Εσείς Χρειάζεστε Κλιματισμό;
Η ΜΕΡΑ είναι πολύ ζεστή και η ατμόσφαιρα αποπνικτική. Ο ήλιος σάς καίει ανελέητα, καθώς με κόπο κατευθύνεστε από τη δουλειά στο σπίτι. Μόλις, όμως, ανοίγετε την εξώπορτα του σπιτιού σας, ένα κύμα δροσερού, αναψυκτικού αέρα σάς καλωσορίζει. Ωραίο πράγμα ο κλιματισμός! Πόση ανακούφιση φέρνει!
Αλλά, ας πούμε ότι η μέρα είναι κρύα, χειμωνιάτικη, και καθώς ανοίγετε την πόρτα του σπιτιού σας, σάς καλωσορίζει ένα κύμα θερμού αέρα που σας χαλαρώνει. Λέτε με ευγνωμοσύνη από μέσα σας: ‘Ωραίο πράγμα ο κλιματισμός’;
Ίσως όχι. Κι όμως, θα ήταν κατάλληλη αντίδραση. «Ο κλιματισμός», εξηγεί η Παγκόσμια Εγκυκλοπαίδεια του Βιβλίου (World Book Encyclopedia), «δροσίζει τον αέρα όταν κάνει ζέστη. Θερμαίνει τον αέρα όταν κάνει κρύο».
Όμως, ο όρος «κλιματισμός» εφαρμόζεται γενικά στη διαδικασία με την οποία γίνεται δροσερός ο αέρας σ’ έναν κλειστό χώρο, είτε αυτός ο χώρος είναι σπίτι, κτίριο γραφείων, αίθουσα διαλέξεων ή θεάτρου, αυτοκίνητο, λεωφορείο, τρένο είτε κάποιο άλλο κλειστό μέρος. Εντούτοις, η αλλαγή της θερμοκρασίας του αέρα δεν είναι το μόνο που επιτελεί ο κλιματισμός· ρυθμίζει επίσης την κυκλοφορία του αέρα, την καθαρότητά του και την περιεκτικότητά του σε υγρασία.
Πώς Προκαλείται Δυσφορία
Τι είναι, όμως, αυτό που δημιουργεί τα υπερβολικά υψηλά επίπεδα θερμότητας και υγρασίας σ’ έναν κλειστό χώρο; Φυσικά, η κύρια πηγή της θερμότητας είναι συχνά ο ήλιος. Ωστόσο, μέρος της ευθύνης βαρύνει κι εσάς ή τα άλλα άτομα που είναι μαζί σας στο σπίτι, στο γραφείο, στο αυτοκίνητο ή σε άλλον κλειστό χώρο. Αυτό συμβαίνει επειδή εμείς οι άνθρωποι είμαστε μηχανές παραγωγής θερμότητας και υγρασίας. Όσο περισσότερο κινούμαστε, τόσο περισσότερη θερμότητα και υγρασία παράγουμε. Ακόμα κι όταν καθόμαστε ήρεμοι, τα σώματά μας παράγουν ως ένα βαθμό θερμότητα και υγρασία.
Συνεπώς, για να νιώθουμε άνετα, η θερμότητα και η υγρασία που αναδίδουμε πρέπει να αφαιρούνται από το χώρο με τον ίδιο ρυθμό με τον οποίο εκπέμπονται. Αν αφαιρούνται πολύ γρήγορα, θα κρυώνουμε. Αν αφαιρούνται πολύ αργά, θα ζεσταινόμαστε. Απλώς και μόνο για να αφαιρέσουμε τη θερμότητα και την υγρασία που παράγουν εκατό άνθρωποι οι οποίοι κάθονται ήρεμοι σ’ ένα μεγάλο δωμάτιο χρειάζονται περίπου 36.000 βρετανικές θερμικές μονάδες την ώρα.
Μια βρετανική θερμική μονάδα ισούται κατά προσέγγιση με τη θερμότητα που εκπέμπει ένα καιόμενο σπίρτο. (Συγκριτικά, 252 θερμίδες αντιπροσωπεύουν την ίδια ποσότητα θερμότητας που αντιπροσωπεύει μια βρετανική θερμική μονάδα.) Συνεπώς, η θερμότητα που αναδίδει ένα καθιστό άτομο είναι περίπου ίση με τη θερμότητα που εκπέμπουν 360 καιόμενα σπίρτα! Αλλά σ’ αυτή τη σημαντική ποσότητα θερμότητας που παράγει μια ομάδα ανθρώπων σε κλειστό χώρο προστίθεται και η θερμότητα η οποία παράγεται από τα φώτα και τις άλλες ηλεκτρικές συσκευές που μπορεί να βρίσκονται σε λειτουργία. Έτσι, εύκολα μπορεί να διακρίνει κανείς τα πλεονεκτήματα που διαθέτει ο κλιματισμός.
Τα Υπέρ και τα Κατά
Εκτός από το ότι κάνει το εσωτερικό περιβάλλον πιο ευχάριστο, ο κλιματισμός μπορεί επίσης να αποδειχτεί ωφέλιμος για την υγεία σας, ιδιαίτερα αν κάνετε κατάλληλη χρήση και συντήρηση των συσκευών. Μπορεί να απομακρύνει την υπερβολική θερμότητα, και εφόσον συχνά φιλτράρει τη γύρη, μπορεί και να ανακουφίσει αυτούς που πάσχουν από τον πυρετό του χόρτου. Ιδιαίτερα για τους μεγαλύτερους σε ηλικία, η αποφυγή των ακραίων θερμοκρασιών μπορεί να αποβεί ωφέλιμη για την υγεία τους, και το ίδιο ισχύει για την αντικατάσταση του χρησιμοποιημένου αέρα με φρέσκο αέρα, καθώς και για την απομάκρυνση της σκόνης, πράγματα που επιτυγχάνονται με τον κλιματισμό.
Παράλληλα, όμως, ο σύγχρονος κλιματισμός, που χρησιμοποιεί τη μέθοδο της ψύξης, μπορεί να προκαλέσει προβλήματα υγείας. Πολλοί αρρώστησαν εξαιτίας της υπερβολικά μεγάλης διαφοράς ανάμεσα στην εξωτερική θερμοκρασία που ξεπερνούσε τους 40 βαθμούς Κελσίου και στην εσωτερική θερμοκρασία που δημιουργούσε ο κλιματισμός και η οποία ήταν κάτω από 26 βαθμούς Κελσίου. Μάλιστα, εξαιτίας του γεγονότος αυτού μερικοί προτιμούν τους ανεμιστήρες οροφής έναντι των σύγχρονων κλιματιστικών εγκαταστάσεων και απ’ ό,τι φαίνεται έχουν βγει κερδισμένοι.
Από την άλλη μεριά, λέγεται ότι ο κλιματισμός συντελεί στη μεγαλύτερη παραγωγικότητα των υπαλλήλων γραφείου. Επίσης βοηθάει τους αντιπροσώπους που παρακολουθούν συνελεύσεις σε αίθουσες διαλέξεων να δίνουν περισσότερη προσοχή. Αναμφίβολα θα συμφωνείτε ότι χρειάζεται πραγματικός αγώνας για να κρατηθείτε σε εγρήγορση όταν σ’ αυτούς τους χώρους κάνει ζέστη και ο εξαερισμός είναι ανεπαρκής.
Ο κλιματισμός είναι επίσης ζωτικός για τη σωστή λειτουργία πολλών βιομηχανιών. Στις βιομηχανίες τροφίμων, ο κλιματισμός έχει αποδειχτεί μεγάλο πλεονέκτημα. Καθιστά δυνατή την αποθήκευση τροφίμων καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, εμποδίζοντας την ανάπτυξη των βακτηριδίων που κάνουν τα τρόφιμα να χαλάνε. Συντελεί στο να μη μουχλιάζει το αλεύρι στα αρτοποιεία. Και είναι χρήσιμος στην παρασκευή τυριών. Κάποτε το ροκφόρ δεν μπορούσε να παρασκευαστεί παρά μόνο σε ορισμένες σπηλιές της Γαλλίας, όπου υπήρχε δροσερός, υγρός αέρας. Αλλά με τον κλιματισμό, ο οποίος επιτυγχάνει περιβάλλον παρόμοιο μ’ αυτό που έχουν εκείνες οι σπηλιές, είναι δυνατή η παρασκευή τέτοιων τυριών και σε άλλα μέρη.
Ωστόσο, ο σύγχρονος κλιματισμός έχει επίσης συνδεθεί με το θάνατο και την ασθένεια πολλών ανθρώπων. Για παράδειγμα, το 1976, στη διάρκεια μιας συνέλευσης της Αμερικανικής Λεγεώνας, 182 λεγεωνάριοι προσβλήθηκαν από μια ασθένεια, η οποία προσδιορίστηκε αργότερα ως ασθένεια των λεγεωνάριων, και 29 πέθαναν. Αναφερόμενη στην εξάπλωση αυτής της ασθένειας, Η Νέα Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα (The New Encyclopædia Britannica) σημείωνε: «Εκφράζονται υποψίες ότι το μολυσμένο νερό σε μονάδες κεντρικού κλιματισμού μπορεί να γίνει μέσο διάδοσης, στη γύρω ατμόσφαιρα, της Legionella pneumophilia σε μορφή σταγόνων». Ορισμένα συστήματα κεντρικού κλιματισμού, στα οποία δεν γινόταν επαρκής συντήρηση, έχουν συντελέσει στη μόλυνση του αέρα, πράγμα που επίσης προξένησε και άλλες ασθένειες.
Κάλυψη Μιας Ανάγκης
Πολλοί άνθρωποι νιώθουν ότι έχουν πραγματικά ανάγκη από κλιματισμό. Στο παρελθόν, κρεμούσαν υγρές ψάθες πάνω από τα παράθυρα ή τις πόρτες το καλοκαίρι, κι έτσι ο εισερχόμενος αέρας δροσιζόταν καθώς εξατμιζόταν το υγρό. Πριν από 500 περίπου χρόνια, κατασκευάστηκε ο πρώτος μηχανικός ανεμιστήρας. Αυτός πρόσφερε ανακούφιση από τη ζέστη με το να προκαλεί την κυκλοφορία του αέρα. Μέχρι σήμερα πολλοί άνθρωποι διαπιστώνουν ότι το μόνο που τους χρειάζεται για να τους δροσίζει το καλοκαίρι είναι ο αερισμός που προσφέρει ένας καλός ανεμιστήρας.
Σε σχετικά άνυδρες περιοχές, όπου η υγρασία είναι σε χαμηλά επίπεδα, πολλοί χρησιμοποιούν μια ανέξοδη μέθοδο για να δροσίζονται. Σύμφωνα μ’ αυτό το σύστημα, ο εξωτερικός αέρας αναρροφάται μέσα από ένα υγρό υφασμάτινο κάλυμμα, κι έτσι ο αέρας δροσίζεται προτού μπει στο κτίριο. Μ’ αυτόν τον τρόπο ψύξης, όμως, ο εσωτερικός αέρας πρέπει να φεύγει με τον ίδιο ρυθμό με τον οποίο εισάγεται ο δροσερός αέρας. Συνήθως, αρκεί να υπάρχουν αρκετά παράθυρα που να είναι ελαφρώς ανοιχτά. Ωστόσο, αυτός ο τρόπος κλιματισμού αποδεικνύεται συχνά μη ικανοποιητικός, επειδή η περιεκτικότητα του αέρα σε υγρασία αυξάνεται τόσο πολύ ώστε προκαλείται δυσφορία.
Μπορούμε, λοιπόν, να πούμε ότι καλύφτηκε μια ανάγκη όταν, τα πρόσφατα χρόνια, αναπτύχθηκε ένα σύστημα το οποίο ψύχει τον αέρα. Στην πραγματικότητα, η αρχή στην οποία βασίζεται η λειτουργία μιας σύγχρονης κλιματιστικής συσκευής είναι παρόμοια με την αρχή στην οποία βασίζεται η λειτουργία του ψυγείου που έχουμε στο σπίτι για να διατηρεί τα τρόφιμα κρύα. Έτσι, το κτίριο στο οποίο υπάρχει κλιματισμός—ίσως το σπίτι σας ή το γραφείο—γίνεται, στην ουσία, ένα μεγάλο ψυγείο.
Για να χαμηλώσει η θερμοκρασία του εσωτερικού αέρα, ο θερμός αέρας δροσίζεται καθώς κυκλοφορεί. Προκειμένου να γίνει αυτό, μια ρευστή αλλά πτητική ψυκτική ουσία κυκλοφορεί μέσα σε μια σειρά σπειρωμάτων εξάτμισης. Καθώς ένας εμφυσητήρας περνάει το θερμό αέρα πάνω απ’ αυτά τα σπειρώματα, η ψυκτική ουσία εξατμίζεται και απορροφά τη θερμότητα, δροσίζοντας έτσι τον αέρα. Κατόπιν, αυτός ο αέρας που έχει ψυχθεί επιστρέφει στον κλιματιζόμενο χώρο. Επίσης, όταν δροσίζεται ο αέρας, αφαιρείται και μέρος της υγρασίας· αυτή συμπυκνώνεται πάνω στα κρύα σπειρώματα εξάτμισης και αποστραγγίζεται.
Στο μεταξύ, η ψυκτική ουσία, η οποία εξαερώθηκε λόγω του ότι απορρόφησε θερμότητα, περνάει μέσα σ’ ένα συμπιεστή. Εκεί διατηρείται σε σταθερή ατμοσφαιρική πίεση. Κατόπιν εξαναγκάζεται να περάσει μέσα από ψυκτικά σπειρώματα, όπου αφήνει τη θερμότητά της και επιστρέφει στην υγρή της κατάσταση. Η θερμότητα απομακρύνεται από το κτίριο, και η ψυκτική ουσία κυκλοφορεί ξανά μέσα από τα σπειρώματα εξάτμισης για να συνεχίσει τη διαδικασία με την οποία δροσίζει το περιβάλλον.
Η μέθοδος κλιματισμού του αέρα μέσω ψύξης αναπτύχθηκε σχετικά πρόσφατα. Μονάδα κλιματισμού με στόχο ειδικά την ανθρώπινη άνεση χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά σ’ έναν κινηματογράφο το 1922. Το πρώτο σύστημα κλιματισμού για τρένα εγκαταστάθηκε το 1931, και το 1939 τοποθετήθηκαν για πρώτη φορά τέτοιες μονάδες σε αυτοκίνητα. Το επόμενο έτος, τέτοιες μονάδες μπήκαν για πρώτη φορά σε λεωφορεία. Σπίτια και διαμερίσματα άρχισαν να χρησιμοποιούν κλιματισμό στη διάρκεια της δεκαετίας του 1930.
Προφανώς η ανάγκη που έχουν οι άνθρωποι για κλιματισμό διαφέρει. Ωστόσο, υπάρχει μια κλίμακα θερμοκρασιών την οποία οι περισσότεροι άνθρωποι βρίσκουν ευχάριστη. Η ατμόσφαιρα είναι συνήθως ευχάριστη, όταν η θερμοκρασία είναι από 22 μέχρι 26 βαθμούς Κελσίου με σχετική υγρασία από 40 τοις εκατό μέχρι 60 τοις εκατό. Όταν κάνει τόσο κρύο ώστε χρειάζεται θέρμανση, οι περισσότεροι άνθρωποι νιώθουν ευχάριστα αν η θερμοκρασία είναι από 22 μέχρι 24 βαθμούς Κελσίου.
Εξάλλου, όταν κάνει ζέστη έξω, οι περισσότεροι νιώθουν ευχάριστα αν ο κλιματισμός διατηρεί την εσωτερική θερμοκρασία γύρω στους 24 με 27 βαθμούς Κελσίου. Αλλά, αν η εξωτερική θερμοκρασία είναι υπερβολικά υψηλή και κάποιος μπαινοβγαίνει συχνά, θα ήταν καλό για την υγεία του να διατηρεί την εσωτερική θερμοκρασία κάπως υψηλότερη απ’ ό,τι συνήθως.
Τον Χρειάζεστε;
Συνεπώς, ανάλογα με τις περιστάσεις σας, ο κλιματισμός μπορεί να κάνει το περιβάλλον σας πιο ευχάριστο. Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν μερικές περιοχές στον κόσμο όπου δεν τον χρειάζονται ούτε και τον θέλουν. Ή η αγορά κλιματιστικού εξοπλισμού μπορεί να μην είναι οικονομικά εφικτή για εσάς.
Ίσως, όμως, αποφασίσετε ότι τα οφέλη τα οποία είναι σε θέση να σας προσφέρει ο κλιματισμός αξίζουν τα έξοδα που απαιτούνται για να τον αποκτήσετε. Με την κατάλληλη επιλογή, μελέτη, εγκατάσταση, λειτουργία και συντήρηση, η κλιματιστική σας μονάδα μπορεί να σας εξυπηρετεί επί πολύ καιρό και με όσο το δυνατόν λιγότερα έξοδα, και πράγματι να σας αυξήσει την άνεση.