Οι Άνθρωποι Αναζητούν Λύσεις

«ΤΟ ΔΟΓΜΑ της MAD [Mutual Assured Destruction (Εξασφαλισμένης Αμοιβαίας Καταστροφής)] είναι ανήθικο. Υπάρχει κάτι που είναι ακόμη χειρότερο κι από μακάβριο στο να στηρίζουμε την ασφάλειά μας στην ικανότητά μας να δολοφονήσουμε τις γυναίκες και τα παιδιά που ζουν στη Ρωσία. Και είναι ακόμη πιο κατακριτέο—αν είναι δυνατό—να εκθέτουμε ηθελημένα ολοένα και περισσότερο τους δικούς μας ανθρώπους στον κίνδυνο πυρηνικής καταστροφής, απλώς και μόνο για να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις μιας συγκεχυμένης, ιστορικής, αναπόδεικτης και παράλογης θεωρίας». Αυτά τα λόγια, που ειπώθηκαν από τον Αμερικανό Γερουσιαστή Γουίλιαμ Άρμστρονγκ, φανερώνουν την ανησυχία που νιώθουν πολλοί Αμερικανοί σχετικά με μια άμυνα που βασίζεται στην ικανότητα απόδοσης αντιποίνων.

Το Μάρτιο του 1983, ο Πρόεδρος των Η.Π.Α., Ρόναλντ Ρέιγκαν, πρότεινε ως εναλλακτική λύση την SDI [Strategic Defense Initiative (Πρωτοβουλία Στρατηγικής Άμυνας)], που είναι κοινώς γνωστή ως Πόλεμος των Άστρων. Ο Πρόεδρος είπε: «Καλώ την επιστημονική κοινότητα, που μας έδωσε τα πυρηνικά όπλα, να χρησιμοποιήσει τα μεγάλα της ταλέντα υπέρ της παγκόσμιας ειρήνης και όλης της ανθρωπότητας· να μας δώσει τα μέσα, με τα οποία τα πυρηνικά όπλα θα γίνουν ανίσχυρα και άχρηστα».

Ο Ρέιγκαν οραματίστηκε την κατασκευή αλλόκοτων όπλων υψηλής τεχνολογίας—λέιζερ ακτίνων Χ, ηλεκτρομαγνητικών πυροβόλων, οχημάτων καταστροφής πυραύλων με τη βοήθεια της κινητικής ενέργειας ειδικών βλημάτων, όπλων βασισμένων στις δέσμες ουδέτερων σωματιδίων—που θα υπεράσπιζαν την Αμερική και τους συμμάχους της, καταστρέφοντας τους εχθρικούς πυραύλους, πριν αυτοί μπορέσουν να φτάσουν στους στόχους τους.

Ωστόσο ευθύς εξαρχής, η SDI έχει γίνει αντικείμενο έντονης και ευρείας αντιλογίας. Οι αντιτιθέμενοι σ’ αυτή διατείνονται ότι είναι τεχνολογικά αδύνατο να δημιουργηθεί μια πλήρως στεγανή «ομπρέλα», που να προστατεύει από μια αποφασιστική επίθεση· και μια ομπρέλα που ‘στάζει’ είναι άχρηστη για προστασία από πυρηνικά όπλα. Ένα μέλος του Κονγκρέσου των Η.Π.Α. είπε κυνικά, συνοψίζοντας και άλλες αντιρρήσεις, ότι «αν εξαιρεθεί το γεγονός ότι το σύστημα SDI μπορεί να αποδειχτεί ανεπαρκές, το ότι μπορεί να κατανικηθεί, το ότι μπορούν οι αντίπαλοι να φτιάξουν κάτι πιο έξυπνο, το ότι δεν μπορούν να το χειριστούν άνθρωποι παρά μόνο κομπιούτερ, το ότι θα παραβίαζε αρκετές συνθήκες για τον έλεγχο των εξοπλισμών και το ότι θα μπορούσε να προκαλέσει θερμοπυρηνικό πόλεμο, . . . δεν είναι κι άσχημο σύστημα».

Και η Σοβιετική Ένωση αντιτίθεται έντονα στην SDI. Λέει, ότι οι Αμερικανοί θέλουν απλώς να φτιάξουν μια ασπίδα για να μπορέσουν να είναι αυτοί οι ‘κυρίαρχοι’. Οι αξιωματούχοι των Η.Π.Α., με τη σειρά τους, κατηγορούν τους Σοβιετικούς ότι κατασκευάζουν μυστικά το δικό τους σύστημα στρατηγικής άμυνας.

Όπως κι αν έχει το πράγμα, η κατασκευή και η εφαρμογή της SDI θα αποδεικνυόταν εξαιρετικά ακριβή. Οι υπολογισμοί κυμαίνονται από 126 δισεκατομμύρια δολάρια (περ. 17,01 τρισ. δρχ.) ως 1,3 τρισεκατομμύρια δολάρια (περ. 175,5 τρισ. δρχ.). Για να γίνει μια σύγκριση, ολόκληρο το Διαπολιτειακό Σύστημα Αυτοκινητόδρομων των Η.Π.Α. κοστίζει 123 δισεκατομμύρια δολάρια (περ. 16,6 τρισ. δρχ.)! Ωστόσο, το Κονγκρέσο των Η.Π.Α. έχει ήδη διαθέσει δισεκατομμύρια δολάρια για την έρευνα που αφορά την SDI.

Προοπτική Αφοπλισμού

Το Σοβιετικό Υπουργείο Άμυνας λέει: «Ο Σοβιετικός λαός έχει πειστεί ότι ο πυρηνικός αφοπλισμός είναι η πιο αξιόπιστη εγγύηση για την αποφυγή πυρηνικής καταστροφής». Παρ’ όλα όμως τα υψηλά ιδανικά, ο ανταγωνισμός των εξοπλισμών συνεχίζεται ταχύτατα.

Ποιο είναι το βασικό εμπόδιο για τον αφοπλισμό; Η έλλειψη εμπιστοσύνης. Το Soviet Military Power 1987 (Σοβιετική Στρατιωτική Ισχύς 1987), ένα έντυπο του Υπουργείου Άμυνας των Η.Π.Α., κατηγορεί τη Σοβιετική Ένωση ότι ‘επιζητεί παγκόσμια κυριαρχία’. Το Whence the Threat to Peace (Από Πού Έρχεται η Απειλή για την Ειρήνη), που έχει εκδοθεί από το Υπουργείο Άμυνας της Ε.Σ.Σ.Δ., μιλάει για την «ιμπεριαλιστική φιλοδοξία [των Η.Π.Α.] να ‘κυβερνήσουν τον κόσμο’».

Ακόμη κι όταν διεξάγονται συνομιλίες για τον έλεγχο των εξοπλισμών, και οι δυο πλευρές κατηγορούν η μια την άλλη για ιδιοτελή κίνητρα. Έτσι λοιπόν, το σοβιετικό έντυπο που προαναφέρθηκε κατηγορεί τις Ηνωμένες Πολιτείες ότι «παρεμποδίζουν την πρόοδο προς τον πλήρη αφοπλισμό», σε μια προσπάθεια να «κατευθύνουν τις διεθνείς υποθέσεις από θέση ισχύος». Οι Ηνωμένες Πολιτείες ‘αντεπιτίθενται’ λέγοντας ότι ο έλεγχος των εξοπλισμών είναι απλώς και μόνο ένα σοβιετικό κόλπο για να εξασφαλιστούν «υπάρχοντα στρατιωτικά πλεονεκτήματα. . . . Επιπλέον, [η Μόσχα] βλέπει τις διαπραγματεύσεις για τον έλεγχο των εξοπλισμών ως τρόπο για να επεκτείνει τους σοβιετικούς στρατιωτικούς στόχους και να υπονομεύσει την υποστήριξη του κοινού στις μεθόδους και στα προγράμματα άμυνας της Δύσης».—Soviet Military Power 1987.

Η πρόσφατη συμφωνία για την εξάλειψη των πυραύλων μέσου βεληνεκούς φαίνεται ότι είναι ένα τεράστιο βήμα προς τα εμπρός. Είναι η πρώτη συμφωνία που έγινε ποτέ για την πραγματική μείωση—όχι απλώς για τον περιορισμό—των πυρηνικών όπλων. Παρά το γεγονός αυτό, μια τέτοια συνθήκη, αν και είναι ιστορική, απέχει από την εξάλειψη όλων των πυρηνικών όπλων.

Το Πρόβλημα της Επιβεβαίωσης

Υποθέστε όμως ότι όλες οι δυνάμεις που έχουν πυρηνικά όπλα καταλήγουν πράγματι σε συμφωνία για πλήρη αφοπλισμό. Τι θα εμπόδιζε οποιοδήποτε έθνος ή όλα τα έθνη να εξαπατούν το ένα το άλλο—να μην απαλλαγούν από τα απαγορευμένα όπλα ή να τα παράγουν μυστικά;

Ο Κένεθ Άντελμαν, πρώην διευθυντής της Υπηρεσίας των Η.Π.Α. για τον Έλεγχο των Εξοπλισμών και για τον Αφοπλισμό, είπε: «Η εξάλειψη των πυρηνικών όπλων θα απαιτούσε τα πιο εκτεταμένα και διεισδυτικά συστήματα που μπορεί να φανταστεί κανείς για την επιθεώρηση του χώρου των εγκαταστάσεων. . . . Αυτό θα σήμαινε, με τη σειρά του, ότι όλα τα έθνη θα παρείχαν μια χωρίς προηγούμενο δυνατότητα εξωτερικής παρέμβασης». Δύσκολα μπορεί να φανταστεί κανείς ότι οποιοδήποτε έθνος θα υιοθετούσε αυτή την ανοιχτή πολιτική.

Ας υποθέσουμε όμως ότι τα έθνη καταφέρνουν με κάποιο τρόπο να ξεπεράσουν όλα αυτά τα τρομακτικά εμπόδια και αφοπλίζονται. Η τεχνολογία και η γνώση που απαιτείται για την κατασκευή της βόμβας θα εξακολουθούσε να υπάρχει. Σε περίπτωση που ξεσπούσε συμβατικός πόλεμος, θα υπήρχε πάντα η πιθανότητα κλιμάκωσής του ως το σημείο να ξαναφτιαχτούν πυρηνικά όπλα—και να χρησιμοποιηθούν.

Ο Χανς Μπέθε, ένας από τους φυσικούς που εργάστηκαν για την κατασκευή της πρώτης ατομικής βόμβας, είπε πρόσφατα: «Νομίζαμε ότι μπορούσαμε να ελέγξουμε το ‘κακό πνεύμα’. Δεν θα ξαναγύριζε στο μπουκάλι, αλλά υπήρχε λογική βάση που μας έκανε να πιστεύουμε ότι μπορούσαμε να το περιορίσουμε. Τώρα ξέρω ότι επρόκειτο για αυταπάτη».

[Εικόνα στη σελίδα 7]

Μερικοί προβάλλουν το επιχείρημα ότι είναι καλύτερο να αμυνθεί κανείς σε μια πυρηνική επίθεση, παρά να προβεί σε αντίποινα μετά την επίθεση