Τι Είναι ο Καρκίνος; Τι τον Προκαλεί;

ΙΣΩΣ δίκαια, με την πάροδο των ετών η λέξη «καρκίνος» έχει αποκτήσει έναν πολύ αρνητικό τόνο. Εκφράσεις όπως «εξαπλώνεται ένας θανατηφόρος, ύπουλος καρκίνος» έχουν αναγκάσει πολλούς να κλείσουν τη διάνοιά τους στη λέξη και στην πραγματική σημασία της.

Εντούτοις, σήμερα, το θέμα παίρνει λιγότερο φοβερές διαστάσεις, όταν παρουσιάζεται ανοικτά με ένα αντικειμενικό τρόπο. Αντί να είναι πάντα «θανατηφόρος», συχνά γίνεται «θεραπεύσιμος». Αντί να «εξαπλώνεται» πάντα, συχνά θεραπεύεται προτού εξαπλωθεί. Έτσι, τι είναι στην πραγματικότητα ο καρκίνος; Και τι τον προκαλεί;

Οι Βρετανοί εμπειρογνώμονες Σερ Ρίτσαρντ Ντολλ και Ρίτσαρντ Πίτο εξηγούν: «Τα διάφορα είδη καρκίνων του ανθρώπου είναι αρρώστιες κατά τις οποίες ένα από τα πολλά κύτταρα που αποτελούν το ανθρώπινο σώμα μεταβάλλεται με τέτοιο τρόπο που ακατάλληλα πολλαπλασιάζεται, παράγοντας εκατομμύρια αυτοπαραγόμενα κύτταρα που είναι παρόμοια επηρεασμένα, μερικά από τα οποία εξαπλώνονται σε άλλα μέρη του σώματος και τελικά το καταβάλλουν».—The Causes of Cancer.

Το μεγάλο ερώτημα τώρα είναι γιατί; Γιατί μερικά κύτταρα ξεφεύγουν από το κανονικό πρότυπο και πολλαπλασιάζονται αντικανονικά;

Μήπως ο Τρόπος Ζωής Σας Παίζει Ρόλο;

Στο παρόν στάδιο των αντικαρκινικών ερευνών, οι γιατροί έχουν μια κάθε άλλο παρά πλήρη απάντηση στη μάστιγα του καρκίνου. Το γεγονός ότι αυξάνεται επιβεβαιώνεται από τους Δρ Τζων Σ. Πάλλαρ ΙΙΙ και Ηλέην Μ. Σμιθ οι οποίοι πρόσφατα δήλωσαν στο περιοδικό The New England Journal of Medicine, στην Αγγλική (Δε Νιου Ίνγκλαντ Τζέρναλ οφ Μέντισιν): «Από το 1973 ως το 1981 ο γενικός δείκτης συχνότητας όλων των νεοπλασμάτων (καρκίνων) μαζί αυξήθηκε κατά 13,0 τοις εκατό . . .  . Δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι, γενικά, ο καρκίνος γίνεται λιγότερο συνήθης».

Σ’ ένα μεγάλο βαθμό, οι ειδικοί στο θέμα του καρκίνου βρίσκονται παγιδευμένοι ανάμεσα στην ανάγκη να βρουν μια αποτελεσματική μέθοδο θεραπείας για τους κακοήθεις όγκους και στην ανάγκη να ενθαρρύνουν την προληπτική μέθοδο με τον εντοπισμό των πραγματικών αιτιών. Η έρευνα για την ανακάλυψη των αιτιών οδηγεί σε ένα λαβύρινθο διάφορων θεωριών—μήπως η αιτία οφείλεται σε ιούς, γονίδια, ανοσοποιητικές αντιδράσεις, χημικές ουσίες, στο περιβάλλον, σε τοξικές ουσίες στο σώμα, σε ένα συνδυασμό όλων αυτών, ή σε κάτι άλλο; Και ποια είναι η διαδικασία κατά την οποία ένα κύτταρο γίνεται κακόηθες και έπειτα μεταναστεύει;

Ένας ειδικός στο θέμα του καρκίνου, ο Καθηγητής Στέφαν Τάννεμπεργκερ, δήλωσε: «Είναι τώρα ένα αποδεδειγμένο γεγονός ότι αυτή είναι μια διαδικασία που περιλαμβάνει διάφορα στάδια κατά τα οποία ένα κανονικό κύτταρο με μια ορισμένη γενετική κατασκευή μετατρέπεται σε ένα καρκινογόνο κύτταρο κάτω από την επίδραση διάφορων παραγόντων. Γνωρίζουμε ότι οι ιοί, οι ακτινοβολίες και οι χημικές ουσίες αποτελούν τέτοιους παράγοντες, αλλά είναι ασφαλές να πούμε ότι μόνο ο συνδυασμός διάφορων τέτοιων παραγόντων παράγει ένα καρκινογόνο κύτταρο σε μια πολυσταδιακή διαδικασία». Prisma, στην Αγγλική (Πρίσμα).

Τι σημαίνει αυτό για μας στην καθημερινή ζωή; Σύμφωνα με τον Δρ Τσαρλς Α. Λεμμαίστρ, πρόεδρο της Αμερικανικής Αντικαρκινικής Εταιρίας, οι καθημερινές μας συνήθειες ζωής έχουν επίδραση στα αίτια του καρκίνου. Δήλωσε: «Οι περισσότεροι επιστήμονες πιστεύουν τώρα ότι οι καθημερινές μας συνήθειες—το τι τρώμε και το τι πίνουμε, αν καπνίζουμε και πόσο συχνά εκθέτουμε τους εαυτούς μας στον ήλιο καθορίζει σε ένα μεγάλο βαθμό τον κίνδυνο που διατρέχουμε να προσβληθούμε από πολλά είδη καρκίνου». Περιοδικό Ebony, στην Αγγλική (Έμπονι)

Αυτή η άποψη βεβαιώνεται από τις έρευνες που έκαναν οι ειδικοί Ντολλ και Πίτο του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Αυτοί δήλωσαν: «Παρατηρήσεις των ιδιοτροπιών της ανθρώπινης συμπεριφοράς μπορεί να συστήσουν ιδέες που δεν θα περνούσαν ποτέ ίσως από το μυαλό του εργαστηριακού ερευνητή. Ιστορικά, προμήθευσαν την αφετηρία ενός μεγάλου μέρους όλων των αντικαρκινικών ερευνών υποδεικνύοντας τους κινδύνους που συνδέονται με την έκθεση στα καύσιμα παράγωγα του κάρβουνου, στην ηλιακή ακτινοβολία, στις ακτίνες-Χ, στον αμίαντο, και σε πολλούς χημικούς παράγοντες. Επέσυραν την προσοχή στους κινδύνους που συνδέονται με το μάσημα διάφορων μειγμάτων καρύδας βετέλ, καπνού, και ασβεστίου και με το κάπνισμα».

Αφού το περιβάλλον και οι συνήθειες ζωής διαφέρουν από τη μια χώρα στην άλλη, σημαίνει ότι υπάρχει μια τάση μερικές χώρες να έχουν μερικά είδη καρκίνου σε μεγαλύτερο βαθμό και άλλα είδη σε μικρότερο. Για παράδειγμα, η Αγγλία, όπου το κάπνισμα είναι διαδεδομένο για δεκαετίες, ηγείται στον καρκίνο του πνεύμονα. Η Νιγηρία, στην οποία η χρήση του καπνού δεν είναι εξίσου διαδεδομένη, έχει ένα πολύ μικρότερο ποσοστό συχνότητας αυτής της αρρώστιας προς το παρόν. Η Πολιτεία Κοννέκτικατ, των Η.Π.Α., ηγείται στον καρκίνο του παχύ εντέρου και της ουροδόχου κύστης, ενώ η Νιγηρία έχει τα πιο χαμηλά επίπεδα.

Ένα άλλο παράδειγμα του πώς ο τρόπος ζωής μπορεί να προάγει τον καρκίνο είναι το σάρκωμα του Καπόζι, ένα κανονικά σπάνιο είδος καρκίνου. Ομοφυλόφιλοι έχουν προσβληθεί από αυτό τα τελευταία λίγα χρόνια ως αποτέλεσμα του AIDS, που εξασθενεί το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενή και τον εκθέτει σε μολύνσεις και σ’ αυτό το σάρκωμα.

Ένας επιπρόσθετος πιθανός παράγοντας στην πρόκληση καρκίνου δείχνεται από τον Δρ Κέννεθ Ρ. Πελλετιέρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας: «Αναρίθμητες πειραματικές μελέτες πάνω σε ζώα και ανθρώπους έχουν δείξει ότι η ένταση, η ψυχολογική κατάθλιψη, και άλλοι ψυχοκοινωνικοί παράγοντες μειώνουν την ικανότητα του οργανισμού να αποτρέπει τη δημιουργία αρρώστιας όπως ο καρκίνος ή να περιορίζει την εξάπλωσή της».—Holistic Medicine, στην Αγγλική (Χολίστικ Μέντισιν).

Άλλοι γιατροί συμφωνούν επίσης ότι η υπερβολική ένταση μπορεί να επηρεάσει το ανοσοποιητικό σύστημα και έτσι να εκθέσει ένα άτομο στον καρκίνο και σ’ άλλες αρρώστιες. Ας ρίξουμε τώρα μια πιο προσεκτική ματιά σε μερικές από τις πιο εμφανείς αιτίες του καρκίνου.

Καπνός—Ένας Θανατηφόρος Εχθρός

Για δεκαετίες ο καπνός έχει συνδεθεί με τον καρκίνο. Επομένως δεν προξενεί μεγάλη έκπληξη να διαβάσουμε στον τύπο την ακόλουθη είδηση: «Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας αναφερόμενη σε μια έκθεση ότι ένα εκατομμύριο σχεδόν θάνατοι κάθε χρόνο μπορούν να αποδοθούν στη χρήση του καπνού, εξέδωσε μια έντονη καταδίκη κατά της χρήσης των προϊόντων του καπνού και του καπνίσματος». Αυτή η είδηση, που δημοσιεύτηκε στο The New York Times, στην Αγγλική (Δε Νιου Γιόρκ Τάιμς), συνέχισε να πει ότι «το κάπνισμα είναι υπεύθυνο για το 90 τοις εκατό όλων των περιπτώσεων καρκίνου του πνεύμονα, 75 τοις εκατό όλων των περιπτώσεων χρόνιου βρογχίτη και εμφυσήματος και 25 τοις εκατό της ισχαιμικής νόσου της καρδιάς καθώς επίσης και άλλων τύπων καρκίνου, επιπλοκών εγκυμοσύνης και ασθενειών του αναπνευστικού συστήματος».

Ο καπνός παίζει τέτοιο σημαντικό ρόλο στον καρκίνο ώστε ο Δρ Μπάυρον Τσ. Μπαίιλυ, του Κλάδου της Ιατρικής του Πανεπιστημίου του Τέξας, πιστεύει ότι ο εθισμός του καπνού πρέπει να ονομάζεται ταμπακοϊσμός, και τα αποτελέσματά του, καρκίνος. Έγραψε στο JAMA (Journal of the American Medical Association ), στην Αγγλική (Τζέρναλ οφ Δε Αμέρικαν Μέντικαλ Ασσοσιέσιον): «Πρέπει να κατανοήσουμε ότι ο ταμπακοϊσμός είναι ο πιο θανατηφόρος εθισμός σε ναρκωτικά στις Ηνωμένες Πολιτείες [στον κόσμο!] σήμερα και ότι προξενεί περισσότερους θανάτους και μεγαλύτερη ζημιά σε δολάρια από ό,τι προξενεί συνδυασμένα η κοκαΐνη, η ηρωίνη, το σύνδρομο επίκτητης ανοσοποιητικής ανεπάρκειας, τα αυτοκινητιστικά δυστυχήματα, οι δολοφονίες, και οι τρομοκρατικές επιθέσεις».

Αλλά τι θα λεχθεί για τη χρήση του γνωστού ως «άκαπνου ταμπάκου», την εισπνοή και το μάσημα του ταμπάκου, που είναι τώρα δημοφιλή σε εκατομμύρια ανθρώπους σ’ όλο τον κόσμο; The New England Journal of Medicine, αναφέρει ότι «στην Ινδία, σε τμήματα της Κεντρικής Ασίας, και στη Νοτιοανατολική Ασία, ο καρκίνος του στόματος είναι πολύ πιο συνήθης από ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στην πραγματικότητα, είναι ο πιο συνήθης καρκίνος σ’ εκείνη την περιοχή». Η έκθεση συνεχίζει: «Το άκαπνο ταμπάκο που λαμβάνεται από το στόμα, μόνο του ή μαζί με άλλα συστατικά όπως η καρύδα της αρέκης και τα πιπεροειδή φύλλα του βετέλ και το ασβέστιο, υπάρχουν ενδείξεις ότι αυξάνει πολύ τον κίνδυνο καρκίνου του στόματος».

Καπνός και Οινόπνευμα—Υπάρχει κάποιος Σύνδεσμος;

Τι μπορεί να λεχθεί για το κάπνισμα συνδυασμένο με το ποτό; Οι γιατροί Ντολλ και Πίτο υποστηρίζουν ότι το οινόπνευμα «‘αλληλοεπιδρά’ με το κάπνισμα, αυξάνοντας το ένα τα αποτελέσματα του άλλου. Για 60 χρόνια υπήρχαν υπόνοιες ότι το οινόπνευμα είχε σχέση με την πρόκληση καρκίνου, αφού αποδείχθηκε ότι οι καρκίνοι του στόματος, του φάρυγγα, του λάρυγγα, και του οισοφάγου ήταν πιο συνήθεις από το μέσο όρο σε άντρες που εργάζονταν σε επαγγέλματα που ενθάρρυναν την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων οινοπνεύματος».

Αυτό το συμπέρασμα επιβεβαιώνεται από τον Γερμανό ειδικό στο θέμα του καρκίνου Καθηγητή Τάννεμπεργκερ, ο οποίος είπε: «Το κάπνισμα και το υπερβολικό ποτό είναι παράγοντας κινδύνου πρώτου βαθμού. . . . Δεν μπορούμε να αποφύγουμε το γεγονός ότι υπάρχει μια αιτιώδης σχέση μεταξύ του τρόπου ζωής ενός ατόμου και της ανάπτυξης του καρκίνου.

«Αθώοι» Φονιάδες

Εκατομμύρια άνθρωποι κάθε χρόνο εκθέτουν τον εαυτό τους σε ένα φονιά που σκοτώνει αδιάκριτα που φαίνεται τόσο απολαυστικός και αθώος—τις αχτίνες του ήλιου. Εντούτοις υπερβολική ηλιοθεραπεία, ιδιαίτερα αν οδηγεί σε σοβαρά εγκαύματα στην εφηβική ηλικία, μπορεί να συμβάλει στην προξένηση μελανώματος, που είναι ένας μελανωπός καρκίνος του δέρματος. Όπως εξηγεί μια ιατρική πηγή: «Οι συνθήκες που αυξάνουν πάρα πολύ τον κίνδυνο μπορεί να είναι εκείνες που περιλαμβάνουν απότομη έκθεση του μη εκτεθειμένου μέχρι τότε δέρματος στις αχτίνες του ήλιου».—The Causes of Cancer.

Αυτή η αιτία δεν πρέπει να εκλαμβάνεται επιπόλαια, αφού 23.000 νέες περιπτώσεις αναμένονται φέτος μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες και 5.600 θάνατοι. Αυτοί που επηρεάζονται ευκολότερα είναι άτομα με ξανθό χρώμα, γαλανά μάτια, ξανθά ή κόκκινα μαλλιά και φακίδες.

Μια άλλη «αθώα» αιτία καρκίνου μπορεί να είναι η υπερβολική έκθεση στις ακτίνες Χ σε ιατρικές εξετάσεις. Για παράδειγμα η «ραγδαία αύξηση σε συχνότητα . . . είναι μεγαλύτερη για τον καρκίνο του θυρεοειδή παρά για οποιονδήποτε άλλο τύπο καρκίνου και μπορεί εν μέρει να εξηγηθεί από την επιδημία των μη θανατηφόρων καρκίνων του θυρεοειδή που προξενούνται από την ιατρική χρήση των ακτίνων Χ».—The Causes of Cancer.

Ακόμα και το φαγητό που τρώμε μπορεί να είναι μια ανύποπτη αιτία καρκίνου. «Μελέτες δείχνουν ότι ορισμένα τρόφιμα και μερικές θρεπτικές ουσίες που περιέχονται σ’ εκείνα τα τρόφιμα μπορεί να συνδέονται με την ανάπτυξη του καρκίνου. Τα αποτελέσματα των ερευνών δείχνουν ότι η μεγάλη κατανάλωση τροφικού λίπους είναι ένας παράγοντας κινδύνου στην πρόκληση καρκίνου. . . .

«Οι επιστήμονες βρήκαν ότι υπάρχει κάποια σχέση ανάμεσα στην έλλειψη ορισμένων βιταμινών—Α και Γ—και του καρκίνου. Για παράδειγμα, δίαιτες χαμηλές σε βιταμίνη Α έχουν συνδεθεί με τους καρκίνους του προστάτη, του αυχένα, του δέρματος, της ουροδόχου κύστης, και του παχύ εντέρου».—Τμήμα Υγείας και Κοινωνικών Υπηρεσιών των Η.Π.

Ένα περίεργο παράδειγμα είναι αυτό της αφλατοξίνης, που είναι «ένα παράγωγο του μύκητα Ασπεργίλους Φλάβους που μολύνει συνήθως τα φυστίκια και άλλα βασικά αμυλλούχα τρόφιμα που αποθηκεύονται σε θερμά και υγρά κλίματα». Σύμφωνα με τους Δρς Ντολλ και Πίτο, αυτός «είναι ο κυριότερος παράγοντας που προξενεί καρκίνο του ήπατος σε μερικές τροπικές χώρες».

Μετά από την Αιτία και το Αποτέλεσμα—Τι Ακολουθεί;

Η ουσία του θέματος είναι ότι υπάρχουν τουλάχιστον 200 διαφορετικά είδη καρκίνου με πολλές χαρακτηριστικές ή αλληλένδετες αιτίες. Σε μερικές περιπτώσεις, οι αιτίες δεν είναι ακόμη γνωστές με βεβαιότητα. Οι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στα τρόφιμα, καθώς επίσης οι ρυπαντικές ουσίες από τη βιομηχανία, έχουν καθοριστεί ως πιθανές αιτίες. Για κάποιο λόγο, η καθυστέρηση στην απόκτηση του πρώτου παιδιού, που καθυστερεί έτσι το φυσικό θηλασμό, παίζει επίσης κάποιο ρόλο στη συχνότητα του καρκίνου του μαστού. Για περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με τις αιτίες του καρκίνου, βλέπε πλαίσιο στη σελίδα 6.

Αν οι επιστήμονες έχουν καθορίσει ότι πολλά είδη καρκίνου οφείλονται στην ανθρώπινη συμπεριφορά και σε παράγοντες του περιβάλλοντος, βρισκόμαστε στο δρόμο για σημαντικές λύσεις στο πρόβλημα του καρκίνου—πρόληψη και θεραπεία. Αυτά θα εξεταστούν στο επόμενο άρθρο.

[Πλαίσιο στη σελίδα 5]

Ορισμοί των Όρων του Καρκίνου

Όγκος — μια μη φυσιολογική μάζα ιστού· οποιοδήποτε ανθυγιεινό πρήξιμο· ονομάζεται επίσης νεόπλασμα ή νεοπλασματικός ιστός. Μπορεί να είναι καλοήθης ή κακοήθης.

Καλοήθης — κύτταρα που δεν προσβάλλουν ή εισδύουν σε άλλους ιστούς. Ωστόσο, ένας καλοήθης όγκος μπορεί να προξενήσει επικίνδυνη πίεση στο μέρος που αναπτύσσεται.

Κακοήθης — κύτταρα που εισβάλλουν και εισδύουν σε περιβάλλοντες ιστούς, και αν δεν αναχαιτιστούν, τελικά καταβάλλουν τον ασθενή.

Καρκίνος — ένας κακοήθης όγκος. Οι καρκίνοι ταξινομούνται σε δύο κύριες ομάδες: σαρκώματα και καρκινώματα.

Σαρκώματα — καρκίνοι των σκελετικών και των συνδετικών ιστών, που περιλαμβάνουν τα κόκαλα, τους χόνδρους, τα λίπη και τους μυς.

Καρκινώματα — καρκίνοι που προσβάλλουν τους ιστούς που καλύπτουν ή επενδύουν όργανα του σώματος όπως είναι το δέρμα, τα έντερα, οι πνεύμονες, και οι μαστοί.

Καρκινογενής — μια καρκινογόνος ουσία.

Μετάσταση — μεταφορά μιας αρρώστιας από την αρχική πηγή της σε άλλα μέρη του σώματος.

Λέμφος — ένα διαφανές υγρό που κυκλοφορεί στο σώμα. Περιέχει λευκά αιμοσφαίρια, αντισώματα, ακαθαρσίες και θρεπτικές ουσίες.

Λεμφαδένες — ή κόμβοι. Αυτοί συνήθως καθαρίζουν το αίμα από τις ακαθαρσίες. Το λεμφικό σύστημα είναι ζωτικό για την άμυνα του σώματος ενάντια στη μόλυνση.

(Βασισμένο στο Cancer and Vitamin C, στην Αγγλική, (Κάνσερ και Βιταμίν C) του Δρ Γιούαν Κάμμερον και Δρ Πάινους Πάουλινγκ· The Facts About Cancer, του Δρ Τσαρλς Φ. Μακκάν.)

[Πλαίσιο στη σελίδα 6]

Μερικοί Αποδεδειγμένοι Παράγοντες που Προκαλούν Καρκίνο στους Ανθρώπους

Αιτία Εστία καρκίνου

Αφλατοξίνη (στα μουχλιασμένα φυστίκια)‐‐‐‐‐Συκώτι

Μάσημα φύλλων βετέλ, καπνού, ασβεστίου‐‐‐‐‐Στόμα

Κατασκευή επίπλων (σκληρή ξυλεία)‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐Ρινικά κοιλώματα

Κατασκευή δερματίνων ειδών‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐Ρινικά κοιλώματα

Προχωρημένη ηλικία για πρώτη εγκυμοσύνη‐‐‐‐Μαστός

Δίχως παιδιά ή με μικρό αριθμό παιδιών‐‐‐‐‐Ωοθήκη

Παρασιτικές μολύνσεις:

Αιματοποιό σχιστόσωμα, Αφρική‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐Ουροδόχος κύστη

Χλονόρχις σινένσις, Κίνα‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐Συκώτι

Στεροειδή‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐Συκώτι

Ιός (ηπατίτιδα Β)‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐Συκώτι

(Βασισμένα στο The Causes of Cancer )