Νικώντας τον Αρχαίο Δολοφόνο του Περού

ΗΤΑΝ το έτος 1531. Ο Ισπανός κατακτητής Φραντσίσκο Πιζάρρο και οι άντρες του προχωρούσαν για να καταλάβουν τους θησαυρούς της αρχαίας αυτοκρατορίας των Ίνκας στο Περού. Ντυμένοι με τη βαριά σιδερένια πανοπλία και πυκνοϋφασμένα γιλέκα, βάδιζαν αργά και με κόπο μέσα από την ισημερινή επαρχία του Κοακουί (του σημερινού Μαναμπί) στην αβάσταχτη ζέστη και υγρασία του Ιανουαρίου. Ήδη υποφέροντας από την πείνα και την εξάντληση, οι άνθρωποι του Πιζάρρο ξαφνικά χτυπήθηκαν από μια περίεργη και φρικιαστική αρρώστια—τη βερρούγκα περουάνα.

Ο Καρσιλάσο ντε λα Βέγκα, ένας ιστορικός Ίνκας ο πατέρας του οποίου υπηρέτησε για ένα χρονικό διάστημα μαζί με τις δυνάμεις του Πιζάρρο, ανέφερε ότι η ασθένεια «έπαιρνε τη μορφή εξελκωμάτων που έβγαιναν σ’ όλο το μέρος του σώματός τους, αλλά ιδιαίτερα στα πρόσωπά τους. Στην αρχή νόμιζαν ότι ήταν αδενώδη εξογκώματα, γιατί, από πρώτη όψη, έτσι έμοιαζαν [από δω προέρχεται και το όνομα βερρούγκα περουάνα, δηλαδή Περουβιανή ακροχορδόνωση]. Αλλά, καθώς περνούσε ο καιρός, μεγάλωναν ολοένα και περισσότερο και άρχιζαν να ωριμάζουν σαν σύκα, με τα οποία έμοιαζαν και στο μέγεθος και στο σχήμα: Κρέμονταν και αιωρούνταν από έναν κορμό, έκκριναν αίμα και σωματικά υγρά, και τίποτα δεν ήταν πιο τρομακτικό από το να το βλέπεις ή πιο οδυνηρό από το να το έχεις, γιατί ήταν πολύ ευαίσθητα στο άγγιγμα . . . Πράγματι, μερικοί πέθαναν απ’ αυτά».

Άλλοι συγγραφείς έκαναν μια πιο ήπια περιγραφή: «Έπαιρνε τη μορφή έλκους, ή μάλλον αποτρόπαιων εξογκωμάτων μεγάλου μεγέθους, τα οποία κάλυπταν το σώμα, και όταν τα έσχιζαν, όπως έγινε σε μερικές περιπτώσεις, έβγαζαν τόση ποσότητα αίματος, που απέβαινε μοιραία γι’ αυτόν που έπασχε».

Πέρασαν τρεις αιώνες και η ασθένεια εξακολουθούσε να παραμένει ένα μυστήριο. Κατόπιν ήρθε το 1870 και η κατασκευή της Κεντρικής Σιδηροδρομικής Γραμμής. Μόλις 64 χιλιόμετρα πάνω από τη Λίμα, στο Κοκασάκρα, η βερρούγκα περουάνα χτύπησε πάλι. Αυτή τη φορά ήταν τόσο ερημωτική, ώστε, σύμφωνα με τους ιθαγενείς, υπήρχαν «τόσο πολλοί θάνατοι όσες και οι τραβέρσες των γραμμών του τρένου». Όλοι οι μηχανικοί που επιθεωρούσαν τη σιδηροδρομική γραμμή που περνούσε μέσω των Άνδεων προσβλήθηκαν από την ασθένεια. Μια δημόσια αρχή ανέφερε ότι 7.000 εργάτες πέθαναν στη διάρκεια αυτής της περιόδου, και η κατασκευή σχεδόν σταμάτησε επειδή οι εργάτες εγκατέλειπαν την εργασία.

Πάλη με ένα Ιατρικό Αίνιγμα

Ήδη λίγο μετά το 1800 η φοβερή ασθένεια είχε προσελκύσει την προσοχή της ιατρικής επιστήμης. Ο Ντανιέλ Αλτσίντες Καρριόν, ένας ταλαντούχος νεαρός σπουδαστής της ιατρικής στο νοσοκομείο «Ντος ντε Μάγιο», δαπάνησε αρκετά χρόνια μελετώντας την αρρώστια, και έκανε την ιατρική του διατριβή για το πτυχίο του εργαζόμενος σκληρά πάνω στη βερρούγκα περουάνα. Προκειμένου να καθορίσει την ακριβή φύση της ασθένειας, στις 27 Αυγούστου 1885, ο Καρριόν είπε στους συναδέλφους του ότι επρόκειτο να εμβολιάσει τον εαυτό του με το υγρό το οποίο πήρε από ένα από τα κοκκινωπά εξελκώματα ενός ασθενή στο νοσοκομείο που βρισκόταν σε ανάρρωση από τη βερρούγκα περουάνα. Οι φίλοι του διαμαρτυρήθηκαν, αλλά όταν είδαν την αποφασιστικότητά του, ένας απ’ αυτούς τον βοήθησε να κάνει τέσσερις εμβολιασμούς πάνω στους βραχίονες του. Αυτό άρχισε μια δοκιμασία που έκανε τον Ντανιέλ Καρριόν ένα μάρτυρα στα ιατρικά χρονικά του Περού.

Τρεις εβδομάδες μετά από τον εμβολιασμό του, ο Καρριόν ένιωθε πόνους όταν περπατούσε. Στις 18 και 19 Σεπτεμβρίου, σύμφωνα με το ημερολόγιό του, αισθάνθηκε δυνατά σύγκρυα και υψηλό πυρετό μαζί με αϋπνία. Η θερμοκρασία του έφτανε στους 40° και κατόπιν έπεφτε στους 35°. Ισχυρές κράμπες, κατάθλιψη που προκαλούνταν από σοβαρή αναιμία, εμετοί, κοιλιακοί πόνοι, τινάγματα στα χέρια και στα πόδια—όλ’ αυτά βασάνιζαν το σώμα και τη διάνοιά του. Σχεδόν προς το τέλος της ζωής του, μπορούσε να καταγράψει ο ίδιος τις ιατρικές του παρατηρήσεις· αλλά όλα τέλειωσαν πολύ σύντομα. Στις 5 Οκτωβρίου, μόλις 39 μέρες μετά από τον εμβολιασμό του, ο Ντανιέλ Καρριόν πέθανε, μονάχα 26 ετών.

Περίμενε ο Καρριόν να πεθάνει; «Ό,τι κι αν συμβεί δεν πειράζει», είπε. «Θέλω να εμβολιαστώ». Αλλά φαίνεται πως ήταν αισιόδοξος σχετικά με το αποτέλεσμα. Το υγρό που είχε πάρει ήταν από έναν ασθενή που είχε μια πολύ ήπια μορφή της ασθένειας. Ο Καρριόν έκανε την διατριβή του πτυχίου του και η καρριέρα του στην ιατρική ήταν ακόμη μπροστά του. Στις 28 Σεπτεμβρίου είχε ξαναβεβαιώσει τους ανήσυχους συνεργάτες του: «Ανησυχείτε υπερβολικά σχετικά με την ασθένειά μου· τα συμπτώματα που αισθάνομαι ίσως είναι μόνο εκείνα που εμφανίζονται σε κάποιον όταν προσβάλλεται από την ασθένεια, και σύντομα θα ακολουθηθούν από την περίοδο της εξάνθησης και όλα θα εξαφανιστούν». Επίσης έλαβε κάποια ιατρική θεραπεία.

Τα δεινοπαθήματα και ο θάνατος του Ντανιέλ Καρριόν παρέσχαν μια από πρώτο χέρι και ντοκουμενταρισμένη πληροφόρηση σχετικά με την ασθένεια. Ανάμεσα σε άλλα πράγματα απέδειξε ότι ο πυρετός Ορόγια (μια εσφαλμένη ονομασία, γιατί κανείς δεν προσβλήθηκε από τον πυρετό στη Λα Ορόγια, αλλά στο σιδηρόδρομο που φτιαχνόταν προς τη Λα Ορόγια) και η Περουβιανή ακροχορδόνωση ήταν δυο χωριστά στάδια της ίδιας ασθένειας. Αρκετές δεκαετίες αργότερα ο Δρ Άλμπερτ Μπάρτον ανακάλυψε την αιτία της ασθένειας—ένα μικροοργανισμό που μεταδίδεται από ένα είδος σκνίπας που τσιμπάει τα βράδια και που κατακλύζει τις κοιλάδες και τις χαράδρες των Άνδεων. Έτσι, σήμερα η βερρούγκα περουάνα συχνά αναφέρεται σαν η ασθένεια του Καρριόν ή η λοίμωξη της βαρτονέλλας της βακιλόμορφης.

Τι Γίνεται Σήμερα;

Μετά από τόσα χρόνια έρευνας και αγώνα, οι άνθρωποι εξακολουθούν να υποφέρουν από την Περουβιανή ακροχορδόνωση. Στο Περού μόνο, εκατοντάδες πέθαναν απ’ αυτή στις δεκαετίες 1940 και 1950. Ακόμη και στη δεκαετία του 1980 εξακολουθούν να υπάρχουν μικρά ξεσπάσματα και περισσότεροι θάνατοι. Αλλά επειδή η κυβέρνηση χρηματοδοτεί τον ψεκασμό των περιοχών και επειδή υπάρχει η χρήση των αντιβιοτικών, η ασθένεια τώρα κατά μεγάλο βαθμό ελέγχεται. Σήμερα, πρέπει κανείς να βγει έξω στις απομακρυσμένες περιοχές και κατόπιν θεληματικά να αγνοήσει όλες τις προφυλάξεις προκειμένου να προσβληθεί από την ασθένεια.

Η ιστορία της Περουβιανής ακροχορδόνωσης, ή της ασθένειας του Καρριόν, δεν είναι παρά ένα κεφάλαιο στη μακριά και συγκινητική ιστορία του αγώνα του ανθρώπου ενάντια στις ασθένειες και στα ανθρώπινα παθήματα. Ωστόσο, η πλήρης εξάλειψη των πολλών ασθενειών που μαστίζουν το ανθρώπινο γένος πρέπει να βρίσκεται στο μέλλον. Είναι η προμήθεια της Βασιλείας του θεού όπου ούτε «πένθος ούτε κραυγή ούτε πόνος» δεν θα υπάρχουν πια.—Αποκάλυψις 21:4· παράβαλε με Ησαΐα 33:24.