«Οι Άγιες Πηγές» της Ιρλανδίας

Του ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στην Ιρλανδία

Ο ΓΕΡΟΣ έτρεμε ελαφρά. Το χέρι του έτρεμε καθώς το έκανε σαν κούπα, πήρε νερό από την πηγή, και το έτριψε πάνω στον εξασθενημένο του αστράγαλο. Είχε έρθει, όπως και πολλοί άλλοι, για να προσπαθήσει να εξουδετερώσει τις φθορές των γηρατειών παίρνοντας δυνάμεις από αυτήν την «άγια πηγή».

Η πηγή, που βρίσκεται ανάμεσα σε μερικούς τυρφώνες στο Ντόνεγκαλ της Ιρλανδίας, είναι μια από τις 3.000 «άγιες πηγές» της Ιρλανδίας. Σύμφωνα με τον τουριστικό οδηγό, οι προσκυνητές έρχονται σ’ αυτό το σημείο «με την ελπίδα ότι αν έπαιρναν και χρησιμοποιούσαν το ευλογημένο νερό αυτό θα ήταν ένα μέσο πνευματικής βελτίωσης». Όμως έρχονται και για περισσότερα πράγματα απ’ ό,τι απλώς για την πνευματική βελτίωση. Ο οδηγός συνεχίζει: «Στο πέρασμα των ετών αμέτρητες ιστορίες έχουν ειπωθεί για θεραπείες σε κάθε είδους ασθένειες που έγιναν εκεί και για το πώς ανάπηροι προσκυνητές μπόρεσαν να αφήσουν πίσω τα μπαστούνια τους, τις πατερίτσες και τους επιδέσμους τους».

Δεν αμφιβάλαμε ότι οι προσκυνητές ήταν πράγματι αφοσιωμένοι άνθρωποι και αισιόδοξοι. Αλλά το θέαμα αυτό έγειρε μερικές ερωτήσεις στο μυαλό μας. Πόση «πνευματική βελτίωση» μπορεί να φέρει το να πάει κανείς σαν προσκυνητής σε μια «άγια πηγή»; Αν πράγματι συνέβησαν θαυματουργικές θεραπείες, προέρχονταν από τον Θεό;

Παρατηρώντας τον γέρο να προσεύχεται στην πηγή, αναρωτηθήκαμε επίσης εάν ήξερε ότι αυτό που έκανε το είχαν κάνει και οι πρόγονοί του χιλιάδες χρόνια πριν. Η πίστη στις «άγιες πηγές» είναι πολύ αρχαία στην Ιρλανδία, φτάνοντας στη θρησκεία των προχριστιανών Κελτών.

Οι Προχριστιανοί Κέλτες

Οι Κέλτες ήρθαν στην Ιρλανδία αιώνες πριν από τη γέννηση του Ιησού Χριστού. Ήταν πολύ θρήσκοι και κεντρική στη λατρεία τους ήταν η πίστη στην αγιότητα των ποταμών, των πηγών, και των πηγαδιών. Πίστευαν ότι εκεί θα μπορούσαν να επικαλεστούν τους θεούς και τις θεές ώστε να κάνουν θεραπείες.

Η Αν Ρος, μια αξιοσέβαστη αυθεντία πάνω στο θέμα, περιγράφει την πίστη και τις συνήθειες των Κελτών: «Οι ιερείς, οι Δρυΐδες, πιστευόταν ότι έκαναν τις τελετουργικές τους συνήθειες και ότι έκαναν τις προσφορές τους στους θεούς μόνο σε φυσικές τοποθεσίες, χωρίς οικοδομές—σε δεντρόκηπους που είχαν γίνει ιεροί από την πολυετή ταύτισή τους με τους θεούς, για παράδειγμα, ή δίπλα σε ιερές πηγές τα νερά των οποίων περιείχαν χαρακτηριστικές αρετές και μέσω των οποίων μπορούσε να αποκτηθεί επαφή με την προστάτιδα θεότητα».—Καθημερινή Ζωή των Ειδωλολατρών Κελτών, σελίδα 136.

Θα μπορούσαμε να φανταστούμε τους ειδωλολάτρες αυτούς Κέλτες συγκεντρωμένους σε ένα τέτοιο σημείο ζητώντας χάρη από τους θεούς τους. Αλλά οι άνθρωποι που είδαμε τώρα θεωρούσαν τον εαυτό τους Χριστιανό. Τι έκαναν εδώ;

Από Δρυΐδες «Χριστιανοί»

Αρχικά, οι εξουσίες της πρώτης Καθολικής Εκκλησίας στην Ιρλανδία προσπάθησαν σκληρά να ξερριζώσουν τις παλιές ειδωλολατρικές δοξασίες. Αλλά τελικά η άποψή τους άλλαξε. Η Αν Ρος εξηγεί: «Αργότερα, κάτω από την αιγίδα της Χριστιανικής Εκκλησίας, οι τοπικές αυτές θεότητες αντικαταστάθηκαν από τοπικούς άγιους, που συχνά έφεραν το ίδιο όνομα όπως και οι αρχικές ειδωλολατρικές θεότητες· και η λατρεία των πηγών συνεχίστηκε ανενόχλητη».

Ένας άλλος διάσημος συγγραφέας πάνω στις Ιρλανδικές παραδόσεις προσθέτει το εξής σχόλιο: «Πολλές απ’ αυτές τις δεισιδαιμονίες είναι τόσο βαθιά ριζωμένες ώστε αιώνες εναντίωσης από τη Χριστιανική Εκκλησία έχουν αποτύχει να τις καταστείλουν, και ενώ οδήγησε μερικές από τις συνήθειες αυτές στη μυστικότητα άλλες εξαναγκάστηκε να τις αναλάβει κάτω από την προστασία της. Αυτό εφαρμόζεται, για παράδειγμα, στην αίρεση των άγιων πηγών».—Ιρλανδική Κληρονομιά, από τον Ε. Έστυν Έβανς, σελίδα 163.

Έτσι, η Καθολική Εκκλησία κατέληξε στο να απορροφήσει τις αρχαίες αυτές δεισιδαιμονίες. Η Αν Ρος εξηγεί: «Οι θρύλοι της λατρείας συνέχιζαν και οι αρχαίοι θεοί και θεές, που τώρα λατρεύονταν ίσως κρυφά, ή απλά τις θυμούνταν σε ιστορίες που έλεγαν γύρω από τη φωτιά, μεταστρέφονταν από την [τώρα] συμπονετική Ιρλανδική Εκκλησία σε ήρωες και ηρωίδες και σε διαβόλους των κοιλάδων και του αέρα, και με αυτές τις μικρές τροποποιήσεις διαιωνίστηκαν οι θρύλοι της αρχαίας λατρείας».—Η Ειδωλολατρική Κελτική Βρετανία, από την Αν Ρος, σελίδα 384.

Τι θα Σκέφτονταν;

Αναρωτιόμαστε τι θα σκέφτονταν αυτοί οι σημερινοί προσκυνητές για όλα αυτά; Θα κλονίζονταν εάν γνώριζαν τις ειδωλολατρικές ρίζες αυτών των πραγμάτων που κάνουν; Ή θα άφηναν αυτοί οι ειλικρινείς προσκυνητές νομίσματα ή άλλα αναθήματα μέσα ή κοντά στην πηγή, αν με έκπληξή τους διαπίστωναν ότι αντέγραφαν την αρχαία συνήθεια τού να αφήνουν αναθήματα στους Κελτικούς θεούς;

Τι θα πούμε για τις δυο μεσήλικες γυναίκες που είχαν ταξιδέψει πάνω από 95 χιλιόμετρα (60 μίλια) για να επισκεφθούν αυτό το σημείο—ένα ταξίδι που είχαν κάνει πολλές φορές στο πέρασμα των ετών; Γνώριζαν ότι καθώς έκαναν τους κύκλους τους γύρω από την πηγή κατά την κατεύθυνση των δεικτών του ρολογιού, ακολουθώντας την κατεύθυνση του ήλιου, προσφέροντας τις προσευχές τους καθώς το έκαναν αυτό, ότι μ’ αυτόν τον τρόπο έκαναν το ίδιο που έκαναν και οι μη Χριστιανοί Κέλτες πρόγονοί τους επί αιώνες πριν από τη γέννηση του Χριστού; Και η μητέρα του μικρού παιδιού που είδαμε, μικρή μόλις απόσταση μακριά από το πηγάδι, να λέει τις προσευχές της καθώς περπατούσε γύρω από έναν θάμνο που ήταν καλυμμένος με κομμάτια ρούχων, επιδέσμους, και άλλα ενθύμια προηγούμενων αιτήσεων από προσκυνητές—γνώριζε ότι ο θάμνος ήταν ιερός για τους ειδωλολάτρες Κέλτες;

Ο συγγραφέας Πάτρικ Λόγκαν σχολίασε ότι οι πηγές αυτές «συχνά διατηρούν τις αποδείξεις προχριστιανικών δοξασιών και συνηθειών, και μερικές φορές το Χριστιανικό επικάλυμμα είναι πολύ λεπτό». (Οι Άγιες Πηγές της Ιρλανδίας, σελίδα 62) Αλλά εγείρεται το ερώτημα, Έχει αυτό σημασία; Όπως μας είπε ένας από τους προσκυνητές με την ελκυστική Ιρλανδική προφορά του: «Έρχομαι εδώ για πολλά χρόνια, και δεν μου έχει κάνει κακό αυτό!»

Εάν δεν υπήρχε κανένα κακό σ’ αυτά τα πράγματα, τότε γιατί ήθελε η εκκλησία αρχικά να εξαλείψει τις συνήθειες αυτές; Ίσως οι ηγέτες της εκκλησίας τις μέρες εκείνες να γνώριζαν καλά τα λόγια του Ιερεμία όταν μιλούσε σχετικά με τις συνήθειες των ειδωλολατρικών εθνών γύρω από τον Ισραήλ: «Μη μανθάνετε την οδόν των εθνών».—Ιερεμίας 10:2.