Μικροκύματα—Πώς Λειτουργούν;

ΔΕΝ μπορείτε ούτε να τα δείτε ούτε να τα μυρίσετε ούτε να τα αγγίξετε αλλά βρίσκονται παντού γύρω σας. Μερικοί περιβαλλοντολόγοι τα αποκαλούν «ηλεκτρονική αιθαλομίχλη,» και μια κυβερνητική υπηρεσία των Ηνωμένων Πολιτειών προειδοποίησε ότι οι ποσότητες μικροκυμάτων στις οποίες οι Αμερικανοί είναι καθημερινά εκτεθειμένοι, χωρίς να το ξέρουν, μπορεί να είναι επικίνδυνες. Δεν πρόκειται για τοπικό πρόβλημα.

Σύμφωνα με μια έκθεση της κυβερνήσεως των Η.Π.Α., ίσως ο άνθρωπος να μπαίνη «στην εποχή της ενεργειακής μολύνσεως του περιβάλλοντος που είναι ανάλογη με τη χημική μόλυνσι των ημερών μας.» Προειδοποιεί ότι «οι συνέπειες της υποτιμήσεως ή της παρεξηγήσεως των μακροπρόθεσμων βιολογικών επιδράσεων που προέρχονται απ’ την έκθεση σε μικρές ποσότητες μικροκυμάτων, θα μπορούσε να γίνει ένα κρίσιμο πρόβλημα για τη δημόσια υγεία, ιδιαίτερα λόγω των επιδράσεων στο γενετικό κώδικα.»

Αυτό για το οποίο προειδοποιούν είναι η ακτινοβολία μικροκυμάτων. Αλλά τι είναι τα μικροκύματα; Πώς λειτουργούν; Τι μπορούν να κάνουν; Πόσο επικίνδυνα είναι;

Τι Είναι τα Μικροκύματα

Τα μικροκύματα αποτελούν μια μορφή ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας, ή ακτινοβολίας. Όσον αφορά τη συχνότητα (ρυθμός ταλαντώσεως) και το μήκος κύματος, η θέσις των μικροκυμάτων στο ηλεκτρομαγνητικό φάσμα βρίσκεται μεταξύ των υπέρυθρων ακτίνων και των ραδιοκυμάτων.

Υπάρχουν δύο είδη ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας: η ιονίζουσα και η μη ιονίζουσα. Στην ιονίζουσα ακτινοβολία ανήκουν, στο ένα άκρο του φάσματος οι ακτίνες Χ και οι ακτίνες γάμμα. Η μη ιονίζουσα ακτινοβολία, που αποτελεί το υπόλοιπο φάσμα, περιλαμβάνει το υπεριώδες φως, το ορατό φως, τις υπέρυθρες ακτίνες και τα ραδιοκύματα. (Και ανάμεσα σ’ αυτές τις δύο τελευταίες ακτινοβολίες βρίσκομε τα «μικροκύματα.») Οι όροι ιονίζουσα και μη ιονίζουσα δηλώνουν μια σπουδαία διαφορά.

Η ιονίζουσα ακτινοβολία μπορεί να αποσπάση ηλεκτρόνια από τα άτομα, και να δημιουργήση τα λεγόμενα ιόντα που είναι ηλεκτρικώς φορτισμένα άτομα, υπερβολικά ασταθή και χημικώς ενεργά (αντιδρούν). Μ’ άλλα λόγια, η ιονίζουσα ακτινοβολία πάντοτε καταστρέφει κύτταρα του ζωντανού ιστού και μπορεί να προκαλέση γενετικές μεταλλάξεις. Οποιαδήποτε έκθεσις σ’ αυτό το είδος της ακτινοβολίας, όσο λίγη κι αν είναι, εμπερικλείει κάποιο βαθμό κινδύνου.

Τα μικροκύματα από την άλλη πλευρά, είναι μη ιονίζουσα ενέργεια. Έχουν πολύ ασθενέστερη επίδραση και δεν έχουν ενέργεια αρκετή για ν’ αποσπάση ηλεκτρόνια από τα άτομα, και γι’ αυτό ακριβώς ο άνθρωπος νομίζει ότι είναι σχετικά ελεύθερος να χρησιμοποιή αυτή τη μορφή ενέργειας λόγω των επωφελών της πλεονεκτημάτων.

Πού Χρησιμοποιούνται

Πριν από 50 περίπου χρόνια δεν υπήρχαν ανθρωποποίητα μικροκύματα. Μικρές μόνο ποσότητες μικροκυματικής ακτινοβολίας από τον ήλιο κι από άλλες πηγές του γαλαξία μας κατάφερναν να εισδύσουν στην ατμόσφαιρά μας. Αλλά πριν απ’ το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο κατασκευάσθηκε το ραντάρ. Έτσι τα μικροκύματα για πρώτη φορά ήρθαν στο προσκήνιο της δημοσιότητας, δεδομένου ότι το ραντάρ χρησιμοποιεί μικροκύματα. Σε πρόσφατα χρόνια, η ικανότητα του ανθρώπου να δημιουργή και να δαμάζη τα μικροκύματα είχε σαν αποτέλεσμα μια τέτοια ποικιλία συσκευών που χρησιμοποιούν μικροκύματα, ώστε σήμερα πραγματικά όλοι μας στη γη επηρεαζόμαστε απ’ αυτά σε κάποιο βαθμό.

Ιδιαίτερα σε μερικές αστικές περιοχές, η μικροκυματική ακτινοβολία και, η σχετιζόμενη μ’ αυτή, υψηλής συχνότητας ραδιοκυματική ακτινοβολία υπολογίζεται ότι είναι 1 δισεκατομμύριο φορές ή και περισσότερο πιο μεγάλη απ’ όση υπάρχει φυσιολογικά στο περιβάλλον. Και οι πηγές τέτοιας ακτινοβολίας αυξάνουν ταχύτατα σε πολλά μέρη.

Σχεδόν όλα τα αεροδρόμια τώρα έχουν συστήματα αεροπλοηγήσεως με βάση το ραντάρ, που χρησιμοποιεί ραδιοκύματα. Επίσης το ραντάρ της αστυνομίας λειτουργεί στις μικροκυματικές συχνότητες. Αλλά εκτός απ’ το ραντάρ τα υπέρσυχνα τηλεοπτικά σήματα μεταδίδονται κι αυτά με μικροκύματα. Τα υπεραστικά τηλεφωνήματα μεταδίδονται από πόλη σε πόλη σαν μικροκυματική ακτινοβολία. Οι φούρνοι που ψήνουν με μικροκύματα γίνονται όλο και πιο δημοφιλείς. Τα κομπιούτερς σε μια πόλη μπορούν να μεταδώσουν στοιχεία σε κομπιούτερς μιας άλλης πόλεως μέσω μικροκυμάτων. Τα δορυφορικά συστήματα ραδιοφωνίας, ανιχνεύσεως και επικοινωνίας χρησιμοποιούν μικροκύματα, πράγμα που κάνουν και μερικά συστήματα ελέγχου της μολύνσεως του αέρα. Οι τηλεφωνικοί θάλαμοι, που χρησιμοποιούν οι οδηγοί για να ζητήσουν βοήθεια στις λεωφόρους λειτουργούν με βάση τα μικροκύματα. Πολλά συστήματα ασφαλείας κατά διαρρηκτών χρησιμοποιούν τα μικροκύματα καθώς και μερικές συσκευές αυτόματου ανοίγματος της πόρτας του γκαράζ.

Ο στρατός, που χρησιμοποιεί περισσότερο από τον καθένα μικροκυματικές συσκευές στο σημερινό κόσμο του ηλεκτρονικού πόλεμου, χρησιμοποιεί τα μικροκύματα για ανίχνευσι και ανάλυσι σημάτων ραντάρ, για συστήματα καθοδηγήσεως πυρηνικών πυραύλων και αντιπυραυλικών βλημάτων, για υπολογισμό βεληνεκούς για τα τανκς, και για να κρυφακούν ραδιοσυνομιλίες.

Ο ιατρικός κόσμος έχει τις δικές του χρήσεις των ραδιοκυμάτων: για αποστείρωσι, σε πειράματα για θεραπεία του καρκίνου, για την επιβράδυνσι αναπτύξεως όγκων, στις μηχανές που κάνουν διαθερμίες και θερμαίνουν τους σωματικούς ιστούς για να τους θεραπεύσουν από ασθένειες όπως οι φλεγμονές, η αρθρίτιδα, οι πόνοι των μυών και τα διαστρέμματα. Υπολογίζεται ότι δύο εκατομμύρια άτομα στις Η.Π. και μόνο κάνουν θεραπεία κάθε χρόνο μ’ αυτές τις μηχανές.

Η βιομηχανία χρησιμοποιεί μικροκύματα για να ξεραίνη τα πατατάκια (τσιπς), για να ψήνη καρύδια, φασόλια και καφέ, να φουσκώνη το ψωμί και τα κέικ, και για το προψήσιμο του μπέικον. Τα χρησιμοποιούν επίσης για να αποξεραίνουν νήματα, ξύλο, χρώματα, χαρτί, δέρμα, καπνό, μολύβια, υφάσματα, κεφαλάκια των σπίρτων και για να βελτιώνουν το λάστιχο, το νάυλον, το ουραιθάνιο και το ρεγιόν. Πολλές εταιρίες, όπως τράπεζες, εφημερίδες και αεροπορικές εταιρείες χρησιμοποιούν οθόνες που προβάλλουν βίντεο και έχουν σαν βάσι λυχνίες καθοδικών ακτίνων, ονομάζονται δε VDT και χρησιμοποιούν μικροκύματα.

Στα μελλοντικά σχέδια χρησιμοποιήσεως μικροκυμάτων περιλαμβάνεται και ένας τεράστιος δορυφορικός σταθμός παραγωγής ενέργειας στο έξω διάστημα που θα συλλέγη ηλιακή ενέργεια, θα την μετατρέπη σε μικροκύματα και θα τα εκπέμπη στη γη. Εδώ στη γη τα μικροκύματα θα μετατρέπωνται σε ηλεκτρισμό. Μια άλλη μελλοντική χρήσις είναι ένα σύστημα φρένων για τ’ αυτοκίνητα που θα έχει σαν βάση το ραντάρ, το οποίο θα εκπέμπη μικροκυματική ακτινοβολία, μπροστά από το αυτοκίνητο, η οποία θα αντιλαμβάνεται μια επικείμενη σύγκρουσι και θα ενεργοποιεί τα φρένα αυτομάτως.

Πραγματικά τα μικροκύματα έχουν μια τρομακτική επίδρασι στη ζωή μας και όμως πολύ λίγοι από μας γνωρίζουν πραγματικά το πώς κάνουν ό,τι κάνουν.

Πώς Λειτουργούν τα Μικροκύματα;

Δεδομένου ό,τι τα μικροκύματα βασικά είναι ενέργεια, έχουν ποικίλες χρήσεις. Στο ραντάρ, για παράδειγμα, τα μικροκύματα συγκεντρώνονται σε ακτίνες με ελάχιστη διάχυση και κατευθύνονται στο στόχο με τη μορφή διακεκομμένων εκπομπών ή παλμών. Τα μικροκύματα ανακλώνται από ηλεκτρικούς αγωγούς όπως το μέταλλο, έτσι που τα μικροκύματα που κατευθύνονται στο στόχο, ένα αεροπλάνο ας πούμε, ξαναστέλνονται πίσω σ’ αυτόν που τα έστειλε. Ο χρόνος που μεσολαβεί μεταξύ της εκπομπής και της επιστροφής του σήματος καθιστά δυνατό να μετρηθή η απόστασις του στόχου, αν θυμηθούμε ότι τα μικροκύματα κινούνται με την ταχύτητα του φωτός. Η σύγκρισις της χρονικής διαφοράς, που προκύπτει για τα δύο διαφορετικά ύψη, καθιστά δυνατό τον υπολογισμό του ύψους στο οποίο βρίσκεται ο στόχος.

Ο λόγος που η ενέργεια μπορεί να χρησιμοποιηθή σε φούρνους με μικροκύματα για να ψήση φαγητό είναι απλός: αν και τα μέταλλα ανακλούν τα μικροκύματα, τα τρόφιμα τα απορροφούν. Έτσι ένας μεταλλικός χώρος, όπως ο φούρνος, ανακλά τις ακτίνες των μικροκυμάτων οι οποίες στριφογυρίζουν μέσα στο φούρνο ώσπου να πέσουν πάνω στο φαγητό. Κατόπιν απορροφώνται μέσα στο φαγητό και κάνουν τα μόρια της υγρασίας του φαγητού να πάλλονται ταχύτατα, δυόμιση δισεκατομμύρια φορές το δευτερόλεπτο. Αυτή η τριβή αναπτύσσει θερμότητα και αυτή η θερμότητα κάνει το ψήσιμο. Δηλαδή, το ίδιο το φαγητό παράγει τη θερμότητα που χρειάζεται για να ψηθεί.

Στο φούρνο που ψήνει με μικροκύματα ελάχιστο μέρος της ενέργειας χάνεται για να θερμάνη το φούρνο ή τον αέρα μέσα του, όπως συμβαίνει στο συνηθισμένο ψήσιμο. Επίσης ελάχιστη ενέργεια χάνεται για να θερμάνη το ταψί γιατί, όταν μαγειρεύη κανείς με μικροκύματα χρησιμοποιεί γυαλί, χαρτί ή πλαστικό, υλικά που όλα τους απλούστατα αφήνουν τα μικροκύματα να περνούν από μέσα τους χωρίς ούτε να τ’ απορροφούν ούτε να τα ανακλούν. Έτσι όταν μια μικρή ποσότητα φαγητού δέχεται όλη τη μικροκυματική ενέργεια, ψήνεται πολύ γρήγορα.

Για παράδειγμα, σ’ ένα συνηθισμένο φούρνο, μια πατάτα μπορεί να χρειάζεται 45 με 60 λεπτά για να ψηθή. Σε ένα φούρνο μικροκυμάτων, μια πατάτα μπορεί να ψηθή σε 2,5 με 6 λεπτά περίπου, ανάλογα με το μέγεθος της πατάτας και την κατασκευή και το μοντέλο του φούρνου. Αν ψήνονται δύο πατάτες ο χρόνος μπορεί να ανεβεί στα 5 με 12 λεπτά. Η αύξησις αυτή του χρόνου οφείλεται στο ότι η μικροκυματική ενέργεια πρέπει να μοιρασθή στα δύο αντί να απορροφάται ολόκληρη απ’ τη μια πατάτα. Το κυριώτερο ελκυστικό χαρακτηριστικό των φούρνων που χρησιμοποιούν μικροκύματα είναι αυτή η αξιοσημείωτη επιτάχυνσις του ψησίματος.

Εκατομμύρια τέτοιοι φούρνοι χρησιμοποιούνται στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το 1975, για πρώτη φορά, πουλήθηκαν περισσότεροι φούρνοι που λειτουργούν με μικροκύματα, από φούρνους που χρησιμοποιούν υγραέριο. Προβλέπεται ότι τα μισά σπίτια στις Η.Π.Α. θα μαγειρεύουν το 1985 με μικροκύματα. Στην Ιαπωνία, έχουν ακόμη μεγαλύτερη διάδοση· το 17 τοις εκατό των σπιτιών εκεί μαγείρευαν με μικροκύματα, όπως αναφέρθηκε για το έτος 1976, σε σύγκρισι με 4 τοις εκατό των σπιτιών στις Η.Π. τον ίδιο χρόνο.

Οι φούρνοι με μικροκύματα πρωτομπήκαν στην αγορά για το κοινό των Η.Π. το 1967, και εκείνη την πρώτη χρονιά πουλήθηκαν μόνο 10.000 φούρνοι. Αλλά από τότε οι πωλήσεις αυξήθηκαν καταπληκτικά. Πρόκειται για μια αύξησι, λέγουν μερικοί, που ήρθε ξαφνικά χωρίς να κατανοούμε πλήρως την επίδρασι που μπορούν να έχουν τα μικροκύματα στον ανθρώπινο οργανισμό.

Λόγω των αυξανομένων αυτών ανησυχιών οι Η.Π. άρχισαν εκτεταμένες ερευνητικές μελέτες στα μέσα της δεκαετίας του 1970, για τους πιθανούς κινδύνους που ίσως να δημιουργή η έκθεσις σε μικρές ποσότητες μικροκυματικής ακτινοβολίας, και για να εξετασθή το κατά πόσο είναι επαρκή τα σημερινά όρια ασφαλείας στο Δυτικό κόσμο. Τώρα αρχίζουν να γίνωνται γνωστά τα αποτελέσματα μέρους αυτής της έρευνας και μερικοί επιστήμονες έχουν αρχίσει να εκφράζουν σοβαρές ανησυχίες. Γιατί; Τι ανακαλύπτουν; Αυτά τα ερωτήματα θα εξετάσουμε σε ένα μελλοντικό τεύχος του Ξύπνα!

[Εικόνα στη σελίδα 14]

Τα αεροδρόμια έχουν τώρα συστήματα αεροπλοηγήσεως που χρησιμοποιούν μικροκύματα