Κρίση στο Νερό—Είναι Αλήθεια ότι θα το Στερηθούμε;

ΠΡΕΠΕΙ να λεχθεί ότι, αν και το 70 τοις εκατό της επιφάνειας της γης καλύπτεται από νερό, όμως δεν είναι όλο πόσιμο. Για παράδειγμα, οι θάλασσες αποτελούν περίπου το 97 τοις εκατό της ποσότητας αυτής. Έτσι μένει ένα 3 τοις εκατό που θεωρείται καθαρό.

Πάνω από τα τρία τέταρτα αυτού του νερού είναι αποκλεισμένα στους παγετώνες και στους πόλους της γης. Άλλα 14 τοις εκατό είναι υπόγεια νερά που βρίσκονται σε υδροφόρα στρώματα και τα οποία είναι σε τέτοιο βάθος που δεν μπορούν να αξιοποιηθούν. Το υπόλοιπο νερό, που υπολογίζεται ότι είναι μόνο 0,027 τοις εκατό, κυλάει σε καθαρά ποτάμια, σε λίμνες και σε ρυάκια καθώς και σε υδροφόρα στρώματα που μπορούν να αξιοποιηθούν. Το επιφανειακό πόσιμο νερό αναπληρώνεται από τη βροχή καθώς και από άλλες μορφές υδατόπτωσης, αλλά επειδή μερικά υδροφόρα στρώματα βρίσκονται σε μεγάλο βάθος, δεν αναπληρώνονται σε νερό.

Αντίθετα με τις μεγάλες τουρμπίνες που μπορούν να παραγάγουν ηλεκτρικό ρεύμα για οικιακή και βιομηχανική χρήση, νέο νερό δεν μπορεί να κατασκευαστεί. Έτσι, όταν ανοίγεται στο σπίτι η βρύση για να ετοιμαστεί το καθιερωμένο φλιτζάνι τσάι ή ο καφές, ή το αναζωογονητικό ζεστό μπάνιο ή το ντους, και όταν οι μεγάλες βαλβίδες νερού ανοίγουν για την τροφοδοσία των εργοστασίων ή για να ξαναγεμίσουν οι πισίνες, το νερό πρέπει να ληφθεί από τα κοντινά ποτάμια, τις λίμνες καθώς και τα πηγάδια μέσω των οποίων αντλείται το νερό από τα υδροφόρα στρώματα.

Αν και η ετήσια βροχόπτωση για ολόκληρη τη γη είναι άφθονη, όμως δεν πέφτει σε όλα τα μέρη της σε ίσες ποσότητες. Σε μερικά μέρη της γης η βροχόπτωση μπορεί να είναι υπεραρκετή, ενώ σε άλλα μπορεί να μη βρέξει για χρόνια. Εκεί όπου η βροχή είναι σπάνια, χρειάζεται να υπάρχουν αρδευτικά συστήματα για τη γεωργία και το νερό αυτό αντλείται από υδροφόρα στρώματα που δεν αναπληρώνονται σε νερό καθόλου ή αναπληρώνονται ανεπαρκώς. Η κατάληξη είναι να υπάρχουν πηγάδια που έχουν στερέψει.

Τα Υδροφόρα Στρώματα Στερεύουν

Απ’ αυτά τα υδροφόρα στρώματα, το Ογκαλάλα είναι το μεγαλύτερο στο κόσμο. Διέρχεται υπογείως έξι πολιτείες των μεσοδυτικών Ηνωμένων Πολιτειών, και τα ιδιωτικά σπίτια, η βιομηχανία και η γεωργική άρδευση εξαρτώνται ζωτικά απ’ αυτό, αλλ’ όμως πλησιάζει τώρα σε μια κρίσιμη κατάσταση που θα επηρεάσει τη ζωή δεκάδων εκατομμυρίων ανθρώπων. Υπάρχουν τώρα 200.000 πηγάδια που αντλούν νερό από το Ογκαλάλα και η στάθμη του νερού που περιέχει έπεσε 10 με 15 πόδια σε μια έκταση 60.000 τετραγωνικών μιλίων.a Όπως είπε ένας αρθρογράφος: «Είναι σαν μια παρέα από παιδιά που, με τα καλαμάκια τους μέσα σε μια πορτοκαλάδα, ρουφούν γρήγορα ώσπου να την τελειώσουν».

Μερικοί ήδη αισθάνονται την έναρξη της απειλητικής κρίσης. «Η στάθμη του αντλούμενου νερού είναι τώρα μόνο λίγα πόδια πάνω από τον πάτο των 11 πηγαδιών μου», είπε ένας γεωργός, «και η κατάσταση αυτή παραμένει έτσι εδώ και πέντε χρόνια. Αν αντλήσω πολύ γρήγορα, τα πηγάδια θα στερέψουν». «Τελικά το νερό θα σωθεί», είπε ένας συγγραφέας, «και σε μερικές περιοχές η στιγμή αυτή πιθανόν να έρθει σ’ αυτή τη γενεά». Μερικοί εμπειρογνώμονες υπολογίζουν ότι το Ογκαλάλα θα στερέψει σε 40 χρόνια.

Μεγάλη κατάχρηση γίνεται και σε πολλά άλλα υδροφόρα στρώματα της Αμερικής. Μια από τις χειρότερες περιπτώσεις είναι εκείνη του στρώματος που βρίσκεται κάτω από την πόλη Τάκσον της Αριζόνας—η μεγαλύτερη πόλη των Ηνωμένων Πολιτειών που εξαρτάται ολοκληρωτικά από το υπόγειο σύστημά της. Αυτή η εξάρτηση περιλαμβάνει τα ιδιωτικά σπίτια και τη βιομηχανία, τα αγροκτήματα και την τροφοδότηση των μεταλλείων χαλκού. Το φοβερό αποτέλεσμα ήταν να πέσει η στάθμη του νερού 150 πόδια από τη δεκαετία του 1960. Μόνο το 35 τοις εκατό του νερού που αντλείται κάθε χρόνο από τα υδροφόρα στρώματα αναπληρώνεται.

Σε μερικές περιοχές, τα υπόγεια αποθέματα έχουν παρουσιάσει πτώση περισσότερη από 160 πόδια. Στο Ελ Πάσο του Τέξας και στο Κιουντάντ Χουάρες του Μεξικού, για παράδειγμα, η στάθμη των υπόγειων αποθεμάτων νερού έχει σημειώσει κατακόρυφη πτώση λόγω της υπερβολικής άντλησης, και στην περιοχή του Ντάλλας-Φορτ Γουόρθ, η στάθμη των αποθεμάτων έχει πέσει περισσότερα από 390 πόδια τα τελευταία 25 χρόνια. Αυτή η συνεχής ανάληψη νερού μπορεί μόνο να οδηγήσει σε υπόγεια χρεοκοπία.

Η υπερβολική άντληση από τα υδροφόρα στρώματα της χώρας παρουσιάζει και άλλες σοβαρές παρενέργειες εκτός από την επικίνδυνη μείωση των αποθεμάτων νερού που κοντεύουν να εξαντληθούν. Ολόκληρη η πόλη Χιούστον του Τέξας, για παράδειγμα, βουλιάζει βαθμιαία μέσα στη βάση της που αποτελείται από άμμο και άργιλο, αναφέρει η The New York Times, στην Αγγλική (Δε Νιου Γιορκ Τάιμς) της 26ης Σεπτεμβρίου 1982. «Η αιτία είναι το νερό. Τα τεράστια υδροφόρα στρώματα που βρίσκονται κάτω από την πόλη έχουν αντληθεί υπερβολικά για να τροφοδοτηθεί η ιλιγγιώδης ανάπτυξη της τελευταίας δεκαετίας», ανέφερε η εφημερίδα. «Θα μπορούσε να βουλιάξει άλλα 14 πόδια μέχρι το έτος 2020 αν δεν χρησιμοποιηθεί συγχρόνως και κάτι άλλο εκτός από το υπόγειο νερό για να ικανοποιηθεί η μελλοντική ζήτηση».

Τον ίδιο εκείνο χρόνο η The New York Times, περιέγραψε μια παρόμοια κατάσταση στην πολιτεία της Αριζόνας. Αναφέρθηκαν τεράστια ρήγματα στο έδαφος, βάθους μέχρι 400 ποδιών σε μερικές περιοχές και μήκους εφτά μιλίων.b Τα ρήγματα ήταν το άμεσο αποτέλεσμα άντλησης νερού σε μεγάλες ποσότητες από τα υδροφόρα στρώματα για να τροφοδοτηθούν και τα αγροκτήματα και οι καταναλωτές της κατοικημένης περιοχής. Όταν η στάθμη του νερού παρουσιάζει μεγάλη πτώση, η επιφάνεια του εδάφους από πάνω παθαίνει καθίζηση, και σε μερικές περιοχές εμφανίζονται τεράστιες ρωγμές που μπορεί να φτάσουν σε βάθος μέχρι και 400 πόδια, δηλαδή μέχρι το βραχώδες υπόστρωμα. Εξάλλου στην πολιτεία της Φλώριδας η υπερβολική άντληση από τα υδροφόρα στρώματα κατέληξε στο να δοθεί μεγάλη δημοσιότητα στο ζήτημα. Η ξέφρενη άντληση έχει εξασθενίσει το έδαφος, δημιουργώντας έτσι καθιζήσεις στο έδαφος που έχουν καταπιεί ολόκληρα σπίτια και αυτοκίνητα.

Προειδοποιήσεις για την κρίσιμη κατάσταση του υπόγειου νερού των Ηνωμένων Πολιτειών εμφανίζονται σχεδόν συνέχεια στα μέσα ενημέρωσης. Είναι θέμα εθνικής ανησυχίας. «Η σταθερά προοδευτική εξάντληση του υδροφόρου στρώματος αναγνωρίζεται σαν απειλή για τη χώρα, για την οικονομική μας ανάπτυξη και για την ποιότητα της ζωής», είπε ο Τζων Π. Χάμερσμιτ, της Αμερικανικής Βουλής των Αντιπροσώπων. «Η χώρα της αφθονίας έχει δημιουργήσει μια αχόρταγη ζήτηση για νερό εκεί όπου αυτό δεν υπάρχει καθόλου», είπε ένας γερουσιαστής των Η.Π.Α. «Όταν θα έχουν στερέψει τα υδροφόρα στρώματα της χώρας μας», είπε ο Ρόμπερτ Ρόου, μέλος του Κονγκρέσου, «θα έχει μπει και τέλος στην υπόθεση. Θα μπορούσε να πάρει χίλια χρόνια για να ανανεωθούν».

«Σε 50 Χρόνια Τέρμα στον Φοίνικα»

Ο γερουσιαστής Ντάνιελ Μόυνιχαν δήλωσε: «Είπα κάποτε μέσα στην Γερουσία ότι μπορούμε να ζήσουμε χωρίς πετρέλαιο και ότι μπορούμε να ζήσουμε ακόμη και χωρίς αγάπη, αλλά δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς νερό . . . Ας αδειάσουμε τα υδροφόρα στρώματα που είναι κάτω από την Νοτιοδυτική περιοχή και σε 50 χρόνια τέρμα στον Φοίνικα [Αριζόνα]. Συγνώμη, φίλε, το νερό τέλος. Αυτή είναι μια πραγματική κρίση για την οποία δεν υπάρχουν λύσεις». Το περιοδικό U.S.News & World Report, στην Αγγλική (Η.Π.Α. Νιους εντ Γουέρλντ Ρηπόρτ) της 18ης Μαρτίου 1985 προσθέτει και την τελική προειδοποίηση: «Η ιδέα ότι κοντεύουμε να μείνουμε χωρίς νερό μπορεί να φαίνεται στους περισσότερους Αμερικανούς παρατραβηγμένη. Αλλά ένας αυξανόμενος αριθμός υδρολόγων, μηχανολόγων και ειδικών για το περιβάλλον επιμένουν ότι ο καιρός της τυφλής εμπιστοσύνης στο νερό της ‘Χώρας της Αφθονίας’ πλησιάζει στο τέλος του».

Σ’ όλο τον κόσμο, άλλα έθνη εκφράζουν βαθιές ανησυχίες για τη γοργή μείωση του νερού των υπόγειων συστημάτων. Στη δεκαετία του 1970, μερικές περιοχές της νότιας Ινδίας ανακάλυψαν ότι η στάθμη του νερού εκεί κατέβηκε σχεδόν εκατό πόδια εξαιτίας της υπερβολικής άντλησης για άρδευση. Στις βόρειες επαρχίες της Κίνας, δέκα μεγάλες πόλεις, των οποίων η βασική παροχή νερού προέρχεται από τα υδροφόρα στρώματα, αντιμετωπίζουν μεγάλα προβλήματα καθίζησης του εδάφους λόγω υπερβολικής άντλησης. Μερικές απ’ αυτές τις πόλεις βυθίζονται 8 με 12 ίντσες κάθε χρόνο από το 1950 και μετά, εξαιτίας της μείωσης των αποθεμάτων νερού και της πίεσης που ασκείται πάνω στα υδροφόρα στρώματα.c Η Πόλη του Μεξικού επίσης, απειλείται με καταστροφή του εδάφους της εξαιτίας των καθιζήσεων.

Σε περιοχές που τα υδροφόρα στρώματα διατρέχουν το έδαφος πολύ κοντά στη θάλασσα, το πρόβλημα περιπλέκεται. Καθώς το νερό των στρωμάτων αυτών αντλείται σε σημείο να πέφτει η στάθμη του σε χαμηλά επίπεδα, εισβάλλει το αλμυρό νερό, και το πόσιμο νερό αχρηστεύεται με τη πρόσμειξη αυτή. Το Ισραήλ, η Συρία και οι χώρες του Αραβικού Κόλπου χρειάζονται να βρουν λύσεις στο πρόβλημα αυτό σχετικά με το νερό που υπάρχει κάτω από το έδαφός τους.

Αν και τα στοιχεία για τη δύσκολη θέση της Σοβιετικής Ένωσης και τον αγώνα της για νερό δεν είναι τόσο ακριβή όσο είναι για άλλες χώρες, ωστόσο αντιμετωπίζει και αυτή παρόμοια προβλήματα. Ιδιαίτερα ο Τρίτος Κόσμος, όπου η αύξηση του πληθυσμού υπερβαίνει τα όρια, καταλαβαίνει πολύ καλά τι σημαίνει αγώνας ζωής και θανάτου για νερό. Τα αποθέματα νερού που λιγοστεύουν γίνονται γοργά μια ύπουλη κρίση για ολόκληρο τον κόσμο.

Ακόμη και αν τα δικά σας αποθέματα νερού φαίνονται πλούσια, όμως κι εσείς είναι δυνατό να επηρεαστείτε από αυτή την κρίση νερού, όπως θα δείξει το επόμενο άρθρο.

[Υποσημειώσεις]

1 τετραγωνικό μίλι = 2,6 τετραγωνικά χιλιόμετρα.

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 6]

«Μπορούμε να ζήσουμε χωρίς πετρέλαιο και μπορούμε να ζήσουμε ακόμη και χωρίς αγάπη, αλλά δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς νερό»

[Γράφημα/Εικόνα στη σελίδα 7]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

97% του νερού της γης βρίσκεται στις αλμυρές θάλασσες

2,973% είναι πόσιμο νερό αποκλεισμένο στους παγετώνες στους πόλους και στα υδροφόρα στρώματα βαθιά στη γη

0,027% είναι πόσιμο νερό διαθέσιμο στις λίμνες, στα ποτάμια και στα αβαθή υδροφόρα στρώματα