Μάχη Ενάντια σ’ έναν Αμείλικτο Εχθρό

«ΠΕΡΑΣΑ τη μεγαλύτερη δοκιμασία της ζωής μου», είπε η Ελίζαμπεθ. «Είναι θαυμάσιο που έγινα και πάλι καλά. Νιώθω σαν να έχω καινούρια δίψα για τη ζωή. Επιτέλους μπορώ να μυρίσω τα τριαντάφυλλα!» Αυτή η γυναίκα ηλικίας 42 χρονών μπόρεσε να νικήσει έναν εχθρό που λέγεται ότι σε κάνει να υποφέρεις περισσότερο απ’ οποιαδήποτε άλλη διανοητική διαταραχή—την κατάθλιψη.

Ο Αλεξάντερ δεν ήταν τόσο τυχερός. Αυτός ο άντρας στα 33 του μελαγχόλησε σοβαρά, έχασε την όρεξή του και ήθελε να μένει μόνος του. «Ένιωθε ότι είχε γκρεμιστεί όλος ο κόσμος και ότι δεν υπήρχε πια τίποτα για το οποίο αξίζει να ζει κανείς», εξήγησε η γυναίκα του, η Έστερ. «Πίστευε ότι ήταν ξοφλημένος». Πεπεισμένος ότι ποτέ δεν θα καλυτέρευε, ο Αλεξάντερ αυτοκτόνησε πηδώντας από το παράθυρο.

Τόσο η Ελίζαμπεθ όσο και ο Αλεξάντερ συγκαταλέγονταν στους 100.000.000 ανθρώπους απ’ όλο τον κόσμο που κάθε χρόνο, σύμφωνα με τις εκθέσεις, εμφανίζουν κλινική κατάθλιψη. Ο ένας στους τέσσερις Αμερικανούς και ο ένας στους πέντε Καναδούς, στη διάρκεια της ζωής τους δοκιμάζουν κάποια περίοδο βαριάς κατάθλιψης. Αναφέρεται επίσης ότι η κατάθλιψη αποτελεί κοινή πάθηση στην Αφρική και ότι κερδίζει έδαφος στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας. Συνεπώς, είναι πολύ πιθανό να έχετε κάποιο φίλο ή συγγενή που είναι ή ήταν θύμα της.

Η γυναίκα του Αλεξάντερ, η οποία έκανε ό,τι μπορούσε για να βοηθήσει τον άντρα της, προειδοποιεί: «Όταν κάποιος αρχίζει να λέει ότι αισθάνεται κατάθλιψη και ότι νιώθει ξοφλημένος, πάρτε τον στα σοβαρά». Επομένως η οξεία κατάθλιψη δεν είναι απλώς μια περαστική κακοκεφιά ή απλώς περιστασιακή μελαγχολία. Μπορεί να γίνει φονιάς, ένας αμείλικτος εχθρός που έχει τη δύναμη να σακατέψει, ναι, να καταστρέψει έναν άνθρωπο. Μερικές φορές η ζωή ενός ανθρώπου εξαρτάται από το αν θα καταστεί δυνατό να εντοπιστεί ή όχι η κατάθλιψη.

«Μου Βασάνιζε το Μυαλό»

Όλοι μας δοκιμάζουμε οδυνηρές απώλειες, απογοητεύσεις και διάψευση των προσδοκιών μας. Φυσιολογικά, επακολουθεί λύπη. Κλείνεσαι συναισθηματικά, γιατρεύεις τα τραύματά σου και τελικά αρχίζεις να αντιμετωπίζεις την πραγματικότητα των καινούριων συνθηκών. Ελπίζεις ότι το αύριο θα είναι καλύτερο και σύντομα ξαναρχίζεις να απολαμβάνεις τη ζωή. Αλλά τα πράγματα είναι διαφορετικά στις περιπτώσεις της βαριάς κατάθλιψης.

«Για οχτώ μήνες ούτε τα ψώνια, ούτε τίποτα, δεν με έκανε να νιώθω καλύτερα», είπε η Ελίζαμπεθ. Μια άλλη παθούσα, η Κάρολ, πρόσθεσε: «Μου βασάνιζε το μυαλό, σαν ένα φρικτό σύννεφο που πλανιόταν πάνω μου. Ακόμα κι αν μού ’δινες ένα εκατομμύριο δολάρια, αυτό δεν θα έδιωχνε τα απαίσια αισθήματα που ένιωθα». Ένας άντρας είπε ότι ‘αισθάνεσαι σαν να φοράς γυαλιά που έχουν θολώσει από καπνό—τα πάντα φαίνονται μαύρα. Και σαν να μη φτάνει αυτό, τα γυαλιά έχουν μεγεθυντικούς φακούς, έτσι που το κάθε πρόβλημα να φαίνεται ανυπέρβλητο’.

Η κατάθλιψη είναι ένα φάσμα συναισθημάτων που αρχίζουν από τη λύπη και φτάνουν μέχρι την απελπισία και την τάση για αυτοκτονία. (Βλέπε πλαίσιο στη σελίδα 4.) Το πλήθος των συμπτωμάτων, η έντασή τους και η διάρκειά τους αποτελούν τα χαρακτηριστικά εκείνα που φανερώνουν πότε η απλή μελαγχολία έχει μεταβληθεί σε βαριά κατάθλιψη.

Δεν Είναι Πάντα Εύκολο να Προσδιοριστεί

Είναι συχνά δύσκολο να προσδιοριστεί η κατάθλιψη επειδή εκείνος που πάσχει απ’ αυτή μπορεί επίσης να παρουσιάζει και σωματικά συμπτώματα. «Είχα σουβλιές στα πόδια μου, και πότε-πότε πονούσα σε όλο μου το σώμα. Πήγα σε πολλούς γιατρούς», είπε η Ελίζαμπεθ. «Ήμουν σίγουρη ότι τους είχε ξεφύγει κάποια σωματική ασθένεια και ότι επρόκειτο να πεθάνω». Σαν την Ελίζαμπεθ, περίπου το 50 τοις εκατό εκείνων που υποφέρουν από κατάθλιψη και που προσφεύγουν στους γιατρούς για βοήθεια, παραπονιούνται περισσότερο για σωματικά παρά για συναισθηματικά συμπτώματα.

«Συνήθως, παραπονιούνται για πονοκεφάλους, αϋπνία, ανορεξία, δυσκοιλιότητα ή χρόνια κόπωση», γράφει ο Δρ Σάμιουελ Γκουζ, διευθυντής του Τμήματος Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον στο Σαν Λούις, «αλλά δεν αναφέρουν τίποτα για αισθήματα λύπης, απελπισίας και αποθάρρυνσης. . . . Μερικοί ασθενείς έχουν πάθει κατάθλιψη χωρίς να το πάρουν είδηση». Μεταξύ των κλασικών συμπτωμάτων συγκαταλέγονται οι χρόνιοι πόνοι, η απώλεια ή η λήψη βάρους και η μειωμένη σεξουαλική επιθυμία.

Ο Δρ Ε. Β. Λ. Οβούγκα του Πανεπιστημίου Ουμζιμκούλου του Τρανσκάι της Νότιας Αφρικής, αναφέρει ότι ενώ οι Αφρικανοί που πάσχουν από κατάθλιψη σπάνια παρουσιάζουν αισθήματα ενοχής ή αναξιότητας, ωστόσο, παραπονιούνται για υπερδραστηριότητα, συμπτώματα στέρησης και πόνους στο σώμα. Το 1983 μια έκθεση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας που είχε σαν αντικείμενο άτομα που πάσχουν από κατάθλιψη από την Ελβετία, το Ιράν, τον Καναδά και την Ιαπωνία έδειχνε ότι στη συντριπτική τους πλειονότητα παρουσίαζαν τα ίδια βασικά συμπτώματα, δηλαδή, δυσθυμία, ανησυχία, έλλειψη ενεργητικότητας και έμμονες ιδέες ανεπάρκειας.

Μερικά από τα πράγματα στα οποία καταφεύγουν ορισμένοι για να καταπνίξουν την κατάθλιψή τους είναι η κατάχρηση του αλκοόλ, η χρήση ναρκωτικών καθώς και οι ελεύθερες και χωρίς διάκριση σεξουαλικές σχέσεις. Αλλά, «έτι και εις τον γέλωτα πονεί η καρδία». (Παροιμίαι 14:13) Αυτό αληθεύει ιδιαίτερα για τους νεαρούς. «Οι ενήλικες φαίνονται όταν είναι καταθλιμμένοι, αλλά όταν μπει στο δωμάτιο ένα καταθλιμμένο παιδί, δεν καταλαβαίνεις τίποτα για την κατάστασή του», εξήγησε ο Δρ Ντόναλντ Μακ Νιου του ΝΙΜΗ (Εθνικού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας [των Η.Π.Α.]) σε μια συνέντευξη που έδωσε στο Ξύπνα! «Αυτός είναι ο λόγος που η παιδική κατάθλιψη πέρασε απαρατήρητη για τόσο πολύ καιρό. Αλλά μόλις αρχίσεις να μιλάς στο παιδί σχετικά μ’ αυτό, τότε κι εκείνο ανοίγεται και εκδηλώνει την κατάθλιψή του».

Όμως, στη δεκαετία του 1980 έχει γίνει σημαντική πρόοδος στην κατανόηση και στη θεραπεία της κατάθλιψης. Τα μυστικά της χημείας του εγκεφάλου έχουν αρχίσει να αποκαλύπτονται. Έχουν αναπτυχθεί διάφορα είδη εξετάσεων για τον προσδιορισμό ορισμένων ειδών κατάθλιψης. Η μάχη ενισχύεται με τη χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων καθώς και θρεπτικών συστατικών όπως είναι ορισμένα αμινοξέα. Επιπλέον, έχουν χρησιμοποιηθεί με ικανοποιητικά αποτελέσματα βραχυπρόθεσμες θεραπείες με συνομιλία. Σύμφωνα με επιστήμονες του ΝΙΜΗ, το 80 με 90 τοις εκατό του συνόλου εκείνων που πάσχουν από κατάθλιψη μπορούν να βοηθηθούν ουσιαστικά μέσω κατάλληλης θεραπείας.

Αλλά τι είναι εκείνο που προκαλεί αυτή την οδυνηρή συναισθηματική διαταραχή;

[Πίνακας στη σελίδα 4]

Το Φάσμα της Κατάθλιψης

Απλή Μελαγχολία Βαριά Κατάθλιψη

Διάθεση

Λύπη, φυσιολογική θλίψη Ακατανίκητη απελπισία

Αυτολύπηση, αποθάρρυνση Αίσθημα αναξιότητας

Αυτομομφή και ενοχή Καταστροφική ενοχή και αυτομομφή

Κάποια αίσθηση ευχαρίστησης Καμιά ευχαρίστηση, κανένα ενδιαφέρον

Τρόπος Σκέψης

Τύψεις και αίσθημα μεταμέλειας Σκέψεις για αυτοκτονία

Έλλειψη συγκέντρωσης

Διάρκεια

Σύντομη διάρκεια (λίγες μέρες) Παρατεταμένη διάρκεια (δυο βδομάδες ή περισσότερο)

Παθολογικά Συμπτώματα

Φυσιολογική λειτουργία Συνεχής κόπωση· ανεξήγητοι πόνοι

Ελαφρά σωματικά προβλήματα Αλλαγή στις συνήθειες φαγητού και ύπνου

Αργή ομιλία και αργές κινήσεις του σώματος