Το Θρησκευτικό Δίλημμα της Νότιας Αφρικής
Από τον ανταποκριτή του Ξύπνα! στη Νότια Αφρική
Η ΝΟΤΙΑ ΑΦΡΙΚΗ είναι κατ’ εξοχήν θρησκευόμενη χώρα. Πολλοί άνθρωποι πηγαίνουν στην εκκλησία. Η Αγία Γραφή είναι διαθέσιμη σ’ όλες τις κύριες γλώσσες της Νότιας Αφρικής και διαβάζεται σε πολλά σπίτια. Μολαταύτα, η χώρα έχει γίνει θέατρο φυλετικής διαμάχης και βίας. Μπορεί να αναρωτηθείτε λοιπόν: ‘Γιατί δεν έχουν κατορθώσει οι εκκλησίες να καλλιεργήσουν Χριστιανική αγάπη και ενότητα;’
Το δίλημμα γίνεται πιο έντονο αν εξετάσετε την πρόσφατη ιστορία. Κι αυτό συμβαίνει επειδή γίνεται ολοφάνερο το γεγονός ότι η θρησκεία φέρει πραγματικά μεγάλη ευθύνη για τις διαμάχες που διαδραματίζονται σ’ αυτή τη χώρα. Για να κατανοήσετε το γιατί, εξετάστε πώς εξελίχθηκε η θρησκευτική κατάσταση στη Νότια Αφρική.
Το 1652, ορισμένοι Ολλανδοί Προτεστάντες ίδρυσαν για πρώτη φορά μια μόνιμη αποικία στο νότιο άκρο της Αφρικής. Οι απόγονοί τους σήμερα μιλάνε την αφρικάανς, μια γλώσσα που αναπτύχθηκε από την ολλανδική. Με τον καιρό, οι ολλανδικές εκκλησίες χωρίστηκαν σε αρκετές μεταρρυθμισμένες εκκλησίες, η μεγαλύτερη από τις οποίες είναι η Ολλανδική Μεταρρυθμισμένη Εκκλησία (Nederduitse Gereformeerde Kerk). Το ένα τρίτο και πλέον του λευκού πληθυσμού του έθνους είναι μέλη της Ολλανδικής Μεταρρυθμισμένης Εκκλησίας.
Στη Νότια Αφρική κατέφτασαν και Άγγλοι άποικοι επίσης. Πολλοί ήταν Αγγλικανοί, οι οποίοι αργότερα χωρίστηκαν στις αποκαλούμενες Υψηλή Εκκλησία και Χαμηλή Εκκλησία. Άλλοι ήταν Μεθοδιστές, Πρεσβυτεριανοί και Κογκρεγκασιοναλιστές. Με όμοιο τρόπο, οι Γερμανοί άποικοι εισήγαγαν τη Λουθηρανική Εκκλησία. Έτσι η Νότια Αφρική έγινε προπύργιο του Προτεσταντισμού, πράγμα που είχε σαν αποτέλεσμα τον προσηλυτισμό εκατομμυρίων μαύρων. Σήμερα, το 77 τοις εκατό των Νοτιοαφρικανών υποστηρίζουν ότι είναι Χριστιανοί—απ’ αυτούς, λιγότεροι από το 10 τοις εκατό είναι Καθολικοί.
Παρ’ όλα αυτά, ο νοτιοαφρικανικός Προτεσταντισμός εξακολουθεί να διχάζεται. Πολλοί λευκοί έχουν εγκαταλείψει τις μεγάλες εκκλησίες και έχουν ενταχθεί στα κινήματα αναγεννημένων. Παρόμοια, πολλοί μαύροι έχουν ιδρύσει ένα αφρικανικό είδος καθ’ ομολογία Χριστιανοσύνης. Το περιοδικό Leadership αναφέρει ότι «μπορεί να υπάρχουν ως και 4.000 τέτοιες ανεξάρτητες εκκλησίες, στη Νότια Αφρική και μόνο».
Οι παραδοσιακές Προτεσταντικές εκκλησίες αντιμετωπίζουν ένα άλλο δίλημμα. Καθώς μειώνονται τα ποίμνιά τους, μειώνεται και η οικονομική υποστήριξη που λαβαίνουν. Και σαν να μην έφτανε αυτό, εκείνοι που μένουν έχουν εντελώς διιστάμενες απόψεις σχετικά με την ανάμειξη της εκκλησίας τους στα φυλετικά ζητήματα. Μερικά μέλη απαιτούν να υποστηρίξει η εκκλησία τους ριζοσπαστικά μέτρα για τον τερματισμό του απαρτχάιντ· ταυτόχρονα, άλλα μέλη απαιτούν να επιδοκιμάσει η εκκλησία τους το απαρτχάιντ. Ανάμεσα σ’ αυτές τις δύο ακραίες ομάδες, υπάρχουν μέλη που διαφωνούν σχετικά με το πόσο θα πρέπει να προχωρήσει η εκκλησία τους στην προώθηση της φυλετικής ισότητας και της κατάργησης των φυλετικών διακρίσεων.
«Αγανακτώ όταν μου λένε ότι πρέπει να πάω να πιαστώ χέρι-χέρι με άγνωστους ανθρώπους και να προσποιηθώ ότι δείχνω αδελφική αγάπη για ανθρώπους που δεν είναι της φυλής μου», είπε ένας Αγγλικανός σχετικά με τις διευθετήσεις για μια λειτουργία που θα την παρακολουθούσαν διάφορες φυλές μαζί. Πολλοί λευκοί Αγγλικανοί αγανακτούν επίσης για την ανάμειξη του μαύρου αρχιεπισκόπου τους Ντέσμοντ Τούτου στην πολιτική.
Μια έκθεση του Νοτιοαφρικανικού Ερευνητικού Συμβουλίου Επιστημών του Ανθρώπου προειδοποίησε λοιπόν ότι η θρησκεία «παίζει συχνά διαιρετικό και καταστροφικό ρόλο», με «την εξωφρενική προοπτική να κάνει τους ακολούθους της, που έχουν την ίδια θρησκευτική παράδοση, να αντιμετωπίζουν ο ένας τον άλλον από αντίπαλα στρατόπεδα». Όπως θα δούμε, ο νοτιοαφρικανικός Προτεσταντισμός έχει παίξει πραγματικά μεγάλο ρόλο στην προώθηση των φυλετικών εχθροτήτων.