Σχήματα Ματιών—Όχι Μόνο για Εμφάνιση

Το σχήμα των ματιών των ζώων είναι κάτι το φανταστικό. Κι όμως, είναι σχεδιασμένα όχι απλώς για ομορφιά αλλά για να βλέπουν. Κάθε ζώο έχει τις ιδιαίτερες ανάγκες του και καθένα τις αντιμετωπίζει θαυμάσια.

Κοιτάξτε τα μάτια που φαίνονται αριστερά. Μπορείτε να πείτε τίνος μάτια είναι;

Αν πείτε ότι το πρώτο στην κορυφή ανήκει στη γάτα έχετε απόλυτα δίκιο. Η χαρακτηριστική κόρη το προδίδει. Η ικανότητά της να συστέλλεται και να διαστέλλεται ανάλογα με τη φωτεινότητα έχει χρησιμοποιηθεί από τους Κινέζους σαν ένα μέσο για να εξακριβώνεται η ώρα στη διάρκεια της μέρας. Αλλά η ορθάνοιχτη κόρη είναι μόνο ένα από τα μέσα που χρησιμοποιεί η γάτα για να βλέπει στο ημίφως. Έχετε παρατηρήσει ποτέ πώς λάμπουν τα μάτια της γάτας τη νύχτα; Ένα στρώμα κυττάρων πίσω από το μάτι δρα σαν καθρέπτης και ανακλά τα ίχνη του φωτός πίσω στο μάτι έτσι ώστε τα νεύρα να μπορούν να το συλλάβουν για δεύτερη φορά. Το μάτι της γάτας είναι επίσης πολύ θαυμαστό για τα λεπτά του χρώματα—μπλε, ανοιχτό καστανό, καφέ, πράσινο, πορτοκαλί. Μερικές γάτες μάλιστα έχουν διαφορετικό χρώμα σε κάθε μάτι. Τι συναγωνισμός για τις κυρίες!

Στη δεύτερη φωτογραφία, αν νομίζετε ότι βλέπετε τα μάτια κάποιου πλάσματος από το έξω διάστημα, είσαστε σε λάθος δρόμο. Στην πραγματικότητα, οι δύο ποδίσκοι που φαίνεται να βγαίνουν στην κορυφή του κεφαλιού είναι τα μάτια ενός κάβουρα. Μέσα από χιλιάδες έδρες, που είναι ευαίσθητες στο φως, σε κάθε ποδίσκο, ο κάβουρας μπορεί να βλέπει γύρω γύρω—360 μοίρες. Μπορεί να εντοπίσει το ύψος και την πιο μικρή κίνηση του ήλιου και της σελήνης, και μπορεί να αισθανθεί τις αλλαγές της φωτεινότητας μέχρι 2 τοις εκατό. Μερικοί κάβουρες έχουν τέτοια οξεία όραση που μπορούν να εντοπίσουν ένα άτομο ύψους 1,80 μέτρων (6 ποδών) από απόσταση 18 μέτρων (60 ποδών) και να τρέξουν για να κρυφθούν. Ακόμη κι όταν είναι κρυμμένος στην άμμο, ο κάβουρας μπορεί να βγάλει στην επιφάνεια ένα ποδίσκο σαν περισκόπιο.

Τι θα πούμε για το μάτι που φαίνεται θυμωμένο στην τρίτη φωτογραφία; Είναι αυτό που έχει γίνει παροιμιώδες—το μάτι του γερακιού. Γιατί το γεράκι ή αετός φαίνεται πάντα τόσο άγριος, ή θαρραλέος; Στην πραγματικότητα, το σηκωμένο «φρύδι», το οποίο θεωρούμε σαν σημάδι θάρρους, είναι ένα οστεώδες εξόγκωμα πάνω από την κώχη του ματιού που προστατεύει το μάτι. Δεν έχει τίποτα να κάνει με τη συμπεριφορά, και ο αετός δεν μπορεί να αλλάξει τη ματιά του ακόμη κι αν το θέλει. Βλέπετε το στενό ημικύκλιο αριστερά στο μάτι; Είναι το τρίτο βλέφαρο του αετού. Πολλά πουλιά κλείνουν το πάνω και κάτω βλέφαρο τους μόνο για να κοιμηθούν. Το ανοιγόκλειμα των ματιών γίνεται με το να χτυπούν το μάτι με μια ημιδιαφανή μεμβράνη (το τρίτο βλέφαρο)—έτσι δεν χάνουν την όραση της λείας τους.

Αν δυσκολευόσαστε να αναγνωρίσετε το τέταρτο μάτι, μην αποθαρρύνεστε. Πρόκειται ασφαλώς για ένα από τα πιο παράξενα. Ανήκει στον Ανάβλεπα, το τετράματο ψάρι της Κεντρικής και Νότιας Αφρικής. Έχει δυο κόρες σε κάθε μάτι. Όταν το ψάρι κολυμπάει στην επιφάνεια του νερού για να θηρεύσει την τροφή του, κρατάει τους μισούς βολβούς του πάνω από το νερό, χρησιμοποιώντας τη μια κόρη για να ερευνάει τον κόσμο από πάνω και την άλλη για να βλέπει κάτω από την επιφάνεια—διπλασιάζοντας τις ευκαιρίες για ένα γεύμα, ή διαφυγή. Το τετράματο ψάρι δεν έχει μόνο διπλή όραση, αλλά μπορεί επίσης να βλέπει δυο πράγματα ταυτόχρονα. Δοκιμάστε να το πετύχετε αυτό με τους διεστιακούς φακούς σας.

Το μάτι λέγεται ότι είναι η βιτρίνα του σώματος, και η «διακόσμηση της βιτρίνας» στα ζώα είναι πολύ πιο περίπλοκη από οτιδήποτε μπορεί να επινοήσει ο άνθρωπος. Κάθε ένα, με το δικό του ιδιαίτερο τρόπο οράσεως, αινεί τον Πλάστη του, «Όστις κάμνει μεγαλεία ανεξιχνίαστα, θαυμάσια αναρίθμητα.»—Ιώβ 5:9.