Ο Εφιάλτης του Αδυνατίσματος
Του ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στη Μεγάλη Βρετανία
ΣΑΝ μια μητέρα θα έκανα τα πάντα για την κόρη μου. Ο πατέρας της τής έφερνε οτιδήποτε επιθυμούσε να φάει. Αλλά αυτή δεν ζητούσε τίποτα. Τη βλέπαμε μόνο να αδυνατίζει ολοένα περισσότερο. Ήταν τρομερό. Ήμουν το μόνο μέλος της οικογένειας που δεν έκλαιγε. Προσπάθησα, αλλά η καρδιά μου ήταν βαριά σαν μολύβι.»
Τι ήταν εκείνο που είχε προκαλέσει ένα πρόβλημα σαν και αυτό σε μια κατά τα άλλα ευτυχισμένη, ενωμένη οικογένεια; Η ίδια παράξενη ασθένεια την οποία αντιμετώπισε επίσης ο σύζυγος της νιόπαντρης Τζέιν. Θυμάται με ζωντάνια πώς ήταν περίπου:
«Προσπάθησα πάρα πολύ να λογικεύσω τη σύζυγό μου, αλλά δεν τα κατάφερα. Είχε αποφασίσει και δεν άλλαζε γνώμη. Το μόνο πράγμα που συνειδητοποιούσα ότι μπορούσα να κάνω ήταν να της υπαγορεύω τα πρακτικά αποτελέσματα της βλάβης που έφερνε το γεγονός ότι δεν έτρωγε—όχι στην ίδια, αλλά στο μωρό της. Βλέπετε, η σύζυγός μου ήταν έγκυος, και εγώ ανησυχούσα τρομερά.»
Ευτυχώς και στις δύο αυτές περιπτώσεις το αποτέλεσμα ήταν ευχάριστο. Η πρώτη νεαρή ανέλαβε από την ασθένειά της, αλλά της πήρε τέσσερα χρόνια. Στη δεύτερη περίπτωση, η μητέρα γέννησε ένα υγιές αγοράκι και η ίδια βρίσκεται τώρα στο δρόμο για την ανάρρωση. Αλλά, δυστυχώς, δεν συμβαίνει το ίδιο πάντα. Στην Αγγλία, τα αρχεία δείχνουν ότι δεκαπέντε από τους εκατό που πάσχουν από νευρική ανορεξία πεθαίνουν. Από τους υπόλοιπους μονάχα οι μισοί αναλαμβάνουν εντελώς στην υγεία τους.
Νευρική Ανορεξία
Τι, είναι λοιπόν, η νευρική ανορεξία; Πώς προσβάλλονται απ’ αυτήν οι άνθρωποι και γιατί είναι εξαιρετικά δύσκολο να θεραπευτεί;
Το χάσιμο της ορέξεως δεν είναι ασυνήθιστο πράγμα. Όλοι μας μερικές μέρες δεν έχουμε όρεξη. Αυτό το πράγμα ονομάζεται «ανορεξία». Αυτή η αρκετά κοινή διαταραχή της φυσιολογικής ρουτίνας της ζωής σύντομα επανορθώνεται, καθώς το σώμα ξεκουράζεται και η όρεξή μας αποκαθίσταται.
Όμως το αντίθετο αληθεύει μ’ εκείνους που υποφέρουν από νευρική ανορεξία. Το Μικρότερο Λεξικό Αγγλικής της Οξφόρδης λέει ότι «η απώλεια αυτή της ορέξεως, που οφείλεται σε σοβαρές συναισθηματικές διαταραχές, καταλήγει σε υπερβολικό αδυνάτισμα». Δεν πρέπει ν’ απορούμε λοιπόν που οδηγεί τόσο εύκολα στο θάνατο! Από ιατρική άποψη, η νευρική ανορεξία θεωρείται σαν ψυχοσωματική διαταραχή, δηλαδή μια διαταραχή που επηρεάζει τη διάνοια, καθώς και το σώμα. Αλλά για πολλούς, αυτό είναι μια υπεραπλούστευση ενός συμπλέγματος και ακόμη και τώρα η ασθένεια αυτή δεν είναι πλήρως κατανοητή. Μπορεί να φέρει μεγάλους σωματικούς καθώς και καρδιακούς πόνους σε όλους όσους πάσχουν από αυτήν.
«Συνέβη σ’ Εμένα!»
«Μην πείτε, ‘Δεν θα συμβεί ποτέ σ’ εμένα!’ Το ίδιο σκεφτόμουν και εγώ πάντα. Αλλά συνέβη!» Η ειλικρινής αυτή πληροφορία προέρχεται από την Πατ, που το βάρος της έπεσε απότομα από τα φυσιολογικά 52 στα 34 κιλά. Η ιστορία συνεχίζει: «Πάντοτε ήμουν ένα λογικό ισορροπημένο άτομο. Μου άρεσε το μαγείρεμα και απολάμβανα το φαγητό. Αλλά όταν έγινα ανορεξική, όλος μου ο χαρακτήρας άλλαξε. Κανείς δεν μπορούσε να μου πει τίποτα, χωρίς να βάλω τις φωνές. Όλα όσα συνέβησαν τότε ήταν τρομερά και υποβιβαστικά για μένα. Βρισκόμουν στο κρεβάτι και έκλαιγα για ώρες κάθε φορά. Ήμουν τόσο δυστυχισμένη.»
Αναπολώντας το παρελθόν τώρα, σαν αποκαταστημένη και υγιής νεαρή η Πατ, που τώρα είναι πάνω από είκοσι ετών, παρατηρεί: «Δεν ξέρω πώς ακριβώς άρχισαν όλα. Θα μπορούσε να είχε συμβεί για πολλούς λόγους.»
Η δυσκολία που δοκιμάζεται στην αδυναμία να καθοριστεί η ακριβής αιτία της αρχής της νευρικής ανορεξίας δεν είναι ασυνήθιστη, αλλά υπάρχουν κοινοί παράγοντες που εμφανίζονται από μια μελέτη περιπτώσεων και αξίζει τον κόπο να τους εξετάσουμε.
Ο Κίνδυνος του Διαιτολογίου
Παρά το γεγονός ότι η νευρική ανορεξία μπορεί να επηρεάσει τους νεαρούς άνδρες, εκείνοι που υποφέρουν είναι συνήθως οι έφηβες κοπέλες. Ο κύριος παράγοντας σε πολλές περιπτώσεις είναι το διαιτολόγιο που ξεφεύγει από τον έλεγχο. Δεν είναι κακό να μην τρως περισσότερο φαγητό απ’ όσο χρειάζεσαι, αλλά η αυστηρή δίαιτα και το ακανόνιστο φαγητό είναι ένα άλλο θέμα.
Η έφηβη Μαίρη εκμυστηρεύτηκε: «Ήθελα να χάσω λίγα κιλά και αποφάσισα να κάνω δίαιτα. Για να χάσω περισσότερα, περιέκοψα τα γεύματα επίσης. Παρά το γεγονός ότι οι φίλοι μου μού έλεγαν, ‘Μα είσαι λεπτή—χάνεις βάρος!’ οποτεδήποτε κοιτούσα τον εαυτό μου στον καθρέπτη έβλεπα ότι ήμουν η ίδια. Περίεργο δεν μπορούσα να βρω καμιά διαφορά και ακόμη εξακολουθούσα να αισθάνομαι ότι ήμουν πολύ παχιά. Αλλά δεν πέρασε πολύς καιρός που αρρώστησα σοβαρά.» Τι λέει η μητέρα της; «Αν η άλλη κόρη μου ερχόταν να μου πει ότι κάνει δίαιτα δε θα το έπαιρνα το πράγμα στα ελαφρά ξανά. Θα προχωρούσα και θα έλεγα, ‘Θα την κάνουμε μαζί’, έτσι ώστε στη διάρκεια της δίαιτάς της θα είχε υγιή διατροφή. Το πρόβλημα είναι ότι όταν η Μαίρη έπαθε νευρική ανορεξία ήταν αδύνατον να επικοινωνήσω λογικά μαζί της.» Τι είναι λοιπόν, εκείνο που δεν πηγαίνει καλά;
Για λόγους που δεν είναι ακόμη καθαρά κατανοητοί, από τη στιγμή που το σώμα θα φτάσει σ’ ένα ορισμένο σημείο υποσιτισμού, συμβαίνουν παράξενα πράγματα. Στην περίπτωση ενός νεαρού κοριτσιού, θα πάψει η έμμηνη ρύση. Λίγο αργότερα θα εμφανιστεί υπερβολικό τρίχωμα στα χέρια και στα πόδια, ενώ το άτομο αισθάνεται ν’ αποστρέφεται την τροφή και καταλαμβάνεται από μια υπέρμετρη επιθυμία να παραμείνει λεπτό. Αρχικά αισθάνεται μια τεχνητή ζωτικότητα. Επίσης, όπως ανακάλυψε πολύ αργά η μητέρα της Μαίρης, καμιά λογική κουβέντα δεν μπορεί να πείσει την ασθενή (γιατί τώρα πια είναι ασθενής) ότι ενεργεί με αφύσικο τρόπο και ότι η υγεία της—και ίσως ακόμη και η ζωή της—βρίσκεται σε κίνδυνο.
Θα μπορούσατε να το καταλάβετε αν κάποιο αγαπητό σας πρόσωπο έπασχε από νευρική ανορεξία; Ένα φανερό σημάδι είναι το υπερβολικό χάσιμο βάρους, αλλά το εκπληκτικό είναι ότι δεν είναι πάντοτε εύκολο να το διακρίνεις αυτό. Γιατί; Γιατί οι ανορεξικοί συχνά κάνουν το παν για να συγκαλύψουν την αληθινή τους κατάσταση τόσο από τον εαυτό τους όσο και από εκείνους που προσπαθούν να τους βοηθήσουν. Φοράνε πάρα πολλά ρούχα ή βάζουν βάρη στις τσέπες τους και έτσι εξαπατούν τον εαυτό τους με τέτοιο τρόπο που είναι δύσκολο να το καταλάβουν οι φίλοι τους. Μερικοί φτάνουν μέχρι τα άκρα προκαλώντας εμετό ή πίνοντας καθαρτικό για να αποβάλλουν την τροφή από το σώμα τους, αλλά, πάλι, συνήθως χωρίς να το ξέρουν εκείνοι που τους περιβάλλουν.
Πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι η ασθένεια αυτή χαρακτηρίζει ιδιαίτερα τον Δυτικό κόσμο, αλλά αυτό δεν είναι αληθινό. «Οι Αφρικανοί έχουν γίνει οι καλύτεροι μιμητές των άλλων πολιτισμών», σχολιάζει ο Δρ Δανιήλ Καμπίτε από την Κένυα. «Αν το αδυνάτισμα έχει γίνει τέτοια μανία στη Δύση, τότε η Αφρικανή γυναίκα είναι ιδιαίτερα εύτρωτη από την αναγκαστική δίαιτα». Συνοψίζοντας τα ευρήματά του από μια μελέτη πάνω στο θέμα, ο Δρ Καμπίτε εξηγεί παραπέρα: «Η ανορεξία καλλιεργείται θεληματικά και η άρνηση του κοριτσιού να φάει είναι η επίτευξη ενός συγκεκριμένου σκοπού». Η ασθένεια αυτή μπορεί να είναι κάτι περισσότερο από ένα απλό διαιτητικό πρόβλημα. Τα συναισθήματα και η ένταση παίζουν επίσης το ρόλο τους στην εμφάνισή της.
Γιατί Κυρίως οι Νεαροί;
Η εφηβεία μπορεί να είναι ένας ιδιαίτερος χρόνος δοκιμασίας, ιδιαίτερα σήμερα που οι έφηβοι αντιμετωπίζουν πολλά ασυνήθιστα προβλήματα και απογοητεύσεις. Τι έχει να κάνει αυτό με τη νευρική ανορεξία; Ο Άγγλος γιατρός Δρ Μάικλ Σπίρα λέει για την αιτία της: «Φαίνεται ότι η πιο πιθανή ερμηνεία είναι ότι το κορίτσι έχει ένα βασικό φόβο για την ανάπτυξή του. Έτσι χάνοντας βάρος προσπαθεί να εμποδίσει ή να αντιστρέψει τις αλλαγές της ήβης στη σωματική του διαμόρφωση και στα σεξουαλικά χαρακτηριστικά τα οποία αυτή συνδέει με την ενηλικίωση, τις υπευθυνότητες της οποίας φοβάται να αναλάβει.»
Για να περιγράψουμε την ασθένεια, αυτό που έχει πρωταρχική σημασία είναι η σχέση του ασθενή με την ίδια του τη ζωή, καθώς και με το άμεσο οικογενειακό περιβάλλον. Διευκρινίζοντας το σημείο αυτό η σύμβουλος ψυχίατρος Δρ Τζόαν Γκομέζ παρατηρεί: «Οι ορμονικές μεταβολές είναι απολύτως δευτερεύουσες και δεν προκαλούν τη νευρική ανορεξία. Η αιτία βρίσκεται μέσα στην ίδια την οικογένεια.»
Επιδοκιμάζοντας την άποψη αυτή, ο ψυχίατρος Ρ. Λ. Πάλμερ γράφει: «Εκείνοι οι νεαροί που παρουσιάζουν νευρική ανορεξία όταν χάνουν βάρος, έχουν δοκιμάσει δυσκολίες στην αντιμετώπιση της ζωής τους, στα συναισθήματά τους και ιδιαίτερα στη μετάβασή τους μέσα από την εφηβεία. Οι δυσκολίες αυτές μπορεί να είναι ποικίλες.» Ποιες είναι μερικές απ’ αυτές; Ας δούμε τι έχουν να πουν δύο ασθενείς.
«Η ασθένειά μου άρχισε περίπου πριν από τέσσερα χρόνια. Οι σπιτονοικοκύρηδες του σπιτιού που νοίκιαζε ο πατέρας μου γύρισαν από το εξωτερικό πράγμα που σήμαινε ότι για λίγο θα μέναμε χωρίς σπίτι. Οι γονείς μου και ο αδελφός μου και η αδελφή μου όλοι εγκατασταθήκαμε σε διαφορετικές κατοικίες και δεν βλεπόμαστε πολύ μεταξύ μας.
«Δεν συνειδητοποίησα πόσο πολύ με στενοχώρησε αυτό, παρά μόνο τώρα, που μπορώ ν’ ανατρέχω στο παρελθόν. Αισθάνθηκα μεγάλη ανασφάλεια, σταμάτησα να τρώγω και τελικά βρέθηκα στο νοσοκομείο. Μετά, όταν ήθελα να φάω, απλώς δεν μπορούσα να φάω. Έτρωγα με το ζόρι και το αποτέλεσμα ήταν να πάθω αρθριτικά, που οι γιατροί, λένε ότι έφερε με την έντασή της η νευρική ανορεξία.»
«‘Παχαίνεις!’ ‘ε—δεν πάχυνες καθόλου!’ αληθινά σχόλια που λέγονται περισσότερο στ’ αστεία παρά στα σοβαρά αλλά που στα αυτιά μου στη διάρκεια της εφηβείας με πλήγωναν φοβερά.
«Όταν έφυγα από το σχολείο στα δεκάξι μου, τα πιο ευτυχισμένα, τα πιο πετυχημένα, τα καλύτερα ντυμένα κορίτσια μού φαίνονταν ότι ήταν τα αδύνατα. Για μένα που ήμουν τόσο ντροπαλή και μαζεμένη δεν υπήρχε κανένας σκοπός στη ζωή μέχρι τον καιρό που άρχισα να αδυνατίζω. Αλλά σύντομα λιγόστεψα το συνηθισμένο μου διαιτολόγιο, περικόβοντας τα γεύματα και ελαττώνοντας την τροφή για να χάσω ακόμη περισσότερο βάρος. Οι πόνοι της πείνας που ένιωθα ήταν βασανιστικοί και όμως το γεγονός ότι ήμουν κατά κάποιον τρόπο ικανή να αγνοήσω τα συναισθήματα αυτά και τελικά να τα κατακτήσω μου έφερναν μεγάλη ευχαρίστηση.
«Βαθμιαία γινόμουν πιο αδύνατη μέχρι που μου ήταν πάρα πολύ δύσκολο ν’ ανεβαίνω στα σκαλοπάτια. Τελικά ακόμη και να σηκώνω το μαξιλάρι ήταν ένα μεγάλο φορτίο για μένα. Η νευρική ανορεξία είχε γίνει πραγματικότητα. Η θεραπεία απαίτησε πέντε μακριά και δύσκολα χρόνια.
«Ναι, υπήρχαν προβλήματα στο σπίτι στη διάρκεια της εφηβείας μου επίσης, αλλά τώρα γνωρίζω ότι με την αντίδρασή μου περισσότερο συγγένευαν τα σχόλια των άλλων για το πάχος μου. Ώστε, μπορώ να πω, ποτέ, ποτέ μην κάνετε προσωπικά σχόλια για το βάρος κάποιου, για τη σιλουέτα του ή για το μέγεθός του! Μπορείτε να κάνετε μεγαλύτερη βλάβη απ’ όση μπορείτε να φανταστείτε.»
Μια αισθηματική περιπέτεια με κακό τέλος, το σύμπλεγμα κατωτερότητας, η πίεση για να περάσεις στις εξετάσεις και ‘να τα καταφέρεις’ στον κόσμο, η προσπάθεια να ζήσεις με ορισμένους κανόνες που θέτουν οι γονείς ή άλλοι που βρίσκονται στην εξουσία, όλα αυτά τα πράγματα και πολλά περισσότερα μπορεί να οδηγήσουν κάποιο ανασφαλές άτομο στο δρόμο για τη νευρική ανορεξία. Αν και όλες οι θεραπείες μπορεί να έχουν κάποια αξία στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων (και είναι συνετό να δεχόμαστε την ιατρική βοήθεια όσο συντομότερα μπορούμε), η ανάρρωση εναπόκειται αποκλειστικά στο άτομο. Πώς; Εφαρμόστε τις ακόλουθες υποδείξεις:
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 24]
Στην Αγγλία, τα αρχεία δείχνουν ότι δεκαπέντε από τους εκατό που πάσχουν από νευρική ανορεξία καταλήγουν στο θάνατο
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 25]
Αν και όλες οι θεραπείες μπορεί να έχουν κάποια αξία στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων, η ανάρρωση εναπόκειται αποκλειστικά στο άτομο
[Πλαίσιο στη σελίδα 26]
Μερικές Απαγορεύσεις και Συστάσεις
ΜΗΝ απομονώνετε τον εαυτό σας. Είναι πολύ εύκολο να απομονωθείτε. Η λεωφόρος της προσεγγίσεως στην ώριμη ενήλικη σκέψη χάνεται εύκολα. Ένας συνετός άνθρωπος είχε πει: «Ο περιπατών μετά σοφών θέλει είσθαι σοφός.» ( Παροιμίαι 13:20) Κάνετε φίλους! Εκτιμάτε τους συνετούς έμπιστους φίλους!
ΜΗΝ αισθάνεστε ότι είστε υποχρεωμένοι να συμμορφώνεστε με τις ιδιοτροπίες και με τις μόδες. Οι Χριστιανοί δεν αποτελούν μέρος του κόσμου. Αν δείτε ότι σ’ ένα θέμα αρχής διακρατείτε μόνος σας κάποια άποψη, δείτε το αυτό σαν μια θέση πραγματικής δύναμης.—Ιωάννης 17:16, 17.
ΒΡΕΙΤΕ κάτι οικοδομητικό να κάνετε, κατά προτίμηση κάτι που να βοηθάει τους άλλους. Ο Ιησούς αναφέρεται ότι είπε: «Μακάριον είναι να δίδη τις μάλλον παρά να λαμβάνη.» Η εξυπηρέτηση των άλλων θα αποτραβήξει το μυαλό σας από τον εαυτό σας.—Πράξεις 20:35.
ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΤΕ ότι ο Δημιουργός σας, ο Ιεχωβά Θεός, φροντίζει για σας. Όταν τον πλησιάζετε με προσευχή αυτό μπορεί να σας δώσει «υπερβολή της δυνάμεως» σε καιρούς ανάγκης.—2 Κορινθίους 4:7.
ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΠΟΙΗΣΤΕ ότι οι άλλοι έχουν θεραπευτεί από τη νευρική ανορεξία, γι’ αυτό και σεις μπορείτε να θεραπευτείτε. Πολλά εξαρτώνται από τη δικιά σας θετική σκέψη.