Η Επίσκεψη του Πάπα στον Καναδά

Του ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στον Καναδά

ΤΟΝ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟ του 1984, ο Καναδάς προστέθηκε σ’ έναν αυξανόμενο κατάλογο από χώρες που επισκέφθηκε ο Ιωάννης Παύλος Β΄ σαν αρχηγός της Καθολικής Εκκλησίας.a Μια 12ήμερη περιοδεία με 33 περίπου προγραμματισμένες ομιλίες τον έφερε σε 16 πόλεις και κωμοπόλεις και παρεκκλήσια—ένα ταξίδι 13.500 χιλιομέτρων (8.500 μιλίων). Η επίσκεψη του ονομάστηκε «η πιο μεγάλη επίσκεψη που έκανε ο Ιωάννης Παύλος Β΄ σε οποιαδήποτε χώρα στα 24 προσκυνήματα του στο εξωτερικό από τότε που έγινε Πάπας πριν από έξι χρόνια».

Γιατί στον Καναδά;

«Άρχισε την περιοδεία του σε μια επαρχία όπου η δύναμη και η πνευματική επιρροή της Καθολικής Εκκλησίας έχει μειωθεί καταπληκτικά στις περασμένες δύο δεκαετίες και όπου η πλειοψηφία των ανθρώπων αναφέρεται ότι προκαλούν τις εκκλησιαστικές διδασκαλίες σε πολλά θέματα», ανέφερε ο Μάικλ ΜακΑτήρ, ο θρησκευτικός εκδότης της Δε Τορόντο Σταρ. Η δήλωση αυτή σχετικά με το Κεμπέκ βοηθάει να εξηγηθεί ένας από τους λόγους για την επίσκεψη του Πάπα. Ο μέσος όρος ηλικίας των ιερέων εκεί είναι κοντά στα 60 χρόνια, με ελάχιστους για να τους αναπληρώσουν. Το Μόντρεαλ έχει 15 ενορίες χωρίς δικούς τους ιερείς. «Στη μεγάλη και εξέχουσα Καθολική επισκοπή του Τρουά-Ριβιέρ», λέει η Δη Γκαζέτ του Μόντρεαλ, «έγινε απλά και μόνο μία χειροτονία [το 1984]. Πέρυσι [το 1983] και πρόπερσι δεν έγινε καμία». Η ενορία εκείνη έχει υποστεί μια πτώση 90 τοις εκατό στις χειροτονίες τα περασμένα 20 χρόνια.

Και δεν σταματούν τα προβλήματα εδώ. Η Δη Γκαζέτ αναφέρει: «Η κατά μέσο όρο παρακολούθηση λειτουργίας είναι γύρω στο 10 ως 16 τοις εκατό στις αστικές περιοχές και γύρω στο 30 τοις εκατό στις αγροτικές εκκλησίες». Ένας εκπρόσωπος της Καναδικής Διάσκεψης Καθολικών Επισκόπων αναφέρεται ότι έχει πει: «Ας παραδεχτούμε το γεγονός, πολλοί Καθολικοί στη χώρα αυτή δεν έχουν δει το εσωτερικό μιας εκκλησίας επί πολλά χρόνια». Ένα Καναδικό ειδησεογραφικό περιοδικό, το Μακλήηνς, λέει ότι διεξάχθηκε μια σφυγμομέτρηση από δύο εφημερίδες του Μόντρεαλ η οποία δείχνει ότι «το 68 τοις εκατό εκείνων που ρωτήθηκαν απορρίπτουν τη στάση της εκκλησίας ενάντια στον έλεγχο γεννήσεων, το 72 τοις εκατό λένε ότι θα πρέπει να επιτρέπεται να παντρεύονται οι ιερείς, το 66 τοις εκατό διαφωνούν με την επίσημη απαγόρευση του διαζυγίου, και το 42 τοις εκατό αντιτίθενται στην απαγόρευση των εκτρώσεων». Αυτά τα μεγάλα ποσοστά αντανακλούν τη μειούμενη επιρροή πάνω στην οικογενειακή και στην κοινοτική ζωή της εκκλησίας του Κεμπέκ.

Το ότι υπάρχουν προβλήματα και αλλού το βλέπει κανείς από την ομιλία που έκανε ο πάπας στο Χάλιφαξ της Νέας Σκωτίας, όπου μίλησε για «σεβασμό για τη ζωή» (αναφερόμενος στις εκτρώσεις), για «συζυγική πίστη και το αδιάλυτο του γάμου». Ομολόγησε τη φοβερή έλλειψη κληρικών που υπάρχει, σύμφωνα με την Γκλόουμπ εντ Μέηλ του Τορόντο, και πρόσθεσε ότι οι αξιωματούχοι της εκκλησίας παραδέχονται πρόθυμα ότι στις μεγάλες επισκοπές «όπως του Σαιντ Τζωνς και του Χάλιφαξ» έχει υπάρξει «έξοδος ιερέων και καλογριών σε πολύ μεγάλους αριθμούς».

Έτσι η περιοδεία στον Καναδά του Ιωάννη Παύλου Β΄ ήταν η περιοδεία ενός ποιμένα που φροντίζει για ένα άρρωστο ποίμνιο. Αλλά ποιο ήταν το αποτέλεσμα της επίσκεψης; Πώς αντέδρασαν οι Καναδοί; Θα ξαναδεί η Καθολική Εκκλησία την αναβίωση μελών έτσι ώστε να διεκδικήσει το προηγούμενο καθεστώς της στον Καναδά; Πώς αξιολόγησαν οι κληρικοί και άλλοι άνθρωποι το ποιμαντορικό έργο του πάπα;

Επιδράσεις και Επικρίσεις

Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι το «προσκύνημα» του πάπα είχε μεγάλη επίδραση σε πολλούς ανθρώπους στον Καναδά. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης μιλούσαν συχνά για τη «χαρισματική γοητεία» του και για την «απίστευτη ικανότητα του να υποκινεί και να εμπνέει τον κόσμο». Δυστυχώς, μερικοί άνθρωποι επέτρεψαν στις αντιδράσεις τους να προχωρήσουν πάρα πολύ, μια γυναίκα στη σύναξη του Τορόντο αναφώνησε ότι «είναι σαν να βρίσκεται κανείς κοντά στον Θεό για παρατεταμένο χρονικό διάστημα». Ένας 14χρονος είπε: «Τρέμω σύγκορμος, ήταν σαν να μπορούσα να αγγίξω περίπου τον ίδιο τον Θεό».

Πιο ισορροπημένα άτομα εντυπωσιάστηκαν, από την ειλικρινή του επίκληση για βελτιωμένη οικογενειακή ζωή, για σεβασμό στα αγέννητα, και συμφώνησαν ότι παρότρυνε τους νεαρούς να αντισταθούν στις απάτες των ναρκωτικών, του αλκοόλ και του προγαμιαίου σεξ.

Η ομιλία του στο Έντμοντον για πιο ίση κατανομή του πλούτου του κόσμου, όπως είπε ένας δημοσιογράφος, «θύμιζε μάλλον τους Θεολόγους Απελευθέρωσης της Λατινικής Αμερικής τις ομολογουμένως ‘Μαρξιστικές’ τάσεις των οποίων είχε μεμφθεί με μεγάλο σθένος».

Ο ίδιος δημοσιογράφος δεν δίστασε να κάνει μερικά μη ευνοϊκά σχόλια σχετικά με τις επενδύσεις, τις κερδοσκοπικές επιχειρήσεις, και τα κεφάλαια της Τράπεζας του Βατικανού και τον πομπώδη τρόπο ζωής του ίδιου του πάπα. Άλλοι αναρωτήθηκαν σχετικά με τα παραπάνω από 50 εκατομμύρια δολάρια που στοίχισαν οι περιοδείες του πάπα, πολλά από τα οποία θα πληρώσουν οι Καναδοί φορολογούμενοι. Τα χρήματα αυτά δεν διατέθηκαν για να βοηθηθούν οι φτωχοί του κόσμου. Ο αρχιεπίσκοπος της Οττάβα σχολίασε: «Από μέρους μου, λυπάμαι που ο αρχηγός της Εκκλησίας δεν ταξιδεύει με πιο απλό τρόπο».

Ο πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄, στα ταξίδια του μέσα από τις Καθολικές χώρες, είναι γνωστός για την ευλάβεια που δείχνει στην Παρθένα Μαρία και για τις συχνές του επισκέψεις στα προσκυνήματα που είναι αφιερωμένα σ’ αυτήν. Πώς το χειρίστηκε το θέμα αυτό στον κυρίως Προτεσταντικό Καναδά; Το Μακλήηνς ανέφερε ότι σε τόπους που ευλαβούνται την Παρθένο, αυτός την εξύμνησε. «Αλλά σε πόλεις όπου η Μαριολατρία γενικά θεωρείται μια παλιά συνήθεια ή ακόμη και προσβολή για μερικές φεμινίστριες και εμπόδιο για την επικοινωνία Καθολικών-Προτεσταντών, τήρησε σιωπή σ’ αυτό το θέμα».

Το ίδιο συνέβη και με άλλα θέματα που συζητήθηκαν στην περιοδεία του, είτε επρόκειτο για την αγαμία των κληρικών, είτε για την αρμονική συνεργασία των θρησκειών, είτε για το ρολό των γυναικών στην εκκλησία, είτε για την κατάσταση των ντόπιων λαών. Υπήρξαν και διαφωνίες. Για παράδειγμα, πάνω στο θέμα της ένωσης των εκκλησιών, ένας δημοσιογράφος της Τορόντο Σταρ είπε: «Στα έξι χρόνια που βρίσκεται στο αξίωμα του, δεν έχει κάνει ούτε ένα πλήρες βήμα για να κάνει την ένωση πραγματικότητα». Το Μακλήηνς παρατήρησε ότι οι ομιλίες του πάπα ήταν προσαρμοσμένες για να ταιριάζουν στα ακροατήρια του, και κατόπιν πρόσθεσε: «Η σκόπιμη αμφιλογία του Ιωάννη Παύλου είναι ακριβώς η στάση που ήθελαν από αυτόν να λάβει οι Καναδοί επίσκοποι, τουλάχιστον στα λεπτά ζητήματα των γυναικών και της σεξουαλικής ηθικής. Ενήμεροι του γεγονότος ότι τα εκκλησιάσματα τους στερεότυπα αγνοούν την απαγόρευση της Ρώμης για το διαζύγιο και τον έλεγχο των γεννήσεων, οι επίσκοποι δεν θέλουν να διακινδυνέψουν μια περαιτέρω αποξένωση».

Προφανώς, υπάρχουν ανάμικτα συναισθήματα σχετικά με την επίσκεψη του πάπα στον Καναδά. Υπάρχουν εκείνοι που πιστεύουν ότι αυτό θα δώσει μια καινούργια αρχή στην εκκλησία εκεί. Ο πρόεδρος της Καναδικής Διάσκεψης Καθολικών Επισκόπων νομίζει ότι η περιοδεία ήταν «μια νέα στιγμή ευαγγελισμού στην Καναδική ιστορία». Αλλά θα ανταποκριθεί ο Καθολικός λαός; Δεν είναι όλοι αισιόδοξοι σχετικά μ’ αυτό. Ένα άρθρο εφημερίδας διακήρυσσε: «Ο πάπας άφησε πολλά οχληρά ερωτήματα». Είναι αλήθεια ότι ένας Καθολικός εκδότης ισχυρίστηκε ότι η εκκλησία βρισκόταν απλά «στο μέσον μιας ηθικής κρίσης», αλλά ότι η ίδια η εκκλησία «δεν περνούσε από μια Καθολική κρίση». Ωστόσο, η Καθολική συγγραφέας Ανν Ρότσε είπε: «Πολλές εκκλησίες έχουν διαφύγει από το βασίλειο εκείνου που συνηθιζόταν να ονομάζεται η Καθολική εκκλησία». Κατόπιν σχολίασε: «Κατά τη γνώμη μου, στον Καναδά έχουμε ένα ανοιχτό και ακήρυχτο σχίσμα». Ο χρόνος θα δείξει ποια είναι η σωστή άποψη.

[Υποσημειώσεις]

[Χάρτης/Εικόνα του Καναδά στη σελίδα 23]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Πόλη του Κεμπέκ

Μόντρεαλ

Σαιντ Τζωνς

Χάλιφαξ

Τορόντο

Γουίνιπεγκ

’Εντμοντον

Βανκούβερ

Οττάβα