Μια Ακόμα Χρήση για το Κεφάλι Σου—Με τον Αφρικανικό Τρόπο!

Από τον ανταποκριτή του Ξύπνα! στη Σιέρρα Λεόνε

ΤΙ ΒΑΖΟΥΝ οι άνθρωποι στο κεφάλι τους; Αν κάνεις αυτή την ερώτηση σε μερικούς μαθητές, σε πολλά μέρη του κόσμου η συνηθισμένη απάντηση θα είναι: «Το καπέλο τους». Και αυτό είναι όλο.

Ωστόσο, όταν πράγματι κάναμε αυτή την ίδια ερώτηση σε παιδιά από την Αφρική, η απάντηση ήταν: «Οι άνθρωποι κουβαλούν κουβάδες με νερό, μπανάνες, βιβλία, σακιά με αλάτι, ξύλα για τη φωτιά, τηλεοράσεις, ψάρια, σακιά με τσιμέντο, σακιά με ρύζι, ψυγεία, κοφίνια με λαχανικά, πέτρες, κασόνια με αναψυκτικά . . .» Ο κατάλογός τους ήταν ατέλειωτος.

Σε όλη την Αφρικανική ήπειρο, είναι συνηθισμένο το κουβάλημα με το κεφάλι. Αυτό συνηθίζεται από παλιά. Η Αγία Γραφή μάς πληροφορεί ότι παλιά στις μέρες του Ιωσήφ, οι Αιγύπτιοι αρτοποιοί κουβαλούσαν το ψωμί στο κεφάλι τους. Κι αυτό συνέβαινε πριν από 3.700 χρόνια!—Γένεσις 40:16, 17.

Μπορείς να Κουβαλήσεις με το Κεφάλι;

Έχεις ποτέ παρατηρήσει ανθρώπους που είναι επιδέξιοι στο κουβάλημα με το κεφάλι; Γι’ αυτούς είναι το ίδιο εύκολο σαν να κουβαλούν κάτι με το χέρι.

Αλλά, για προσπάθησε κι εσύ. Για παράδειγμα, βάλε ένα βιβλίο στο κεφάλι σου και επιχείρησε να περπατήσεις. (Θα προτείναμε να χρησιμοποιήσεις ένα βιβλίο που δεν θα λυπηθείς αν χτυπηθεί.) Αν είσαι αρχάριος, θα προχωράς μάλλον αργά, άκαμπτα, πολύ προσεκτικά για να μην διαταράξεις την ασταθή ισορροπία. Ένα βήμα . . . δύο . . . Γρήγορα! Πιάσε το βιβλίο πριν πέσει κάτω!

«Αλλά», μπορεί να διαμαρτυρηθείς, «το κεφάλι μου δεν είναι επίπεδο. Πώς μπορείς να περιμένεις να ισορροπήσω ένα επίπεδο βιβλίο πάνω στο στρογγυλό κεφάλι μου;» Μια απάντηση είναι: Εξασκήσου! Μια άλλη είναι: Χρησιμοποίησε ένα κάτα. Το κάτα είναι ένα ύφασμα ή ένα φοινικόφυλλο που είναι διπλωμένο έτσι που να σχηματίζει ένα δαχτυλίδι. Τοποθετείται μεταξύ του φορτίου και του κεφαλιού σαν μαξιλάρι και βοηθάει στην ισορρόπηση βαριών φορτίων, όπως τα ξύλα. Για πιο μαλακά πράγματα, όπως ένα σακί με αλεύρι, είναι σπάνια αναγκαίο να χρησιμοποιείται το κάτα επειδή το σακί στέκεται εύκολα πάνω στο κεφάλι.

Είτε χρησιμοποιείς κάτα είτε όχι, είναι σπουδαίο να τοποθετείς τα πράγματα στο κέντρο του κεφαλιού σου. Ο Έντουαρντ από τη Σιέρρα Λεόνε, θυμάται όταν πρωτοάρχισε: «Όταν πρωτοκουβάλησα με το κεφάλι, μετάφερα ξύλα με το κεφάλι μου να γέρνει πλάγια. Καθώς το φορτίο γινόταν και πιο βαρύ, ο λαιμός μου πονούσε από την πίεση. Αλλά τα πράγματα δυσκόλεψαν πράγματι όταν άρχισα να κουβαλάω κουβάδες με νερό. Επειδή το νερό δεν ισορροπεί κατάλληλα εκτός αν έχεις ίσιο το κεφάλι σου, το νερό χυνόταν και τα ρούχα μου γίνονταν μούσκεμα. Δεν μπορούσα να το υποφέρω αυτό. Αυτό το μούσκεμα ήταν, περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο, που μ’ έκανε να ισιώσω το κεφάλι μου».

Περιλαμβάνονται όμως κι άλλα σε αυτή την τέχνη, εκτός από το να τοποθετείς απλώς άνετα και στο κέντρο το αντικείμενο που θα μεταφερθεί. Ένα έμπειρο άτομο που κουβαλάει με το κεφάλι του, διατηρεί τα πράγματα που έχει στο κεφάλι του στη θέση τους με αρκετές, μικρές διορθωτικές κινήσεις του λαιμού του. Είναι σαν να προσπαθείς να ισορροπήσεις ένα όρθιο ξύλο στο δάχτυλό σου. Δεν το τοποθετείς απλώς πάνω στο δάχτυλό σου και ελπίζεις ότι δεν θα πέσει. Μάλλον, θα πρέπει συνεχώς να ρυθμίζεις τη θέση του δάχτυλού σου για να προσαρμόζεται στην κίνηση του ξύλου. Και όπως ακριβώς συμβαίνει με το ξύλο που όσο βαρύτερο είναι τόσο πιο εύκολα το ισορροπείς, έτσι κι ένα βαρύ φορτίο ισορροπείται πιο εύκολα πάνω στο κεφάλι.

Οι περισσότεροι Αφρικανοί μαθαίνουν αυτήν τη μέθοδο από τα πρώτα τους παιδικά χρόνια, μιμούμενοι τα μεγαλύτερα παιδιά και τους ενήλικους. Ο Εμμάνουαλ είναι ενάμιση χρονών και δεν πατάει ακόμα καλά-καλά στα πόδια του. Όταν του δόθηκε να κουβαλήσει ένα μικρό τενεκεδάκι με νερό, το κράτησε στο κεφάλι του με τα δυο του χέρια. Βέβαια, το τενεκεδάκι γλίστρησε και χύθηκε λίγο νερό, αλλά φαινόταν καθαρά ότι είχε συλλάβει την ιδέα. Όταν γίνει πέντε χρονών, το νερό δεν θα χύνεται. Και μέχρι τα εφτά θα έχει γίνει ειδικός.

Μια Πρακτική, Ωφέλιμη Επιδεξιότητα

Το κουβάλημα με το κεφάλι δεν είναι μόνο ένας καινούριος τρόπος για να μεταφέρονται τα πράγματα, αλλά είναι και μια πρακτική επιδεξιότητα για την Αφρικανική ζωή. Η The Cambridge Encyclopedia of Africa δηλώνει: «Οι αχθοφόροι . . . χωρίς αμφιβολία αποτελούν μέχρι σήμερα έναν κύριο τρόπο μεταφοράς αγαθών σε τοπικό επίπεδο». Και για κείνους που είναι συνηθισμένοι σε αυτό, τα φορτία μεταφέρονται ευκολότερα με το κεφάλι.

Ένας περιοδεύων επίσκοπος των Μαρτύρων του Ιεχωβά αφηγείται: «Στις περισσότερες πόλεις και χωριά που επισκέπτομαι μπορώ να πάω με αυτοκίνητο, αλλά σε μερικά μέρη όχι. Πρέπει να περπατήσω μέχρι εκεί. Συνήθως οι Μάρτυρες εκεί έρχονται να με συναντήσουν και με βοηθούν να κουβαλήσω τις τσάντες μου, και ο πιο άνετος τρόπος για να γίνει αυτό είναι με το κεφάλι. Σε άλλες περιπτώσεις, όταν ταξιδεύω μόνος μου, κρατάω τη μια τσάντα στο ένα μου χέρι, κρεμάω την άλλη από τον ώμο μου, αλλά τη μεγαλύτερη τη βάζω στο κεφάλι μου».

Το κουβάλημα με το κεφάλι δεν σημαίνει μόνο πιο άνετη μεταφορά, αλλά και αφήνει ελεύθερα τα χέρια. Έτσι, μπορείς με τα χέρια σου να κάνεις σκιά από τον ήλιο ή να προστατευτείς από τη βροχή.

Πρόσθεσε και τις σωματικές ωφέλειες: χάρη στο περπάτημα, ισορροπία και δύναμη. Το βιβλίο Tropical Surgery (Τροπική Χειρουργική) δηλώνει: «Οι επαρχιώτες [στις τροπικές περιοχές] που είναι συνηθισμένοι να μεταφέρουν συχνά φορτία με το κεφάλι τους, έχουν αναπτύξει δυνατούς μυς στη μέση τους και το σώμα τους έχει καλή στάση. Σπάνια υποφέρουν από πόνους της μέσης».

Χωρίς αμφιβολία, λοιπόν, το κουβάλημα με το κεφάλι είναι μια αξιόλογη επιδεξιότητα. Ένας νεαρός στη Φρητάουν καυχήθηκε: «Μπορώ να βάλω ένα μπουκάλι στο κεφάλι μου και να τρέξω χωρίς να το ακουμπήσω με τα χέρια μου». Η αλήθεια των λόγων του αποδείχτηκε όταν πράγματι έτρεξε με αυτό το αντικείμενο στο κεφάλι του. Αλλά μην τολμήσεις να το δοκιμάσεις, εκτός αν είσαι ειδικός!