Μπορεί να Γίνει Τίποτα με τη Σπατάλη;
ΠΩΣ θα αντιδρούσατε αν βλέπατε κάποιον ο οποίος, ενώ δαπάνησε πολύ χρόνο και χρήμα για να αγοράσει από ένα κατάστημα τροφίμων τρόφιμα, πηγαίνει αμέσως στον σκουπιδοντενεκέ και πετάει ένα μέρος των τροφίμων; Όσο κι αν σας φαίνεται συγκλονιστικό, αυτό συμβαίνει σε πολλά σπίτια στις Ηνωμένες Πολιτείες σήμερα. Μήπως συμβαίνει και στο δικό σας;
Εξετάστε τα εξής σημεία: Στην Τάκσον της Αριζόνα, που είναι μια πόλη με πληθυσμό περίπου 350.000, ένας καθηγητής ανθρωπολογίας του εκεί πανεπιστημίου διεξήγαγε μια ομαδική μελέτη για να δει τι πέταγαν οι κάτοικοι στα σκουπίδια. Ανακαλύφθηκε ότι κάθε χρόνο πετάγονταν 9.500 τόνοι φαγώσιμης τροφής—αρκετή τροφή για να θρέψει 4.000 οικογένειες το χρόνο! Μια άλλη έρευνα έδειξε ότι οι κάτοικοι μιας πολιτείας πετούσαν στα σκουπίδια το χρόνο μέταλλα, γυαλί και χαρτί, που μπορούσαν να ξαναχρησιμοποιηθούν, αξίας 300 εκατομμυρίων δολλαρίων, που τα περισσότερα απ’ αυτά ποτέ δεν ξαναχρησιμοποιήθηκαν.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, μολονότι είναι ο κύριος ένοχος, δεν είναι η μόνη χώρα που αντιμετωπίζει αυτό το πρόβλημα. Κι άλλα αναπτυγμένα έθνη είναι σπάταλα. Η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας και η Βρετανία πετάνε κάθε χρόνο πάνω από 160 εκατομμύρια τόνους απορρίμματα. Και μολονότι μερικά από τα βιομηχανικά απορρίμματα της Βρετανίας ξαναχρησιμοποιούνται, σχεδόν τίποτα από τα απορρίμματα των σπιτιών δεν ξαναχρησιμοποιήθηκε. Μια Ιαπωνική εφημερίδα ανέφερε ότι κάθε μέρα τα σπίτια της Ιαπωνίας πετούν 38.000 τόνους σκουπίδια. Οι αριθμοί αυτοί δείχνουν την τάση που υπάρχει σήμερα για σπατάλη στην κοινωνία. Ένας κάτοικος της πόλης της Νέας Υόρκης το διατύπωσε αυτό ως εξής: «Είμαστε μια κοινωνία που διδαχτήκαμε να πετάμε το καθετί.»
Πόσο διαφέρει η τάση αυτή από την τάση που είχαν πολλοί από τους πρωτοπόρους σε χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες! Γι’ αυτούς η εντολή κάθε μέρα ήταν «μη σπαταλάς, μην έχεις υπερβολικές επιθυμίες.» Και πιθανόν αυτή ακριβώς η συντηρητική στάση να βοήθησε πολλούς ανθρώπους στις Ηνωμένες Πολιτείες να έχουν υλική αφθονία. Γιατί λοιπόν σήμερα υπάρχει αυτή η διαφορετική στάση; Και είναι δυνατόν καθένας μας ατομικά να κάνει κάτι για τη σπατάλη;
Στα Φτερά Της Αφθονίας
Αξίζει να εξετάσουμε το πώς η πολλή αφθονία που δημιουργήθηκε εξαιτίας των ολιγαρκών σκαπανέων γέννησε μια κοινωνία σπάταλων ανθρώπων. Καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες άρχισαν ν’ αυξάνουν, και οι άνθρωποι ανακάλυψαν τον άφθονο πλούτο της χώρας, έφτιαξαν βιομηχανίες για να παράγουν τα αναγκαία πράγματα της ζωής. Και αφού σιγά-σιγά οι βασικές ανάγκες του ανθρώπου καλύφθηκαν, οι βιομήχανοι έσπευσαν να παράγουν πολυτελή αντικείμενα.
Οι βιομήχανοι κατάλαβαν επίσης ότι αν κατασκεύαζαν τα προϊόντα τους τόσο ισχυρά και ανθεκτικά όσο επέτρεπε η τεχνολογία, θα ερχόταν κορεσμός τελικά στην αγορά, και οι καταναλωτές δεν θα αγόραζαν πολύ συχνά. Έτσι μερικοί προσπάθησαν να φτιάξουν κατώτερα προϊόντα, αλλά η κακή ποιότητα φάνηκε και οι εταιρίες αυτές έχασαν πελατεία. Τι θα έκαναν τώρα οι βιομηχανίες για να εξασφαλίσουν την επέκτασή τους;
Η απάντηση ήταν στην καλή διαφήμιση και στο να κάνουν τα προϊόντα να φαίνονται παλιάς μόδας. Διαφημιστικά γραφεία βοήθησαν πολλές εταιρίες να καταλάβουν ότι, αντί να φτιάξουν ένα κατώτερο προϊόν, θα μπορούσαν απλώς να συνεχίσουν να αλλάζουν συνεχώς το προϊόν τους, ακόμη κι αν η αλλαγή γινόταν μόνο από καλαισθητική άποψη. Οι καταναλωτές θα πείθονταν τότε ότι τα παλιά τους προϊόντα δεν ήταν πια χρήσιμα.
Τώρα ήταν άχρηστα, ήταν απαρχαιωμένα, ήταν της παλιάς μόδας! Τα διαφημιστικά γραφεία έτσι άρχισαν να δελεάζουν το κοινό, και να το διαβεβαιώνουν πως οτιδήποτε είχαν θα μπορούσε να αντικατασταθεί με κάτι πολύ καλύτερο. Τους έλεγαν ότι θα ωφελούνταν υλικά, ότι οι άλλοι θα τους σέβονταν και θα τους θαύμαζαν, ότι θα είχαν έναν καλύτερο τρόπο ζωής αν πέταγαν τα παλιά και αγόραζαν καινούργια. Γρήγορα οι μάζες τους πίστεψαν, και ενώ εξασφαλίστηκε η αύξηση της βιομηχανίας, απλώθηκε η σημερινή τάση για τη σπατάλη. Ακόμη, δημιουργήθηκαν και άλλα σοβαρά προβλήματα που επηρεάζουν την ποιότητα της ζωής όλων μας.
Μόλυνση, Εξάντληση των Αποθεμάτων και Προστριβές
1. Το πρώτο πρόβλημα ήταν η τρομερή μόλυνση. Όλα τα απορρίμματα έπρεπε κάπου να πάνε, και γρήγορα ο άνθρωπος κατακλύσθηκε από βουνά σκουπιδιών.
Μερικοί σκέφτηκαν σαν λύση να θάβουν όλα τα απορρίμματα με σκοπό να διασπώνται στα φυσικά τους στοιχεία. Αλλά οι βιομήχανοι κατασκεύαζαν όλο και πιο ακατάστρεπτα υλικά, όπως είναι τα πλαστικά και τα ανθεκτικά κράματα μετάλλου τα οποία δεν διασπώνται τόσο εύκολα όσο μερικά από τα παλαιότερα υλικά. Και πάλι ο άνθρωπος αντιμετώπισε το πρόβλημα τι να τα κάνει όλα αυτά τα σκουπίδια.
Μερικές χώρες προσπαθούν να ξαναχρησιμοποιήσουν αυτά τα απορρίμματα. Αυτό όμως είχε μικρή επιτυχία, επειδή η χρησιμοποίηση καθαρών υλών είναι λιγότερο δαπανηρή και λιγότερο κοπιαστική. Πρόσφατα έχουν σημειωθεί πρόοδοι στη χρησιμοποίηση μερικών απορριμμάτων για καύσιμα, αλλά και εδώ επίσης υπάρχουν προβλήματα.
Ένας λόγος είναι, ότι μόνο ένα ποσοστό απορριμμάτων μπορεί να χρησιμοποιηθεί για καύσιμα· έτσι τα απορρίμματα χρειάζονται στην αρχή κάποια επεξεργασία. Μολονότι η τεχνολογία που υπάρχει είναι αποτελεσματική για την καύση των απορριμμάτων, πολλές εταιρίες δεν έχουν το κεφάλαιο που χρειάζεται για να αγοράσουν τον αναγκαίο εξοπλισμό. Συνεπώς, παρά τις προσπάθειες του ανθρώπου στον τομέα αυτό εξακολουθούμε να αντιμετωπίζουμε ένα αυξανόμενο πρόβλημα με τη μόλυνση.
2. Μια άλλη ανησυχητική πλευρά της σπατάλης είναι η εξάντληση των αποθεμάτων της γης. Προφανώς, εκείνο που θα μπορούσε να βοηθήσει είναι αν αυξανόταν η χρησιμοποίηση των υλικών αποθεμάτων που λιγοστεύουν. Αλλά εκτός από τα προβλήματα που αναφέραμε στην αρχή, υπάρχει και το πρόβλημα της εξάντλησης των αποθεμάτων ενέργειας που θα μπορούσαν να διατηρήσουν τις βιομηχανικές επεξεργασίες.
Τα αποθέματα για τα οποία ανησυχούν περισσότερο οι άνθρωποι τώρα είναι το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, τα κύρια καύσιμα των αναπτυγμένων εθνών. Τα περισσότερα αντικατάστατα—όπως είναι η ηλιακή και η πυρηνική ενέργεια—είναι ή πολύ ακριβά για να σκεφτεί κάποιος να τα χρησιμοποιήσει ή δεν είναι ακόμη πρακτικά. Προσωρινά μέτρα λαμβάνονται με την ελπίδα να γίνουν νέες ανακαλύψεις, αλλά αν δεν αλλάξει η στάση των ανθρώπων απέναντι στη σπατάλη, το κακό θα είναι αναπόφευκτο.
3. Ένα τρίτο και ίσως λιγότερο εμφανές πρόβλημα είναι η ένταση στις σχέσεις που υπάρχουν ανάμεσα στις πιο ευημερούσες υλικά χώρες και στις αναπτυσσόμενες γειτονικές τους, εξαιτίας του σπάταλου τρόπου ζωής των ανθρώπων. Όλο και περισσότερο, οι αναπτυσσόμενες χώρες φωνάζουν επειδή λίγο βοηθιούνται για να φροντίσουν τους πληθυσμούς τους που βρίσκονται σε ανάγκη.
Στο μεταξύ, τα πιο ευημερούντα έθνη για να μπορέσουν να κρατήσουν σταθερές τις τιμές επιτρέπουν να σφάζονται τα ζώα, να καταστρέφονται οι σοδειές και να αφήνουν τα τρόφιμα να χαλάνε. Οι αναπτυσσόμενες χώρες έχουν συνασπιστεί για να παρουσιάσουν τον λεγόμενο από πολλούς Τρίτο Κόσμο. Και σε μερικές περιπτώσεις οι χώρες αυτές αισθάνονται την ανάγκη να χρησιμοποιήσουν τη μια μεγάλη δύναμη ενάντια στην άλλη για να αποκτήσουν τα πράγματα που θέλουν. Αυτό οδηγεί σε προστριβές.
Τι Μπορείτε να Κάνετε;
Ορισμένοι άνθρωποι προείδαν πολλά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε τώρα και προσπάθησαν σκληρά να πληροφορήσουν τους άλλους για το τι επιφύλασσε το μέλλον. Και μερικώς εξαιτίας αυτών των προσπαθειών, υπάρχουν τώρα νόμοι για την ελάττωση της μόλυνσης και των απόβλητων σε πολλά μέρη, και υπάρχει ένα αυξανόμενο ενδιαφέρον για τη διατήρηση των αποθεμάτων της γης. Ακόμη, η ωθούσα δύναμη πίσω από τη σπατάλη σήμερα είναι η επιθυμία των ανθρώπων να έχουν τα πιο μοντέρνα και τα πιο καλά πράγματα άσχετα με τις συνέπειες που θα έχει αυτό πάνω στους ανθρώπους άλλων χωρών ή στις μελλοντικές γενιές. Γιαυτό, ο καθένας μας πρέπει να προσπαθήσει να καταπολεμήσει τις τάσεις προς τη σπατάλη που έχουν εισχωρήσει στη σύγχρονη κοινωνία.
Για παράδειγμα, στις πιο πλούσιες χώρες, τα τρόφιμα που μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν αλλά πετιούνται, μπορεί να φτάσουν μέχρι και το 15 τα εκατό, πράγμα που σημαίνει ότι το χρόνο χάνονται εκατομμύρια δολλάρια ακόμη και σε πόλεις μεσαίου μεγέθους (300.000-400.000 κατοίκων). Μπορείτε να αποφύγετε τη σπατάλη τροφής στο σπίτι σας; Ίσως να μπορούσε να βοηθήσει σ’ αυτό αν φτιάχνατε λιγότερο φαγητό και αποφεύγατε τα τρόφιμα που δεν σας αρέσουν. Κάτι πολύ χρήσιμο είναι να ξαναχρησιμοποιείτε το περίσσευμα για ένα άλλο φαγητό. Στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας «ένα μέλος της φοιτητικής ένωσης μπόρεσε ν’ αλλάξει τις συνήθειες φαγητού σπίτι του ώστε να εξοικονομήσει μέσα σ’ ένα χρόνο 1.000 δολλάρια.»
Πάρα πολύ βοηθάει επίσης αν έχουμε το πνεύμα της οικονομίας. Αλλά θα καταφέρουμε επίσης πολλά αν αναγνωρίσουμε ότι καθετί που έχουμε δεν είναι άχρηστο απλώς επειδή έχει βγει κάτι καινούργιο. Πολλά περιοδικά και βιβλία που εκδίδονται τώρα μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους να μάθουν πώς να επισκευάζουν αυτοκίνητα, σπίτια, έπιπλα και ηλεκτρικές συσκευές. Αυτά που ξοδεύετε για την επισκευή συχνά θα αποδώσουν περισσότερο παρά η αγορά καινούργιων αντικειμένων.
Φυσικά, πρέπει να παραδεχτούμε ότι σε μερικές περιπτώσεις το κόστος της επισκευής ενός αντικειμένου είναι πολύ μεγαλύτερο από την αντικατάστασή του, καθώς επίσης ότι τα πράγματα φθείρονται. Σ’ αυτή την περίπτωση, η αντικατάσταση συνήθως είναι πιο λογική. Επίσης, κατά καιρούς, γίνονται ορισμένες ουσιώδεις βελτιώσεις σε καινούργια μοντέλα για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα. Αλλά σε πολλές περιπτώσεις όταν χρησιμοποιούμε τα αντικείμενα που ήδη έχουμε, και δεν προσπαθούμε να συμβαδίσουμε με τα πιο σύγχρονα, αυτό θα οδηγήσει σ’ έναν πιο απλό και λιγότερο απογοητευτικό τρόπο ζωής. Και το πιο σπουδαίο, αν καθένας μας πάρει σοβαρά τη σπατάλη, τα προβλήματα που εξετάσαμε θα μειωθούν.
Η Καλύτερη Λύση
Χωρίς αμφιβολία πολλοί δεν νοιάζονται καθόλου για ν’ αλλάξουν τις συνήθειές τους σχετικά με τη σπατάλη. Μπορεί να ισχυρίζονται ότι η οικονομία ορισμένων εθνών εξαρτάται από τη σπατάλη των ανθρώπων. Είναι αλήθεια πως το πολιτικό και εμπορικό οικοδόμημα που υπάρχει τώρα δεν θα μπορούσε να αντέξει μια μεγάλη αλλαγή. Αλλά δεν είναι η μελλοντική υγεία και η ευτυχία του ανθρώπινου γένους πιο σπουδαία από τη διαιώνιση ενός συστήματος που προάγει την απληστία και τη σπατάλη; Ασφαλώς! Γιαυτό, ας εξετάσουμε με συντομία την εναλλακτική λύση—την κυριαρχία του Θεού!
Για να εκτιμήσουμε πόσο σοφό είναι αυτό, χρειάζεται να εξετάσουμε τους φυσικούς κύκλους της γης. Πρώτα-πρώτα, σκεφτείτε τον κύκλο του νερού. Το νερό πέφτει στη γη και το χρησιμοποιεί ο άνθρωπος με πολλούς τρόπους. Μετά απ’ αυτό δεν αχρηστεύεται αλλά καθαρίζεται από τα ποτάμια και την εξάτμιση για ν’ αρχίσει και πάλι τον κύκλο.
Υπάρχει επίσης και η αλυσίδα των τροφίμων. Τα στοιχεία που καταναλώνουν τα φυτά και τα ζώα επιστρέφουν συνεχώς στη γη για την εξασφάλιση των αναγκαίων στις μελλοντικές γενιές.
Έπειτα, πάλι, ο Θεός έχει χρησιμοποιήσει πολύ αποτελεσματικά την ενέργεια που παίρνει η γη από τον ήλιο. Η ακτινοβολία του δεν κάνει μόνο τη γη ευχάριστη για τον άνθρωπο αλλά τη χρησιμοποιούν και τα φυτά για να παράγουν ξύλα και φυσικά καύσιμα που θα τα χρησιμοποιήσει αργότερα ο άνθρωπος. Μόνο ο Δημιουργός και Σχεδιαστής της γης μπορεί να διατηρήσει μια κατάσταση που να παρέχει στον άνθρωπο ό,τι χρειάζεται.
Ο Θεός στην πραγματικότητα έχει υποσχεθεί ότι σύντομα θα «διαφθείρη τους διαφθείροντας την γην.» (Αποκάλυψις 11:18) Εξαλείφοντας εκείνους οι οποίοι επιμένουν να διατηρούν μια στάση υπέρ της σπατάλης, και εκπαιδεύοντας εκείνους οι οποίοι δέχονται τη διακυβέρνησή του, θα εγκαταστήσει μια καθαρή κοινωνία απαλλαγμένη από τη μόλυνση και τα απόβλητα. Η κοινωνία αυτή θα υπάρχει κάτω από τη διακυβέρνηση της Βασιλείας του.—Ματθαίος 6:9, 10· Δανιήλ 2:44.
[Εικόνα στη σελίδα 25]
Η απαλλαγή από τους τεράστιους σωρούς σκουπιδιών είναι ένα αυξανόμενο πρόβλημα