Πώς Εξηγούν Μερικοί την Ανοχή που Δείχνει ο Θεός στο Κακό

ΜΠΟΡΕΙ να ενοχοποιηθεί ο Θεός για την ύπαρξη των ανθρώπινων παθημάτων—ναι ή όχι; Αυτό το ερώτημα ξεπροβάλλει επίμονα κάθε φορά που χτυπά η συμφορά, ανεξάρτητα από το αν επηρεάζει κάποιον προσωπικά ή αν είναι μεγαλύτερης κλίμακας όπως εκείνη στο Σαν Ραμόν. Το βρετανικό περιοδικό The Evangelical Quarterly (Τριμηνιαίο Περιοδικό των Ευαγγελικών) αναφέρει σχετικά μ’ αυτό: «Ένα από τα σημαντικότερα κωλύματα που εμποδίζουν την πίστη σ’ έναν παντοδύναμο, πάνστοργο Θεό είναι το γεγονός ότι στον κόσμο υπάρχουν παθήματα που προφανώς είναι άδικα».

Συνεπώς, μερικοί μπορεί να κατηγορούν τον Θεό ότι ανέχεται—αν όχι ότι προκαλεί—τα παθήματα. Ο θεολόγος Τζων Κ. Ροθ έγραψε: «Η ίδια η ιστορία αποτελεί κατηγορητήριο ενάντια στον Θεό. . . . Μην μικροποιείτε τις επιπτώσεις της ευθύνης που φέρνει ο Θεός».

Ωστόσο, πολλοί θρησκευτικοί στοχαστές, από τον καιρό του Αυγουστίνου, έχουν επιδοθεί σε ρητορική επιχειρηματολογία προσπαθώντας να υποστηρίξουν την αθωότητα του Θεού. Ο φιλόσοφος του δέκατου έβδομου αιώνα Λάιμπνιτζ επινόησε γι’ αυτή την προσπάθεια τον όρο θεοδικία, δηλαδή «δικαίωση του Θεού».—Βλέπε σελίδα 6.

Η Σύγχρονη Θεολογία Ενεργεί ως Μάρτυρας

Οι προσπάθειες να απαλλαχτεί ο Θεός από τη μομφή συνεχίζονται μέχρι τις μέρες μας. Η ιδρύτρια της Εκκλησίας της Χριστιανικής Επιστήμης, Μαίρη Μπέικερ Έντυ, προσπάθησε να λύσει το πρόβλημα με το να αρνηθεί την ίδια την ύπαρξη του κακού! Στο βιβλίο Science and Health With Key to the Scriptures (Επιστήμη και Υγεία με Κλείδα δια τας Γραφάς), έγραψε: «Ο Θεός . . . δεν έκανε τον άνθρωπο ικανό να αμαρτήσει . . . Άρα, το κακό δεν είναι παρά μια αυταπάτη, δεν έχει πραγματική βάση».—Τα πλάγια γράμματα δικά μας.

Άλλοι δικαιολογούν τον Θεό λέγοντας ότι τα παθήματα περικλείουν κάποια υποτιθέμενη αρετή. Ένας ραβίνος είπε κάποτε: «Τα παθήματα έρχονται για να εξευγενίσουν τον άνθρωπο, να εξαγνίσουν τις σκέψεις του από κάθε περηφάνια και επιπολαιότητα». Με παρόμοια λόγια, μερικοί θεολόγοι έχουν διατυπώσει τη θεωρία ότι τα επίγεια παθήματα είναι «απαραίτητα για να μας προπαρασκευάσουν ως ηθικές προσωπικότητες για τη ζωή στη μελλοντική ουράνια Βασιλεία».

Αλλά είναι λογικό να πιστεύουμε ότι ο Θεός επιφέρει ή επιτρέπει καταστροφές για να εξαγνίσει και να τιμωρήσει τους ανθρώπους; Ασφαλώς εκείνοι οι κάτοικοι του Σαν Ραμόν που θάφτηκαν ζωντανοί στη λάσπη έχασαν κάθε δυνατότητα να βελτιώσουν ηθικά την προσωπικότητά τους. Μήπως ο Θεός τους θυσίασε για να διδάξει κάποιο μάθημα στους επιζώντες; Αν ναι, ποιο ήταν το μάθημα;

Κατανοούμε, λοιπόν, γιατί το βιβλίο του Κούσνερ When Bad Things Happen to Good People (Όταν Έρχονται Συμφορές σε Καλούς Ανθρώπους) βρήκε απήχηση στο κοινό. Επειδή ο συγγραφέας του είχε νιώσει προσωπικά τον πόνο των παθημάτων, προσπάθησε να παρηγορήσει τους αναγνώστες του, με το να τους δώσει μια ακόμα διαβεβαίωση ότι ο Θεός είναι καλός. Ωστόσο, όταν έφτασε στο σημείο που έπρεπε να εξηγήσει γιατί ο Θεός επιτρέπει να υποφέρουν αθώοι άνθρωποι, οι συλλογισμοί του Κούσνερ πήραν παράξενη τροπή. «Ο Θεός θέλει να ζουν οι δίκαιοι με ειρήνη και ευτυχία», εξήγησε ο Κούσνερ, «αλλά μερικές φορές ούτε κι Αυτός ο ίδιος δεν μπορεί να το επιτελέσει αυτό».

Έτσι, ο Κούσνερ μας παρουσιάζει έναν Θεό που δεν είναι μεν πονηρός, είναι όμως ανίσχυρος, έναν Θεό που δεν είναι και τόσο παντοδύναμος. Ωστόσο, όλως παραδόξως, επιμένει να ενθαρρύνει τους αναγνώστες του να προσεύχονται για θεϊκή βοήθεια. Αλλά, σχετικά με το πώς ακριβώς ένας τέτοιος υποθετικά ανίσχυρος Θεός θα μπορούσε να προσφέρει κάποια αξιόλογη βοήθεια, ο Κούσνερ είναι ασαφής.

Μια Διαμάχη με Μεγάλη Ιστορία

Συνεπώς, οι θρησκευτικοί στοχαστές του κόσμου έχουν αποτύχει να παρουσιάσουν κάποια πειστική υπεράσπιση για τον Θεό και να προσφέρουν αληθινή παρηγοριά στα θύματα του κακού. Μάλλον, αντί να είναι ο Θεός κατηγορούμενος, θα έπρεπε να είναι η θεολογία! Κι αυτό επειδή οι αλληλοσυγκρουόμενες αυτές θεωρίες είναι απλώς ο απόηχος ορισμένων κούφιων διαλογισμών που διατυπώθηκαν πριν από τέσσερις χιλιάδες σχεδόν χρόνια. Εκείνη την εποχή έλαβε χώρα μια διαμάχη με επίκεντρο τα παθήματα του Ιώβ, ενός θεοφοβούμενου, πλούσιου και εξέχοντα Ανατολίτη που έπεσε θύμα αλλεπάλληλων συμφορών. Τα παθήματα έπληξαν τον Ιώβ σε σύντομο χρόνο το ένα μετά το άλλο: στην αρχή έχασε την περιουσία του, μετά πέθαναν τα παιδιά του και τελικά ο ίδιος χτυπήθηκε από μια αηδιαστική ασθένεια.—Ιώβ 1:3, 13-19· 2:7.

Τρεις δήθεν φίλοι ήρθαν για να συμπαρασταθούν στον Ιώβ. Αλλά αντί να τον παρηγορήσουν, του επιτέθηκαν με τη δική τους θεολογία. Στην ουσία το επιχείρημά τους ήταν το εξής: ‘Ο Θεός προκάλεσε τα παθήματά σου, Ιώβ! Προφανώς τιμωρείσαι για κάποιο σφάλμα που διάπραξες! Εκτός αυτού, ο Θεός δεν εμπιστεύεται καθόλου τους δούλους του’. (Ιώβ 4:7-9, 18) Ο Ιώβ δεν μπορούσε να καταλάβει γιατί ο Θεός απ’ ό,τι φαινόταν ‘τον είχε βάλει στο μάτι’. (Ιώβ 16:11, 12) Προς έπαινό του, ο Ιώβ διατήρησε την ακεραιότητά του και ποτέ δεν απόδωσε με άμεσο τρόπο το κακό στον Θεό.

Ωστόσο, οι παρηγορητές του Ιώβ με το να υπαινιχθούν ότι όλοι όσοι υπόφεραν παθήματα τιμωρούνταν για κάποια αδικοπραγία, στην ουσία ‘κατηγορούσαν τον Θεό ότι ήταν κακός’. (Ιώβ 32:3, ΜΝΚ) Αλλά γρήγορα ο Θεός διόρθωσε τις λανθασμένες τους απόψεις.

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 5]

Cover: FAO photo