Η Τυπογραφική Επανάστασις Εισδύει στη Δεκαετία Μας
Λίγες εφευρέσεις έχουν επηρεάσει την ιστορία όσο το τυπογραφικό πιεστήριο του Ιωάννου Γουτεμβέργιου, ο οποίος έκανε εκτύπωσι με κινητά στοιχεία περίπου το έτος 1450 μ.Χ.
Η έντυπη ύλη συνετέλεσε να μεταβληθή ο Μαρτίνος Λούθηρος από μοναδικός επικριτής της Καθολικής Εκκλησίας σε ηγέτης της μεταρρυθμίσεως. Συνέβαλε επίσης στην ανάπτυξι των συγχρόνων Ευρωπαϊκών γλωσσών, πράγμα που υποβοήθησε την έμπνευσι εθνικών κινημάτων στους επόμενους αιώνες.
Μήπως τελείωσε η επανάστασις του Γουτεμβέργιου; Διόλου! Όπως το διετύπωσε κάποιος ειδικός: «Στις δεκαετίες που ακολούθησαν μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο εισήχθησαν και άλλες αλλαγές στην τυπογραφία όσο ποτέ στα 500 χρόνια μετά την εφεύρεσι του Γουτεμβέργιου.»—Αμερικανική Εγκυκλοπαίδεια 1977, Τόμ. 22, σ. 604.
Θα θέλατε να γνωρίσετε περισσότερα γι’ αυτές τις αλλαγές;
Περιορισμοί των Κινητών Στοιχείων
Το αρχικό πιεστήριο του Γουτεμβέργιου που είχε ίσως μετατραπή από ένα τυροπιεστήριο ή σταφυλοπιεστήριο, βασιζόταν στην αρχή κατά την οποία τα ανάγλυφα στοιχεία μπορούσαν να μελανωθούν και να πιεσθούν πάνω στο χαρτί εκτυπώσεως. Αυτό το είδος εκτυπώσεως, λεγόταν πιεστήριο στοιχείων, και επικράτησε στον κόσμο για 500 χρόνια.
Φυσικά το πιεστήριο του Γουτεμβέργιου βελτιώθηκε πάρα πολύ. Αντί να τυπώνη ένα μόνο χαρτί κάθε φορά, τα σύγχρονα περιστροφικά πιεστήρια χρησιμοποιούν καμπύλες πλάκες εφηρμοσμένες σε περιστρεφόμενους κυλίνδρους. Καθώς οι κύλινδροι περιστρέφονται, τυπώνουν ένα μακρό φύλλο χαρτί που λέγεται ρόλος χάρτου και σύρεται απ’ αυτούς. (Βλέπε εικόνα.) Ενώ ο Γουτεμβέργιος μπορούσε να τυπώνη μόνο 300 ως 500 φύλλα την ημέρα, τα σύγχρονα περιστροφικά πιεστήρια μπορούν να αποδώσουν 60.000 εκτυπώσεις την ώρα, με πολλές σελίδες που αποδίδονται σε κάθε εκτύπωσι.
Αλλά και το πιεστήριο στοιχείων έχει τους περιορισμούς του. Οι κυρτές πλάκες που χρησιμοποιούνται είναι συνήθως χυτές από λειωμένο μόλυβδο και είναι πολύ βαρειές. Υπάρχει ένα όριο στις λεπτομέρειες που μπορούν να φέρουν αυτές οι μολυβδόπλακες. Η κατασκευή των πλακών αυτών είναι πολύπλοκο έργο, απαιτεί δαπανηρό χυτικό συγκρότημα και πολύ εκπαιδευμένη εργασία. Όταν οι πλάκες τελικά τεθούν στο πιεστήριο πρέπει να δαπανηθή πολύς χρόνος σε κοπιώδη εργασία που λέγεται ετοιμασία προτού αρχίση η παραγωγή.
Εν τούτοις, μέχρι προ ολίγου το πιεστήριο στοιχείων αποτελούσε τον καλύτερο τρόπο εκτυπώσεως μεγάλων ποσοτήτων σε υλικό ποιότητος και φθηνά. Μέχρι το έτος 1960 σχεδόν όλες οι εφημερίδες ετυπώνοντο σε κοινά πιεστήρια κινητών στοιχείων. Τότε συνέβη κάτι δραματικό.
Η Επανάστασις Όφφσετ
Εκείνο που συνέβη ήταν η εκρηκτική ανάπτυξις της τυπογραφίας, που βασιζόταν σε μια ιδέα διαφορετική από την ιδέα του Γουτεμβέργιου, κι αυτό ήταν η λιθογραφία όφφσετ. Όπως το διετύπωσε το βιομηχανικό περιοδικό Γκράφικ Αρτς Μάνθλυ: «Πίσω στο έτος 1929 . . . η λιθογραφία ήταν η ‘γρήγορη και βρώμικη’ εκείνη μέθοδος που εχρησιμοποιείτο αν δεν εχρειάζετο υψηλής ποιότητος εκτύπωσις με πιεστήριο στοιχείων. Αλλά μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η εκτύπωσις όφφσετ ωφελήθηκε από μια σταθερή ροή τεχνολογικών προόδων, ενώ η εκτύπωσι με πιεστήρια στοιχείων λίγο μόνο άλλαξε. Και ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Η μέθοδος όφφσετ έγινε αξιοσέβαστη και συναγωνίσιμη.
Σήμερα είναι δύσκολο να βρεθή ένα λαϊκό περιοδικό τυπωμένο εντελώς από πιεστήρια στοιχείων, και το 70 τοις εκατό των καθημερινών εφημερίδων της Αμερικής τυπώνονται με λιθογραφία όφφσετ. Γιατί η μέθοδος όφφσετ ξαφνικά έγινε τόσο επιθυμητή;
Φωτομηχανές και Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές
Πολλές πλάκες επιπέδων πιεστηρίων είναι χονδρές, βαρειές, και χυτές σε καλούπια. Οι πλάκες όφφσετ, εξ άλλου, είναι λεπτές, ελαφρές και γίνονται με φωτογραφική μέθοδο. Τόσο οι φωτογραφικές μηχανές όσο και οι πλάκες όφφσετ έχουν βελτιωθή στα πρόσφατα χρόνια.
Από τη δεκαετία του 1950 μερικοί τυπογράφοι απέβλεπαν στο όφφσετ. Ένα μεγάλο πλεονέκτημα που διέκριναν ήταν και οι φωτογραφίες. Πολλοί τυπογράφοι επιπέδων πιεστηρίων έπρεπε ειδικά να χαράσσουν τις εικόνες τους πάνω σε μετάλλινες πλάκες με φωτοχαρακτικά όργανα. Με τις πλάκες όφφσετ όμως, ακόμη και ένας μικρός τυπογράφος θα μπορούσε να επεξεργασθή τις φωτογραφίες του μαζί με το υπόλοιπο της τυπογραφικής πλάκας του. Εξοικονομεί χρόνο και χρήμα και ελέγχει την ποιότητά του. Αυτό ήταν ουσιώδες, διότι ο συναγωνισμός με την τηλεόρασι έκανε τις εικόνες πιο ουσιώδεις για τους τυπογράφους.
Επειδή ήταν πιο εύκολο για μια νέα εφημερίδα να εγκαταστήση φωτογραφικές μηχανές παρά βαρειά μολύβδινα χυτικά εφόδια και λινοτυπικές μηχανές, δεν ήταν εκπληκτικό όταν μικρές εφημερίδες άρχισαν να προτιμούν το όφφσετ στη δεκαετία του 1960. Αυτές οι εφημερίδες άρχισαν να αφαιρούν αναγνώστες και τοπικές διαφημίσεις από τις μεγάλες αστικές ημερήσιες εφημερίδες. Η ποιότης του όφφσετ εβελτιώνετο σταθερά, και οι πλάκες όφφσετ μπορούσαν να γίνωνται γρήγορα χωρίς να χρησιμοποιήται πολύ ειδικευμένη εργασία.
Ήταν πιο δύσκολο για τις μεγάλες εφημερίδες να κάνουν αλλαγές. Πολλοί άνθρωποι έπρεπε να μετεκπαιδευθούν για να χειρισθούν νέες μηχανές. Εκτός απ’ αυτό, οι μεγάλες εφημερίδες είχαν ήδη τις λινοτυπικές μηχανές τους, μολύβδινα πλακοποιητικά εφόδια και δαπανηρά πιεστήρια. Εφόσον οι μολυβδόπλακες μπορούν να λειώσουν και να χρησιμοποιηθούν κατ’ επανάληψιν, επί ένα χρονικό διάστημα, το επίπεδο πιεστήριο εφαίνετο να είναι πιο οικονομικό για εκτυπώσεις με πολλές αλλαγές πλακών.
Ωστόσο οι μεγάλες εφημερίδες έπρεπε κάτι να κάνουν. Το κόστος τους υψώνετο γοργά. Στη δεκαετία του 1970 πολλοί αναγνώστες στις Ηνωμένες Πολιτείες ευρίσκοντο στα περίχωρα, και το κόστος διαθέσεως των εφημερίδων ηύξανε. Οι μεγάλες εφημερίδες αναγκάζοντο να περικόπτουν τα εργατικά, να εκτυπώνουν ταχύτερα, και να κατανέμουν κατά περιφέρειες τις εκδόσεις τους, για να είναι πιο αποδοτική η διαφήμισίς τους. Ποια ήταν η λύσις; Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές!
Η δεκαετία του 1970 είδε μεγάλες αστικές εφημερίδες να προσφεύγουν στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές—για κυκλοφορία, υπολογισμούς και στοιχειοθετήσεις—τόσο γρήγορα ώστε ο Άντονυ Σμιθ ειδικός στα μέσα ενημερώσεως είπε τα εξής: «Η βιομηχανία εφημερίδων είναι με μια έννοια, η περιστερά που εστάλη από την κιβωτό της μηχανολογικής κοινωνίας για να δοκιμάση τα ύδατα της υπολογιστικοποιήσεως. Είναι η πρώτη από τις παραδοσιακές, μεγαλύτερες βιομηχανίες που άρχισε τη μέθοδο της πλήρους μεταβολής των υπολογιστικοποιημένων μεθόδων.»
«Ο Μόλυβδος Είναι Νεκρός»
Ο συνδυασμός υπολογιστικοποιημένης στοιχειοθετήσεως με την εκτύπωσι επιπέδου πιεστηρίου δεν γίνεται εύκολα. Ο υπολογιστικοποιημένος ψυχρός τύπος λειτουργεί με φωτογραφικές αρχές ιδεωδώς κατάλληλες για κατασκευή πλακών όφφσετ και εκτύπωσι. Αυτό σημαίνει ότι πολλοί από τους τυπογράφους που έχουν ήδη μετατρέψει την εργασία τους σε ψυχρό τύπο αντικαθιστούν τα κοινά πιεστήριά τους με πιεστήρια όφφσετ όσο μπορούν γρηγορότερα και οικονομικά.
Όλα αυτά επηρεάζουν τους διαφόρους προμηθευτές της τυπογραφικής βιομηχανίας. Στη δεκαετία του 1970 ηγέρθη η κραυγή ότι ο μόλυβδος είναι νεκρός, και έγινε πιο δύσκολο να βρη κανείς ανταλλακτικά και άλλα είδη που εχρειάζοντο για σύνθεσι τυπογραφικών στοιχείων θερμού μετάλλου και εκτύπωσι σε κοινό πιεστήριο. Τα καλούπια από μπρούτζο για λινοτυπικές μηχανές και καλούπια από χαρτί αμιάντου για κατασκευή πλακών παρουσίαζαν έλλειψι καθώς οι προμηθευτές εγκατέλειψαν την παραγωγή τους.
«Η κατοχή επιχειρήσεως κοινού πιεστηρίου ήταν σαν να κατείχε κανείς ραδιόφωνο με λυχνίες,» είπε ένας αγοραστής μεγάλης εκτυπωτικής επιχειρήσεως. «Το ράδιο και πάλι λειτουργούσε καλά, αλλά είναι δύσκολο να βρη κανείς τέτοιες λυχνίες σήμερα. Τα κοινά πιεστήριά μας θα λειτουργούν ακόμη, αλλά είναι πιο δύσκολο να βρούμε τα εξαρτήματα που χρειαζόμεθα.» Κανένας τυπογράφος δεν είναι απαλλαγμένος απ’ αυτές τις πιέσεις, πιεζόμενος από τη συνήθεια της τυπογραφίας με κοινό πιεστήριο, όπως εκφράσθηκε ένας ειδικός.
Προσαρμογή από την Εταιρία Σκοπιά
Μια μεγάλη τυπογραφική εργασία σε Γραφές και Χριστιανικά έντυπα γίνεται από τη Βιβλική και Φυλλαδική Εταιρία Σκοπιά Νέας Υόρκης. Πέρυσι και μόνο το εργοστάσιο της Εταιρίας Σκοπιά στο Μπρούκλυν παρήγαγε πάνω από 27 εκατομμύρια σκληρόδετα βιβλία, και άλλα 2,5 εκατομμύρια Γραφές, σε μερικές γλώσσες. Το εργοστάσιο του Μπρούκλυν, μαζί με τις βοηθητικές εγκαταστάσεις που υπάρχουν στο Γουώλκιλ, Νέας Υόρκης, τύπωσε πάνω από 201 εκατομμύρια περιοδικά όπως αυτό που διαβάζετε. Τα περιοδικά και τα βιβλία τυπώνονται επίσης από τη Σκοπιά για μερικές χώρες του κόσμου εκτός από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Επί χρόνια η αίθουσα των κυλινδρικών πιεστηρίων του εργοστασίου της Σκοπιάς χρησιμοποιούσε εξοπλισμό πιεστηρίων μόνο με στοιχεία, μολονότι τα πιεστήρια όφφσετ που ετροφοδοτούντο με φύλλα χαρτιού εχρησιμοποιούντο από το έτος 1959. Προς το τέλος της δεκαετίας 1970 διέκριναν την ανάγκη να γίνη μετατροπή σε εκτύπωσι με κυλινδρικά πιεστήρια, με τη μέθοδο όφφσετ και φωτοστοιχειοθέτησι. Εγκαταστάθηκαν δύο κυλινδρικά ταχυπιεστήρια όφφσετ Χάρρις το έτος 1978, και πρόθυμοι εθελοντές γρήγορα έμαθαν να τα χειρίζωνται. Το αποτέλεσμα ήταν η παραγωγή εκείνο το έτος του εγχρώμου Βιβλίου Μου με τις Βιβλικές Ιστορίες. Σε διάστημα λιγότερο των τριών ετών αυτό το πολύ δημοφιλές βιβλίο μεταφράσθηκε σε 35 γλώσσες και πλέον και τυπώθηκε σε 15 περίπου εκατομμύρια αντίτυπα!
Τα νέα πιεστήρια, τυπώνοντας σε δύο ρόλους χαρτιού ταυτόχρονα, μπορούν να παραγάγουν πολύ περισσότερες των διπλασίων εκτυπώσεων την ώρα, από όσες τα κοινά πιεστήρια της Σκοπιάς. Ένα από τα νέα πιεστήρια όφφσετ είναι ήδη εφοδιασμένο για να τυπώνη σε τέσσερα χρώματα, και το δεύτερο πιεστήριο θα έχη τετράχρωμη δυνατότητα μόλις το σταματήσωμε για να κάνωμε την αναγκαία προσθήκη, κατά τη γνώμη ενός επισκόπου του εργοστασίου. Η εκτύπωσις περιοδικών καθώς και η ζήτησις του Βιβλίου Μου με τις Βιβλικές Ιστορίες, που τυπώνεται τώρα με τρία χρώματα, διατηρεί το πιεστήριο πολύ απασχολημένο προς το παρόν.
Από το έτος 1977 η Εταιρία Σκοπιά εγκατέλειψε 13 παλαιά κοινά πιεστήρια, ηλικίας από 21 ως 55 ετών, για να δοθή ευκαιρία χρησιμοποιήσεως των νέων πιεστηρίων όφφσετ. Δεν υπάρχουν αγοραστές γι’ αυτά τα απαρχαιωμένα πιεστήρια, αλλά αυτά έχουν καλά εξυπηρετήσει την Εταιρία. Τα εναπομένοντα κοινά πιεστήρια δεν μπορούν να αντικατασταθούν αμέσως, διότι τα νέα πιεστήρια όφφσετ είναι ακριβά και η Εταιρία Σκοπιά είναι μια μη κερδοσκοπική οργάνωσις, χρηματοδοτούμενη από προαιρετικές εισφορές.
Το Μέλλον της Σκοπιάς σε πιεστήρια Όφφσετ
Η βαθμιαία επέκτασις του συστήματος όφφσετ είναι εν προόδω όμως. Τμήματα της Εταιρίας Σκοπιά στον Καναδά, στην Αγγλία, στη Φινλανδία, στη Γερμανία και στην Ιαπωνία εγκαθιστούν νέα τετράχρωμα πιεστήρια. Ήδη το πιεστήριο της Ιαπωνίας εξετύπωσε πάνω από ένα εκατομμύριο δεμένα βιβλία. Η Νότια Αφρική έχει ένα δίχρωμο πιεστήριο όφφσετ που εκτυπώνει περιοδικά στις τοπικές γλώσσες. Ένα τρίτο κυλινδρικό πιεστήριο όφφσετ (με τετράχρωμη δυνατότητα) άρχισε να λειτουργή στο εργοστάσιο του Μπρούκλυν το Νοέμβριο του 1980. Αυτά τα τρία πιεστήρια όφφσετ μπορούν να κάνουν την εργασία εννέα περίπου κοινών πιεστηρίων που αντικαθιστούν. Τα πιεστήρια όφφσετ, όχι μόνο έχουν ανώτερη παραγωγή καθώς λειτουργούν, αλλά και εξοικονομούν πολύ χρόνο στην προετοιμασία των πιεστηρίων όφφσετ για νέες σειρές εκτυπώσεων. Γιατί; Η κοπιαστική μέθοδος προετοιμασίας που χρειάζεται για τα κοινά πιεστήρια, και απαιτεί κάποτε μία ή δυο μέρες, μειώνεται σε λίγα λεπτά μόνο στην περίπτωσι εκτυπώσεως όφφσετ. Οι ώρες που εδαπανώντο για το κόψιμο τεμαχίων χάρτου μπορούν να δαπανηθούν στην παραγωγή.
Ένα τέταρτο κυλινδρικό πιεστήριο όφφσετ, που τώρα εγκαταστάθηκε και δοκιμάσθηκε στο Μπρούκλυν, «είναι πολύ ειδικό,» όπως είπε ένας επίσκοπος των εγκαταστάσεων. Πώς; «Πρόκειται για ένα πιεστήριο της Αγίας Γραφής. Θα τυπώνη τη Γραφή σε τέσσερις ρόλους χαρτιού ταυτόχρονα, ενώ τα άλλα μας πιεστήρια όφφσετ τυπώνουν πάνω σε δύο ρόλους χαρτιού.» Κάθε τύπωμα του νέου πιεστηρίου θα τυπώνη 128 σελίδες της Γραφής, αντί 64 σελίδων όπως εγίνετο. Επειδή ο αριθμός των Γραφών που ετυπώνοντο στο Μπρούκλυν διπλασιάσθηκε πέρυσι, η ανάγκη αυτού του νέου πιεστηρίου της Γραφής όφφσετ υψηλής παραγωγής έγινε καταφανής. Πράγματι, από το έτος 1970 πάνω από 24 εκατομμύρια Γραφές τυπώθηκαν σ’ αυτή την εγκατάστασι του Μπρούκλυν, σε 13 γλώσσες. Πρόκειται για περισσότερες Γραφές απ’ όσες ετυπώνοντο από την Εταιρία Σκοπιά στα προηγούμενα 40 χρόνια! Ελπίζεται ότι το νέο πιεστήριο θα εκτελή την παραγωγή έξι συγχρόνων πιεστηρίων για Γραφές. Το νέο πιεστήριο θα επιταχύνη τα την παραγωγή έξι συγχρόνων πιεστηρίων για τυπώνη την Αγία Γραφή σε λιγότερα, αλλά μεγαλύτερα, τμήματα που θα κολλώνται και θα ράπτωνται εκεί.
Πρόθυμοι Εργάτες
Μια από τις πιο αξιοσημείωτες όψεις της εκτυπώσεως στο εργοστάσιο της Σκοπιάς είναι η δύναμις εργασίας. Μολονότι οι επιβλέποντες την εργασία εκτελούσαν το έργο εκτυπώσεως επί δεκαετίες, οι εργάτες είναι κυρίως νεαροί άνδρες που προσφέρουν εθελοντικά τις υπηρεσίες τους, μένοντας εκεί, σε πολλές περιπτώσεις λίγα χρόνια μόνο.
«Απαιτούνται πραγματικά πέντε χρόνια για να μάθη κανείς να χειρίζεται ένα πιεστήριο όφφσετ,» τόνισε ένας επίσκοπος εργοστασίου. «Όταν λάβετε υπ’ όψιν την έλλειψι πείρας στα πιεστήρια είναι εκπληκτικά τα όσα μπορούμε να κάνωμε. Ωστόσο, θα θέλαμε να βελτιώσωμε την ποιότητα των εκτυπώσεών μας. Για να γίνη αυτό, υπάρχει τεράστια ανάγκη εργατών που θα ήσαν πρόθυμοι να μάθουν αυτή την εργασία και να προσηλωθούν σ’ αυτή.»
Το εργοστάσιο της Σκοπιάς, όπως και άλλα μεγάλα τυπογραφεία, έχει διακρίνει την ανάγκη να προσφύγη σε υπολογιστικοποιημένη φωτοσύνθεσι. Αυτό δημιουργεί ειδικά προβλήματα λόγω των ασυνήθων απαιτήσεων εκτυπώσεως για μια πολύγλωσση εταιρία Βιβλικής εκπαιδεύσεως. Ο τρόπος αντιμετωπίσεως αυτών των προβλημάτων είναι μια συναρπαστική ιστορία, που θα αναγραφή σ’ ένα μελλοντικό τεύχος του περιοδικού Ξύπνα!
[Διάγραμμα στη σελίδα 12]
(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)
Πιεστήριον με στοιχεία
Ατύπωτο χαρτί
μελάνη
1 Οι κύλινδροι με μελάνη μελανώνουν το άνω μέρος των αναγλύφων στοιχείων
Κύλινδρος με την πλάκα
2 Εκτύπωσις της μιας πλευράς κάθε φορά που η μελάνη, από την κορυφή των αναγλύφων στοιχείων πιέζεται πάνω στο χαρτί (όπως και σε μια γραφομηχανή)
Κύλινδρος εκτυπώσεως
3 Έτσι προήλθε ο όρος «πιεστήριον με στοιχεία,» διότι η ανάγλυφη, μελανωμένη επιφάνεια πιέζεται άμεσα πάνω στο χαρτί
Τυπωμένο χαρτί
[Διάγραμμα στη σελίδα 13]
(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)
«Όφφσετ»
Νερό
1 Οι κύλινδροι με νερό βρέχουν την πλάκα. Η περιοχή της εικόνος παραμένει άβρεχτη
μελάνη
2 Οι κύλινδροι με μελάνη μελανώνουν. Η μελάνη προσκολλάται στην άβρεχτη εικόνα
Κύλινδρος με την πλάκα
3 Η μελάνη μεταδίδεται από την πλάκα στην λαστιχένια επίστρωσι
Κύλινδρος με λαστιχένια επίστρωσι
Ατύπωτο χαρτί
4 Η εκτύπωσις γίνεται όταν η μελάνη πιεσθή πάνω στο χαρτί
Τυπωμένο χαρτί
Κύλινδρος με λαστιχένια επίστρωσι
Κύλινδρος με την πλάκα
5 Η ίδια μέθοδος ακολουθείται και στην κάτω πλευρά του χαρτιού, έτσι ώστε και οι δύο πλευρές τυπώνονται ταυτόχρονα
6 Έτσι προήλθε ο όρος «όφφσετ», διότι η μαλακωμένη εικόνα από την πλάκα τυπώνεται πρώτα επάνω στον κύλινδρο της λαστιχένιας επιστρώσεως και κατόπιν μεταδίδεται στο χαρτί