Πόσο Βέβαιοι Είναι οι Σημερινοί Νέοι για τον Θεό
Βισμπάντεν, Γερμανία
8 Σεπτεμβρίου 1981
Αγαπητέ Άλαν,
Καταλαβαίνω την ανησυχία που εκφράζεις στο γράμμα σου. Επειδή ζεις σε μια θρησκευτική χώρα, έχεις μεγαλώσει μαθαίνοντας να πιστεύεις στον Θεό, κι επειδή είσαι κι εσύ ο ίδιος νέος, είναι δύσκολο να πιστέψεις ότι τόσοι πολλοί νεαροί εδώ στη Γερμανία αρνούνται την ύπαρξη του Θεού. Τουλάχιστον αυτό δείχνει το άρθρο που διάβασες πρόσφατα ότι ένας μεγάλος αριθμός απ’ αυτούς δεν πιστεύουν.
Φυσικά, οι αριθμοί από έναν απολογισμό, όπως αυτός που αναφερόταν στο άρθρο, δεν μας λένε πάντα όλα όσα χρειαζόμαστε ίσως να μάθουμε. Ο πρόεδρος μιας εταιρίας ερευνών με βάση τη Νέα Υόρκη εξήγησε πρόσφατα ότι οι σφυγμομετρήσεις «δεν λένε τίποτα για το αν ή όχι το κοινό . . . έχει εξετάσει προσεκτικά το θέμα.» Δεν «αποκαλύπτουν αν οι άνθρωποι βρίσκονται στην ασαφή αρχή, την ανήσυχη μέση ή το τέλος της διαδικασίας για να πάρουν την απόφασή τους.»
Παρόλ’ αυτά, υπάρχουν ορισμένα σημάδια ότι η πίστη στον Θεό ανάμεσα στους νεαρούς στη Γερμανία (και ίσως και στη χώρα σας) εξασθενίζει. Όλα αυτά τα χρόνια που ζω στη Γερμανία, μίλησα με πάρα πολλούς νεαρούς γι’ αυτό το θέμα. Αλλά για να μπορέσω να σε εφοδιάσω με επίκαιρο υλικό, ζήτησα από λίγους φίλους μου να με βοηθήσουν να πάρω συνέντευξη από μερικούς αντιπροσωπευτικούς νεαρούς. Ανακαλύψαμε ότι πολλοί απ’ αυτούς έχουν αποκρυσταλλωμένη γνώμη, ενώ άλλοι δυσκολεύονται πραγματικά να πάρουν απόφαση σχετικά με την ύπαρξη του Θεού. Οι εκφράσεις τους είναι πολύ διαφωτιστικές. Θα σου μεταφέρω μερικές.
Γιατί Μερικοί Αμφιβάλλουν Ενώ Άλλοι Πιστεύουν
Οι νεαροί έθεσαν τέσσερις βασικές αντιρρήσεις ως προς την πίστη στον Θεό. Μια συνηθισμένη ήταν: «Αφού δεν έχω δει ποτέ τον Θεό, δεν μπορώ να πιστέψω ότι υπάρχει.» Αλλά ο Γιόακιμ, ένας 15χρονος Καθολικός, είπε ότι «τα πράγματα που έχω δει στη φύση είναι αρκετά για να με κάνουν να πιστέψω». Ο συμμαθητής του, Έλρικ, συμφώνησε, λέγοντας, ότι ο Θεός «μπορεί να γίνει ορατός—στα έργα του».
Ένα δεύτερο επιχείρημα—που δόθηκε, όμως, χωρίς κανένα στοιχείο που να το υποστηρίζει—ήταν ότι «η επιστήμη έχει αποδείξει ότι δεν υπάρχει Θεός». «Απεναντίας», είπαν άλλοι, η επιστημονική έρευνα αποκαλύπτει «τάξη και ομαλότητα» στο σύμπαν, «έργα ακριβείας» που «δεν θα μπορούσαν να γίνουν μόνα τους». Ο Σάσα, ένας έφηβος Καθολικός ισχυρίσθηκε ότι, αφού «η επιστήμη έχει αποδείξει ότι το κάθε τι έχει μια αρχή,» θα πρέπει να υπάρχει κάποια μεγάλη Πρώτη Αιτία που έθεσε σε κίνηση τα πάντα—ο Θεός.
Ένας άλλος λόγος για αμφιβολία είναι περισσότερο παράπονο παρά επιχείρημα. «Οι άνθρωποι λένε ότι ο Θεός θα σε βοηθήσει, αλλά ποτέ δεν βοήθησε», θρήνησε μια νεαρή κοπέλλα. Δεν συμφώνησαν όλοι. Το επόμενο παράδειγμα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να δείξει τη φτώχεια του επιχειρήματος της: Μήπως όλοι μας δεν είχαμε την εμπειρία, μερικές φορές, φίλοι ή συγγενείς μας να παρέλειψαν να μας προσφέρουν βοήθεια, όταν αισθανόμαστε ότι τη χρειαζόμασταν; Ίσως υπάρχουν πολλοί και διάφοροι λόγοι που δεν βοήθησαν, αλλά αυτή η παράλειψη δεν αποδεικνύει ότι οι συγγενείς δεν υπάρχουν. Λογικά το λάθος θα μπορούσε να είναι περισσότερο δικό μας παρά δικό τους.
Η τέταρτη αντίρρηση ήταν εκείνη που πολύ συχνά ακούμε: «Αν υπάρχει Θεός, δεν θα επέτρεπε τους πολέμους, τους φόνους και όλα τα άλλα τρομερά πράγματα που συμβαίνουν.» Ένας σπουδαστής από το Αμβούργο ισχυρίσθηκε: «Αν υπάρχει μια ανώτερη δύναμη, γιατί δεν απαγορεύει αυτά τα πράγματα;» Είναι φανερό ότι ο σπουδαστής είχε παραβλέψει το γεγονός ότι, σύμφωνα με τη Βίβλο, ο Θεός έχει απαγορεύσει αυτά τα πράγματα. Αλλά αυτό δεν εμπόδισε τον άνθρωπο από το να τα κάνει. Όμως, είναι λογικό να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι, επειδή ο άνθρωπος παρακούει, δεν υπάρχει Θεός; Μήπως η παρακοή ενός παιδιού αποδεικνύει ότι δεν υπάρχει πατέρας;
Κατά καιρούς οι άνθρωποι έχουν παραστεί μάρτυρες τρομερών εγκλημάτων χωρίς να κάνουν τίποτα για να τα εμποδίσουν. Ίσως διερωτιόμαστε αν ενήργησαν σωστά μ’ αυτή τους την ενέργεια ή όχι, αλλά θα αμφιβάλλαμε για την ύπαρξη τέτοιων ανθρώπων; Παρόμοια, πολλοί διερωτιούνται αν είναι σωστό να επιτρέπει ο Θεός την πονηρία, αλλά αυτός δεν είναι λόγος να αμφιβάλλουν για την ύπαρξή του.
Η λύση αυτού του ζητήματος μπορεί να φαίνεται δύσκολη. Όταν βρεθεί, όμως, η απάντηση είναι αληθινά ικανοποιητική. Περιλαμβάνει την κατανόηση ενός ζητήματος που έχει δημιουργηθεί και αμφισβητεί την ορθότητα της κυριαρχίας του Θεού και την αληθινότητα του λόγου του. Η κατανόηση ότι, για να διευθετηθεί αυτό το ζήτημα αποτελεσματικά, απαιτείται μια περίοδος χρόνου μας βοηθά επίσης να καταλάβουμε γιατί επιτρέπει ο Θεός την πονηρία. Το Γραφικό βιβλίο του Ιώβ (κεφάλαια 1 και 2), νομίζω, δίνει μια θαυμάσια εξήγηση.
Πίστη, αλλά Όχι «Ακλόνητη Πεποίθηση»
Πολλοί νεαροί έχουν μικρή βάση για τις απόψεις τους. Μερικοί λένε ότι πιστεύουν, αλλά δεν είναι πολύ βέβαιοι γιατί—ίσως να λένε απλά, «Επειδή και οι γονείς μου πιστεύουν». Άλλοι δεν πιστεύουν. Συχνά λένε: «Όσα έχω ακούσει για τον Θεό δεν με πείθουν». Αλλά έχουν ερευνήσει για να δουν αν αυτά που έχουν ακούσει είναι αλήθεια; Πόσο προσεκτικά εξέτασαν το ζήτημα;
Από μια ομάδα 66 σπουδαστών, οι 29 ομολόγησαν ότι δεν ήξεραν αν οι γονείς τους πιστεύουν στον Θεό ή όχι. Προφανώς στα σπίτια τους ο Θεός δεν είναι ένα ζήτημα γενικής συζητήσεως. Μη έχοντας σκεφθεί σοβαρά αυτό το θέμα, αυτοί οι νεαροί εξακολουθούν να βρίσκονται «στην ασαφή αρχή . . . της διαδικασίας για να πάρουν την απόφασή τους».
Αυτό αληθεύει επίσης και για πολλούς ηλικιωμένους. Ένα άρθρο στο Γερμανικό περιοδικό Ντερ Σπίγκελ πρόσφατα παραδεχόταν ότι η πίστη για τους περισσότερους Γερμανούς είναι «περισσότερο ελπίδα παρά πίστη, περισσότερο ασαφής εικασία παρά ακλόνητη πεποίθηση». Αλλά σ’ ένα λεγόμενο Χριστιανικό έθνος, γιατί συμβαίνει αυτό;
«Η Εκκλησία»—«Ένας Παράγων που Παρεμβάλλεται Μεταξύ Θεού και Ανθρώπου»
Πολλοί νεαροί κάνουν διάκριση μεταξύ της πίστεως στον Θεό και της πίστεως στην «οργανωμένη θρησκεία». Στην πραγματικότητα, πολλοί πιστεύουν ότι οι ορθόδοξες εκκλησίες λίγα έχουν κάνει για να προωθήσουν την πίστη τους στον Θεό. Δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι στην προηγούμενη δεκαετία μόνο, πάνω από 2.000.000 άνθρωποι αποσύρθηκαν από την Καθολική και τη Λουθηρανική Εκκλησία στη Γερμανία.
Μια αυθεντία στην πολιτική επιστήμη και την ιστορία είπε ότι, μολονότι μεγάλωσε σε θρησκευτική ατμόσφαιρα, «μόνο μέσω προσωπικής σκέψεως πείστηκα ότι υπάρχει Θεός». Στην πραγματικότητα, αυτοί οι νεαροί λένε: «Θεός, ναι—Εκκλησία, όχι.»
Ήδη από το 1968 το περιοδικό Στερν προειδοποιούσε: «Το ένα τρίτο όλων των Χριστιανών στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία κινδυνεύουν να χάσουν [την πίστη στον] Θεό». Και μετά πρόσθετε επιτιμητικά: «Οι ιερείς τους βοηθάνε να το κάνουν αυτό.»
Αλήθεια. Οι ιερείς που όλα τα χρόνια ενθάρρυναν μια θεωρία «ο Θεός είναι νεκρός». Οι ιερείς που έθεσαν ακατάλληλη έμφαση σ’ ένα προσωπικό «κοινωνικό ευαγγέλιο» και αγνόησαν τη βασιλεία του Θεού, τη θεία λύση στα ανθρώπινα προβλήματα. Οι ιερείς που, στο όνομα του Θεού, έχουν διδάξει δοξασίες που είναι και παράλογες και σαφώς αντιγραφικές. Οι ιερείς που στο σύνολο τους, έδωσαν ένα άθλιο παράδειγμα. «Ακόμη και η Εκκλησία δεν συμμορφώνεται με τη Γραφή», υποστήριξε ένας από τη Βόρεια Γερμανία. Έτσι γιατί θάπρεπε οποιοσδήποτε άλλος να συμμορφώνεται;
Ένας νεαρός που δήλωσε θυμωμένα ότι «κάθε τι που συνδέεται με την εκκλησία είναι κοροϊδία» εξέφραζε τη γενική άποψη. Στην περίπτωσή του, το «κάθε τι» περιλάμβανε «την πίστη στον Θεό». Οι Εκκλησίες, μολονότι ισχυρίζονται ότι αντιπροσωπεύουν τον Δημιουργό, στην πραγματικότητα τον έχουν κακοπαραστήσει, και συνεπώς πέτυχαν να κάνουν τις μάζες του λαού τους ν’ αμφιβάλλουν για την ίδια την ύπαρξή του.
Αυτό δεν έχει περάσει απαρατήρητο. Ένας νεαρός Αφρικανός σπουδαστής στο Αμβούργο, του οποίου τα μάτια μόλις που κρύβουν πόσο προδομένος αισθάνεται, είπε επιθετικά: «Ε, σεις θρασείς Ευρωπαίοι! Ήρθατε στην Αφρική και μας προσηλυτίσατε από τις λεγόμενες ειδωλολατρικές θρησκείες στη λατρεία ενός Θεού που τώρα ανακαλύπτω ότι κανένας σας δεν πιστεύει!»
Σε μια προσπάθεια να επανακτήσουν τα χαμένα μέλη τους, η Καθολική και η Λουθηρανική Εκκλησία εξετάζουν σοβαρά την πιθανότητα μιας διαφημιστικής εκστρατείας, που θα οδηγούσε τους αναγνώστες των περιοδικών να βρίσκουν, ανάμεσα σε διαφημίσεις για σαπούνια και οδοντόπαστες, τους εξουσιοδοτημένους από την εκκλησία να «πουλάνε πίστη». Σύμφωνα με ειδησεογραφικές πληροφορίες, οι ειδικοί των διαφημίσεων που προετοιμάζουν την εκστρατεία συμφωνούν «ότι το ‘ευαγγέλιο’ πουλιέται ντυμένο με την αρχαία γλώσσα μάλλον, παρά στη γλώσσα του σημερινού λαού.» Για να διορθώσουν αυτό το λάθος, έχουν φτιάξει έξυπνα σλόγκαν και συγκινητικές φωτογραφίες για να πουλήσουν το προϊόν τους.
Αλλά η προσπάθεια να πουλήσουν πίστη, καλύπτοντάς την μ’ ένα ελκυστικό φόρεμα δεν πετυχαίνει. Πιο σπουδαίο από τη συσκευασία είναι το ίδιο το προϊόν. Οι άνθρωποι—ιδιαίτερα οι νέοι—θέλουν να ξέρουν τι πρέπει να πιστεύουν, γιατί πρέπει να το πιστεύουν, γιατί είναι λογικό να το πιστεύουν, και ποια οφέλη μπορούν να προκύψουν από την πίστη τους αυτή. Με λίγα λόγια, θέλουν απάντηση στα ερωτήματά τους.
Οι Εκκλησίες του Χριστιανικού κόσμου και οι ιερείς τους, αντί να αντιγράψουν το θαυμάσιο παράδειγμα του Ιησού δίνοντας σαφείς, ειλικρινείς απαντήσεις από το Λόγο του Θεού, έχουν καταφύγει σε ατέλειωτες και αόριστες εξηγήσεις που υποκίνησαν έναν από τους ειδικούς διαφημιστές να σχολιάσει τα εξής: «Η Εκκλησία είναι ένα εμπόδιο που παρεμβάλλεται μεταξύ Θεού και ανθρώπου.»
Βοηθώντας τους Νεαρούς ν’ Αναπτύξουν Ισχυρή Πίστη
Αυτό που οι κληρικοί των Εκκλησιών του Χριστιανικού κόσμου απέτυχαν να κάνουν, προσπαθούν σκληρά να το πετύχουν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά. Με το ν’ αφήνουν το Λόγο της αληθείας του Θεού να μιλάει σε απάντηση τα ερωτημάτων που θέτουν οι νέοι, έχουν πετύχει. Η επόμενη πείρα από κάποιον που είναι τώρα ένας Μάρτυς του Ιεχωβά αντιπροσωπεύει πολλές άλλες:
«Στα ερωτήματα που έθετα σε κληρικούς όταν πήγαινα στο σχολείο και για εξομολόγηση ή μου έδιναν εσφαλμένες απαντήσεις, μη ικανοποιητικές ή δεν μου απαντούσαν καθόλου, αφήνοντάς με σ’ αυτό το σημείο ανήμπορο να αρνηθώ την ύπαρξη του Θεού, αλλά όχι και απόλυτα πεπεισμένο. Αλλά σκέφθηκα το ζήτημα λίγο περισσότερο. Στο κάτω κάτω, ακόμη και οι μορφωμένοι θεολόγοι είχαν διαφορετικές απόψεις για τον Θεό και τη Βίβλο. ‘Αν οι κληρικοί που μελετούν θεολογία στο κολλέγιο δεν μπορούν να καταλάβουν τη Βίβλο, τότε πρέπει να είναι ένα βιβλίο που δεν μπορεί να το καταλάβει κανείς και που αντιφάσκει με τον εαυτό του.’ Αυτό ήταν εκείνο που πίστευα απόλυτα.»
Αυτά τα λόγια περιγράφουν το πώς αισθάνονται σήμερα χιλιάδες νέοι. Η επιθυμία και η ανάγκη να πιστεύουν υπάρχει σε πολλούς· εκείνο που συχνά λείπει είναι η λογική βάση για να πιστέψουν. Βρίσκονται ακόμη «στην ασαφή αρχή . . . της διαδικασίας για να πάρουν την απόφασή τους». Αυτό φαίνεται θαυμάσια στα λόγια ενός νεαρού που εξηγεί γιατί έγινε ένας Μάρτυς του Ιεχωβά.
«Πάντα πίστευα ότι ο Θεός υπήρχε, αλλά δεν είχα καμιά ιδέα για το ποιος ήταν ο σκοπός του για τη γη και τον άνθρωπο. Βρισκόμουνα σε απόλυτο σκοτάδι ως προς την πραγματική σημασία της ζωής. Στο Μάρτυρα που ερχόταν κάθε βδομάδα να με δει έκανα τη μια ερώτηση μετά την άλλη. Προσπαθούσα να βρίσκω ιδιαίτερα δύσκολες ερωτήσεις να του κάνω, πεπεισμένος ότι δεν θα μπορούσε ν’ απαντήσει σ’ αυτές. Αλλά συνέβαινε το αντίθετο. Δεν εκνευριζόταν, και, για κάθε ερώτηση, είχε μια Γραφική απάντηση. Κανένας δεν μου είχε διευκρινίσει ποτέ το νόημα της Βίβλου όπως αυτός.»
Πόσο ευχάριστο είναι ν’ ακούει κανείς πως οι Γραφικές απαντήσεις μπορούν να δυναμώσουν την πίστη ενός ατόμου για την ύπαρξη του Θεού και να του δώσουν την πεποίθηση ότι σύντομα ο Θεός θα προβεί στην επίλυση των προβλημάτων του ανθρώπινου γένους μέσω της βασιλείας Του! Και είμαι βέβαιος, Άλαν, ότι χαίρεσαι που το ακούς αυτό, αν και πολλοί νέοι εδώ στη Γερμανία δεν πιστεύουν στην ύπαρξη του Θεού, όμως πάρα πολλοί άλλοι πιστεύουν. Ελπίζουμε ότι πολλοί νέοι που βρίσκονται ακόμη «στην ασαφή αρχή» ή «τη συγκεχυμένη μέση . . . της διαδικασίας για να πάρουν την απόφασή τους», και των οποίων η πίστη είναι περισσότερο «ασαφής εικασία» παρά «ακλόνητη πεποίθηση», θα επωφεληθούν από τις θαυμάσιες εκπαιδευτικές ευκαιρίες που προσφέρουν, χωρίς χρηματική επιβάρυνση, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά και ότι έτσι θα βρουν απαντήσεις στα Γραφικά ερωτήματά τους.
Οπωσδήποτε είναι πραγματική ευχαρίστηση να μιλώ μαζί σου, Άλαν, ακόμη κι αν αυτό γίνεται μόνο με χαρτί και μολύβι. Ελπίζω να μου γράψεις σύντομα, και σου στέλνω θερμούς χαιρετισμούς Χριστιανικής αγάπης,
Ο φίλος σου,
[υπογραφή, Γιόχαν]
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 18]
Οι Εκκλησίες Κάνουν Πολλούς να Χάνουν την Πίστη
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 19]
‘Σε Κάθε Ερώτηση που Έκανα, Ο Μάρτυρας που Ήρθε Να Με Δει Είχε και Μια Γραφική Απάντηση’
[Εικόνα στη σελίδα 16]
«Δεν είδα ποτέ τον Θεό»
[Εικόνα στη σελίδα 17]
«Ο Θεός ποτέ δεν με βοήθησε»