Εμπιστοσύνη που Δεν θα Προδοθεί Ποτέ

«ΝΑ ΕΜΠΙΣΤΕΥΕΣΑΙ στον εαυτό σου μόνο, και κανένας δεν θα σε προδώσει». Μολονότι αυτό το κυνικό σχόλιο έγινε πριν από 250 χρόνια, πολλοί σήμερα εκφράζουν παρόμοιες απόψεις. Η κοινωνία είναι διαποτισμένη από ένα πνεύμα δυσπιστίας.

Ο Λίο, που σχεδιάζει να ξαναπαντρευτεί, επιμένει ότι πριν από το γάμο, η αρραβωνιαστικιά του θα πρέπει να υπογράψει μια συμφωνία που θα καθορίζει το επίδομα διατροφής σε περίπτωση διαζυγίου. Η εμπιστοσύνη δεν είναι πια αλληλένδετη με το γάμο.

Ο Λάρυ, όπως άλλωστε και πολλοί άνεργοι νεαροί, παραπονιέται: «Όταν η κοινωνία καταλάβει πως μπορεί να σε πάρει και να σε θάψει, θα το κάνει σίγουρα». Αυτός έχει χάσει την εμπιστοσύνη του στην κοινωνία γενικά.

Έπειτα από ένα πρόσφατο σκάνδαλο που περιλάμβανε ένα διακεκριμένο τηλεοπτικό ιεροκήρυκα, η Χουανίτα, η οποία συγκαταλεγόταν σ’ αυτούς που συνεισέφεραν οικονομικά, είπε με πίκρα: «Όλη αυτή η ιστορία είναι μια απάτη». Ακόμη και οι θρησκευτικοί ηγέτες δεν είναι πάντα αξιόπιστοι.

Η Αγία Γραφή με σοφία μας προειδοποιεί να μην εμπιστευόμαστε με αφέλεια σε ανθρώπους και σε ανθρώπινους οργανισμούς. Ο ψαλμωδός γράφει: «Μη πεποίθατε [μη θέτετε την εμπιστοσύνη σας (ΜΝΚ)] επ’ άρχοντας, επί υιόν ανθρώπου». Παράλληλα όμως, ο ίδιος ψαλμός μας συμβουλεύει να βασιζόμαστε σε κάποιον—κάποιον που δεν θα προδώσει ποτέ την εμπιστοσύνη μας—στον παντοδύναμο Θεό.—Ψαλμός 146:3, 5.

Είναι αλήθεια ότι οι ηγέτες πολλών εθνών, ακόμη και ολόκληρα έθνη, ισχυρίζονται ότι θέτουν την εμπιστοσύνη τους στον Θεό. Μάλιστα, πολλά κέρματα και χαρτονομίσματα των Ηνωμένων Πολιτειών τα τελευταία εκατό χρόνια έχουν γραμμένο πάνω τους το ρητό: «ΣΤΟΝ ΘΕΟ ΕΜΠΙΣΤΕΥΟΜΑΣΤΕ». Αλλά όπως δείχνει η ιστορία, το ανθρώπινο γένος γενικά έχει θέσει την πίστη του στην οικονομική, στη στρατιωτική και στην πολιτική ισχύ μάλλον, παρά στον Θεό.

Μπορεί σήμερα να βρεθεί ένας λαός που να θέτει στ’ αλήθεια την εμπιστοσύνη του στον Θεό; Αξίζει να το κάνουν αυτό; Πώς τους ωφελεί;

Το καλοκαίρι του 1987, έγιναν συνελεύσεις σε εκατοντάδες πόλεις του βόρειου ημισφαιρίου, στις οποίες παραβρέθηκαν συνολικά εκατομμύρια άτομα, επιβεβαιώνοντας έτσι ακόμα μια φορά ότι θέτουν την εμπιστοσύνη τους στον Θεό. Το θέμα αυτών των συνελεύσεων, που οργανώθηκαν από τους Μάρτυρες του Ιεχωβά, ήταν: «Εμπιστευτείτε στον Ιεχωβά». Όπως παρατήρησε μια εφημερίδα στο Νόργουιτς της Αγγλίας, το θέμα της φετινής συνέλευσης αντανακλούσε το ότι υπάρχει γενική απογοήτευση σε ό,τι αφορά τον κόσμο. Οι Μάρτυρες όμως, συγκεντρώθηκαν όχι για να θρηνήσουν για την αποτυχία των ανθρώπινων οργανισμών, αλλά για να εξετάσουν τρόπους με τους οποίους μπορούν να δυναμώσουν την εμπιστοσύνη τους στον Ιεχωβά και να ανασκοπήσουν τα οφέλη που προέρχονται από μια τέτοια πορεία.

Τι οδήγησε αυτούς τους ανθρώπους σε μια τέτοια συγκέντρωση; Η εμπιστοσύνη τους στον Θεό και στο Λόγο του, την Αγία Γραφή. Το άρθρο μιας εφημερίδας στη Γρανάδα της Ισπανίας, εξήγησε τι ήταν εκείνο που τους ώθησε να παρακολουθήσουν τη συνέλευση: «Ολόκληρες οικογένειες έφτασαν στη Γρανάδα, μικρά παιδιά, γονείς, παππούδες και γιαγιάδες για να ακούσουν το λόγο του Ιεχωβά, επειδή έτσι συμβουλεύει η Αγία Γραφή. Αυτό ενώνει οικογένειες και ενισχύει φιλικούς δεσμούς».

Εκδήλωση Εμπιστοσύνης στον Θεό από Μέρους των Παρευρισκομένων

Πολλοί απλώς και μόνο με την παρουσία τους στη συνέλευση, απόδειξαν ότι πράγματι εμπιστεύονται στον Ιεχωβά. Αυτό ίσχυε και στην περίπτωση της Σιμόν Γκριζμονπρέ, η οποία παρακολούθησε τη συνέλευση του Κόρτραϊκ στο Βέλγιο όλες τις μέρες, μολονότι χρειαζόταν να είναι συνδεμένη με συσκευή οξυγόνου επί έξι ώρες καθημερινά λόγω μιας σοβαρής αρρώστιας.

Στη συνέλευση της Ελ Φερόλ, στην Ισπανία, παραβρέθηκε ο Ρομπέρτο Γκονζάλες, που είναι τετραπληγικός αλλά και ολοχρόνιος κήρυκας. Παρ’ όλο που είναι καθηλωμένος σε μια αναπηρική καρέκλα και πρέπει να μένει κατάκοιτος για δυο ή τρεις μήνες το χρόνο, δαπανά κατά μέσο όρο περίπου 90 ώρες το μήνα κηρύττοντας σε φίλους και σε γείτονες που συναντάει στο δρόμο για το πόσο αξίζει να εμπιστευόμαστε στον Ιεχωβά. Μπορεί να μιλάει από προσωπική του πείρα, γιατί η εμπιστοσύνη του στον Ιεχωβά ήταν αυτό ακριβώς που τον δυνάμωσε να υπερνικήσει τον εθισμό του στα ναρκωτικά—μια συνήθεια που εξαιτίας της απόχτησε ποινικό μητρώο με εφτά συλλήψεις και έμεινε παράλυτος για όλη του τη ζωή στα 18 του χρόνια. Έχει ήδη βοηθήσει εφτά από τους πρώην συντρόφους του να εμπιστεύονται στον Θεό μάλλον, παρά στα ναρκωτικά για να έχει νόημα η ζωή τους.

Μερικοί για να παραβρεθούν έπρεπε να κάνουν οικονομικές θυσίες. Αυτό αλήθευε για πολλούς Μάρτυρες στο αρχιπέλαγος των Αζορών, που έπρεπε να ταξιδέψουν σε άλλο νησί προκειμένου να παρακολουθήσουν τη συνέλευση στο Άνγκρα ντου Εροΐσμου. Μια οικογένεια πέντε ατόμων έτρεφε επί αρκετούς μήνες δυο αγελάδες που τις πούλησε για να πληρώσει τα εισιτήρια.

Η Εμπιστοσύνη στον Θεό Προϋποθέτει Εμπιστοσύνη στους Κανόνες Του

‘Εμπιστευτείτε στον Ιεχωβά και κάντε το καλό’, είπε ο ψαλμωδός Δαβίδ. (Ψαλμός 37:3, ΜΝΚ) Οι Μάρτυρες, λοιπόν, πιστεύουν ότι η ειλικρινής εμπιστοσύνη στον Θεό πρέπει να γίνεται φανερή με την καλή διαγωγή. Έτσι, επειδή υπηρετούν έναν αξιόπιστο Θεό υποκινούνται να γίνουν κι εκείνοι αξιόπιστοι άνθρωποι. Και μάλιστα, πολλοί παρατηρητές το αναγνωρίζουν αυτό.

Στη συνέλευση της Χάβρης, στη Γαλλία, ένας μηχανικός τηλεφώνων έκανε την τοποθέτηση ενός τηλεφωνικού καλωδίου στις εγκαταστάσεις του σταδίου και είπε ότι φοβόταν να αφήσει αφύλαχτα τα εργαλεία του. Κάποιος αξιωματούχος της πόλης τον διαβεβαίωσε: «Αφού έχεις να κάνεις με τους Μάρτυρες, δεν πρέπει να ανησυχείς γι’ αυτό. Το πολύ-πολύ να βρεις περισσότερα εργαλεία απ’ όσα είχες αφήσει».

Σε μια από τις συνελεύσεις της Σουηδίας, ο ιδιοκτήτης ενός μοτέλ άφησε όλα τα κλειδιά του μοτέλ στους Μάρτυρες που διοργάνωναν τη συνέλευση και τους έδωσε το ελεύθερο να το χρησιμοποιήσουν μόνοι τους χωρίς το προσωπικό. «Δεν το έχουμε ξανακάνει ποτέ αυτό», είπε ο ιδιοκτήτης, «αλλά σας εμπιστευόμαστε». Μετά τη συνέλευση, εξέφρασε την ικανοποίησή του για τον επιμελημένο τρόπο με τον οποίο χρησιμοποίησαν το κτίριο οι Μάρτυρες.

Εκφράσεις Εκτίμησης για τη Συμπεριφορά των Μαρτύρων

Η εμπιστοσύνη στον Θεό κάνει επίσης τους ανθρώπους να εφαρμόζουν τους κανόνες του σχετικά με την καθαριότητα και την τάξη. Τους υποκινεί να προσφέρουν εθελοντικά τις υπηρεσίες τους και τους βοηθάει να εργάζονται μαζί αρμονικά. Σίγουρα, αυτό το χαρακτηριστικό των συνελεύσεων δεν πέρασε απαρατήρητο.

Ο δήμαρχος του Τέρνι της Ιταλίας έστειλε το ακόλουθο τηλεγράφημα στους αντιπροσώπους της συνέλευσης που συγκεντρώθηκαν σ’ εκείνη την πόλη: «Θα ήθελα να σας διαβιβάσω τα αισθήματα σεβασμού και εκτίμησης ολόκληρης της πόλης για την έξοχη διαγωγή που επιδείξατε σχετικά με τη χρήση και την προετοιμασία των εγκαταστάσεων που σας παρασχέθηκαν. Θερμούς χαιρετισμούς σε όσους παίρνουν μέρος στη συνέλευση».

Ένας επιστάτης του Παγοδρόμιου του Μίκελι στη Φινλανδία, αφού παρατήρησε το πνεύμα των Μαρτύρων οι οποίοι προσφέρθηκαν εθελοντικά να οργανώσουν τη συνέλευση, εκφράστηκε ως εξής: «Δεν διέκρινα κανένα αρνητικό σημείο εδώ, όλα ήταν θετικά! Το πνεύμα των εθελοντών που εργάζονται εδώ είναι θαυμάσιο. Είναι ευχάριστο να βλέπεις χαρούμενους ανθρώπους που απολαμβάνουν την εργασία τους».

Ένας οδηγός λεωφορείου που παραβρέθηκε στη συνέλευση της Νανσί, στη Γαλλία, σχολίασε: «Δεν γνώριζα και πολλά πράγματα για τους Μάρτυρες του Ιεχωβά, τώρα όμως τους ξέρω καλά. Στο παρελθόν, άκουγα συνεχώς αρνητικά σχόλια γι’ αυτούς. Τώρα βλέπω τα πράγματα με άλλο μάτι. Μου είναι δύσκολο να περιγράψω το βαθύ αίσθημα καλοσύνης που επικρατεί εδώ. Κανείς δεν σπρώχνει, κανείς δεν νευριάζει, όλα δουλεύουν ρολόι».

Στην Περγκούσα της Ιταλίας, μια εφημερίδα δημοσίευσε το γράμμα που έστειλαν μερικοί ντόπιοι κάτοικοι και στο οποίο ευχαριστούσαν τους Μάρτυρες για την καλή συμπεριφορά τους, και κυρίως για την καθαριότητα όπως και για τον προσεκτικό τρόπο με τον οποίο μεταχειρίστηκαν τις εγκαταστάσεις του σταδίου. «Όλοι πρέπει να συμπεριφέρονται όπως αυτοί», έλεγε το γράμμα, «αλλά δυστυχώς, σε άλλου είδους συγκεντρώσεις τα πράγματα είναι διαφορετικά».

Αρκετές ομιλίες των συνελεύσεων τόνιζαν την ανάγκη να μιμούμαστε θείες ιδιότητες. Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά αγωνίζονται να το πετύχουν αυτό. Μερικοί ενθαρρύνθηκαν βαθιά από την πρόοδο που έχουν ήδη κάνει οι Μάρτυρες προς αυτή την κατεύθυνση.

Στο Εδιμβούργο της Σκωτίας κάποιος που έχει κατάστημα ψιλικών κοντά στο χώρο της συνέλευσης, εκφράστηκε ως εξής: «Χαίρομαι πάρα πολύ κάθε φορά που έρχονται οι Μάρτυρες στο Μάρεϊφιλντ! Είναι τόσο ευχάριστοι και ευγενικοί όταν μπαίνουν στο μαγαζί—δεν σπρώχνουν, δεν γκρινιάζουν, δεν στριμώχνονται για να εξυπηρετηθούν. Η παρουσία τους εδώ προξενεί χαρά και κάθε χρόνο τους περιμένω με ανυπομονησία».

Ένας δημοσιογράφος στο Βέλγιο είπε: «Δεν έχουμε δει πουθενά κάτι τέτοιο». Ένας άλλος δημοσιογράφος σχολίασε: «Από καθαρά ανθρώπινη άποψη, είναι αδιανόητο για τις μέρες μας να οργανώνονται τόσο μεγάλες συγκεντρώσεις μέσα σε τέτοια ατμόσφαιρα αδελφοσύνης».

Ο Τόμας Μπρέσκι, ένας δημοσιογράφος της σουηδικής τηλεόρασης, παραβρέθηκε στη συνέλευση της Λούλεο στη Σουηδία. Συνόψισε τις εντυπώσεις του ως εξής: «Είναι συναρπαστικό . . . να ζήσεις λίγες μέρες ανάμεσα σ’ αυτούς τους ανθρώπους. Είναι τόσο προσκολλημένοι στην πεποίθησή τους, τόσο ασυμβίβαστοι κι έχουν τόσο ισχυρή εμπιστοσύνη στην Αγία Γραφή. Ποιος δεν θα ελκυόταν από μια τόσο πετυχημένη οργάνωση; Όταν σερβίρουν τροφή για 10.000 άτομα, φαίνεται σαν να μοιράζουν λίγες φραντζόλες ψωμί και λίγα ψάρια. Ποιος δεν θα ήθελε να έχει τόσο ήσυχα και υπομονετικά παιδιά; Εδώ βρίσκεις πραγματική πειθαρχία και τάξη».

Οι Υποψήφιοι για Βάφτισμα Δείχνουν Εμπιστοσύνη στον Ιεχωβά

Σε κάθε συνέλευση οι αντιπρόσωποι είχαν την ευκαιρία να συμβολίσουν την αφιέρωσή τους με το βάφτισμα στο νερό. Η ομιλία που προηγήθηκε της τελετής έδειξε καθαρά ότι μια τέτοια απόφαση αντανακλά εμπιστοσύνη στον Ιεχωβά. Πολλοί απ’ αυτούς που παρουσιάστηκαν για βάφτισμα είχαν ήδη δοκιμάσει τα οφέλη μιας τέτοιας εμπιστοσύνης.

Ο Νόελ Ντόναγκιου βαφτίστηκε στη συνέλευση της Νάβαν, στην Ιρλανδία. Μέχρι πριν από λίγο καιρό, ήταν άπορος και ζούσε σ’ ένα εγκαταλειμμένο σπίτι στο Λίβερπουλ της Αγγλίας. Καταθλιμμένος και βαθιά απογοητευμένος από τις συνθήκες που επικρατούν στον κόσμο, δεν έδινε στον εαυτό του ούτε τη στοιχειώδη προσοχή. Όταν επιδεινώθηκε η υγεία του άρχισε να έχει τάσεις αυτοκτονίας. Τελικά, το Φεβρουάριο του 1984, του έκοψαν τα πόδια επειδή είχε πάθει κρυοπαγήματα.

Αργότερα, τον ίδιο χρόνο, γύρισε στο σπίτι του στην Ιρλανδία όπου και τον βρήκαν οι Μάρτυρες. Σύντομα άρχισε να παρακολουθεί συναθροίσεις και η απογοήτευσή του αντικαταστάθηκε από μια πραγματική ελπίδα για το μέλλον. «Το πρώτο εξάμηνο αυτής της χρονιάς ήταν απαίσιο», είπε, «αλλά το δεύτερο ήταν καταπληκτικό». Τώρα έχει μια αισιόδοξη στάση, πράγμα που γίνεται φανερό από την απάντηση που έδωσε όταν τον ρώτησαν πώς τα καταφέρνει να κηρύττει από σπίτι σε σπίτι με τα τεχνητά του πόδια. «Τουλάχιστον», απάντησε, «δεν ξεπαγιάζουν τα πόδια μου το χειμώνα!»

Ανάμεσα στους υποψήφιους για βάφτισμα υπήρχαν και ηλικιωμένοι που είχαν επίσης μάθει να εμπιστεύονται στον Θεό. Στη συνέλευση περιφερείας που έγινε στο Στάδιο Κολόμπ κοντά στο Παρίσι, βαφτίστηκε η Κλοντίν Αντόλφ, μια γυναίκα 91 χρονών. Η κόρη της είχε γίνει Μάρτυρας λίγα χρόνια νωρίτερα και η Κλοντίν, παρ’ όλη την προχωρημένη ηλικία της, άρχισε να παρατηρεί την πίστη και τον τρόπο ζωής των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Επειδή είχαν πεθάνει αρκετά μέλη της οικογένειάς της, παρηγορήθηκε πολύ όταν της εξήγησαν τη Βιβλική ελπίδα για την ανάσταση. Άρχισε να μελετά την Αγία Γραφή, γνώρισε τον Ιεχωβά και εμπιστεύτηκε σ’ αυτόν, τον Θεό που υπόσχεται να ξαναφέρει τους νεκρούς στη ζωή.

Και ο Χοσέ Μπενίτο, που βαφτίστηκε στην Ελ Φερόλ της Ισπανίας, μπορούσε να επιβεβαιώσει πόσο πολύ αξίζει να εμπιστευόμαστε στον Ιεχωβά. Επί τέσσερα χρόνια, αγωνιζόταν να καταπολεμήσει τον εθισμό του στα ναρκωτικά, χωρίς αποτέλεσμα. Κατόπιν άρχισε να μελετά την Αγία Γραφή με τους Μάρτυρες του Ιεχωβά και η ακριβής γνώση του Λόγου του Θεού, σε συνδυασμό με τη δύναμη που του έδωσε ο Θεός, τον έκανε ικανό να ελευθερωθεί από αυτή τη συνήθεια. Ανέκαθεν, τον διέκρινε μια κάποια εκτίμηση για τα πνευματικά πράγματα· συνήθιζε, κάτω από την επήρεια των ναρκωτικών, να κηρύττει στα μπαρ και στις γωνίες των δρόμων τη δική του χαρακτηριστική διδασκαλία σχετικά με τον Ιησού και την ανάγκη για ειρήνη. Οι άνθρωποι της πόλης, για να τον ειρωνευτούν, του είχαν βγάλει το παρατσούκλι «ο απόστολος». Τώρα αυτός έχει εναρμονίσει τη ζωή του με τις απαιτήσεις του Θεού και έχει μάθει να κηρύττει με αξιοπρεπή και λογικό τρόπο.

Εκτίμηση για το Πρόγραμμα της Συνέλευσης και τις Νέες Εκδόσεις

Οι Μάρτυρες που είχαν έρθει από πολλές χώρες και παρακολούθησαν το διδακτικό πρόγραμμα, συγκινήθηκαν τόσο απ’ αυτό όσο και από τη συναναστροφή που απόλαυσαν. Μια ολοχρόνια κήρυκας, που είχε υπηρετήσει ως καθολική καλόγρια επί 43 χρόνια, παρατήρησε: «Είναι η έξοχη παγκόσμια ενότητα που εξακολουθεί να με καταπλήσσει. Πολύ συχνά λέω στον εαυτό μου: ‘Μονάχα ο Ιεχωβά μπορεί να είναι ο Οργανωτής τέτοιων γεγονότων, μοναδικών σ’ έναν κόσμο που γίνεται ολοένα και πιο διαιρεμένος σ’ όλους τους τομείς της ζωής!’»

Ο πατέρας τριών παιδιών από το Στόουκ ον Τρεντ της Αγγλίας, έγραψε: «Κάθε ομιλία φαινόταν πως περιείχε ένα σημείο ειδικά για εμάς. Κάθε βράδυ που γυρίζαμε σπίτι ευχαριστούσαμε τον Ιεχωβά που μας έδωσε αυτή την προμήθεια».

Στις ισπανόφωνες συνελεύσεις οι παρευρισκόμενοι ενθουσιάστηκαν όταν πήραν το βιβλίο Aid to Bible Understanding (Βοήθημα για Κατανόηση της Βίβλου) στην ισπανική. Στη Γρανάδα της Ισπανίας, ένας αδελφός προμηθεύτηκε ένα αντίτυπο και το ξεφύλλιζε καθώς περίμενε σ’ ένα πρατήριο βενζίνης, ακριβώς απέναντι από το χώρο της συνέλευσης. Ένας από τους υπαλλήλους πρόσεξε τον τίτλο του βιβλίου και είπε: «Αυτό είναι ό,τι μας χρειάζεται· κάτι για να βοηθήσει τους ανθρώπους να καταλάβουν την Αγία Γραφή. Εγώ πάντως δεν την καταλαβαίνω». Ο αδελφός προσφέρθηκε να τον βοηθήσει και άρχισε μελέτη μ’ αυτό το άτομο την εβδομάδα μετά τη συνέλευση.

Το πρόγραμμα της συνέλευσης τόνισε, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, την ανάγκη που υπάρχει να εμπιστευόμαστε στον Ιεχωβά και στη Βασιλεία του και όχι σε ανθρώπινους οργανισμούς. Στην Ιταλία, ένας πασίγνωστος δημοσιογράφος παρατήρησε αυτό το μοναδικό χαρακτηριστικό της πίστης των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Σε μια τηλεοπτική εκπομπή που μεταδόθηκε σε όλη τη χώρα εξήγησε: «Αυτοί πιστεύουν σταθερά σ’ αυτό το άγγελμα . . . της νικηφόρας επανόδου του Χριστού, που σίγουρα αναφέρεται στα συγγράμματα της Καινής Διαθήκης. Θα έλεγα ότι όχι μόνο η Καθολική Εκκλησία, αλλά και όλες οι μεγάλες Χριστιανικές θρησκείες έχουν παραμερίσει αυτά τα θέματα. Τα έχουν αφαιρέσει από το επίκεντρο εκείνου που θεωρούνταν ως η αρχική Χριστιανική πίστη, και αυτή η κίνηση [οι Μάρτυρες] τα έχει ανακαλύψει και πάλι. Απ’ αυτή την άποψη, πρόκειται για μια αυθεντική ανακάλυψη, μια σωστή ανακάλυψη».

Αυτή η «ανακάλυψη» θεμελιωδών Χριστιανικών διδασκαλιών έχει καταστήσει τους Μάρτυρες ικανούς να αντικαταστήσουν το σκεπτικισμό με την πίστη, την απογοήτευση με την ελπίδα και τη δυσπιστία με την εμπιστοσύνη. Γνωρίζουν ότι ο Θεός ποτέ δεν θα προδώσει την εμπιστοσύνη τους σ’ αυτόν. Αυτή η σειρά των συνελεύσεων έδειξε ότι αξίζει πραγματικά να εμπιστεύεται κανείς στον Θεό και να ζει σε αρμονία μ’ αυτή την πεποίθηση. Όταν το πρόγραμμα τέλειωσε, οι αντιπρόσωποι γύρισαν στα σπίτια τους αποφασισμένοι, περισσότερο παρά ποτέ, να ‘εμπιστεύονται στον Ιεχωβά με όλη τους την καρδιά’.—Παροιμίαι 3:5, ΜΝΚ.

[Πίνακας στη σελίδα 21]

ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΛΗΦΘΕΙ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΕΙΣ ΤΟΥ 1987

Αυστρία 5 24.686 360

Βέλγιο 7 31.121 319

Βρετανία 15 155.743 1.212

Γαλλία 19 138.683 2.705

Γερμανία 24 159.361 1.455

Δανία 5 23.029 200

Ελβετία 5 19.459 261

Ελλάδα 5 28.811 418

Ιρλανδία 2 4.326 61

Ισπανία 15 105.591 2.394

Ιταλία 34 221.227 5.496

Λουξεμβούργο 1 1.458 8

Μάλτα 1 674 13

Νορβηγία 4 12.703 218

Ολλανδία 9 43.510 231

Πορτογαλία 12 55.057 1.102

Σουηδία 10 30.099 312

Φινλανδία 6 26.144 284

18 Ευρωπαϊκές Χώρες 179 1.081.682 17.049

23 Άλλες Χώρες 233 1.866.875 23.270

ΣΥΝΟΛΟ 41 ΧΩΡΩΝ 412 2.948.557 40.319

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Το δράμα της Ραάβ

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Ρομπέρτο Γκονζάλες, Ισπανία

[Εικόνα στη σελίδα 18]

Επάνω: Κλοντίν Αντόλφ, Γαλλία

Κέντρο: Εθνικό Αθλητικό Κέντρο Κριστάλ Πάλλας, Αγγλία

Το βάφτισμα, σύμβολο της αφιέρωσης