Κάτι Έλειπε από την Εβραϊκή μου Κληρονομιά
«ΕΒΡΑΙΟΙ—ξαναγυρίστε στη συναγωγή σας.» Καθώς μπαίναμε στα αποδυτήρια, αυτά τα λόγια ήταν γραμμένα πάνω σ’ όλα τα ντουλάπια μας. Στη διάρκεια του αγώνα μπάσκετ εναντίον μιας «Χριστιανικής» ομάδας, επανειλημμένα μας έσπρωχναν και μας έβαζαν τρικλοποδιές. Εκείνο που θέλαμε ήταν απλώς να παίξουμε μπάλλα, αλλά η Εβραϊκή ομάδα μας δεν μπορούσε να αποφύγει το θρησκευτικό φανατισμό.
Τότε ήμουν περίπου 12 χρόνων. Αλλά και πριν απ’ αυτό ακόμη είχα μάθει για την καταδυνάστευση που είχαν αντιμετωπίσει οι γονείς μου κι άλλοι Εβραίοι στην Ευρώπη κάτω από την κυριαρχία του Τσάρου Νικόλαου Β΄. Οι Κοζάκοι κυνηγοί, οι δυνάμεις του Τσάρου, έκαναν έρευνες στις πόλεις και τα χωριά για να λεηλατούν, να βιάζουν και να σκοτώνουν τους Ιουδαίους. Οι γονείς μου είχαν διαφύγει την εξολόθρευση μεταναστεύοντας στην Αμερική στις αρχές της δεκαετίας του 1900.
Κατόπιν έμαθα για τα εκατομμύρια των Ιουδαίων που σφαγιάστηκαν στη διάρκεια του Γερμανικού Τρίτου Ράιχ. Όλα αυτά μου έκαναν βαθιά εντύπωση σαν παιδί. Συχνά διερωτόμουν, Γιατί ο Θεός επιτρέπει σε μια μειονότητα να υποφέρει τέτοιες αδικίες; Τελικά άρχισα ν’ αμφιβάλλω για το τι πραγματικά αρέσει στον Θεό. Έχει αισθήματα, ή είναι μια αφηρημένη απρόσωπη δύναμη; Επιδοκιμάζει τον πόλεμο; Δυσαρεστείται με την ανηθικότητα, τη χυδαιότητα και την ανεντιμότητα που επικρατεί τόσο πολύ στον κόσμο; Ήθελα να ξέρω.
Ενώ με τραβούσαν οι παραδόσεις και τα σύμβολα που αποτελούσαν μέρος του Ιουδαϊσμού, αυτά δεν απαντούσαν στις ερωτήσεις μου. Φαινόταν να υπάρχει κάποιο κενό στην πίστη μου. Κάτι έλειπε από την Ιουδαϊκή μου κληρονομιά.
Το 1956 αποφοίτησα από το Πανεπιστήμιο της Βοστώνης. Αντί να έχω αποκτήσει κάποια σταθερότητα στις πεποιθήσεις μου, η αβεβαιότητά μου για το τι είναι αλήθεια σχετικά με τη ζωή και το σκοπό της είχε μεγαλώσει από τα μαθήματα που κάναμε όπως η πολιτιστική ανθρωπολογία (η μελέτη της εξελίξεως).
Εκείνο τον καιρό είχα βρει μια σύζυγο που θα μου ήταν πιστή και θα υποστήριζε τις κοσμικές μου προσπάθειες. Η ορθόδοξη Ιουδαϊκή ανατροφή της ξαναζωντάνεψε μέσα μου την επιθυμία να πάω στη συναγωγή. Όμως, επειδή κάτι συνέβη στη διάρκεια της μεγάλης γιορτής την πρωτοχρονιά, σταματήσαμε και οι δυο να πηγαίνουμε.
Είχαμε μπει στη συναγωγή, αλλά επειδή δεν είχαμε ν’ αγοράσουμε εισιτήρια για να καθήσουμε, αποφασίσαμε να μείνουμε όρθιοι και ν’ ακούσουμε τη λειτουργία. Λίγα λεπτά είχαν περάσει όταν κάποιος από το ακροατήριο σηκώθηκε και μας είπε ότι θα έπρεπε ή ν’ αγοράσουμε εισιτήρια ή να φύγουμε.
«Αν είναι η μοναδική εκλογή μας, τότε απλώς θα φύγουμε,» απάντησα. Κι αυτό κάναμε. Πόσο κενοί και απογοητευμένοι νοιώσαμε όταν καταλάβαμε τη διάκριση που υπήρχε μέσα στον λεγόμενο ναό του Θεού! Παρ’ όλα αυτά, επειδή ήμασταν περήφανοι για την Ιουδαϊκή μας κληρονομιά, συνεχίσαμε να είμαστε πιστοί στις βασικές αρχές του Ιουδαϊσμού. Αλλά κάτι ακόμη έλειπε—οι ερωτήσεις που μ’ ενοχλούσαν μου ήταν ακόμη αναπάντητες.
Ένα Σημείο Στροφής
Το πρώτο μας παιδί ήταν αγόρι, μια ειδική ευλογία για την τυπική Ιουδαϊκή οικογένεια. Αλλά πόσο συγκλονιστήκαμε όταν ένα ατύχημα απείλησέ τη ζωή του! Ανησυχία και διανοητικό άγχος επικρατούσε στις ώρες που περιμέναμε μήπως ακούγαμε κάποια δυσάρεστη είδηση για την κατάστασή του. Από τα χείλη μου έβγαινε μια θερμή προσευχή προς έναν άγνωστο Θεό—αν θα ζούσε ο γιος μας, θα ήξερα ότι υπάρχει Θεός και ενδιαφέρεται για την παράκλησή μου. Ο γιος μας ανάρρωσε!
Το άλλο ακριβώς πρωί ένας Μάρτυρας του Ιεχωβά μ’ επισκέφτηκε στον τόπο της εργασίας μου. Σύντομα μετά απ’ αυτό η σύζυγός μου κι εγώ αρχίσαμε να μελετάμε μαζί του τις Εβραϊκές Γραφές σύμφωνα το Μασοριτικό κείμενο.
Θυμάμαι ζωηρά ένα περιστατικό που έγινε ένα απόγευμα στη διάρκεια της Βιβλικής μας συζητήσεως με το Μάρτυρα. Μας έδειξε ότι ο άνθρωπος ήταν μια άμεση δημιουργία του Θεού. (Γέν. 2:7) «Αλλά ο άνθρωπος είναι το τελικό αποτέλεσμα μιας αλυσίδας εξελικτικών γεγονότων,» ισχυρίστηκα, «και υπάρχουν άφθονες αποδείξεις που μπορούν να το αποδείξουν αυτό, μεταξύ των οποίων και οι μορφές του πρωτόγονου ανθρώπου που έχει ανακαλυφτεί.» Ξεφυλλίζοντας τις σελίδες του κολλεγιακού βιβλιαρίου μου Πολιτιστική Ανθρωπολογία, από τον Μέλβιλ Χέρσκοβιτς, ανακάλυψα μια σειρά φωτογραφιών στη σελίδα 15 που έδειχναν την αναπαράσταση από λίγα κόκκαλα που είχαν ξεθαφτεί. «Δεν είναι αυτό πειστική απόδειξη ότι ο ‘όρθιος Πιθηκάνθρωπος’ είναι ένας από τους ελλείποντες κρίκους ως τον σύγχρονο άνθρωπο;» επέμεινα.
Αλλά αργότερα, όταν εξέτασα το υλικό, παρατήρησα ότι η προηγούμενη σελίδα που μιλούσε γι’ αυτή την αναπαράσταση δήλωνε τα εξής: «Κανένας κλάδος της ανθρωπολογίας δεν απαιτεί περισσότερη χρήση της επιστημονικής φαντασίας.» Τα είχα χάσει. Το διάβασα αρκετές φορές. Απόδειξη; Καθόλου. Φαντασία! Ανθρώπινες θεωρίες!
Γρήγορα, οι προσπάθειες να υποστηρίξω τις πεποιθήσεις μου, ακόμη χρησιμοποιώντας και τα κολλεγιακά βοηθήματά μου, κατέρρεαν μπροστά στα πειστικά επιχειρήματα που παρουσίαζε η Βίβλος και τα Βιβλικά έντυπα που μελετούσαμε. Ιδιαίτερα πείστηκα από το βιβλιάριο Η Εξέλιξη Κατά του Νέου Κόσμου. Εκείνο που με εντυπωσίασε ήταν πώς τα επιχειρήματα που υποστήριζαν τη δημιουργία και την ύπαρξη ενός Υπέρτατου Δημιουργού εναρμονίζονταν με συνέπεια με την αληθινή επιστήμη.
Αποδοχή του Ιησού
Το όνομα «Ιησούς» ποτέ δεν είχε χρησιμοποιηθεί στο σπίτι μας από τότε που ήμουν μικρός μέχρι τώρα, παρά μόνον μ ένα υποτιμητικό τρόπο. Το ίδιο συνέβαινε και στην οικογένεια της συζύγου μου. Γι’ αυτό σε μια περίπτωση είχε ξεπλύνει το στόμα της με σαπούνι επειδή είχε αναφέρει το όνομα «Ιησούς»!
«Ο Μεσσίας δεν έχει έρθει ακόμη,» έλεγαν οι κατηχητές μου. «Ο Θεός δεν έχει γιο,» υποστήριζαν οι Ιουδαίοι σύντροφοί μου. «Ο Ιησούς ήταν ένα νόθο παιδί,» ήταν η άποψη που επικρατούσε μεταξύ των συγγενών μου.
Έτσι όταν πρωτοσυζητήσαμε την προφητεία σχετικά με τον Μεσσία στα εδάφια Δανιήλ 9:24-27, έφερα την αντίρρηση: «Πώς θα μπορούσε να αναφέρεται στον Ιησού Χριστό; Ο Μεσσίας αναμένεται να έρθει, κι αυτός ο ονομαζόμενος Ιησούς έχει ήδη έρθει κι έχει φύγει.»
Και καθώς μελετούσαμε αυτή την προφητεία και άλλες, αρχίσαμε να συσσωρεύουμε αποκαλυπτικά γεγονότα. Να, η προφητεία στο Δανιήλ τόνιζε το έτος της ελεύσεως του Μεσσία, το 29 μ.Χ.! Λεπτομέρειες για την ταυτότητά του περιγράφονταν προσεκτικά στο 53 κεφάλαιο του Ησαΐα. Και η προφητεία στη Γένεσι 49:10 προσδιόριζε ακόμη από ποια φυλή θα ερχόταν. «Ο Μεσσίας πρέπει να έχει έρθει,» κατάληξα, «γιατί, αφού τα γενεαλογικά αρχεία χάθηκαν, δεν θα μπορούσε ούτε καν να προσδιοριστεί αν ερχόταν τώρα!»
Το ότι ο Θεός είχε πραγματικά ένα γιο ήταν μια καταπληκτική αποκάλυψη για μας, αλλά έγινε αναμφισβήτητα φανερή όταν διαβάσαμε από το αντίγραφό μας των Εβραϊκών Γραφών το εδάφιο Παροιμίες 30:4: «Τις εστερέωσε πάντα τα άκρα της γης; Τι το όνομα αυτού; Και τι το όνομα του υιού αυτού, εάν εξεύρης;» (Οι Άγιες Γραφές, Ιουδαϊκή Έκδοση Εταιρίας της Αμερικής) Μάθαμε ότι η γέννησή του από μια παρθένο ή νεαρή γυναίκα ήταν νόμιμη, σύμφωνα με το θέλημα του Θεού, όπως προφητεύθηκε στον Ησαΐα 7:14 και 9:6, 7.
Έτσι, η μελέτη μας των Εβραϊκών Γραφών μας έπεισε ότι ο Ιησούς ήταν ο Μεσσίας, ή Χριστός, ο Υιός του Θεού. Ταίριαζε στην περιγραφή που έδιναν οι Γραφές.
Βρίσκοντας Αυτό που Έλειπε
Καθώς συνέχισα να μελετώ, οι ερωτήσεις που από πολύ καιρό με ενοχλούσαν άρχισαν να παίρνουν απάντηση, η μία κατόπιν της άλλης. Βρήκα τι έλειπε από την Ιουδαϊκή μου κληρονομιά.
«Τι θα λεχτεί για τους πολέμους;» ρώτησα τον Μάρτυρα. «Δεν πρέπει όλοι οι καλοί πολίτες να υπερασπίζονται τη χώρα τους;» Αυτό το ρώτησα, όχι γιατί πίστευα στους πολέμους, αλλά επειδή ήθελα να ξέρω αν ο Θεός τους επιδοκίμαζε.
«Σε καιρό πολέμου,» απάντησε, «οι Καθολικοί σκοτώνουν Καθολικούς, οι προτεστάντες σκοτώνουν Προτεστάντες, και οι Ιουδαίοι σκοτώνουν Ιουδαίους. Πώς θα μπορούσε ο Θεός να επιδοκιμάζει έναν πόλεμο ή μια οργάνωση που επιδοκιμάζει να σκοτώνονται τα μέλη της μεταξύ τους;»
Αυτό μου έκανε εντύπωση. Χάρηκα πραγματικά όταν έμαθα ότι ο Θεός δεν είχε κανένα μέρος στους πολέμους των εθνών. Πόσο ικανοποιήθηκα όταν ανακάλυψα ότι έχει κώδικα ηθικής, καθαρού λόγου κι εντιμότητας που διαφέρει τόσο πολύ απ’ αυτόν που δέχονται οι άνθρωποι και οι θρησκευόμενοι και οι άλλοι! Δεν ήταν μόνο η ανάγνωση της Βίβλου που μας έπεισε γι’ αυτό· φαινόταν η ζωντανή απόδειξη στους Μάρτυρες που συναντήσαμε με τους οποίους συναναστρεφόμαστε. Ήμουν πολύ ευτυχισμένος όταν έμαθα ότι ο Θεός έχει ένα σκοπό για το λαό του και ότι η συνεργασία σε αρμονία μ’ αυτό το σκοπό μπορεί να οδηγήσει σ’ αιώνια ζωή σ’ ένα τέλειο περιβάλλον. (Ησ. 25:6-9) Με το μυαλό μου σκέφθηκα. ‘Πώς θα μπορούσε ένας τέτοιος φιλάγαθος Θεός να είναι μια αφηρημένη ή απρόσωπη δύναμη;
Οικογενειακή Εναντίωση
Τότε γίναμε ο στόχος σκληρής οικογενειακής εναντιώσεως. Εκτός του ότι μας είχαν αποκηρύξει και μας κορόιδευαν, μας απειλούσαν ότι θα μας έπαιρναν το γιο μας. Μας έκοψαν την επικοινωνία με το μικρότερο αδελφό μου, τον Μάρβιν, που παραβρισκόταν στις Βιβλικές μας συζητήσεις με τους Μάρτυρες.
Μια αναμέτρηση έγινε μετά το θάνατο της γιαγιάς μου. Η οικογένειά μου διευθέτησε μια συνάντηση μ’ έναν από τους πιο εξέχοντες Ιουδαίους κληρικούς στην περιοχή της Βοστώνης. Ήθελαν να με ταπεινώσουν και, κάνοντάς το αυτό, ν’ αποθαρρύνουν τον αδελφό μου τον Μάρβιν να με ακούει. Όπως εξελίχτηκαν τα πράγματα, όμως, εκείνος που ταπεινώθηκε ήταν ο ίδιος ο ραββίνος.
Επειδή η γιαγιά μου μόλις είχε πεθάνει, ρώτησα το ραββίνο: «Θα μπορούσες παρακαλώ να δείξεις στην οικογένειά μου σε ποιο μέρος της Γραφής αναφέρεται η Ιουδαϊκή διδασκαλία της αθανασίας της ψυχής;» Απόφυγε ν’ απαντήσει, λέγοντας ότι τα είχα μπερδέψει επειδή δεν καταλάβαινα την Εβραϊκή γλώσσα. «Θα ήταν πολύ πιο πειστικό αν απλώς άνοιγες τη Γραφή και μας έδειχνες τη Γραφική υποστήριξη της αθανασίας της ψυχής,» απάντησα. Αλλά και πάλι απόφυγε ν’ απαντήσει.
Καθώς η συζήτηση συνεχιζόταν, έγινε λόγος για τις Δέκα Εντολές. Τον ρώτησα λοιπόν, «Πού βρίσκονται στη Γραφή οι Δέκα Εντολές;» Δεν ήξερε! Είπε κάτι στα Εβραϊκά στον ανηψιό μου, και, μετά από 10 λεπτά περίπου ψάχνοντας μέσα σ’ ένα συμβουλευτικό βιβλίο, ο ανηψιός μου του είπε στα Εβραϊκά πού βρίσκονταν. Κατάλαβα τι είχε συμβεί, και ρώτησα το ραββίνο: «Αν προσπάθησες τόσο για να βρεις τις Δέκα Εντολές, τότε γιατί δεν μας δείχνεις, αν ξέρεις, τη Γραφική υποστήριξη της αθανασίας της ψυχής;»
Όταν συνέχισε να αναφέρεται στο Ταλμούδ (τον προφορικό νόμο ή παράδοση σύμφωνα με τα Ιουδαϊκά πιστεύω) κι άλλα συγγράμματα για να μου απαντήσει, τόνισα την ανάγκη να δεχόμαστε τη Βίβλο σαν αλήθεια και άρχισα να διαβάζω την προφητεία του Ιερεμία 31:31-34.
«Αν θέλεις την αλήθεια, υπάρχει αλήθεια σε κάθε τι, και στο Σατανά το Διάβολο!» διέκοψε ο ραββίνος, καθώς έκλεισε με θόρυβο τη Γραφή στα χέρια μου.
«Αν είσαι ένας αληθινός ποιμένας του ποιμνίου του Θεού κι εγώ ένα πλανημένο πρόβατο, γιατί δεν με κατευθύνεις πίσω στη μάνδρα απαντώντας στις ερωτήσεις μου από το γραπτό Λόγο του Θεού;» απάντησα.
Όταν επέμεινα, έχασε την ψυχραιμία του και με αποκάλεσε αγράμματο. Εκείνη τη στιγμή ένας από τους συγγενείς μου γύρισε σ’ ένα άλλο και είπε, «Γιατί απλώς δεν απαντά στις ερωτήσεις του;» Είχαν απογοητευθεί που δεν μπορούσε ν’ αποδείξει ότι είχα λάθος. Αυτή η συμπεριφορά από μέρους ενός ο οποίος υποτίθεται ότι ήταν ζωτικό στήριγμα της Ιουδαϊκής μου κληρονομίας μου φαινόταν πολύ ασυνεπής.
Περισσότερες Ερωτήσεις Παίρνουν Απάντηση
Πάρα πολλές από τις ερωτήσεις μου δεν είχαν απαντηθεί από τους κατηχητές του Ιουδαϊκού τρόπου ζωής! Αν οι Ιουδαίοι ήταν ο εκλεκτός λαός του Θεού, και ήταν ακόμη από τον Μωσαϊκό νόμο, πού είναι ο άγιος ναός της Ιερουσαλήμ; Πού είναι η κιβωτός της διαθήκης; Πού είναι το Ααρωνικό ιερατείο; Πού είναι οι θυσίες ζώων; Πού είναι τα γενεαλογικά αρχεία που προσδιορίζουν τη φυλετική προέλευση; Αν πρέπει το σάββατο να γιορτάζεται, πού είναι τα σάββατα του εβδόμου έτους, τα σάββατα του 50ού Ιωβηλαίου έτους; Σ’ όλα αυτά τα ζητήματα, οι Ιουδαίοι κληρικοί με τους οποίους μίλησα ήταν ή ασαφείς ή σιωπηλοί.
«Από τη μελέτη της Βίβλου, κατάληξα ότι ο Μεσσίας έχει ήδη έρθει,» είπα σ’ ένα ραββίνο.
«Αδύνατον,» είπε.
«Ε, τότε, πώς θα τον προσδιόριζες αφού το εδάφιο στη Γένεσι 49:10 δείχνει ότι ο Μεσσίας θα ερχόταν από τη φυλή του Ιούδα;» ρώτησα.
«Ε, μ’ έφερες σε δύσκολη θέση,» ομολόγησε ο ραββίνος. «Η εκπαίδευσή μου συγκεντρωνόταν στο Ταλμούδ. Για να μπορέσω να συζητήσω αυτό το ζήτημα μαζί σου, θα πρέπει να μελετήσω τη Βίβλο.»
Σε μια άλλη περίπτωση ο πατέρας μου έβαλε ραββίνο να μου τηλεφωνήσει στο σπίτι. Του είπα «Αν είσαστε έτοιμος να μου υποδείξετε Γραφικά ότι ο Ιησούς δεν είναι ο Μεσσίας, και ότι ο Μεσσίας αναμένεται να έρθει, και ότι όλες οι Ιουδαϊκές παραδόσεις βασίζονται στις Γραφές, τότε πέστε μου αμέσως πότε θα θέλατε να μιλήσουμε.»
«Θα σου τηλεφωνήσω,» μου είπε. Ποτέ δεν τηλεφώνησε.
Ωστόσο, με τη βοήθεια των Μαρτύρων, κάναμε μεγάλη έρευνα στην οικιακή Γραφική μας μελέτη. Ανακαλύψαμε ότι τα Εβραϊκά συγγράμματα ήταν σαφή σ’ όλα αυτά τα θρησκευτικά θέματα και μας αποκάλυψαν την πραγματική αιτία για την εξαφάνιση του αρχικού Ιουδαϊκού συστήματος.
Το ιερατικό και κυβερνητικό σύστημα που προήλθε από τον Θεό και το έδωσε στους Ισραηλίτες ευλογήθηκε απ’ αυτόν μόνο όσο καιρό τον τιμούσαν και τηρούσαν τους νόμους του. Αλλά εξ αιτίας των ανθρωποποίητων παραδόσεών τους, ακύρωσαν αυτές τις εντολές και σκανδαλωδώς υποστήριξαν ένα σύστημα αδικίας που διάρκεσε μέχρι το 70 μ.Χ., οπότε καταστράφηκε από τους Ρωμαίους. Τα γενεαλογικά αρχεία που καθορίζουν την ιερατική και φυλετική ταυτότητα καταστράφηκαν με την ερήμωση του ναού. Στην τοποθεσία του, σήμερα, στέκεται το Μουσουλμανικό τέμενος, ο Θόλος του Βράχου.
Αυτό, όπως μάθαμε, δεν εμπόδισε τον Μεγάλο Κατασκευαστή του χρόνου και των γεγονότων να προχωρήσει σε μια καινούργια διευθέτηση που θα ευλογούσε όχι μόνο ένα έθνος αλλά ανθρώπους από κάθε έθνος. (Γέν. 22:18) Από τις αρχές του πρώτου αιώνα μ.Χ., έχει ανθίσει μια Θεοκρατική διεθνής οργάνωση. Μέσω του αγίου του πνεύματος, ο Θεός έχει προμηθεύσει για κάθε είδος ανθρώπων μια εκπαίδευση στο Λόγο του, τη Βίβλο. (Ησ. 54:13) Πόσο ευγνώμονες είμαστε που λάβαμε απάντηση σ’ αυτά τα ερωτήματα.
Από κείνη τη μέρα το 1956, όταν ανοίξαμε τη διάνοια και την καρδιά μας στην αλήθεια του Λόγου του Θεού, η Λόρρη κι εγώ καλλιεργούμε αγάπη κι εκτίμηση για Εκείνον που εκδήλωσε τέτοια στοργικά αισθήματα και ενδιαφέρον για μας. Ναι, εμείς και τα τρία μας παιδιά—ο Τζώελ, η Τζούλη και ο Μαρκ, και η σύζυγός του Μάρτζορη—έχουμε φθάσει να γνωρίσουμε τον Δημιουργό της ζωής και της ελπίδας.
Μέσα στα τελευταία λίγα χρόνια είχα τη χαρά να ξαναενωθώ με τον αδελφό μου, του Μάρβιν, που ήμουν αποξενωμένος για 18 χρόνια. Είμαι ευτυχής να πω ότι τώρα αυτός και η οικογένεια του έχουν γίνει Μάρτυρες του Ιεχωβά.
Ναι, μπορώ αληθινά να πω ότι βρήκα εκείνο που έλειπε από την Ιουδαϊκή μου κληρονομιά—τη λατρεία του αληθινού Θεού, Ιεχωβά. Βρήκα επίσης μια στοργική οικογένεια ενωμένη στην αληθινή λατρεία και τη στενή συντροφιά αυτών που είναι πιστοί στους νόμους και στις αρχές της Αγίας Γραφής. Εδώ, ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες κάθε προελεύσεως, σε νεαρούς και ηλικιωμένους, βρήκα ένα βαθύ σεβασμό για τους υψηλούς ηθικούς κανόνες της Βίβλου, καθαρό και οικοδομητικό λόγο και μια ατμόσφαιρα εντιμότητας και ευθύτητας.—Από συνεργάτη.
[Εικόνα στη σελίδα 17]
Σαν οικογένεια, βρήκαμε τι φέρνει ευτυχία