Κλιματισμός—Για Άνεση
Η ΣΥΖΥΓΟΣ: Μήπως έβαλες το αιρ-κοντίσιον σε πολύ χαμηλή θερμοκρασία; Μου φαίνεται ότι έχει αρχίσει να κάνει κρύο εδώ.
Ο ΣΥΖΥΓΟΣ: Ναι· νομίζω ότι έξω κάνει αρκετή ζέστη.
Η ΣΥΖΥΓΟΣ: Δεν θα με πείραζε να φορέσω κάτι πάνω μου. Αλλά θα φαινόταν λιγάκι αστείο μέσα στον Ιούλιο.
Ο ΣΥΖΥΓΟΣ: Τότε βάλε λίγο πιο υψηλή θερμοκρασία. Δεν θα με πείραζε.
Πόσο συχνά επαναλαμβάνεται η σκηνή αυτή στα σύγχρονα σπίτια με κλιματισμό; Μια γενιά πριν, όλοι ήταν υποχρεωμένοι να υπομένουν τη θερμοκρασία που τους επέβαλε το καλοκαίρι και το μόνο που μπορούσαν να κάνουν ήταν να συζητούν γι’ αυτήν. Αλλά στα σημερινά ελεγχόμενα περιβάλλοντα, η ικανότητα να εκλέγεις τη θερμοκρασία συχνά αλλάζει αυτό το θέμα από μάταιη συζήτηση σε λογομαχία.
Όταν οι άνθρωποι απολαμβάνουν την ελευθερία να εκλέγουν τη θερμοκρασία που θα βρίσκονται, γιατί διαφέρουν τόσο πολύ στις προτιμήσεις τους; Είναι ζήτημα του οργανισμού που διαφέρει από το ένα άτομο στο άλλο. Οι διαφορές αυτές είναι τόσο κοινές ώστε ακόμη και η Αγία Γραφή μιλάει γι’ αυτές.
Κατ’ αρχή, υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στους άνδρες και στις γυναίκες. Οι γυναίκες καίνε μόνο γύρω στο 72 τα εκατό των θερμίδων που καίνε οι άνδρες. Αυτός είναι ο λόγος που ένας άνδρας μπορεί να αισθάνεται άνετα σ’ ένα μέρος όπου η γυναίκα του αισθάνεται ότι κρυώνει. (1 Πέτρου 3:7) Ο υψηλότερος ρυθμός του μεταβολισμού τον κρατάει ζεστό.
Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι η ηλικία. Ο μεταβολισμός μας μειώνεται καθώς μεγαλώνουμε. Στα 70 χρόνια, ένα άτομο καίει 30 τα εκατό λιγότερες θερμίδες απ’ όσο στα 35. Έτσι αφού παράγουν λιγότερη θέρμανση μέσα τους, οι γηραιότεροι χρειάζονται ζεστότερο χώρο. Ο Βασιλιάς Δαβίδ κρύωνε, όταν γέρασε.—1 Βασιλέων 1:1.
Δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε την επίδραση που έχει το βάρος του σώματος. Για την ίδια επιφάνεια δέρματος, ένα παχύ άτομο παράγει μεγαλύτερη θερμότητα από ένα αδύνατο. Ώστε συχνά βλέπουμε ότι ένας παχύς προτιμάει χώρους ψυχρότερους απ’ όσο ένας λεπτότερος. Αναμφίβολα αυτός ήταν ο λόγος που, στον παχύ Εγλών που αναφέρεται στην Αγία Γραφή, άρεσε να βρίσκεται «εν τω υπερώω αυτού τω θερινώ [στο δροσερό δωματιάκι της ταράτσας, ΜΝΚ].»—Κριταί 3:20.
Άνεση για Όλους
Ωστόσο το γεγονός ότι η θερμοκρασία που προτιμάει κανείς είναι διαφορετική από κείνη που προτιμάει κάποιος άλλος δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν και οι δύο να αισθάνονται άνετα στο ίδιο δωμάτιο. Για όλους υπάρχει μια ποικιλία από θερμοκρασίες, πάνω και κάτω από την ιδανική μας προτίμηση, στην οποία αισθανόμαστε άνετα.
Ας πάρουμε τη σκηνή με τον άνδρα και τη γυναίκα που περιγράψαμε στην αρχή αυτού του κειμένου. Εκείνος θα μπορούσε να διαλέξει 24° C (75 βαθμούς Φαρενάιτ) σαν την ιδανική θερμοκρασία αλλά θα αισθανόταν άνετα σε οποιαδήποτε θερμοκρασία ανάμεσα στους 21° και 27° C (70 και 80 βαθμούς F). Η σύζυγός του θα μπορούσε να προτιμάει το δωμάτιο στους 27° C (80 βαθμούς F), αλλά θα εύρισκε ανεκτή οποιαδήποτε θερμοκρασία ανάμεσα στους 24° και 29° C (76 και 84 βαθμούς F). Ώστε και οι δυο τους θα αισθάνονταν άνετα σε κάποιο δωμάτιο που θα ήταν ανάμεσα στους 24° και 27° C (76 και 80 βαθμούς F).
Αυτή η αλληλεπικάλυψη των ατομικών συνθηκών ανέσεως είναι που παρέχει τη λύση στο πρόβλημα. Φανταστείτε το ευτυχισμένο τέλος στη σκηνή που περιγράφουμε στην αρχή αυτού του κειμένου αν προσθέταμε αυτές τις γραμμές:
Η ΣΥΖΥΓΟΣ: Ας κόψουμε στη μέση τη διαφορά. Θα βάλω τη θερμοκρασία κάπου ανάμεσα.
Ο ΣΥΖΥΓΟΣ: Καλά! Έτσι θα είμαστε ικανοποιημένοι και οι δύο.
Το πρόβλημα είναι συνήθως τόσο απλό όταν έχουμε να κάνουμε μ’ ένα ζευγάρι ή μια οικογένεια. Αλλά όταν έχουμε να κάνουμε με μεγαλύτερο όμιλο το πρόβλημα γίνεται πιο σύνθετο. Αν καμιά δεκαριά άτομα εργάζονται σ’ ένα γραφείο, ή αρκετές δεκάδες άνθρωποι δειπνούν σ’ ένα εστιατόριο. Πρέπει να λάβει κανείς υπόψη τις προτιμήσεις όλων αυτών των ατόμων. Ή υποθέστε ότι εκατό ή περισσότερα άτομα βρίσκονται σ’ ένα θέατρο ή σ’ ένα τόπο συναθροίσεως. Αυτός ο μεγάλος αριθμός των διαφορετικών επιλογών ως προς την ιδανική θερμοκρασία θα το καθιστούσε αδύνατο να ικανοποιηθούν όλοι; Ευτυχώς όχι.
Καμία φορά ο υπεύθυνος του θερμοστάτη μπορεί να αισθάνεται άσχημα όταν, παρά τις ειλικρινείς προσπάθειές του για να κρατήσει το χώρο σε άνετη θερμοκρασία, εξακολουθούν να του κάνουν παράπονα ότι είναι πολύ ψυχρός ή πολύ θερμός. Μπορεί να συμπεράνει ότι δεν είναι δυνατόν να ευχαριστήσει κανείς μια μεγάλη ομάδα, ανεξάρτητα από τις προσπάθειες που καταβάλλει. Αλλά υπάρχει μια λύση—όχι η τέλεια λύση κάθε φορά, αλλά μια λύση που μειώνει στο ελάχιστο τον αριθμό εκείνων που δεν αισθάνονται άνετα.
Παρά το γεγονός ότι οι ατομικές προτιμήσεις διαφέρουν, σε μια μεγάλη ομάδα οι προτιμήσεις συγκεντρώνονται γύρω από μια μέση θερμοκρασία που είναι η ίδια είτε τα άτομα είναι δέκα, είτε εκατό είτε χίλια. Πώς καθορίζουμε την αρίστη αυτή θερμοκρασία όπου όλοι αισθάνονται άνετα;
Η ερώτηση αυτή ήταν το αντικείμενο ερευνών από τους μηχανικούς του κλιματισμού, και το αποτέλεσμα των μελετών αυτών συνοψίζεται στο «διάγραμμα ανέσεως,» που φαίνεται στο παράδειγμα. Εδώ η θερμοκρασία μετράται στην οριζόντια κλίμακα, και το ποσοστό των ανθρώπων που αισθάνονται άνετα σε κάθε συγκεκριμένη θερμοκρασία εμφανίζεται στην κάθετη κλίμακα. Η αρίστη θερμοκρασία είναι εκεί όπου η καμπύλη φθάνει στο ανώτατο σημείο της.
Το διάγραμμα αυτό δείχνει ότι στους 26° C (78 βαθμοί F), το 97 τα εκατό των ανθρώπων σε μια μεγάλη ομάδα αισθάνονται άνετα. Σημειώστε ότι ένας βαθμός πάνω ή κάτω από την ιδανική αυτή θερμοκρασία δεν αλλάζει πολύ το ποσοστό εκείνων που αισθάνονται άνετα. Αλλά δυο βαθμοί πάνω θα έκανε το 15 τα εκατό να αναφέρει ότι αισθάνονται πολλή ζέστη· παρόμοια δυο βαθμοί κάτω θα έκαναν το 15 τα εκατό—ένα διαφορετικό 15 τα εκατό—των παρισταμένων να αισθάνονται ότι κρυώνουν. Μια απόκλιση παραπάνω από τέσσερις βαθμούς είτε προς τα πάνω είτε προς τα κάτω θα κάνουν την πλειοψηφία των ανθρώπων να μην αισθάνονται άνετα.
Ο οδηγός αυτός ανέσεως εφαρμόζεται οποτεδήποτε η εξωτερική θερμοκρασία είναι τέτοια ώστε να χρειάζεται εσωτερική δροσιά. Αλλά όταν ο καιρός είναι αρκετά ψυχρός ώστε να απαιτείται θερμότητα, τότε εφαρμόζεται διαφορετικός κανόνας. Το διάγραμμα ανέσεως έχει παρόμοιο σχήμα, αλλά η θερμοκρασία στην κλίμακα της πέφτει κατά τέσσερις βαθμούς Κελσίου (έξι βαθμούς Φαρενάιτ). Η αρίστη θερμοκρασία είναι τότε 22° C (72 βαθμοί F).
Το διάγραμμα ανέσεως δείχνει ότι στην αρίστη θερμοκρασία υπάρχουν συνήθως ελάχιστοι, ίσως τρεις στους εκατό που αισθάνονται ότι ζεσταίνονται ή κρυώνουν πάρα πολύ. Εκείνοι που αισθάνονται ότι ζεσταίνονται πάρα πολύ θα αισθάνονται πιο καλά αν ρίξουμε τη θερμοκρασία κατά έναν ή δύο βαθμούς, αλλά αν το κάνουμε αυτό, τότε ένας μεγαλύτερος αριθμός ατόμων δεν θα αισθάνεται άνετα και θα κρυώνει. Η άριστη θερμοκρασία είναι η καλύτερη θερμοκρασία, με την έννοια ότι εξισορροπεί την έλλειψη ανέσεως ανάμεσα σ’ εκείνους τους ελάχιστους που αισθάνονται ότι κρυώνουν και σ’ ένα ίσο αριθμό ατόμων που αισθάνονται ότι ζεσταίνονται πάρα πολύ. Ώστε, ενώ μπορεί να αληθεύει ότι «δεν μπορείς να τους ευχαριστείς όλους,» ωστόσο ο στόχος θα ήταν να ευχαριστήσεις όσους περισσότερους μπορείς. Και 97 άτομα στα 100 είναι σχεδόν όλοι.
Μ’ αυτό τον κανόνα, τα κτίρια που έχουν κλιματισμό κρατούνται σε μάλλον χαμηλή θερμοκρασία. Η υπερβολική αυτή χρήση του κλιματισμού επηρεάζει δυσμενώς τόσο την άνεση όσο και την υγεία και σπαταλάει ενέργεια. Μια εταιρία κοινής ωφελείας στην Καλιφόρνια συστήνει ο θερμοστάτης να κρατιέται στους 26° C (78 βαθμούς F), προειδοποιώντας: «Θυμηθείτε: ο κλιματισμός δεν είναι για να σας κάνει να κρυώνετε—απλώς για να σας κάνει να αισθάνεστε άνετα.»
Υγρασία
Αλλά η θερμοκρασία δεν είναι ο μόνος παράγοντας που επηρεάζει την άνεση. Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι η υγρασία. Θεωρητικά, αυτή ποικίλλει από μηδέν για τον απόλυτα ξερό αέρα μέχρι 100 τα εκατό για τον αέρα που είναι κορεσμένος από ατμούς νερού. Η υγρασία επηρεάζει την άνεση του ανθρωπίνου σώματος μέσω της επιρροής που έχει στο φυσικό μηχανισμό που μας κάνει να αισθανόμαστε ψύχρα, όταν εξατμίζεται ο ιδρώτας από το δέρμα. Η εξάτμιση γίνεται πάρα πολύ γρήγορα όταν η υγρασία είναι χαμηλή και προξενεί γρήγορο ρυθμό ψυχρότητας. Στην υψηλή υγρασία, η εξάτμιση εμποδίζεται και όταν γίνει σιγανότερη από το ρυθμό που ιδρώνουμε, σχηματίζονται πάνω στο δέρμα στάλες του ιδρώτα και δημιουργούν δυσάρεστο συναίσθημα.
Ώστε το αποτέλεσμα της υγρασίας είναι να μας κάνει να αισθανόμαστε πολύ ψύχρα αν είναι αφύσικα χαμηλή και πολύ ζέστη αν είναι υψηλή. Υπάρχει μια «ζώνη ανέσεως» ανάμεσα στους 24° και 27° C (76 και 80 βαθμούς F) όπου η πιο ευχάριστη υγρασία είναι ανάμεσα στο 40 και 50 τα εκατό. Αν η υγρασία πάει πολύ ψηλά, πράγμα που θα μπορούσε να συμβεί σε ένα δωμάτιο γεμάτο από ανθρώπους όπου δεν ανανεώνεται ο αέρας, τότε η υψηλότερη θερμοκρασία δεν είναι πια ανεκτή. Η ζώνη ανέσεως κατεβαίνει κάτω από το κατώτερο όριο των 24° C (76 βαθμών F). Απεναντίας, πάρα πολύ λίγη υγρασία στον αέρα θα έκανε το ανώτερο επίπεδο θερμοκρασίας πολύ ψυχρό, και θα αισθανόμασταν πιο άνετα προς τους 27° C (80 βαθμούς F) που είναι το όριο προς τα πάνω.
Για να προμηθεύσουμε άνεση σ’ ένα ακροατήριο θα είναι χρήσιμο να ελέγξουμε την υγρασία. Το υγρόμετρο είναι ένα όργανο που δείχνει τις αλλαγές στη σχετική υγρασία. Πολλά εμπορικά υγρόμετρα δεν δίνουν ακριβείς αναγνώσεις, αλλά εξυπηρετούν για να μας επισημάνουν τις αφύσικες καταστάσεις και δείχνουν την ανάγκη για θερμομετρική αναπροσαρμογή της τάξεως του ενός ή των δύο βαθμών.
Ώστε η προτιμότερη θερμοκρασία αλλάζει σύμφωνα με τις αλλαγές της υγρασίας. Σε υγρασία 50 τα εκατό, η αρίστη θερμοκρασία είναι 26° C (78 βαθμοί F). Αλλά με υγρασία 70 τα εκατό, ο θερμοστάτης θα έπρεπε να τοποθετηθεί στους 25° C (77 βαθμούς F)· με 30 τα εκατό, στους 26° C (79 βαθμούς F) θα αισθανόμασταν πιο άνετα. Όταν η υγρασία βρίσκεται στα άκρα της, είτε πολύ υψηλή είτε πολύ χαμηλή, μπορεί να μην αισθανόμαστε άνετα ανεξάρτητα από τη θερμοκρασία.
Η Κίνηση του Αέρα
Τώρα, η θερμοκρασία και η υγρασία είναι οι πιο σημαντικοί παράγοντες που επηρεάζουν την άνεση. Αλλά αυτοί, από μόνοι τους, δεν είναι αρκετοί. Αν δεν υπάρχει καθόλου κίνηση του αέρα, ακόμη και οι ιδανικές συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας δεν θα είναι αρκετές για να μας κάνουν να αισθανόμαστε άνετα. Σε απολύτως ακίνητο αέρα, το στρώμα του αέρα που βρίσκεται πάρα πολύ κοντά στο σώμα μας γίνεται θερμότερο και υγρότερο. Η κυκλοφορία του αέρα εξυπηρετεί για να μετακινήσει την αόρατη αυτή κουβέρτα. Αυτό βοηθάει στη φυσική ψύχρανση του σώματος και αντικαθιστά τον χρησιμοποιημένο αέρα με νέο αέρα.
Κάποια κίνηση του αέρα είναι απαραίτητη, αλλά η πολύ μεγάλη κίνηση δημιουργεί ρεύμα. Το διάγραμμα ανέσεως στην επόμενη σελίδα έχει τοποθετηθεί με βάση μια κίνηση του αέρα γύρω στα 6 μέτρα (20 πόδια) το λεπτό. Αυτή είναι μια πολύ απαλή κίνηση, που με δυσκολία μπορεί να την αισθανθεί κανείς. Μια υψηλότερη ταχύτητα έχει αποτέλεσμα ν’ αυξάνει την εξάτμιση της υγρασίας από το δέρμα, έτσι ώστε αισθάνεται κανείς ότι κρυώνει. Η ταχύτητα των 30 μέτρων (100 ποδών) το λεπτό, κάνει το σώμα να κρυώνει τόσο πολύ, ώστε ο θερμοστάτης θα έπρεπε να τοποθετηθεί ένα βαθμό υψηλότερα για αντιστάθμισμα. Ένας απλός τρόπος για να εκτιμήσουμε την ταχύτητα του αέρα είναι να χρονομετρήσουμε την κίνηση που κάνει μία σαπουνόφουσκα.
Πολλά σύγχρονα οικοδομήματα έχουν χτιστεί χωρίς παράθυρα για μεγαλύτερη οικονομία στη θερμότητα και στον κλιματισμό. Σ’ αυτά, η κυκλοφορία του αέρα πρέπει να παρέχεται από έναν κεντρικό ανεμιστήρα μέσα από ένα δίκτυο αγωγών. Στα συστήματα αυτά, ο ανεμιστήρας συνήθως μπορεί να λειτουργεί ανεξάρτητα από τον θερμαντήρα ή τον κλιματισμό. Μπορεί να ρυθμιστεί για να παρέχει την απαιτούμενη κυκλοφορία όταν η θερμοκρασία βρίσκεται ανάμεσα στους 22° και 26° C (72 και 78 βαθμούς F), δηλαδή, όταν δεν χρειάζεται ούτε θέρμανση ούτε κλιματισμός.
Κατανομή του Αέρα
Το ιδανικό σύστημα κλιματισμού θα πρέπει να φέρνει αέρα σε μια μεγάλη αίθουσα ομοιόμορφα πάνω σε όλο το ταβάνι. Στην πράξη πρέπει να έρχεται μέσα από διασκορπιστήρες που βρίσκονται στα στόμια μικρού αριθμού αγωγών. Αν αυτοί είναι λίγοι και αν το σχέδιο των στομίων στέλνει τον αέρα απ’ ευθείας κάτω σ’ αυτούς που βρίσκονται εκεί, θα αισθάνονται το ρεύμα του αέρα.
Τι μπορεί να γίνει για να εξαλείψουμε τα ρεύματα; Η καλύτερη απάντηση βρίσκεται στο σχεδιασμό και στην εγκατάσταση του συστήματος των αγωγών. Ωστόσο, μπορεί να γίνουν τροποποιήσεις σε μια εγκατάσταση που υπάρχει ήδη για να βελτιωθεί μια κατάσταση που δεν είναι ικανοποιητική. Οι διασκορπιστήρες πάνω στα στόμια του ταβανιού θα μπορούσαν να αλλαχθούν έτσι ώστε να εγκατασταθούν δίαυλοι που θα διοχετεύουν τον αέρα οριζόντια κατά μήκος του ταβανιού, αντί να τον στέλνουν κάθετα κάτω προς τα καθίσματα. Ή ένα στόμιο σε κάποια γωνιά της αίθουσας θα μπορούσε να αδρανοποιηθεί ώστε να μειωθεί το ρεύμα και να μην ενοχλεί τους καθήμενους. Αν το σύστημα κυκλοφορίας του αέρα από τη φύση του κάνει ρεύμα, θα βρίσκατε ανακούφιση αν δεν το λειτουργούσατε συνέχεια. Να το σταματάτε από καιρό σε καιρό.
Να Αισθανόσαστε Άνετα με τον Κλιματισμό
Υπάρχουν κι άλλα πράγματα που μπορεί να χρειάζονται για να πετύχετε τα καλύτερα αποτελέσματα από το σύστημα του κλιματισμού σας. Ο θερμοστάτης μπορεί να χρειάζεται να προσαρμοστεί ή να ρεγουλαριστεί, ή μπορεί να μην δίνει τις ακριβείς μετρήσεις και να μην ελέγχει σωστά. Ένας μεγάλος ανεμιστήρας στο ταβάνι που κινείται αργά θα μπορούσε να τοποθετηθεί για να κατανέμει τον αέρα και να τον αναμιγνύει πιο ομοιόμορφα. Κατά καιρούς θα μπορούσε να χρησιμοποιείται αντί για τον κλιματισμό.
Αλλά ακόμη και με τα μηχανήματα που έχετε μπορείτε να πετύχετε μεγάλο βαθμό ανέσεως. Με ποιο τρόπο; Απλώς διατηρώντας την θερμοκρασία στους 26° C (78 βαθμούς F), προσαρμόζοντας τους, αν είναι αναγκαίο, για τις ανώμαλες συνθήκες υγρασίας, και παρέχοντας επαρκή νέο αέρα, προστατεύοντας τον εαυτό σας από τα ρεύματα.
[Γράφημα στη σελίδα 24]
(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)
ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΠΟΥ ΑΙΣΘΑΝΕΤΑΙ ΑΝΕΤΑ
97% αισθάνονται άνετα στους 26ο (78ο F)
85% αισθάνονται άνετα ανάμεσα στους 24ο και στους 27ο (76ο-80ο F)
Περισσότεροι από τους μισούς δεν αισθάνονται άνετα πάνω από τους 28ο (82ο F) και κάτω από τους 23ο (74ο F)
ΑΡΙΣΤΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ
ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ (F,Κ)