Είναι Τέχνη ν’ Ακούς με Προσοχή

Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στον Καναδά

ΚΑΘΩΣ ο μικρός πετάχτηκε έξω από την πίσω πόρτα του σπιτιού της γιαγιάς του, σταμάτησε ξαφνικά να τρέχει όταν άκουσε τη δυνατή της φωνή:

«ΜΙΑ ΣΤΙΓΜΗ!»

«Ναι, γιαγιά;»

«Τι θα πας λοιπόν να μου φέρεις;»

«Μια φρατζόλα ψωμί, . . . και, ε . . . μισό κιλό καφέ;»

«Ναι! . . . Και . . .;»

«Αχ . . . ξέχασα!»

Το παιδί είχε ξεχάσει το ένα πράγμα γιατί, ενώ το είχε ακούσει, για μια στιγμή σταμάτησε ν’ ακούει προσεκτικά.

Η γιαγιά με τις ήρεμες υπενθυμίσεις της βοήθησε τον εγγονό της να θυμηθεί τελικά το τρίτο πράγμα—το βούτυρο. Με το δικό της ταπεινό τρόπο η γιαγιά δίδαξε συνετά ένα πολύ παλιό μάθημα: Την ανάγκη να ακούει κανείς για να θυμάται σπουδαία πράγματα. Ήξερε ότι τα πράγματα γίνονται καλά αν δώσει κανείς προσοχή.

Κάτω από φυσιολογικές συνθήκες, δεν χρειάζεται προσπάθεια για ν’ ακούσει κανείς. Αλλά η προσεκτική ακρόαση πρέπει να θεωρείται σαν μια ικανότητα που πρέπει να καλλιεργηθεί και να εξασκηθεί. Γι’ αυτό, προσεκτική ακρόαση σημαίνει «ν’ ακούς με στοχαστική προσοχή.» Απ’ αυτή την άποψη, η προσεκτική ακρόαση είναι τέχνη!

Η Αξία της στις Επαγγελματικές Επαφές

Ο σύγχρονος επαγγελματικός τομέας τώρα ξέρει αυτά που ήξερε και η γιαγιά. «Ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο επαγγελματικός τομέας σήμερα είναι το ότι οι άνθρωποι δεν ακούνε προσεκτικά», είπε ένας από τους διευθύνοντες του Σωματείου Σπέρρυ στις Ηνωμένες Πολιτείες. «Οι εμπορικές δοσοληψίες βασίζονται στο σύστημα επικοινωνίας τους», εξήγησε, «κι όταν αυτό κλονιστεί, τα λάθη μπορεί να στοιχίσουν ακριβά.»

Λέγεται ότι η «αποδοτικότητα της προσεκτικής ακροάσεως» των ανθρώπων στο χώρο της εργασίας τους δεν φτάνει το 50 στα εκατό. Αν αυτό μεταφερθεί σε ό,τι συμβαίνει σε μια εργασία, σημαίνει ότι κάθε μέρα εφαρμόζονται σωστά λιγότερα από τα μισά που μεταδίδονται προφορικά.

Αλλά η προσεκτική ακρόαση δεν είναι ένας δρόμος μονής κατευθύνσεως στο χώρο της εργασίας σήμερα. Όλο και περισσότερο, οι διευθυντές μαθαίνουν ν’ ακούνε προσεκτικά τους εργαζόμενους. Οι υπάλληλοι είναι πιο ευχαριστημένοι και πιο παραγωγικοί και υπάρχει μικρή πιθανότητα για απεργίες όταν καταλαβαίνουν ότι το αφεντικό ακούει προσεκτικά τα δικαιολογημένα παράπονά τους.

Σε μερικές περιπτώσεις, οι εργαζόμενοι παρουσιάζονται εξίσου κατάλληλοι για να λύσουν τα προβλήματα και να βελτιώσουν την παραγωγικότητα όσο και οι εργοδότες τους. Σ’ ένα εργοστάσιο για κλιματισμό δωματίων, οι υπάλληλοι βρήκαν μια λύση σ’ ένα πρόβλημα διαρροής στη συγκόλληση που οι διευθυντές δεν είχαν μπορέσει να το λύσουν, «εξοικονομώντας για την εταιρία χιλιάδες δολλάρια κάθε χρόνο», λέει μια είδηση.

Επί πλέον, περίπου 100 Βορειο-Αμερικάνικες εταιρίες χρησιμοποιούν τώρα τις αρχές των λεγόμενων «κύκλων ποιότητας». Πρωτοεμφανίστηκαν στην Ιαπωνία, και τώρα περίπου 2.000 με 3.000 λειτουργούν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτοί οι «κύκλοι» φέρνουν μαζί τους διευθυντές και τους εργαζόμενους σε συνεδριάσεις σχετικά με την επίλυση προβλημάτων. Μερικές εταιρίες λένε ότι έχουν εξοικονομήσει εκατομμύρια δολλάρια χρησιμοποιώντας τις υποδείξεις των υπαλλήλων τους.

Τι Αξία έχει για Σας

Αν οι σχέσεις βελτιώνονται για τόσο πολλούς όταν δεν παραμελείται η τέχνη της προσεκτικής ακροάσεως στο χώρο εργασίας, δεν θα βελτίωνε αυτό και την κατάσταση στη μέση οικογένεια, στην κοινότητα και ανάμεσα στα έθνη; Ναι, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα την βελτίωνε. Δεν είναι το λεγόμενο χάσμα των γενεών στην πραγματικότητα χάσμα επικοινωνίας; Δεν κατηγορούν συχνά οι γονείς τα παιδιά τους ότι δεν τους προσέχουν όταν μιλάνε; Και δεν παραπονούνται σήμερα οι νέοι ότι οι γονείς τους δεν τους ακούνε προσεκτικά όταν προσπαθούν να μιλήσουν μαζί τους για προσωπικά τους προβλήματα; Στα γαμήλια προβλήματα συχνά αιτία είναι η «έλλειψη επικοινωνίας». «Δεν με προσέχεις!» είναι τα γνωστά λόγια σε πολλές οικογενειακές διενέξεις.

Ακούτε προσεκτικά όταν σας μιλάει η σύζυγός σας; Ο σύζυγός σας; Οι γονείς σας; Τα παιδιά σας; Προσέχετε πραγματικά; Ή είστε απασχολημένος προετοιμάζοντας την απάντησή σας; Μήπως προσέχετε μ’ ένα πνεύμα αντικρούσεως παρά μ’ ένα πνεύμα αμεροληψίας για τον ομιλητή; Μήπως επειδή έχετε ακούσει τα επιχειρήματά του στο παρελθόν, τον αγνοήσατε αυτή τη φορά; Αν ναι, μπορεί να παραβλέψατε νέες πληροφορίες που θα μπορούσαν να είναι βάσιμες και θα δικαιολογούσαν τώρα μια αλλαγή στην άποψή σας. Πολλά ανθρώπινα προβλήματα θα μπορούσαν να λυθούν με την καλή και μόνο συνεννόηση. Η προσεκτική ακρόαση είναι σπουδαίο μέρος αυτής της συνεννοήσεως.

Τρόποι για την Ανάπτυξη της Τέχνης της Προσεκτικής Ακροάσεως

Πρώτα απ’ όλα, ακούει κανείς προσεκτικά όταν συγκεντρώνεται σ’ αυτό που λέγεται. Αλλά τι γίνεται αν αυτός που μιλάει είναι βαρετός ομιλητής; (Θα τον ακούγατε; Η απάντηση βρίσκεται σ’ αυτό που μόλις αναφέρθηκε: ‘Συγκεντρωθείτε σ’ αυτό που λέγεται.’) Αν και ο ομιλητής μπορεί να μην έχει μερικούς εξευγενισμένους τρόπους ίσως μάλιστα και κάποια μόρφωση, ακούστε προσεκτικά τα γεγονότα που είναι χρήσιμα, πρακτικά και αξίζουν τον κόπο. Εκείνη τη στιγμή, ξεχάστε τους τρόπους ή το παρουσιαστικό του ομιλητή. Είναι αυτά που λέει αληθινά και ωφέλιμα; Μη δείχνετε την υπεροψία μιας γυναίκας που είπε σε δυο επισκέπτες: «Δεν συζητάω τέτοια ζητήματα με κανέναν που δεν έχει τουλάχιστον απολυτήριο γυμνασίου!»

Έπειτα, επειδή μπορείτε ν’ ακούτε προσεκτικά τέσσερις φορές πιο γρήγορα απ’ όσο μπορεί να μιλήσει κάποιος, αξιοποιήστε αυτόν το χρόνο για να ταξινομήσετε και να κατατάξετε τις πληροφορίες. Συνδυάστε τις με όσα ήδη ξέρετε. Σκεφτείτε τα αποτελέσματα της εφαρμογής αυτών των πληροφοριών. Μη βιάζεστε να βγάλετε συμπεράσματα. Ακούστε τον ομιλητή. Ελέγξτε τις προκαταλήψεις ώστε να μην ανταποκρίνεστε συναισθηματικά. Δεν είναι πάντα κατάλληλο ν’ ακολουθείτε τη συμβουλή «Λάβετε υπόψη την πηγή». Ο σοφός άνθρωπος αναγνωρίζει την αλήθεια άσχετα με το ποιος τη λέει. Ακούτε αρκετά για να μπορείτε μετά να βγάζετε βάσιμα συμπεράσματα. Προλαβαίνετε να το κάνετε αυτό με τους περισσότερους ομιλητές. Γι’ αυτό, είναι κατάλληλο ν’ ακολουθήσετε τη συμβουλή ενός σοφού διευθυντού που είπε σ’ έναν όμιλο σε μια συγκέντρωση: «Τώρα ακούστε αργά και προσεκτικά.»

Αποφεύγετε την τάση ν’ ανταποκρίνεστε με ‘στιγμιαίες αντικρούσεις’. Μπορεί να γελοιοποιηθείτε αν δοκιμάσετε ν’ απαντήσετε σ’ ένα ζήτημα προτού το ακούσετε, προειδοποιεί η Βίβλος. (Παροιμίαι 18:13) Και σε τελευταία ανάλυση, ποιος τα ξέρει όλα; Να θυμάστε ότι οι απόψεις που έχετε τώρα σχηματίστηκαν από πληροφορίες που πήρατε πριν από μερικό καιρό. Δεν είχατε πάντα αυτές τις απόψεις. Μην έχετε λοιπόν προκατάληψη τώρα. Το λογικό άτομο ξέρει ότι υπάρχουν περισσότερα για να μάθει.

Τελικά, προετοιμαστείτε για να ενεργήσετε σύμφωνα μ’ αυτά που ακούτε. Τίποτα σχεδόν δεν επιτυγχάνεται αν δεν θέσετε σ’ εφαρμογή τις κατευθύνσεις ή τις συμβουλές που δόθηκαν. Όπως τονίστηκε σ’ ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα στους υπαλλήλους του οργανισμού Σπέρρυ: «Η αποτελεσματική προσεκτική ακρόαση . . . γίνεται σε τέσσερα στάδια που είναι η αντίληψη (ακούγοντας το μήνυμα), η κατανόηση (ερμηνεύοντάς το), η αξιολόγηση (εκτιμώντας το), και η ανταπόκριση (κάνεις κάτι γι’ αυτό).»

Πότε Αρχίζετε;

Γιατί να μην αρχίσετε από τώρα; Η βελτίωση της τέχνης της προσεκτικής ακροάσεως δεν είναι τίποτα περισσότερο από το να αγαπάτε τον πλησίον σας σαν τον εαυτό σας μ’ ένα διαφορετικό τρόπο. Οι ανταμοιβές είναι πολλές: Θυμόσαστε καλύτερα τα ονόματα, ταξινομείτε καλύτερα σπουδαίες υπηρεσίες και υποχρεώσεις που πρέπει να θυμόσαστε, βελτιώνετε τη φήμη σας προσέχοντας στις λεπτομέρειες και εκτελώντας το έργο που σας ανατίθεται προσεκτικά—για ν’ αναφέρουμε λίγα οφέλη.

Τα παιδιά σας αρχίστε από πολύ νωρίς να τα εκπαιδεύετε στην τέχνη της προσεκτικής ακροάσεως. Πόσο νωρίς; «Από την κούνια», λένε μερικοί ερευνητές. Όταν καταλάβετε ότι, όπως είπε ένας εκπαιδευτής, τα «χρόνια από τότε που γεννιέται το παιδί μέχρι τα 3 του είναι τα καλύτερα για τη μάθηση», θα διακρίνετε την ανάγκη ν’ αρχίσετε από πολύ νωρίς. Η ανάγνωση στα μωρά και στα μικρά παιδιά τα εκπαιδεύει ν’ ακούνε προσεκτικά, να εξοικειωθούν με λέξεις, με βιβλία, να συγκεντρώνουν τις σκέψεις τους. Πολλοί γονείς έχουν εκπλαγεί με την ικανότητα των φρέσκων νεανικών διανοιών να θυμούνται πολλές και διάφορες λεπτομέρειες με καταπληκτική ακρίβεια και ευκολία.

Όπως συμβαίνει με όλες τις τέχνες, ακόμη κι όταν έχει κάποιος ταλέντο, για να βελτιώσει την ικανότητα της προσεκτικής ακροάσεως απαιτείται εκπαίδευση, εξάσκηση και υπομονή. Αυτό μπορεί να σημαίνει σκληρό έργο. Μπορεί να απαιτεί αποφασιστικότητα από μέρους σας. Όμως, όπως και σε άλλους τομείς, η καλά εκπαιδευμένη τέχνη της προσεκτικής ακροάσεως μπορεί να φέρει ικανοποίηση σ’ εσάς και στους άλλους και μπορεί να κάνει πολλά για να βελτιώσει τις παραγωγικές ανθρώπινες σχέσεις σε πολλούς τομείς της ζωής.

[Εικόνα στη σελίδα 21]

Ακούτε προσεκτικά όταν σας μιλάει η σύζυγός σας;

[Εικόνα στη σελίδα 22]

Μπορεί να γελοιοποιηθείτε αν δοκιμάσετε να απαντήσετε σ’ ένα ζήτημα προτού το ακούσετε