Τηλεσκόπια και Μικροσκόπια—Πώς σας Έχουν Επηρεάσει οι Αποκαλύψεις Τους;

ΤΗΛΕΣΚΟΠΙΑ και μικροσκόπια. Έχουν αποκαλύψει κρυμμένα θαύματα: γαλαξίες που επεκτείνονται σε άπειρες αποστάσεις, μικροοργανισμούς τόσο μικροσκοπικούς ώστε διακόσιες πενήντα χιλιάδες από αυτούς θα μπορούσαν να χωρέσουν στην τελεία που βρίσκεται στο τέλος αυτής της πρότασης. Και κάνοντας το αυτό, τα εργαλεία αυτά έχουν αλλάξει βαθιά την άποψη του ανθρώπου. Στους αρχαίους καιρούς ο άνθρωπος κοιτούσε τους ουρανούς με μια αίσθηση θρησκευτικού δέους. Τα άστρα και οι πλανήτες θεωρούνταν σαν θεοί που ασκούσαν μια δυναμική επιρροή πάνω στη ζωή των ανθρώπων. Ο άνθρωπος, ωστόσο, είχε την πεποίθηση ότι αυτός και ο πλανήτης του Γη ήταν το κέντρο του σύμπαντος.

Η γεωκεντρική αυτή άποψη για το σύμπαν παρέσχε, σύμφωνα με τον καθηγητή της αστρονομίας Έντουαρντ Ρ. Χάρισον, «μια ασφαλή βάση για [την ειδωλολατρική] θρησκεία» και, κατά τα φαινόμενα, «έδωσε έννοια και σκοπό στη ζωή του ανθρώπου πάνω στη Γη». Το τηλεσκόπιο και οι συγκλονιστικές αποκαλύψεις του συνέτριψαν τη βολική αυτή άποψη για το σύμπαν. Το μικροσκόπιο αφαίρεσε τον πέπλο του μυστηρίου από πράγματα όπως είναι η σύλληψη και η γέννηση (που κάποτε θεωρούνταν σαν ακατανόητα θαύματα—αλλά ωστόσο ακόμη θεωρούνται θαύματα) και η ασθένεια (που κάποτε θεωρούνταν σαν πληγή από τους θεούς).

Έτσι τα ερωτήματα τα οποία κάποτε έπαιρναν απάντηση από τη θρησκεία, τώρα παίρνουν καλύτερη απάντηση από τους ερευνητές με τις άσπρες μπλούζες. Έχει όμως ο άνθρωπος γίνει πραγματικά τόσο έμπειρος στην παρατήρηση, στη μέτρηση και στην ανάλυση ώστε δε χρειάζεται πια ένα Θεό για να δίνει νόημα σε αυτά που βλέπει; Μήπως το τηλεσκόπιο και το μικροσκόπιο έχουν εξαλείψει τη βάση για την πίστη στο πιο σπουδαίο βιβλίο σχετικά με το Θεό, την Αγία Γραφή;

[Πλαίσιο/Εικόνες στη σελίδα 3]

Ο Γαλιλαίος πρέπει να γέμισε με δέος. Το βράδι εκείνο τον 1609 είχε κατευθύνει το πρωτόγονο τηλεσκόπιο του προς τη μεγάλη φωτεινή αψίδα που οι αρχαίοι ονόμαζαν «ο του γάλακτος κύκλος». Με τη βοήθεια του τηλεσκόπιού του (αριστερή εικόνα) ο Γαλιλαίος μπορούσε τώρα να δει αυτό που δεν είχε δει κανένα ανθρώπινο μάτι πριν: Ο Γαλαξίας ήταν «ένα σύνολο από αμέτρητα άστρα».

Λίγο παραπάνω από 70 χρόνια αργότερα ένας Ολλανδός επιχειρηματίας που ονομαζόταν Άντονυ βαν Λιούβενχεκ παρατήρησε μέσα από ένα όργανο από γυαλί και μέταλλο που είχε φτιάξει στο σπίτι του (κάτω εικόνα). Αυτός, ωστόσο, δεν είχε κανονική επιστημονική εκπαίδευση· το τορνάρισμα και το γυάλισμα φακών ήταν πάνω-κάτω κάτι σαν χόμπι. Κι όμως από αυτούς τους φακούς κατασκεύασε πρωτόγονα όργανα τα οποία θα μπορούσαν να επιτρέψουν στο ανθρώπινο γένος να ερευνήσει ένα σύμπαν άλλου είδους: τον μικρόκοσμο, όπου μία σταλιά νερού ή απλώς ένα μικροσκοπικό κουταλάκι χώματος σφίξουν από ζωή.