Το Έτος της Μαρίας—Οι Απόψεις Διαφέρουν

Αναμφισβήτητα η εικόνα που δίνει η Αγία Γραφή για τη Μαρία είναι η εικόνα μιας πιστής μαθήτριας του Ιησού. (Πράξεις 1:14) Καθώς θα εξετάζουμε τη σημασία του Έτους της Μαρίας, ασφαλώς δεν θα έχουμε καμιά πρόθεση να μειώσουμε τη φήμη της ή την πιστότητά της. Όμως, λαβαίνοντας υπόψη ότι η αφιέρωση του έτους σ’ εκείνην είναι γεγονός θρησκευτικού χαρακτήρα και μάλιστα μεγάλης σπουδαιότητας, θα ήταν σωστό να ρωτήσουν οι πιστοί τον εαυτό τους: Επιδοκιμάζει ο Θεός την τιμητική προσκύνηση της Μαρίας; Και, αποτελεί η Μαρία την απάντηση του Θεού στην παγκόσμια κρίση;

ΑΥΤΟ το Έτος της Μαρίας είναι το δεύτερο έτος που γιορτάζεται από την Καθολική Εκκλησία. Η αφιέρωση του πρώτου έτους, από το 1953 ως το 1954, είχε γίνει από τον Πάπα Πίο ΙΒ΄ με σκοπό τον εορτασμό των εκατό χρόνων από την καθιέρωση του δόγματος της Άσπιλης Σύλληψης. Αυτό έγινε λίγα μόλις χρόνια μετά τη διατύπωση της διδασκαλίας της Κοίμησης της Μαρίας, που είχε κάνει ο ίδιος πάπας.a

Αυτό που θυμούνται μερικοί Καθολικοί για το πρώτο Έτος της Μαρίας είναι ο μεγάλος αριθμός των ατόμων που εισήλθαν στον ιερατικό κλάδο. Ενόψει της κρίσης που περνάει ο ιερατικός κλάδος, αυτοί προφανώς ελπίζουν ότι μπορεί να γίνει και τώρα το ίδιο. Πράγματι, η έλλειψη ιερέων προξενεί μεγάλη ανησυχία. Σύμφωνα με τον Λουίτζι Ακατόλι—ειδικό στις υποθέσεις του Βατικανού, ο οποίος εργάζεται για λογαριασμό της Il Corriere della Sera—υπολογίζεται ότι από τις 300.000 Καθολικές κοινότητες που υπάρχουν ανά τον κόσμο, «οι μισές και πλέον δεν έχουν δικό τους ιερέα». Δεν είναι σύμπτωση, λοιπόν, που δίνεται η παρότρυνση στους πιστούς να πηγαίνουν τακτικά στους ναούς της Μαρίας, οι οποίοι έχουν οριστεί ως «τόποι για την προώθηση θρησκευτικού ζήλου». Θα είναι αρκετό το Έτος της Μαρίας να δώσει ζωή στους φθίνοντες αριθμούς των Καθολικών κληρικών;

Η Μαρία, Ο Θρησκευτικός Ζήλος και ο Αθεϊσμός

Ορισμένοι θυμούνται τις πομπώδεις εκδηλώσεις αφοσίωσης προς την «Παρθένο» που συνόδεψαν το πρώτο Έτος της Μαρίας. Σ’ εκείνη την περίπτωση είχαν κινητοποιηθεί μέχρι και οι ένοπλες δυνάμεις ορισμένων κρατών. Στο Λορέτο της Ιταλίας, την έδρα ενός φημισμένου ναού της Μαρίας, έγινε μια εντυπωσιακή παρέλαση των δυνάμεων της ιταλικής αεροπορίας. Πεντακόσιοι Αμερικανοί πεζοναύτες πήγαν για προσκύνημα στη Λούρδη της Γαλλίας. Στην Ιρλανδία «οι μονάδες του στρατού αφιερώθηκαν στη Μαντόνα, η οποία για την περίσταση εκείνη ανακηρύχτηκε Αρχιστράτηγος», λέει η La Repubblica.

Ο Πάπας Πίος ΙΒ΄, κάνοντας την εξαγγελία για το 1953, ήλπιζε ότι το Έτος της Μαρίας θα συνέβαλλε στην καταπολέμηση όλων εκείνων που «πασχίζουν να εκριζώσουν από τις ψυχές την πίστη στον Χριστό» και ότι θα εξουδετέρωνε τις αθεϊστικές τους ιδεολογίες. «Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι το Έτος της Μαρίας του 1954», δηλώνει με βεβαιότητα η Avvenire, «κατάφερε να γίνουν αυθεντικά θαύματα απρόσμενων και πολυπόθητων μεταστροφών». Παρόμοια και σήμερα, επικρατεί στους Καθολικούς κύκλους η άποψη ότι τα ανανεωμένα θερμά αισθήματα προς τη Μαρία θα συμβάλουν στην καταπολέμηση των αθεϊστικών ιδεολογιών και των κυβερνήσεων που τις προπαγανδίζουν.

Η εφημερίδα The New York Times επισημαίνει ότι ο Ιωάννης Παύλος Β΄ «έχει εκφράσει δημόσια την επιθυμία του να επισκεφτεί τη Σοβιετική Ένωση, σε περίπτωση που θα μπορούσε να κηρύξει εκεί ελεύθερα». Και μάλιστα επικρατεί η ελπίδα ότι το 1988, «το έτος του εορτασμού των χιλίων χρόνων του Χριστιανισμού στη Ρωσία, θα είναι και το έτος στο οποίο ο Πάπας θα ανανεώσει την απόλυτη αφιέρωση [εκείνης της] Χώρας . . . για τη μεταστροφή της», γράφει ο Καθολικός θεολόγος Ρενέ Λορεντέν στην Avvenire.

Ειδική Μεταχείριση για τη Μαρία

Διάφορα σχέδια καταστρώθηκαν για τους 14 μήνες που έληγαν στις 15 Αυγούστου 1988—τελευταία μέρα του Έτους της Μαρίας—τα οποία είχαν σκοπό να ‘τιμήσουν τη Μητέρα του Κυρίου’ και να κάνουν τους πιστούς να προσκυνούν τη Μαρία όπως παλιά, έπειτα από χρόνια ολόκληρα μαρασμού. Ο πάπας εξέδωσε μια εγκύκλιο ειδικά αφιερωμένη στη Μαρία και προγραμματίστηκαν διάφορα συνέδρια με σκοπό να εξετάσουν τη σπουδαιότητά της.

Οι Καθολικοί έλαβαν ακριβείς οδηγίες σχετικά με το Έτος της Μαρίας. Μεταξύ άλλων πραγμάτων, έπρεπε να γιορτάσουν με επισημότητα όλες τις εορταστικές εκδηλώσεις που θα γίνονταν για τη Μαρία και να πάνε να προσκυνήσουν σε όλες τις εκκλησίες που είναι αφιερωμένες στη «Μαντόνα». Θα μπορούσαν να επωφεληθούν και από την «πλήρη άφεση αμαρτιών»,b αν συμμετείχαν με κατάνυξη στις γιορτές και στις τελετουργίες που θα γίνονταν προς τιμή της Μαρίας ή αν λάβαιναν με ευλάβεια την ευλογία του πάπα, που θα την έδινε ο επίσκοπος μέσω κάποιου ραδιοφωνικού ή τηλεοπτικού σταθμού. Τους δόθηκε η συμβουλή να αποδίδουν μεγαλύτερη αξία στην αγία τράπεζα που είναι αφιερωμένη στη Μαρία σε κάθε Καθολική εκκλησία.

Αντιδράσεις Προτεσταντών και Διαφωνίες Καθολικών

Οι Ορθόδοξες Εκκλησίες—που και σ’ αυτές οι πιστοί προσκυνούν τη Μαρία—δέχτηκαν με θετικό πνεύμα την πρωτοβουλία αυτή των Καθολικών, αλλά όπως ήταν επόμενο, οι αντιδράσεις διαφόρων Προτεσταντικών θρησκευτικών ομάδων ήταν πολύ διαφορετικές.

Η Καθολική ιεραρχία, που γνωρίζει καλά ότι η Μαρία εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει ένα σημείο διαφωνίας με τους Προτεστάντες, προσπαθεί να μην οξύνει τις αντιθέσεις, λέγοντας ξανά και ξανά ότι το Έτος της Μαρίας «θα υποκινήσει σε οικουμενικό διάλογο». Ωστόσο, οι ίδιες Καθολικές πηγές αναγνωρίζουν ότι το Έτος της Μαρίας έχει προξενήσει ‘έντονες αντιδράσεις’, «καταιγισμό ακατονόμαστων επιθέτων» και «θύελλα διαμαρτυριών» ανάμεσα στους Προτεστάντες. Σύμφωνα με το περιοδικό Vita pastorale, αυτή είναι η αιτία για την οποία οι Καθολικές οικουμενικές ομάδες ασχολούνται με το πώς να «χαλιναγωγήσουν το φούντωμα της αδιαλλαξίας, να αποφύγουν τον αρρωστημένο συναισθηματισμό, να διαμορφώσουν εκ νέου τη λατρεία των ιερών κειμηλίων» της «Μαντόνας». Αρκετά Καθολικά περιοδικά επαναλαμβάνουν επίμονα ότι αυτοί που γιορτάζουν το Έτος της Μαρίας ‘θα πρέπει να έχουν υπόψη τη νέα οικουμενική αντίληψη’ και να παραμερίσουν τις ‘θρησκοληπτικές και αντιοικουμενικές απόψεις’.

Για πολλούς Προτεστάντες, η αφοσίωση στη Μαρία και τα όσα γίνονται προς τιμή της αποτελούν ειδωλολατρία. Γι’ αυτό, διάφορες ιταλικές Προτεσταντικές ομάδες πρότειναν την αναστολή όλων των οικουμενικών επαφών με τους Καθολικούς στη διάρκεια του Έτους της Μαρίας και η σύνοδος των Βαλδένσιων και της Εκκλησίας των Μεθοδιστών εξέδωσε μια δήλωση με την οποία επέκρινε δριμύτατα την πρωτοβουλία του πάπα, αποκαλώντας την «εμπόδιο στην αληθινή οικουμενική αντιπαράθεση απόψεων».

Επιπρόσθετα, δεν συμφωνούν όλοι οι Καθολικοί κληρικοί με αυτή την πρωτοβουλία του πάπα. Ο Καθολικός ιερέας Φράνκο Μπαρμπέρο προκάλεσε σάλο όταν δήλωσε δημόσια ότι ποτέ δεν προσεύχεται στη Μαρία. Ο Μπαρμπέρο δηλώνει στην «Επιστολή [του] προς τη Μαρία» ότι η Μαρία έχει συνθλιβεί «κάτω από ένα βουνό δογμάτων, ιερών κειμηλίων, θρησκοληψιών, μύθων και δεισιδαιμονιών». Ο ίδιος ιερέας δήλωσε επίσης ότι ακόμα και το να «μιλάμε για ‘έτος της Μαρίας’ θα μπορούσε να προκαλέσει δικαιολογημένες περιπλοκές».

Το Com-nuovi tempi, ένα περιοδικό που εκδίδεται από προοδευτικούς Καθολικούς, έλεγε τα εξής: «Φάνηκε ότι τα οικουμενικά ανοίγματα της Καθολικής Εκκλησίας [μετά τη Δεύτερη Σύνοδο του Βατικανού] επρόκειτο τουλάχιστο να συμβάλουν στο να μην επαναληφθούν οι παλιές θρησκευτικές συνήθειες σχετικά με τη Μαρία, συνήθειες που δεν έχουν τις ρίζες τους σε αποδεκτές Χριστιανικές πηγές. Δυστυχώς οι εορτασμοί γι’ αυτό το έτος ‘της Μαρίας’ θα είναι ενάντια στα συμφέροντα της αναζωπύρωσης . . . μιας προσιτής Χριστιανικής πίστης».

Γιατί λοιπόν οι αρχές της εκκλησίας ακόμα και ο ίδιος ο πάπας επιμένουν να θέτουν τόσο μεγάλη έμφαση στο πρόσωπο της Μαρίας; Γιατί ο Καθολικός «λαός αγαπάει τη Μαρία πριν αγαπήσει τον Ιησού», όπως έχει πει η «Μητέρα» Τερέζα της Καλκούτα; Μ’ άλλα λόγια γιατί αυτή η υπερβολική αφοσίωση στη Μαρία;

[Υποσημειώσεις]