστά από ένα έλκηθρο σε ένα χειμερινό φανταστικό τοπίο αποτελούν συναρπαστικό θέαμα.

Κάθε χρόνο γίνονται μερικοί αγώνες, που προσελκύουν χιλιάδες ανθρώπων να παραταχθούν κατά μήκος της πορείας που θα διανύσουν οι οδηγοί με τα έλκηθρα με ταχύτητα από 29 ως 32 χιλιόμετρα την ώρα (18-20 μίλια την ώρα). Οι περισσότεροι αγώνες είναι για δύο ή τρεις μέρες με ταχύτητα 40 ως 48 χιλιόμετρα τη μέρα (25 ως 30 μίλια τη μέρα). Αντίθετα, όμως, ο Αγώνας του Στενού Ιντίταροντ για Έλκηθρα με Σκύλους είναι σαν τον μαραθώνιο. Είναι ένα κάλεσμα της φύσεως, όπου ο άνθρωπος και ο σκύλος δοκιμάζονται από τα στοιχεία του χειμώνα, με θερμοκρασία συχνά -45,6 Κελσίου (-50 βαθμούς Φαρενάιτ) ανέμους 30 κόμβων, χιονοθύελλες, μοναξιά και εξάντλησι από τις νύχτες αϋπνίας.

Το αεροπλάνο μας πλησίαζε την ωραία, αλλά άγονη ακτή του Βερίγγειου Πορθμού, την ακτή του Νόουμ. Ο πάγος και το στερεοποιημένο χιόνι εκτεινόταν κατά μήκος της ακτής όσο έφθανε το μάτι μας. Έξυσα τη πάχνη από το παράθυρό μου για να βλέπω πιο καθαρά. Ακριβώς από κάτω μας, καμαρωτή και γεμάτη χάρι, κάλπαζε κάτω από τον λαμπρό μεσημεριάτικο ήλιο η πρώτη ομάδα σκύλων. Καθώς επιτάχυναν το βήμα τους δεμένα τα φοδραρισμένα τους χάμουρα, αυτά τα σκυλιά καταλάβαιναν ότι είχαν αφήσει πίσω τους άλλους διαγωνιζόμενους και ότι πλησίαζαν σ’ ένα νικηφόρο τέρμα.

Πόσο Στοιχίζει;

Στα γραφεία των αγώνων στο Νόουμ έμαθα πολλά για το κόστος του αγώνα. Χρειάζονται περισσότερα από το να ζέψης 14 σκυλιά σ’ ένα έλκηθρο και να φωνάζης, «Μας!»

Ένας γεροδεμένος νέος 18 περίπου ετών μού είπε ότι ήταν ο πιο νεαρός διαγωνιζόμενος στον αγώνα του Ιντίταροντ πριν ένα χρόνο. Του είχε στοιχίσει 7.000 δολλάρια (Η.Π.) για να ετοιμάση την ομάδα του γι’ αυτό το γεγονός. Έμαθα ότι μερικοί οδηγοί πληρώνουν 500 ως 600 δολλάρια για ένα καλό σκύλο έλκηθρου. Ένας πολύτιμος σκύλος αρχηγός που ξέρει να ακούη διαταγές και να τρέχη μπροστά από την ομάδα μπορεί να στοιχίζη από 2.000 ως 4.000 δολλάρια. Διόλου παράξενο ότι πολλοί οδηγοί ελκήθρων παράγουν δικά τους σκυλιά.

Η τροφή για τα σκυλιά στοιχίζει επίσης πολλά χρήματα. Οι κανόνες του αγώνα, απαιτούν δύο πάουντς τροφής κατά σκύλο για κάθε μέρα του αγώνα. Αυτή στέλνεται με αεροπλάνο σε ωρισμένα σημεία της πορείας. Το μενού διαφέρει ανάλογα με τον κάθε οδηγό. Οι σκύλοι τρώνε ψάρι ή μοσχάρι, λαρδί, σιτέλαιο, μέλι και φυτικά έλαια. Επειδή είναι καλύτερο το ζεστό γεύμα, τα υλικά αναμειγνύονται και βράζονται.

Υπάρχουν επίσης και κίνδυνοι που πρέπει ν’ αντιμετωπισθούν—και όλοι δεν προέρχονται από τον καιρό. Φέτος ένας τάρανδος αντέδρασε στην εισβολή στην περιοχή του. Το ογκώδες ζώο, υπερασπίσθηκε το έδαφός του κάνοντας επίθεσι σε τρεις ομάδες—42 σκυλιά που γρύλλιζαν και ούρλιαζαν. Ένας οδηγός ζήτησε καταφύγιο σ’ ένα κοντινό δέντρο. Η μάχη έγινε τόσο σοβαρή ώστε ένας άλλος οδηγός τελικά πυροβόλησε και σκότωσε το ζώο.

Αυτός ο αγώνας είναι μόνο για κείνους που είναι έτοιμοι ν’ αντιμετωπίσουν τη δαπάνη—σε χρήμα, κίνδυνο και αντοχή.

Κατάλληλη Μεταχείρισις των Σκυλιών

Θα σας εξέπλησσε να μάθετε ότι τα σκυλιά του ελκήθρου φορούν «παπούτσια δρομέως»; Αν κοιτάξετε από κοντά θα δήτε δερμάτινα μποτάκια, που απαιτεί ο κανονισμός του αγώνα. Δύο σειρές από αυτά τα παπουτσάκια πρέπει να είναι διαθέσιμα για να προστατεύουν τα πόδια των σκύλων, ιδιαίτερα όταν τρέχουν σε παγωμένες περιοχές σε σημεία της πορείας που τα δέρνουν οι άνεμοι.

Οι ιδιοκτήτες των σκύλων δεν έχουν την τάσι να κακομεταχειρίζωνται τα σκυλιά τους. Μερικές φορές μάλιστα οι οδηγοί αρνούνται να ξεκινήσουν με την ομάδα τους για τον αγώνα ή κάποιος αγώνας ακυρώνεται, λόγω κακής καταστάσεως του δρόμου.

Τι συμβαίνει όταν ένας σκύλος κουραστή πολύ στο δρόμο; Ή όταν αρρωστήσει ή τραυματισθή; Τοποθετείται στο καλάθι του έλκηθρου και μεταφέρεται σ’ ένα από τα 28 σημεία ελέγχου όπου ένας κτηνίατρος ή εκπρόσωπος των αγώνων θα φροντίση να τον περιθάλψουν. Στο τέρμα πρέπει να δώσουν λογαριασμό για κάθε ένα σκύλο. Αν ένας οδηγός δεν μπορή να το κάνη αυτό απορρίπτεται από τον αγώνα. Καταβάλλεται μεγάλη προσπάθεια για να γίνεται καλή μεταχείρισις των σκύλων.

Ο οδηγός του Έλκηθρου—Μια Εύρωστη Ράτσα

Χρειάζεται μήπως ειδική ράτσα ανθρώπων για να γίνουν οδηγοί έλκηθρου; Σκεφθήτε την αντοχή που χρειάζεται για να σπρώξη ή να τραβήξη κάποιος ένα έλκηθρο σε δρόμους με μεγάλη κλίσι κάτω από τις συνθήκες που αναφέραμε παραπάνω. Θα είσασταν διατεθειμένος να κοιμηθήτε στο ύπαιθρο σ’ ένα υπνόσακκο πάνω σ’ ένα στρώμα από κλαδιά ελάτου σε θερμοκρασίες κάτω του μηδενός; Αυτό ασφαλώς απαιτεί το άτομο να είναι σκληραγωγημένο. Ανάμεσά τους φέτος βρισκόταν κι ένας βετεράνος οδηγός 75 ετών. Και μάλιστα ωλοκλήρωσε τη διαδρομή των 1.600 χιλιομέτρων (1.000 μιλίων)!

Υπήρχαν επίσης επτά γυναίκες ανάμεσα στους οδηγούς. Για να εξασκηθή για τον αγώνα, μια γυναίκα, πριν λίγα χρόνια, φόρεσε το μαγιώ της, πήγε σε μια παγωμένη λίμνη, άνοιξε μια τρύπα στον πάγο και γλύστρησε στο παγωμένο νερό. Ήθελε να δη αν θα μπορούσε ν’ αντέξη μια τέτοια εμπειρία μακρυά από το σπίτι της αν το έλκηθρό της τρυπούσε τον πάγο. Μήπως αποθαρρύνθηκε; Αυτή η ίδια γυναίκα έτρεχε τώρα προς το Νόουμ. Έξι από τις επτά γυναίκες που είχαν ξεκινήσει τερμάτισαν τον αγώνα.

Εκπαίδευση για τον Αγώνα

Μολονότι τα σκυλιά του έλκηθρου ανατρέφονται για να τρέχουν, και είναι πολύ ευτυχισμένα όταν τρέχουν, πρέπει να είναι σε καλή κατάστασι για να το κάνουν αυτό. Όπως ένας άνθρωπος πρέπει να αναπτύξη την καρδιαγγειακή του απόδοσι, και τις δυνάμεις του, έτσι πρέπει κι ένας σκύλος. Το υπερβολικό βάρος μπορεί να είναι επιζήμιο για τα ζώα όπως είναι και για τους ανθρώπους. Γι’ αυτό, διατίθεται πολύς χρόνος στη διάρκεια του καλοκαιριού για την εξάσκησι της ομάδας ώστε τα σκυλιά να είναι σε καλή κατάστασι.

Πριν από την πρώτη χιονόπτωσι, μπορεί κανείς να δη ομάδες σκυλιών δεμένων στον μπροστινό προφυλακτήρα ενός μικρού παλιού φορτηγού. Ο οδηγός, σκαρφαλωμένος στην οροφή του οχήματος, κρατάει τα γκέμια, καθώς αυτά ορμούν στον δρόμο σαν πολεμικό άρμα. Βεβαίως, αν θέλη να είναι σε φόρμα για τον αγώνα, πρέπει καλύτερα να κατεβή και να τρέχη με την ομάδα, γιατί για να είναι ένας καλός οδηγός απαιτείται από μέρους του αντοχή για να πατάη με το ένα πόδι στο έδαφος και να σπρώχνη το έλκηθρο.

Ο αγώνας του Στενού Ιντίταροντ του 1980 διήρκεσε από την 1η Μαρτίου ως τις 25 Μαρτίου. Εξήντα δύο ομάδες ξεκίνησαν τον αγώνα για το πρώτο βραβείο των 12.000 δολλαρίων, και ένα συνολικό ποσόν 52.500 δολλαρίων που επρόκειτο να απονεμηθή στους πρώτους 20 που θα έφθαναν στο Νόουμ. Τριάντα έξι ομάδες τερμάτισαν τον αγώνα. Ο αριθμός των σκύλων σε μια ομάδα κυμαίνεται από 10 ως 20. Τα σκυλιά της Σιβηρίας «χάσκυς» θεωρούνται τα καλύτερα. Είναι πιο μικρά, πιο σκληραγωγημένα, ταχύτερα και πιο ήρεμα από τα μεγαλόσωμα σκυλιά της Αλάσκας «Μαλαμούτες», που έχουν την τάσι να μαλώνουν μεταξύ τους. Μερικές φορές η αναπαραγωγή γίνεται με Ινδιάνικα σκυλιά (εν μέρει λύκους) ή Λαμπραντόρ (με πιο ανθεκτικά πόδια).

Περίπου 1.500 θεατές ήσαν παρατεταγμένοι κατά μήκος της Κεντρικής Οδού του Νόουμ καθώς ο Τζο Μαίη, 44 ετών, από το Τράππερ Κρηκ, της Αλάσκας, περνούσε αργά, με την κουρασμένη ομάδα του από 10 σκυλιά, τη γραμμή του τέρματος. Ενώ η σειρήνα της πυροσβεστικής ανήγγειλε την άφιξί του ο εξαντλημένος οδηγός εισέπραττε το πρώτο βραβείο των 12.000 δολλαρίων. Το είχε κερδίσει μέχρι την τελευταία δεκάρα, σημειώνοντας νέο χρόνο ρεκόρ—14 μέρες, 7 ώρες και 11 λεπτά.

Θα ξανατρέξη ο Τζο Μαίη στο Ιντίταροντ; «Είναι ο τελευταίος μου αγώνας,» είπε στο τέλος. Κατόπιν πρόσθεσε, «Δηλαδή, ίσως.» Για τον επόμενο χρόνο το συνολικό ποσό των βραβείων ωρίσθηκε στις 100.000 δολλάρια.

[Χάρτης/Εικόνα στη σελίδα 25]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Νόουμ

Λίμνη Νάνσυ

Άνκορεϊτζ