Γκέρενουκ—Η Γαζέλα που Μοιάζει με Καμηλοπάρδαλη

Από τον ανταποκριτή του Ξύπνα! στην Κένυα

ΜΟΛΙΣ μπήκαμε στο Εθνικό Πάρκο Σαμπουρού, στη βόρεια Κένυα. Τα μάτια μας κοιτάζουν εδώ κι εκεί, παρατηρώντας, το ένα μετά το άλλο, τα άγρια ζώα μέχρις ότου καρφώνονται πάνω σ’ ένα πλάσμα γοητευτικό, που φαίνεται σαν μωρό καμηλοπάρδαλης και τσιμπολογάει λαίμαργα σε κάποιο δέντρο. Όταν όμως το κοιτάζουμε καλύτερα, παρατηρούμε ότι δεν είναι καμηλοπάρδαλη.

«Τι είναι εκείνο;» ρωτάμε τον οδηγό μας που χαμογελάει.

«Είναι γκέρενουκ», μας λέει εκείνος. Μαθαίνουμε λοιπόν ότι η λέξη γκέρενουκ προέρχεται από τη σομαλική γλώσσα και σημαίνει «αυτός που έχει λαιμό καμηλοπάρδαλης». Στη σουαχίλι αυτό το ζώο λέγεται σουάλα τουίγκα, που σημαίνει «γαζέλα-καμηλοπάρδαλη». Πρόκειται για ένα πλάσμα που είναι περίπου στο μέγεθος του ελαφιού και έχει δυο χαριτωμένα κέρατα που γυρίζουν προς τα πίσω.

Παρατηρούμε το γκέρενουκ που παίρνει την τροφή του σηκωμένο στα πισινά του πόδια, ενώ με τα μπροστινά ακουμπάει σ’ ένα κλαδί για να στηρίζεται. Σίγουρα μοιάζει με καμηλοπάρδαλη, με τον πολύ μακρύ λαιμό του, που τον τεντώνει για να μπορεί να βρίσκει την τροφή του στα ψηλά, 1,8 ως 2,4 μέτρα πάνω από το έδαφος. Είναι πραγματική απόλαυση να βλέπεις αυτό το πλάσμα· το κεφάλι του έχει σχήμα καρδιάς, τα μάτια του είναι εκφραστικά και τ’ αυτιά του τεράστια! Κέρατα όμως έχουν μόνο τα αρσενικά.

Ένας Καλοφαγάς με Μακρύ Λαιμό

Αυτή η χαριτωμένη γαζέλα ζει συνήθως σε μέρη που είναι σχεδόν έρημοι. Σίγουρα θα πρέπει να την πιάνει μεγάλη δίψα. Είναι εκπληκτικό όμως ότι το γκέρενουκ πίνει νερό σπάνια, αν όχι ποτέ. Έχει την ικανότητα να απορροφά όλη την υγρασία που χρειάζεται, από τα φύλλα, τα βλαστάρια και τα κλωνάρια που τρώει. Κι επειδή είναι πρόθυμο να τρώει από 80 διαφορετικά είδη θάμνων και δέντρων—περιλαμβανομένων και ορισμένων αειθαλών φυτών που λίγα ζώα τα τρώνε—καταφέρνει να ζει στις πιο άγονες περιοχές.

Το γκέρενουκ είναι κάπως ιδιότροπο στο φαγητό· διαλέγει μονάχα τα καλύτερα μέρη των φυτών, τα μέρη που έχουν μεγάλη θρεπτική αξία. Είναι όμως ενδιαφέρον ότι το γκέρενουκ τρώει τα ίδια βλαστάρια και κλωνάρια που τρώει η καμηλοπάρδαλη και το ντικ-ντικ, το οποίο είναι ένα μικρότερο μέλος της οικογένειας της αντιλόπης και έχει περίπου το μέγεθος του λαγού. Μολαταύτα, δεν υπάρχει ανάμεσά τους ανταγωνισμός για τροφή. Γιατί; Επειδή το καθένα τους βρίσκει την τροφή του σε διαφορετικό ύψος: οι καμηλοπαρδάλεις στα 4,6 ως 5,5 μέτρα, τα γκέρενουκ στα 1,8 περίπου μέτρα και τα μικρά ντικ-ντικ στα 60 περίπου εκατοστά.

«Απαγορεύεται η Είσοδος»

Αντίθετα με τους ανθρώπους, οι οποίοι συχνά πολεμούν διεκδικώντας κάποια περιοχή, τα γκέρενουκ σε γενικές γραμμές έχουν ειρήνη μεταξύ τους, αφού το καθένα τους σέβεται την ιδιοκτησία του άλλου. Το κάθε γκέρενουκ καθορίζει τα όριά του χρησιμοποιώντας τον προοφθαλμιαίο αδένα που έχει στη γωνία του κάθε ματιού του. Διαλέγει μια περιοχή ενός περίπου τετραγωνικού χιλιομέτρου και μ’ αυτόν τον αδένα αφήνει πάνω στα κλαδιά και στα κλωνάρια μια ουσία που μοιάζει με πίσσα. Η ουσία αυτή αναδίδει μια μυρωδιά και μ’ αυτόν τον τρόπο κάθε γκέρενουκ αναγνωρίζει την περιοχή που ανήκει σε κάποιο γείτονα-γκέρενουκ.

Τι γίνεται όμως με τους ανεπιθύμητους εισβολείς, όπως ο κυναίλουρος, η λεοπάρδαλη ή το λιοντάρι, οι οποίοι δεν σέβονται και πολύ τις πινακίδες που λένε «Απαγορεύεται η Είσοδος»; Το γκέρενουκ πρέπει να καταφύγει στα μυστικά που ξέρει για επιβίωση. Για παράδειγμα, έχει καταπληκτική ικανότητα να μένει εντελώς ακίνητο και να κοιτάζει, κρατώντας τα μεγάλα του αυτιά κολλημένα πίσω στο λαιμό του. Με τα όμορφα καφετιά του χρώματα, καταφέρνει να γίνεται ένα με το φυσικό περιβάλλον που βρίσκεται γύρω του. Μένει έτσι ακίνητο, μέχρις ότου φύγουν οι ανεπιθύμητοι επισκέπτες.

Σε περίπτωση όμως που γίνει αντιληπτό, το γκέρενουκ τρέπεται σε φυγή προκειμένου να αποφύγει τους εισβολείς. Επειδή ξέρει καλά τη δική του περιοχή κι έχει την ικανότητα να μπαινοβγαίνει στους θάμνους και στα χαμόκλαδα, οι εισβολείς δυσκολεύονται πολύ να το ακολουθήσουν. Αφού παρατηρήσαμε αυτό το ταχύ και χαριτωμένο ζώο, μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε γιατί η Αγία Γραφή παροτρύνει τους ανθρώπους να ελευθερώνονται από μια άσοφη συμφωνία με την ταχύτητα της γαζέλας.—Παροιμίαι 6:5, ΜΝΚ.

Μητρική Φροντίδα

Όταν γεννιέται, το γκέρενουκ δεν έχει την ικανότητα να επιζήσει μόνο του. Έτσι λοιπόν τις πρώτες μέρες της ζωής του, το μωρό γκέρενουκ το φροντίζει η μητέρα του. Όταν έρθει ο καιρός του να γεννήσει, το γκέρενουκ, βρίσκει ένα απομονωμένο μέρος. Τα περισσότερα μωρά γεννιούνται το πρωί, πράγμα που τους επιτρέπει να δυναμώσουν πριν πιάσει η νύχτα που κρύβει κινδύνους. Το καταπληκτικό είναι πως το μωρό γκέρενουκ, μετά από δέκα μόνο λεπτά, στέκεται σ’ εκείνα τα τρεμάμενα και κοκαλιάρικα πόδια του! Μέχρι το βράδυ, έχει γίνει αρκετά ζωηρό· μάλιστα διασκεδάζει τη μητέρα του με τα παιχνιδιάρικα καμώματά του.

Τώρα που είναι ακόμη μικρό, το μωρό γκέρενουκ είναι εύκολη λεία. Γι’ αυτό η μητέρα καθαρίζει τέλεια το μωρό της έτσι ώστε να μην έχει μυρωδιές που θα μπορούσαν να το προδώσουν. Κι επειδή έχει από τη φύση του την ικανότητα να καμουφλάρεται, μπορεί να κρύβεται με ασφάλεια, όταν η μητέρα του βγαίνει για να βρει τροφή. Κάπου-κάπου όμως, η μικρή γαζέλα αλλάζει μέρος. Αφού η μητέρα δεν μπορεί να βασιστεί στη μυρωδιά για να το εντοπίσει, χρησιμοποιεί την ομιλία των γκέρενουκ—ένα χαμηλό βέλασμα, το οποίο φτάνει αρκετά μακριά, παρ’ όλο που τα ανθρώπινα αυτιά δεν το ακούνε καλά. Το μωρό ανταποκρίνεται σ’ αυτό το βέλασμα και σηκώνεται ή απαντάει στο κάλεσμα, αποκαλύπτοντας έτσι πού βρίσκεται. Μετά από δύο βδομάδες, το μικρό γκέρενουκ δεν χρειάζεται να κρύβεται πια· μπορεί να πηγαίνει μαζί με την οικογένειά του για να κορφολογήσει κλωνάρια και φύλλα.

Λένε πως το γκέρενουκ είναι «ένα από τα πιο παράξενα πλάσματα της Ανατολικής Αφρικής». Και οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι και μόνο στην όψη είναι αρκετά παράξενο. Αλλά αυτός ο φίλος μας που είναι γαζέλα και μοιάζει με καμηλοπάρδαλη είναι ταυτόχρονα χαριτωμένος, πολυμήχανος και, με το δικό του χαρακτηριστικό τρόπο, όμορφος—άλλη μια επιβεβαίωση της σοφίας του Μεγάλου μας Δημιουργού.

[Ευχαριστία για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 15]

Photo by Dino Sassi/Copyright—Kenya Stationers Limited