Η Άποψη της Βίβλου

Είναι Αβλαβείς οι Προλήψεις;

ΟΤΑΝ μια ομάδα μαθητών ψυχολογίας τοποθέτησαν μια σκάλα σ’ έναν πολυσύχναστο δρόμο του Λονδίνου, οι διαβάτες αντιμετώπισαν το δίλημμα: Να μείνουν στο πεζοδρόμιο και να περάσουν κάτω από τη σκάλα, ή να κατεβούν από το πεζοδρόμιο και να προσπαθήσουν να αποφύγουν την κίνηση; Οι εφτά στους δέκα πεζούς απόφυγαν τη σκάλα.

Πράγματι, πολλοί άνθρωποι αναγκάζονται να παραδεχτούν ότι ενδόμυχα τρέφουν μια ή δυο προλήψεις της προτίμησής τους. Τι θα πούμε για σας; Μήπως μερικές φορές αισθάνεστε την τάση να χτυπήσετε ξύλο, να σταυρώσετε τα δάχτυλά σας, ή να πετάξετε λίγο αλάτι πίσω απ’ τον αριστερό σας ώμο; Αν ναι, σταματήσατε ποτέ να σκεφτείτε γιατί;

Οι προλήψεις δεν θεωρούνται και τόσο σοβαρές από μερικούς. Όπως εξηγεί ο συγγραφέας Ρόμπερτσον Ντέιβης: «Η παραψυχολογία, τα UFO, οι θαυματουργικές θεραπείες, η υπερβατική αυτοσυγκέντρωση . . . κατακρίνονται, αλλά οι προλήψεις απλώς αποδοκιμάζονται».

Άλλοι θεωρούν τις προλήψεις ως ασήμαντες, καθόλου σοβαρές. «Ας τις ανεχθούμε και ας διασκεδάσουμε μαζί τους», λέει ένα βιβλίο σχετικά με τις προλήψεις. Πολλοί άνθρωποι το κάνουν αυτό. Σκέφτονται ότι, ‘Μπορεί να μην προσφέρουν κανένα καλό, αλλά τουλάχιστον είναι αβλαβείς’. Αλλά είναι;

Αβλαβείς ή Επιβλαβείς;

Ο Δρ Άλαν Ντάντις, καθηγητής λαογραφίας ενός πανεπιστημίου, λέει: «Δεν υπάρχει κανένα είδος συμπεριφοράς χωρίς κάποια σημασία. Οι άνθρωποι δεν θα τηρούσαν συνήθειες αν αυτές δεν σήμαιναν κάτι για την ψυχή τους». Αυτές οι πεποιθήσεις που συνδέονται με προλήψεις, λένε οι ερευνητές, δεν είναι παρά «ένα παράθυρο προς την ψυχή». Έτσι λοιπόν, γιατί να μην ανοίξουμε αυτό το «παράθυρο» για να δούμε τι βρίσκεται από πίσω;

Ο ψυχολόγος Έντουαρντ Χόρνικ λέει ότι «οι προλήψεις είναι ένα από τα καλύτερα στηρίγματα της ζωής». Αλλά δεν συμφωνείτε ότι η αξία ενός στηρίγματος, ή ενός υποστηλώματος, εξαρτάται από το τι είδους θεμέλιο έχει; Για παράδειγμα, όταν η καρέκλα βρίσκεται πάνω στο σταθερό πάτωμα της κουζίνας σας, τότε είναι ένα θαυμάσιο, ακίνδυνο στήριγμα. Αλλά, θα καθόσασταν πάνω στην καρέκλα αν αυτή ήταν τοποθετημένη πάνω σε κινούμενη άμμο; Φυσικά όχι.

Ο ίδιος αποφασιστικός παράγοντας εφαρμόζεται στις προλήψεις, «τα καλύτερα στηρίγματα της ζωής». Ποιο είναι το θεμέλιό τους; Βασίζονται στις σταθερές διδασκαλίες της Αγίας Γραφής ή μήπως στις σαν κινούμενη άμμο ψεύτικες θρησκευτικές αντιλήψεις;

‘Αυτό μου φαίνεται παρατραβηγμένο’, ίσως να σκεφτείτε. ‘Δεν μπορώ να καταλάβω πώς το να αποφεύγεις μια σκάλα, να χτυπάς ξύλο, ή συνήθειες σαν κι αυτές μπορεί να σχετίζονται με θρησκευτικές δοξασίες’. Ωστόσο, υπάρχει κάποια σχέση. Ας πάρουμε, για παράδειγμα, την πρόληψη σχετικά με τη σκάλα.

Μερικές φορές είναι λογικό να παρακάμπτουμε μια σκάλα για να αποφύγουμε κάποιο εργαλείο που πιθανόν να πέσει, αλλά δεν είναι ωστόσο αληθινό ότι, ακόμη κι όταν δεν υπάρχει τέτοιος κίνδυνος, μερικοί άνθρωποι συνεχίζουν να την αποφεύγουν για να απομακρύνουν έτσι την «κακή τύχη»; Αλλά πού βασίζεται αυτή η συνήθεια; Όταν μια σκάλα ακουμπάει σ’ έναν τοίχο σχηματίζει ένα τρίγωνο. «Και ένα τρίγωνο», εξηγεί η Encyclopædia of Superstitions (Η Εγκυκλοπαίδεια των Προλήψεων), «ήταν πάντα το σύμβολο της Τριάδας». Έτσι, περπατώντας κάτω από μια σκάλα ισοδυναμεί με το να περιφρονεί κάποιος την Τριάδα, σαν να καταπατεί τον ιερό χώρο, κι αυτό, τονίζει η ίδια εγκυκλοπαίδεια, θα «έδινε πλεονεκτήματα στον Πονηρό». Όμως, είναι η Τριάδα μια βάσιμη διδασκαλία της Αγίας Γραφής;

Αντίθετα, η διδασκαλία της Τριάδας έχει την προέλευσή της στις αρχαίες ειδωλολατρικές θρησκείες. Ο Λόγος του Θεού, όμως, διαψεύδει την Τριαδική αντίληψη. Λέει ότι ο Ιεχωβά είναι ανώτερος από τον Χριστό. (Ιωάννης 14:28· 1 Κορινθίους 11:3) Έτσι, η πρόληψη σχετικά με τη σκάλα είναι βασισμένη σε κάποια ψεύτικη θρησκευτική αντίληψη. Το ίδιο συμβαίνει και με την πρόληψη του να ρίχνετε αλάτι πίσω από τον αριστερό σας ώμο.

Το αλάτι, που είναι ένα συντηρητικό, έφτασε να συμβολίζει τη ζωή και την καλή τύχη. Αν άθελά σας κάνετε να χυθεί λίγο αλάτι, σύμφωνα με την πρόληψη, θα πρέπει να κατευνάσετε τον Διάβολο και τους δαίμονες. Και αφού αυτοί πάντοτε βρίσκονται στα αριστερά σας, θα πρέπει να ρίξετε λίγο αλάτι πίσω από τον αριστερό σας ώμο. Μήπως αυτός ο κατευνασμός υπονοεί ότι γίνονται παραχωρήσεις; Ναι, κι αυτό αψηφά τις Γραφικές προειδοποιήσεις: «Αντισταθείτε στον διάβολο», «Μη δίνετε . . . χώρο να δρα ο διάβολος» και «αντιμετωπίσετε τα τεχνάσματα του διαβόλου». (Ιακώβου 4:7· Εφεσίους 4:27· 6:11, Νεοελληνική Δημοτική Μετάφραση) Κι αυτή η πρόληψη, επομένως, βασίζεται σε διδασκαλίες που είναι αντίθετες στην Αγία Γραφή.

Επιβλαβείς—Με Ποιο Τρόπο;

‘Αυτό μπορεί να είναι αλήθεια, αλλά όταν εγώ αποφεύγω μια σκάλα ή ρίχνω αλάτι δεν σκέφτομαι καν την Τριάδα ή τον Διάβολο, πόσο μάλλον να τους αποδίδω και τιμή’, ίσως διαμαρτυρηθείτε. ‘Είναι απλώς μια συνήθεια. Πώς θα ήταν δυνατόν να με βλάψει;’ Με τον εξής τρόπο: Αν γνωρίζετε ότι ορισμένες συνήθειες που συνδέονται με προλήψεις βασίζονται σε ψεύδη, κι όμως εξακολουθείτε να τηρείτε αυτές τις συνήθειες, τότε είστε σαν αυτό το άτομο που γνωρίζει ότι η καρέκλα του είναι πάνω σε κινούμενη άμμο αλλά λέει: ‘Απλώς δεν σκέφτομαι την κινούμενη άμμο, έτσι δεν θα με βλάψει’, και έτσι κάθεται στην καρέκλα. (Αποκάλυψις 22:15) Αυτό το άτομο βρίσκεται σε κίνδυνο, και με τον ίδιο τρόπο ίσως και εσείς. Γιατί;

Ίσως να αρχίσετε να εξαρτάστε όλο και περισσότερο από τις προλήψεις και πριν καλά-καλά το καταλάβετε, μπορεί να κυριαρχήσουν στη ζωή σας. Και εφόσον οι προλήψεις βασίζονται σε ψεύδη, στην ουσία θα γίνετε δούλος του ‘πατέρα της ψευτιάς’ του Σατανά. (Ιωάννης 8:44, Νεοελληνική Δημοτική Μετάφραση) Αυτό, με τη σειρά του, μπορεί να σας οδηγήσει να υποδουλωθείτε σε μια άλλη συνήθεια που βασίζεται σε ψεύδη—τον πνευματισμό.

Είναι αλήθεια ότι από πρώτη ματιά οι προλήψεις φαίνονται σχετικά αβλαβείς, αλλά εξετάστε τις πιο προσεκτικά και θα διακρίνετε αυτό που πραγματικά είναι—στην καλύτερη περίπτωση άχρηστες και στη χειρότερη επιβλαβείς.

[Πλαίσιο στη σελίδα 15]

«Να θυμάστε, επίσης, ότι οι προλήψεις προσφέρουν σ’ ένα ανώριμο άτομο τη δικαιολογία να κατηγορεί κάποια άλλη δύναμη έξω από τον εαυτό του για την κακή του τύχη».—Superstitious? Here’s Why! (Είστε Προληπτικός; Να το Γιατί!)