Τι Λένε οι Καθολικοί για το Αλάθητο

ΠΟΙΑ είναι η άποψη πολλών από τους ίδιους τους Καθολικούς για τη δοξασία περί αλάθητου του πάπα; Σημειώστε τα ακόλουθα σχόλια που έκαναν διάφορα άτομα στον ανταποκριτή του Ξύπνα! στην Ιταλία:

Ο Α. Μ., Καθολικός δικηγόρος από το Μπέργκαμο, είπε τα εξής: «Αν κάποιο άτομο λέει ότι είναι Καθολικός, θα πρέπει να πιστεύει στα δόγματα του Καθολικισμού. Είναι φανερό ότι το πρόβλημα που αφορά το αλάθητο του πάπα δεν μπορεί να εξηγηθεί με τη λογική—είναι ζήτημα πίστης. Κάποιος ή πιστεύει ή δεν πιστεύει».

Ο Π. Σ., Καθολικός από το Παλέρμο, δηλώνει τα εξής: «Αυτό που κατά τη γνώμη μου έχει σημασία είναι, όχι τόσο το αν η Αγία Γραφή υποστηρίζει ή όχι αυτό το δόγμα, αλλά το αν ο ρόλος του μέσα στην εκκλησία μπορεί να επιβεβαιωθεί, και το ποια είναι η συγκεκριμένη χρησιμότητά του σήμερα. Ζούμε σ’ έναν μπερδεμένο κόσμο, σε μια πραγματική Βαβυλώνα ιδεών. Οι άνθρωποι δεν έχουν πια σιγουριά για τίποτα, και υπάρχει πολύ μεγάλη ανάγκη για μια απόλυτα βέβαιη πηγή στην οποία να μπορούν να ανατρέχουν».

Άλλοι Καθολικοί εκφράζονται επικριτικά. Απ’ ό,τι φαίνεται, ο σκεπτικισμός τους οφείλεται στο ιστορικό υπόμνημα που έχουν δημιουργήσει οι διάφοροι πάπες. «Αν και είμαι ενεργός Καθολικός, μου είναι δύσκολο να πιστέψω αυτή τη δοξασία [του αλάθητου του πάπα]», είπε ο Λ. Τζ., δημοσιογράφος από τη Ρώμη. «Η ιστορία που αφορά τους πάπες δείχνει ακριβώς το αντίθετο».

Ο Α. Π., ένας γιατρός από τη Ρώμη, λέει τα εξής: «Δεν το πιστεύω καθόλου. Αυτός είναι άνθρωπος σαν όλους τους άλλους και κάνει λάθη. Για παράδειγμα, κάνει λάθος που αναμειγνύεται στην πολιτική. Μονάχα ο Θεός δεν κάνει λάθη».

Η δοξασία αυτή έχει διαιρέσει τους ανθρώπους. Το 1982, στη Ρώμη, στην πόλη όπου έχει την έδρα του το Βατικανό, το 57 τοις εκατό των Καθολικών θεωρούσαν το αλάθητο του πάπα ως ένα από τα πιο αμφισβητήσιμα δόγματα. Στην Πορτογαλία, μόνο το 54,6 τοις εκατό πιστεύουν σ’ αυτό και στην Ισπανία, μόνο το 37 τοις εκατό.

Μήπως αυτό το δόγμα, αντί να συντελεί στην ενότητα της Καθολικής Εκκλησίας, στην ουσία έχει προκαλέσει διαιρέσεις και διαμάχες; Τα ιστορικά στοιχεία φανερώνουν ότι το δόγμα αυτό, από τότε που θεσπίστηκε, βρίσκεται στη ρίζα διάφορων διενέξεων, πράγμα το οποίο αλήθευε ακόμα και στη διάρκεια της συνόδου που έκανε τη διακήρυξή του το 19ο αιώνα.

Διαιρέσεις και Εκφοβισμός

Είναι αδιαμφισβήτητο το ότι συνέβηκαν πολύ έντονες φιλονικίες μεταξύ επισκόπων και καρδιναλίων στη διάρκεια της Συνόδου του Βατικανού το 1870. Το περιοδικό La Civiltà Cattolica εκείνης της χρονιάς μίλησε για «άγρια αναταραχή», τονίζοντας ότι ούτε οι Ιησουίτες δεν περίμεναν ποτέ ότι θα «εκδηλώνονταν τέτοιες αντιθέσεις σχετικά με μια τόσο ιερή αλήθεια».

Ο Γερμανός ιστορικός Φέρντιναντ Γκρεγκορόβιους έγραψε ότι έγιναν «θυελλώδεις συνεδριάσεις» στη σύνοδο. Η συνεδρίαση που έλαβε χώρα στις 22 Μαρτίου 1870 χαρακτηρίστηκε από ιδιαίτερη έλλειψη τάξης. Τη φωνή του επισκόπου Γιόσιπ Γιούραγ Στρόσμαγερ, ο οποίος συγκαταλεγόταν στους πολλούς παρευρισκόμενους επισκόπους που ήταν κατά του δόγματος του αλάθητου, την κατέπνιξαν οι κραυγές των επισκόπων που ήταν υπέρ του δόγματος. Στα πρακτικά της συνόδου αναφέρεται ότι ενώ μιλούσε ο Στρόσμαγερ, αυτοί οι επίσκοποι διαμαρτύρονταν «δυνατά» και ‘ξεφώνιζαν’: «Πετάξτε τον έξω!» και, «Κάτσε κάτω! Κάτσε κάτω!»

Άλλοι ιστορικοί έχουν καταδείξει ότι ο πάπας και η Παπική Αυλή άσκησαν έντονη πίεση σε μέλη της συνόδου προκειμένου να εγκριθεί το δόγμα. Σχετικά μ’ αυτό, ο Καθολικός ιστορικός Ροζέρ Ωμπέρ αναφέρεται στο «διαπληκτισμό» που είχε ο Πίος Θ΄ με τον Καρδινάλιο Γκουίντι της Μπολόνια, του οποίου η αγόρευση προς τη σύνοδο δεν άρεσε καθόλου στον πάπα. Αναφέρεται ότι, σ’ ένα ξέσπασμα θυμού, ο Πίος Θ΄ είπε στον καρδινάλιο, ο οποίος στην ομιλία του είχε αναφερθεί στην παράδοση: «Εγώ είμαι η παράδοση!»

Ο πάπας ήθελε πάση θυσία να εγκριθεί η δοξασία: «Είμαι τόσο αποφασισμένος να προχωρήσω», είπε, «που αν νόμιζα ότι η Σύνοδος θα προτιμούσε να σιωπήσει, θα τη διέλυα και θα κατάρτιζα τον ορισμό μόνος μου». Το La Civiltà Cattolica παραδέχτηκε: «Δεν μπορεί πια να μικροποιεί κανείς ή να δικαιολογεί απολογητικά τους ελιγμούς των περισσότερων μελών της συνόδου καθώς και του Πάπα Πίου Θ΄, ούτε τους περιορισμούς και τις δυσκολίες που επιβλήθηκαν στη μειονότητα».

Κάποιο ιστορικό βιβλίο συνοψίζει τα γεγονότα αυτά λέγοντας: «Οι λεγάτοι [πρεσβευτές] του πάπα εξαναγκάζουν τους επισκόπους να τεθούν υπέρ της απόφασης περί του αλάθητου του πάπα». Όμως αυτοί οι ‘ελιγμοί’ δεν πέτυχαν να ησυχάσουν τα νερά της διαφωνίας—το μόνο που έκαναν ήταν να τα ταράξουν ακόμα περισσότερο. Έπειτα από τη λήξη της συνόδου, μέρος των διαφωνούντων κληρικών αποσχίστηκαν από την Καθολική Εκκλησία. Από το σχίσμα αυτό δημιουργήθηκε το κίνημα των «Παλαιών Καθολικών», το οποίο εξακολουθεί να είναι ενεργό στην Αυστρία, στη Γερμανία και στην Ελβετία.

Σύγχρονες Αμφισβητήσεις

Οι διενέξεις σχετικά μ’ αυτό το δόγμα ποτέ δεν κατασίγασαν πραγματικά. Το 1970, με αφορμή την επικείμενη 100ή επέτειο από την έγκρισή του, φούντωσαν με ιδιαίτερη σφοδρότητα.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1960, ο Ολλανδός επίσκοπος Φράνσις Σίμονς έγραψε το βιβλίο Infallibility and the Evidence (Το Αλάθητο και οι Αποδείξεις), στο οποίο εξέφραζε ξεκάθαρα τις αμφιβολίες του σχετικά με το αλάθητο της Καθολικής Εκκλησίας και του πάπα. Ο Σίμονς είπε ότι, εξαιτίας του δόγματος αυτού, «η Εκκλησία, αντί να είναι μια δύναμη που προάγει την πρόοδο και τις υγιείς αλλαγές, έχει γίνει ένας θεσμός που φοβάται τα καινούρια πράγματα, ένας θεσμός εντελώς απορροφημένος στο να περιφρουρεί τη δική του θέση».

Ύστερα από λίγο ήρθε η καυστική επίθεση του Χανς Κουνγκ, φημισμένου Ελβετού θεολόγου, ο οποίος προκάλεσε τρομερές αντιδράσεις από μέρους της Καθολικής ιεραρχίας με το βιβλίο του Infallible? An Enquiry (Αλάθητος; Μια Διερεύνηση) καθώς και με άλλα συγγράμματα. Έπειτα, στο τέλος της δεκαετίας του 1970, ο Αουγκούστ Χάσλερ έγραψε τα εξής: «Γίνεται όλο και πιο φανερό ότι δεν υπάρχει βάση για το δόγμα περί αλάθητου του πάπα, ούτε στην Αγία Γραφή ούτε στην ιστορία της εκκλησίας τα πρώτα χίλια χρόνια».

Διάφοροι θεολόγοι που είναι πιστοί στις δοξασίες της εκκλησίας αντέδρασαν με ποικίλους τρόπους. Το La Civiltà Cattolica, αναφέρεται στο «τρομακτικό μέγεθος των δυσκολιών, τη μισαλλοδοξία και τα προβλήματα» που προκάλεσε «η επιβεβαίωση από τη Β΄ Σύνοδο του Βατικανού, της δοξασίας του πρωτείου του Πέτρου και της Ρώμης». Ο Καρλ Ράνερ τόνισε ότι «τα δόγματα παραμένουν στο ιστορικό τους φόντο και εξακολουθούν σε μόνιμη βάση να επιδέχονται ερμηνείες εκ νέου».

Αν οι ορισμοί των δογμάτων υπόκεινται σε νέες ερμηνείες, πώς είναι δυνατόν αυτά να είναι αλάθητα; Πώς μπορούν να προσφέρουν τη σιγουριά που επιζητούν οι άνθρωποι; Ωστόσο, ακόμα πιο σημαντικό είναι να γνωρίζουμε αν οι πρώτοι Χριστιανοί ακολουθούσαν κάποιον αλάθητο πάπα.

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 6]

«Κάνει λάθος που αναμειγνύεται στην πολιτική».—Ένας γιατρός από τη Ρώμη

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 7]

Miami Herald Publishing Co.