Η Προκατάληψη Μπορεί να Κατανικηθεί!

ΟΙ ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΕΙΣ, σύμφωνα με τον κοινωνιολόγο Φρέντερικ Σάμουελς, «αποτελούν ένα βασικό μέρος της δομής της προσωπικότητας του ατόμου . . . Περιλαμβάνουν τον αυτοσεβασμό του, την εικόνα που έχει για τον εαυτό του . . . Θα ήταν τόσο δύσκολο να στερηθεί κανείς ορισμένες απόψεις και ομαδικές εικόνες όσο θα ήταν να στερηθεί το χέρι του ή το πόδι του».

Πολλοί, παρ’ όλα αυτά, φαντάζονται ότι αν οι φυλές μπορούσαν απλώς να μπουν σε μια σχέση συνεργασίας και να γνωριστούν μεταξύ τους, η προκατάληψη κατά κάποιον τρόπο, θα εξαλειφόταν. Δυστυχώς, αυτό είναι πολύ καλό στη θεωρία αλλά καθόλου πρακτικό στην πράξη. Κατά καιρούς η ανάμιξη αυτή γίνεται ένα μπούμερανγκ και μάλιστα εντείνει τις φυλετικές εχθρότητες. Εξάλλου, εξετάστε τι έγινε σε ένα μικτό σχολείο λευκών και μαύρων στο νότιο μέρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Εκεί μαύροι και λευκοί σπουδαστές συνεργάζονται με σχετική ειρήνη. Μήπως αυτό σημαίνει το τέλος της προκατάληψης; Οι συγγραφείς του Σχολεία Χωρίς Φυλετικούς Διαχωρισμούς: Εκτιμήσεις Ενός Αμερικανικού Πειράματος παρατηρούν ότι οι σπουδαστές εξακολουθούν να εκλέγουν να κάθονται μαζί και σχεδόν αποκλειστικά να έχουν κοινωνικές σχέσεις με μέλη της δικής τους φυλής. Οι ερευνητές το αποκαλούν αυτό «Ανεπίσημο φυλετικό διαχωρισμό».

Η φυλετική αρμονία συνεπώς συχνά είναι κάτι λίγο περισσότερο από ειρηνική συνύπαρξη. Προκειμένου να μάθουν κάποτε οι διάφορες φυλές να αγαπούν και να κατανοούν η μια την άλλη, χρειάζονται πολύ περισσότερα πράγματα απ’ ό,τι απλώς να έρχονται σε επαφή η μια με την άλλη. Όμως τι; Ο ΟΗΕ έκανε μια αδύναμη απόπειρα να χρηματοδοτήσει τη «Δεύτερη Παγκόσμια Διάσκεψη για την Καταπολέμηση του Φυλετισμού και των Φυλετικών Διακρίσεων». (1-13 Αυγούστου 1983) Αλλά όπως αναμενόταν, το μόνο που προέκυψε από αυτήν ήταν περισσότερες θεωρίες και ηχηρή ρητορική.

Νέες Προοπτικές για τη Φυλή και την Εθνικότητα

Οι άνθρωποι δεν αφήνουν τις βαθιά ριζωμένες απόψεις και προκαταλήψεις τους εκτός αν έχουν ισχυρό κίνητρο για να το κάνουν αυτό. Και για πολλές χιλιάδες ανθρώπους το κίνητρο αυτό έχει αναπτυχθεί μέσω της μελέτης της Βίβλου. Αυτή μπορεί να φτάσει στην καρδιά και να κινήσει σε δράση όσο κανένα άλλο βιβλίο στον κόσμο. «Ο λόγος του Θεού είναι ζων και ενεργός». (Εβραίους 4:12) Υποθέστε, για παράδειγμα, ότι είστε ένα άτομο που είχατε αναπτύξει εχθρότητα απέναντι σε μια ορισμένη φυλή ή εθνικότητα. Αν αρχίζετε να μελετάτε τη Βίβλο, σύντομα θα συνειδητοποιήσετε ότι διδάσκει πως «ο Θεός δεν βλέπει εις πρόσωπον ανθρώπου», «αλλ’ εν παντί έθνει, όστις φοβείται αυτόν και εργάζεται δικαιοσύνην, είναι δεκτός εις αυτόν».—Γαλάτας 2:6· Πράξεις 10:34, 35.

Το να δεχτείτε ότι ο Θεός ‘έκανε από έναν άνθρωπο κάθε έθνος ανθρώπων^’, εξάπαντος θα σας κάνει να επανεκτιμήσετε τις απόψεις σας απέναντι στους ανθρώπους των άλλων φυλών. (Πράξεις 17:26) Πώς μπορεί κανείς να θεωρήσει κατώτερο έναν άνθρωπο με διαφορετικό χρώμα δέρματος, σχήμα μαλλιών και σχήμα ματιών και μύτης που είναι χαρακτηριστικά διαφορετικών φυλών, αν θα έχει αναπτύξει μια φιλία με τον Θεό που δημιούργησε από έναν άνθρωπο κάθε έθνος ανθρώπων;

Είναι γεγονός ότι οι διάφορες φυλές φαίνεται να έχουν δικά τους έντονα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας—καλά και κακά. Η Βίβλος, ωστόσο, προειδοποιεί: ‘Φύλαγε αυτά τα πράγματα χωρίς να κρίνεις εκ των προτέρων [«χωρίς προκατάληψη», Σημερινή Αγγλική Μετάφραση] μην κάνοντας τίποτα με προκατειλημμένη τάση’. (1 Τιμόθεον 5:21) Έτσι ένας Χριστιανός μάλλον αφήνει τον καθένα «να αποδεικνύει ποιο είναι το ατομικό του έργο» και δεν κρίνει την αξία ενός ανθρώπου από το χρώμα ή από τη φυλή.—Γαλάτας 6:4, ΜΝΚ.

Ο απόστολος Παύλος, για παράδειγμα, σημείωσε ότι οι κάτοικοι της Κρήτης είχαν τη δυσάρεστη φήμη ότι ήταν «ψεύτες, βλαβερά θηρία, άνεργοι λαίμαργοι». (Τίτον 1:12, ΜΝΚ) Αυτό δε σήμαινε, ωστόσο, ότι τα χαρακτηριστικά αυτά ήταν κατά κάποιο τρόπο κληρονομικά ή ότι υπήρχαν σε όλους τους Κρήτες. Γιατί ο Παύλος δίδαξε τον Τίτο να ψάξει εκεί στην Κρήτη για ανθρώπους που θα ήταν ανυψωμένοι πάνω από αυτές τις τάσεις και να διορίσει τους ανθρώπους αυτούς σε υπεύθυνες θέσεις της εκκλησίας.—Τίτον 1:5.

Ομολογουμένως μπαίνει κανείς στον πειρασμό, κατά καιρούς, να συμπεράνει ότι ορισμένα εθνικά χαρακτηριστικά βρίσκονται «μέσα στο αίμα». Μια ορισμένη φυλετική ομάδα, για παράδειγμα, μπορεί να έχει μερικά τεμπέλικα και άεργα μέλη. ‘Είναι απλώς τεμπέληδες^’, μπορεί να συμπεράνουν μερικοί βιαστικά. Ένας Χριστιανός, όμως, πονάει τους ανθρώπους. Καταλαβαίνει ότι πολλοί είναι «εκλελυμένοι και εσκορπισμένοι» από τον φαύλο αυτό, άστοργο κόσμο. (Ματθαίος 9:36) Το γεγονός είναι ότι σε πολλές χώρες οι φυλετικές προκαταλήψεις και οι οικονομικές συνθήκες αποκλείουν τους ανθρώπους από εργασίες που υπάρχουν! Έτσι, αυτό που συχνά εμφανίζεται σαν να είναι τεμπελιά, αποδεικνύεται ότι είναι απελπισία και απόγνωση. Οι άνθρωποι αυτοί χρειάζονται πνευματική βοήθεια και κατανόηση—όχι σκληρή επίκριση.

Αυτό φέρνει στη διάνοια τη συμβουλή του αποστόλου Παύλου να κάνουμε το καθετί με «ταπεινοφροσύνη θεωρούντες αλλήλους υπερέχοντας εαυτών». (Φιλιππησίους 2:3) Το να δεχτεί κανείς τη συμβουλή αυτή μπορεί να απαιτεί μια ριζική αλλαγή στη σκέψη του. Όπως τον πρώτο αιώνα, πολλοί αισθάνονται «ανώτεροι», επειδή έχουν κοσμική εκπαίδευση ή μεγάλη κοινωνική θέση. Ωστόσο ο Παύλος υπενθύμισε στους Χριστιανούς του πρώτου αιώνα ότι «ο Θεός εξέλεξε τα ανόητα πράγματα αυτού του κόσμου . . . και τα πράγματα τα καταφρονημένα». (1 Κορινθίους 1:26-28, ΜΝΚ) Αυτοί οι ταπεινοί είχαν ταπεινοφροσύνη και ειλικρίνεια, που στα μάτια του Θεού τους έκανε «ανώτερους». Μπορεί ένα άτομο να είναι προκατειλημμένο αν έχει αυτή τη θεοσεβή άποψη για τους άλλους;

Στο Άλλο Άκρο

Από την άλλη, ίσως επί μακρό χρονικό διάστημα να είστε το θύμα προκατάληψης και να αντιλαμβάνεστε ότι ελάχιστοι άνθρωποι στην πραγματικότητα θα προσπαθήσουν ποτέ να ξεπεράσουν τις προκαταλήψεις τους. Η Βίβλος μπορεί να σας βοηθήσει να εκτιμήσετε ότι είναι μάταιο να αναμένετε δικαιοσύνη στην τωρινή, διεστραμμένη κοινωνική τάξη. «Το στρεβλόν δεν δύναται να γίνη ευθές», είπε ο Σολομώντας. (Εκκλησιαστής 1:15) Αυτός είναι ο λόγος που ο Θεός έχει υποσχεθεί να εξαλείψει τελικά κάθε αδικία που υπάρχει, και η γνώση αυτού του γεγονότος μπορεί να είναι μια αληθινή πηγή παρηγοριάς για σας!—Ψαλμός 37:1-11· 72:12-14.

Προς το παρόν, όμως, ίσως χρειάζεται να βρείτε τρόπους για να αντιμετωπίσετε την προκατάληψη. Στη προκατάληψη που υπάρχει μερικοί αντιτάσσουν μια προκατάληψη δική τους, συμπεραίνοντας ότι όλα τα μέλη μιας άλλης φυλής είναι προκατειλημμένα. Γίνονται υπερβολικά ευαίσθητοι, παίρνοντας αμυντική στάση ακόμη και στην πιο αθώα παρατήρηση. Η Βίβλος, ωστόσο, προειδοποιεί στο εδάφιο Εκκλησιαστής 7:9: «Μη σπεύδε εν τω πνεύματι σου να θυμόνης [να προσβάλλεσαι, ΜΝΚ]». Μάθετε να δίνετε στους άλλους το πλεονέκτημα της αμφιβολίας και θα αποφύγετε πολύ ερεθισμό.

Θυμηθείτε, επίσης, ότι ο Ιησούς κάποτε δοκίμασε την απόρριψη από τους συμπολίτες του Ιουδαίους. Ωστόσο ενθάρρυνε τους μαθητές του να πλησιάζουν τους ανθρώπους με αισιοδοξία. «Εις ήντινα δε οικίαν εισέρχησθε», είπε ο Ιησούς «πρώτον λέγετε· Ειρήνη εις τον οίκον τούτον». (Λουκάς 10:5, 6) Ασφαλώς είναι καλύτερα να πλησιάζει κανείς τους ανθρώπους με την προσδοκία και την επιθυμία να έχει ειρήνη αντί να εξοπλίζεται συναισθηματικά για διαμάχη.

Τι θα πούμε, όμως, αν είστε θύμα αδικίας, όπως ένα Νιγηριανό ζευγάρι που ο ιδιοκτήτης του διαμερίσματος που ήθελαν να νοικιάσουν υπαναχώρησε από την υπόσχεση του να τους νοικιάσει το διαμέρισμα στην Αγγλία; (Οι άνθρωποι διαμαρτύρονταν ότι δεν ήθελαν να έχουν μαύρους γείτονες.) Τι προσβολή για την αξιοπρέπεια ενός ατόμου! Η Βίβλος, παρ’ όλ’ αυτά, προειδοποιεί ενάντια στο να «εξαναγκάζουμε ο ένας τον άλλο σε αναμέτρηση». (Γαλάτας 5:26· υποσημείωση της Μετάφρασης Νέου Κόσμου στη Βίβλο με τις Παραπομπές του 1984) Αυτό συνήθως δεν κάνει τίποτα άλλο από το να βαθαίνει την προκατάληψη και το μίσος ακόμη πιο πολύ. Και η ανταπόκριση με θυμό συνήθως κάνει μια ήδη κακή κατάσταση χειρότερη.

Ο Ιησούς έδωσε την εξής συμβουλή: «Μη αντισταθήτε προς τον πονηρόν· αλλ’ όστις σε ραπίση εις την δεξιά σου σιαγόνα (ενεργήσει προσβλητικά απέναντι σου), στρέψον εις αυτόν και την άλλην». Ο Παύλος προσθέτει: «Εις μηδένα μη ανταποδίδετε κακόν αντί κακού· . . . ει δυνατόν, όσον το αφ’ υμών ειρηνεύετε μετά πάντων ανθρώπων . . . Μη νικάσαι υπό του κακού, αλλά νίκα δια του αγαθού το κακόν». (Ματθαίος 5:39-44· Ρωμαίους 12:17-21) Το να ανταποκριθείς στο μίσος με καλοσύνη απαιτεί αληθινή ηθική δύναμη. Με το να αρνείσαι να αφήσεις την προκατάληψη να σε γεμίσει με πίκρα, την υπερνικάς.

Επιδιώκοντας το Καλό των Άλλων

Μια νύφη από τη Τζαμάικα έμαθε ένα ακόμη μάθημα για την κατανίκηση της προκατάληψης. Όταν η οικογένεια του Αφρικανού συζύγου της περίπου την εξοστράκισε, αυτή άρχισε να βλέπει τα πράγματα από τη δική τους σκοπιά. Θυμάται: «Έβλεπα ότι η κατηγορία για προκατάληψη θα μπορούσε να στραφεί και εναντίον μου. Δεν φορούσα τα δικά τους ρούχα, δε μου άρεσε η τροφή τους, και δεν έκανα καμιά προσπάθεια να μάθω τη γλώσσα τους. Έτσι αποφάσισα να προσπαθήσω να μάθω μερικές εκφράσεις στη γλώσσα τους. Κάθε φορά που έλεγα κάτι στη γλώσσα τους, αυτοί ανταποκρίνονταν με ενθουσιασμό: ‘Α, γίνεσαι μια από μας τώρα!’»

Ναι, δε χάνει κανείς τίποτα και απεναντίας κερδίζει πολλά, αν τιμάει τις καλές πολιτιστικές παραδόσεις των άλλων. Έτσι αν κατάγεστε από μια χώρα όπου οι άνθρωποι εξωτερικεύονται εύκολα, κάνετε μερικές προσαρμογές αν θα πάτε να μείνετε σε μια χώρα όπου οι άνθρωποι τείνουν να είναι επιφυλακτικοί. Η Βίβλος συμβουλεύει κατάλληλα: «Μηδείς ας ζητή το εαυτού συμφέρον, αλλ’ έκαστος τα του άλλου». (1 Κορινθίους 10:23, 24, 31-33) Να θυμάστε ότι συχνά στη ρίζα της προκατάληψης υπάρχει η ιδιοτέλεια και η αδιαλλαξία.

Η Προκατάληψη Κατανικήθηκε!

Η Βίβλος συνεπώς είναι γεμάτη από πρακτικές συμβουλές που μπορούν να βοηθήσουν τα άτομα τόσο να κατανικήσουν όσο και να αντιμετωπίσουν πετυχημένα την προκατάληψη. Αυτό δεν είναι πάντα εύκολο, ακόμη και για αφοσιωμένους Χριστιανούς. Κοιτάξτε τι έγινε πριν λίγο καιρό στη διάρκεια ενός διαλείμματος μιας συνέλευσης των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Μια γυναίκα που μετέφερε ένα δίσκο με τρόφιμα έπεσε πάνω σε μια καρέκλα και έλουσε με το ποτό της τα πόδια μιας άλλης γυναίκας. Αυτό θα μπορούσε να ήταν ασήμαντο εκτός από ένα γεγονός: Η μία γυναίκα ήταν μαύρη ενώ η άλλη λευκή.

Η σύντομη αλλά θυμωμένη ανταλλαγή λέξεων που ακολούθησε, αποκάλυψε μια καταπιεσμένη φυλετική εχθρότητα. Κάτω από κανονικές συνθήκες το να ζητήσει κανείς συγνώμη από τον άλλον θα ήταν αδιανόητο! Με τη βοήθεια ενός παριστάμενου, οι δύο αυτές γυναίκες θυμήθηκαν το γεγονός ότι ήταν Χριστιανές. Γνώριζαν ότι η φυλετική προκατάληψη ήταν κάτι εσφαλμένο και ότι δε θα μπορούσαν να παραμείνουν στην εύνοια του Θεού αν δεν ειρήνευαν μεταξύ τους. (1 Ιωάννου 4:20) Ήταν συγκινητικό πράγματι να βλέπει κανείς τις δυο αυτές γυναίκες με δάκρυα να αγκαλιάζουν η μια την άλλη και να ζητούν συγνώμη η μία από την άλλη. Το πιο σημαντικό, άφησαν το περιστατικό να ξεχαστεί και άρχισαν να συζητούν σαν παλιές φίλες.

Έτσι οι Μάρτυρες του Ιεχωβά έχουν κάνει μεγάλα άλματα για την εξάλειψη της προκατάληψης. Διαπιστώστε το οι ίδιοι. Υπάρχουν κυριολεκτικά εκατομμύρια απ’ αυτούς που φέρνουν ζωντανή μαρτυρία στο γεγονός ότι ο Λόγος του Θεού πράγματι έχει δύναμη—δύναμη αρκετή να κατανικήσει ακόμη και την προκατάληψη.

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 8]

Πώς μπορείτε να θεωρείτε σαν κατώτερους ανθρώπους διαφορετικών φυλών όταν ο Θεός ‘έκανε από έναν άνθρωπο κάθε έθνος ανθρώπων^’;

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 10]

Το να ανταποκριθεί κανείς στο μίσος με καλοσύνη απαιτεί αληθινή ηθική δύναμη

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 10]

Με το να αρνηθείς να αφήσεις την προκατάληψη να σε γεμίσει με πίκρα, την υπερνικάς

[Εικόνα στη σελίδα 9]

Η μελέτη της Βίβλου αναγκάζει ένα άτομο να επανεκτιμήσει τα αισθήματα του απέναντι σε ανθρώπους διαφορετικών φυλών