Έχει ο Θεός Μητέρα;

Καθώς το ασθενοφόρο τον μετέφερε στο Νοσοκομείο Γκέμελλι στη Ρώμη, ο Ιωάννης Παύλος, αιμορραγώντας πολύ, μουρμούριζε μαλακά ‘Μαντόνα, Μαντόνα’ στα Πολωνικά.» Έτσι έγραψε μια είδηση στις εφημερίδες για την απόπειρα ενός Τούρκου πιστολά να δολοφονήσει τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β΄ τον Μάιο του 1981.

Κάνοντας έκκληση στη Μαρία σε μια τρομερή κρίση που περνούσε, ο πάπας τόνιζε το σεβασμό που απευθύνεται στη θεϊκά εκλεγμένη, πολύ προνομιούχα γυναίκα που γέννησε τον Ιησού και η οποία συχνά αποκαλείται Θεομήτωρ, δηλαδή Μητέρα του Θεού. Το σέβας αυτό για τη Μαρία είναι πάρα πολύ εξαπλωμένο και παίρνει πολλές και διαφορετικές μορφές, που κάνουν τους ανθρώπους ν’ αναρωτιούνται, ‘Πώς αναπτύχθηκε;’

Σχεδόν πριν από 2.000 χρόνια, η Μαρία, μια νεαρή παρθένα που ζούσε στη Ναζαρέτ της Γαλιλαίας, είχε μια μεγαλόπρεπη πείρα: ένας ουράνιος αποσταλμένος τής είπε ότι επρόκειτο να γεννήσει ένα γιο τον οποίον επρόκειτο ν’ αποκαλέσει Ιησού. Η Μαρία ρώτησε πώς θα μπορούσε να γίνει αυτό, αφού ήταν παρθένα. «Πνεύμα Άγιον θέλει επέλθει επί σε, και δύναμις του Υψίστου θέλει σε επισκιάσει· δια τούτο και το γεννώμενον εκ σου άγιον θέλει ονομασθή Υιός Θεού.»—Λουκάς 1:26-36.

Τριάντα χρόνια αργότερα, εκείνος ο «Υιός Θεού» διεξήγαγε μια δυναμική εκστρατεία κηρύγματος και σχημάτισε τη Χριστιανική εκκλησία. Στη διάρκεια των λίγων επόμενων αιώνων, η Χριστιανοσύνη πέρασε μέσα από μεγάλες θλίψεις και επίσης από μετασχηματισμούς. Με τον καιρό έγινε η επίσημη θρησκεία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Αναπτύχθηκαν επίσης και διαφορές γνώμης, περιλαμβανομένης και μιας που είχε σχέση με τον Χριστό: Ήταν Θεός—Γιος ή Γιος του Θεού;

Ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος, ένας καθ’ ομολογία αλλά αβάφτιστος Χριστιανός, συγκάλεσε μια ειδική σύνοδο επισκόπων της εκκλησίας στη Νίκαια, το έτος 325, για να συζητήσουν το ερώτημα. Σαν αποτέλεσμα, η δοξασία της Τριάδας έγινε επίσημο δόγμα που καθόριζε τον Ιησού σαν ισότιμο, συναιώνιο και «ομοούσιο» με τον Θεό. Ωστόσο, στο αρχικό Πιστεύω της Νίκαιας που σχηματίστηκε κατά τη Σύνοδο εκείνη, δεν είχε γίνει καμιά αναφορά στην παρθένο Μαρία.

Εφόσον ο Ιησούς είχε επίσημα εξαγγελθεί ότι είναι «ο Θεός» το επόμενο λογικό βήμα, από την άποψη της Εκκλησίας, ήταν να εξαγγελθεί η Μαρία σαν «η Μητέρα του Θεού». Αυτό έγινε το 431 στη Σύνοδο στην Έφεσο, όπου καθορίστηκε σαν «Θεοτόκος», που σημαίνει «εκείνη που γέννησε τον Θεό» ή «η μητέρα του Θεού». Ωστόσο, πήρε αρκετούς αιώνες προτού η λατρεία της Μαρίαςa εξαπλωθεί πραγματικά πολύ. Ο Δρ Φ. Βαν Ντερ Μέερ στο βιβλίο του Αυγουστίνος ο Επίσκοπος, αποδεικνύει ότι στις μέρες του Αυγουστίνου (τον πέμπτο αιώνα), και στην περιοχή της Βόρειας Αφρικής, «η Μαρία . . . δεν είχε καμιά θέση στη λαϊκή λατρεία.» Παρόλα αυτά, γύρω στο έτος 1000, η λατρεία της Μαρίας ήταν δημοφιλής σε όλη την Ευρώπη και πολλές εκκλησίες είχαν ονομαστεί με το όνομά της, όπως η περίφημη Νοτρ Νταμ (η Κυρία Μας) στο Παρίσι.

Το 1854 έγινε δόγμα η δοξασία της «Άσπιλης Σύλληψης», που καθόριζε ότι η Μαρία ήταν απαλλαγμένη από αμαρτίες από τη στιγμή της σύλληψής της. Το 1950 αναπτύχθηκε από τον Πάπα Πιο ΙΒ΄ η πεποίθηση ότι η Μαρία είχε αναληφθεί σωματικά στον ουρανό (το Δόγμα της Σωματικής Ανάληψης). Όλα αυτά ήταν μεγάλη ικανοποίηση σ’ αυτούς που ακολουθούσαν τη λατρεία της Μαρίας.

Όπως έγραψε ο Καθολικός συγγραφέας Ζόλτ Αράντι στο βιβλίο του Παρεκκλήσια της Κυρίας Μας σ’ όλο τον Κόσμο: «Η Μαρία παρατηρεί όλα τα έθνη . . . από τους μεγαλοπρεπείς καθεδρικούς ναούς και τα μικρά παρεκκλήσια· από τις κορφές των βουνών και τις ακτές των ωκεανών . . . Η λατρεία της Μαρίας . . . έχει γίνει μέρος του τοπίου. Χιλιάδες εκκλησίες κυρίως Καθολικές και Ορθόδοξες, αλλά επίσης και Προτεσταντικές, έχουν ονομαστεί με το όνομα της Μαρίας ή της Αγ. Μαρίας.»

Στη Σαραγκόσα της Ισπανίας υπάρχει μια φημισμένη εικόνα της Μαρίας γνωστή σαν Λα Βιρτζέν ντελ Πιλάρ (η Παρθένα του Στύλου). Ένας τοπικός θρύλος λέει ότι η Μαρία μεταφέρθηκε με τους αγγέλους από την Ιερουσαλήμ στη Σαραγκόσα, συνάντησε εκεί τον απόστολο Ιάκωβο και άφησε πίσω της «μια μικρή στήλη από ίασπι πάνω στην οποία τοποθετήθηκε ένα όμορφο μικρό άγαλμά της». Όπως λέει το βιβλίο Παρεκκλήσια της Κυρίας Μας σ’ όλο τον Κόσμο: «Τα συναισθήματα των Σαραγκοσανών απέναντι στην αγαπημένη τους Βιρτζέν ντέλ Πιλάρ . . . είναι αλληλοϋφασμένα με τον πατριωτισμό τους, με τον εθνικισμό τους, . . . την έχουν ανακηρύξει ηγέτη του έθνους τους.»

Στη Νότια Αμερική, το 1930, η Αργεντινή, η Ουρουγουάη και η Παραγουάη αναγνώρισαν μια τοπική εικόνα, της Κυρίας μας της Λουχάν, σαν προστάτιδά τους. Όπως προσθέτει ο Αράντι: «Πρόσφατα ο Αργεντινός Στρατός διάλεξε την Παρθένο της Λουχάν σαν προστάτιδά του. Και σύμφωνα μ’ ένα παλιό έθιμο ένα σύνταγμα του στρατού αφιερώθηκε στις υπηρεσίες της. Το σύνταγμα αυτό γίνεται ‘περιουσία’ της και τα μέλη του συντάγματος την ονομάζουν ‘Λα γκενεράλα ντελ Λουχάν’ [Η στρατηγίνα της Λουχάν].»

Η εθνική ηγέτρια, η στρατιωτικός διοικητής, η συν-λυτρώτρια του ανθρώπινου γένους, η μητέρα όλων των ανθρώπων, η μεσολαβήτρια όλων των χαρίτων, η βασίλισσα όλης της δημιουργίας, η μητέρα του Θεού, η βασίλισσα του ουρανού—όλοι αυτοί οι τίτλοι και οι τιμές αποδίδονται στη Μαρία. Σαν αποτέλεσμα, πολλοί σκεπτόμενοι Καθολικοί αναρωτιούνται σοβαρά αν όλα αυτά δεν είναι κάπως παρατραβηγμένα. Όπως έγραψε ένας καθηγητής της θεολογίας στη θεολογική Σχολή του Πρίνσετον: «Οι βεβηλώσεις μας σχετικά με τη Μαρία είναι πλήθος . . . Την έχουμε κάνει Βασίλισσα των Ουρανών.»

Αλλά τι Λέει η Βίβλος;

Οι ειλικρινείς μελετητές της Βίβλου έχουν μεγάλο σεβασμό και θερμή αγάπη για τη Μαρία σαν πιστή δούλη του Θεού, εκλεγμένη από αυτόν για να παίξει ένα ζωτικό ρόλο σαν μητέρα του Μεσσία. Την εκτιμούν βαθιά σαν παράδειγμα ταπεινοφροσύνης, αφοσιωμένης ακολούθου του Ιησού Χριστού. Αλλά δεν την θεωρούν σαν τη μητέρα του Θεού. Γιατί όχι; Απλά γιατί ο Λόγος του Θεού ποτέ δεν αναφέρεται στη Μαρία σαν τη «μητέρα του Θεού.»

Σημειώστε το παράδειγμα που έθεσε ο ίδιος ο Ιησούς απευθυνόμενος στη μητέρα του στο συμπόσιο γάμου στην Κανά. Η περιγραφή λέει: «Επειδή έλειψεν ο οίνος, λέγει η μήτηρ του Ιησού προς αυτόν· οίνον δεν έχουσι. Λέγει προς αυτήν ο Ιησούς· Τι είναι μεταξύ εμού και σου, γύναι;» (Ιωάννης 2:3, 4) Μια φορά, όταν μιλούσε δημόσια, μια γυναίκα από το πλήθος του είπε: «Μακαρία η κοιλία ήτις σε εβάστασε, και οι μαστοί, τους οποίους εθήλασας»—αυτή προφανώς ήταν μια υπέροχη ευκαιρία για να αποδώσει ο Ιησούς ιδιαίτερη τιμή στη μητέρα του. Αλλά, απεναντίας, ο Ιησούς είπε: «Μακάριοι μάλλον οι ακούοντες τον λόγον του Θεού και φυλάττοντες αυτόν.» (Λουκάς 11:27, 28) Ακριβώς προτού πεθάνει, ο Ιησούς μίλησε στη μητέρα του και στον αγαπημένο του μαθητή Ιωάννη και είπε: «Γύναι, ιδού ο υιός σου. Έπειτα λέγει προς τον μαθητήν· Ιδού η μήτηρ σου.»—Ιωάννης 19:26, 27.

Για τους ειλικρινείς Χριστιανούς οι αναφορές αυτές για τη Μαρία που υπάρχουν στη Βίβλο διδάσκουν καθαρά ότι ο Ιησούς φρόντισε πολύ ώστε να μη δείξει ιδιαίτερη τιμή στη μητέρα του ούτε επέτρεψε στη σχέση τους να τον επηρεάσει. Οι απόστολοι ακολούθησαν το παράδειγμά του. Ας εξετάσουμε τώρα το κρίσιμο ερώτημα . . .

Είναι ο Ιησούς ο Θεός;

Πάλι ας αφήσουμε τον Λόγο του Θεού να αποσαφηνίσει το ζήτημα. Όταν ο άγγελος ανήγγειλε τη γέννηση του Ιησού στη Μαρία, είπε: «Το γεννώμενον εκ σου άγιον θέλει ονομασθή Υιός Θεού.» (Λουκάς 1:35) Ο Ιησούς ποτέ δεν αξίωσε ότι ήταν ο Θεός. Ωστόσο, οι Ιουδαίοι τον κατηγόρησαν ότι έκανε τον εαυτό του Θεό, αλλά τους διόρθωσε και είπε: «Υιός του Θεού είμαι.»—Ιωάννης 10:33-36.

Ακριβώς προτού πεθάνει ο Ιησούς φώναξε δυνατά: «Θεέ μου, Θεέ μου, δια τι με εγκατέλιπες;» (Ματθαίος 27:46) Μετά την ανάστασή του, είπε: «Αναβαίνω προς τον Πατέρα μου και Πατέρα σας και Θεόν μου και Θεόν σας.» (Ιωάννης 20:17) Σε μια άλλη ευκαιρία είπε: «Ο πατήρ μου είναι μεγαλύτερός μου.» (Ιωάννης 14:28) Προφανώς ο Θεός, ο Ιεχωβά (ή Γιαχβέ), δεν χρειάζεται να προσευχηθεί σε κανέναν. Αλλά ο Ιησούς προσευχόταν συχνά στον Πατέρα του στον ουρανό, και ορισμένες φορές «μετά κραυγής δυνατής και δακρύων . . . καίτοι ων Υιός, έμαθε την υπακοήν αφ’ όσων έπαθε.» (Εβραίους 5:7, 8) Ο παντοδύναμος Θεός, ο Πατέρας, ποτέ δεν θα μπορούσε να πεθάνει. Αλλά η ελπίδα μας για σωτηρία εναπόκειται στο γεγονός ότι ο Ιησούς πράγματι πέθανε.

Γι’ αυτούς και για πολλούς άλλους σαφείς λόγους, οι αληθινοί Χριστιανοί διακρατούν την άποψη ότι ο Ιησούς δεν είναι ο Θεός, αλλά, μάλλον, ο Γιος του, και συνεπώς η Μαρία δεν είναι η «Μητέρα του Θεού.» Επιπρόσθετα, ο Ιησούς κάποτε είπε: «Ο Θεός είναι Πνεύμα, και οι προσκυνούντες αυτόν εν πνεύματι και αληθεία πρέπει να προσκυνώσι.» (Ιωάννης 4:24) Εξάλλου, η λατρεία της Μαρίας έχει απομακρύνει την αφοσίωση και τη λατρεία εκατομμυρίων ειλικρινών ανθρώπων από τον Δημιουργό και την έχει στρέψει σ’ ένα πλάσμα. Αυτό είναι τραγικό ενόψει της καταδίκης της Βίβλου για εκείνους «οίτινες μετήλλαξαν την αλήθειαν του Θεού εις το ψεύδος, και εσεβάσθησαν και ελάτρευσαν την κτίσιν μάλλον παρά τον κτίσαντα.»—Ρωμαίους 1:25.

Ο Λεχ Βαλέσα, ο δημοφιλής Πολωνός ηγέτης, αναφέρεται ότι έχει πει, όταν βρισκόταν κάτω από μεγάλη ένταση: «Όχι, όχι. Δεν είμαι τρομοκρατημένος. Έχω πάντοτε τη Μητέρα Μαρία πίσω μου.» Αλλά αποβλέπει στην αληθινή πηγή προστασίας; Οι σπουδαστές της Βίβλου, όταν βρίσκονται κάτω από ένταση, θα ακολουθήσουν την εξής εμπνευσμένη συμβουλή: «Μη μεριμνάτε περί μηδενός, αλλ’ εν παντί πράγματι ας γνωρίζονται τα ζητήματα σας προς τον Θεόν μετ’ ευχαριστίας δια της προσευχής και της δεήσεως. Και η ειρήνη του Θεού η υπερέχουσα πάντα νουν θέλει διαφυλάξει τας καρδίας σας και τα διανοήματά σας δια του Ιησού Χριστού.»—Φιλιππησίους 4:6,7.

[Υποσημειώσεις]

[Εικόνα στη σελίδα 23]

Βιρτζέν ντελ Πιλάρ