Στεροειδή—Τι Κάνουν για Εσάς και σ’ Εσάς
ΣΤΕΡΟΕΙΔΗ! Αυτή η λέξη και μόνο έριξε μια μεγάλη σκιά σκανδάλου στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1988, που έγιναν στη Σεούλ της Δημοκρατίας της Κορέας. Αρκετοί αθλητές, γεμάτοι ελπίδες, αποκλείστηκαν από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή επειδή κατηγορήθηκαν ότι έκαναν χρήση αυτών των φαρμάκων. Στον τελικό των 100 μέτρων, ο ταχύτερος σπρίντερ του κόσμου, γεύτηκε τη δόξα του χρυσού μεταλλίου—αλλά όχι για πολύ. Τα τεστ που έγιναν μετά τον αγώνα αποκάλυψαν ότι είχε πάρει στεροειδή. Έχασε το μετάλλιο και το παγκόσμιο ρεκόρ του.
Εντούτοις, αυτό δεν θα έπρεπε να έχει ξαφνιάσει τον κόσμο των σπορ. Στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1988, που έγιναν στο Κάλγκαρι του Καναδά, αποκλείστηκε από τους αγώνες ένας αθλητής, επειδή τα τεστ για χρήση στεροειδών στα οποία υποβλήθηκε βγήκαν θετικά. Αναφέρεται ότι σε μια φημισμένη συνάντηση στίβου, που έγινε το 1987 στη Ζυρίχη της Ελβετίας, οι μισοί από τους 28 αθλητές που είχαν δηλώσει συμμετοχή στα «δυναμικά» αθλήματα—σφαιροβολία, σφυροβολία, ακοντισμό και δισκοβολία—δεν εμφανίστηκαν όταν έμαθαν ότι θα υποβάλλονταν σε τεστ για στεροειδή.
Το 1983, στο Καράκας της Βενεζουέλας, απαγορεύτηκε η συμμετοχή 15 αθλητών στους Παναμερικανικούς αγώνες, λόγω χρήσης στεροειδών. Και οι Ολυμπιακοί του 1984 δεν ήταν απαλλαγμένοι από τη ντροπή των στεροειδών, αφού αφαιρέθηκαν τα μετάλλια από ορισμένους νικητές.
Σχεδόν κάθε σπορ έχει και το δικό του σκάνδαλο σχετικά με τα στεροειδή—ο στίβος, το μποντιμπίλντινγκ, η άρση βαρών και το αμερικανικό ποδόσφαιρο, για να αναφέρουμε λίγα μόνο. Πάνω από 20 παίκτες πανεπιστημιακών ομάδων αμερικανικού ποδοσφαίρου, από αρκετά αμερικανικά πανεπιστήμια, αποκλείστηκαν από ορισμένους αγώνες που γίνονταν μετά την κανονική περίοδο, λόγω χρήσης στεροειδών. Σ’ ό,τι αφορά τον κόσμο του επαγγελματικού αμερικανικού ποδοσφαίρου, αναφέρθηκε ότι ένας φημισμένος βετεράνος που παίζει 14 χρόνια στην NFL (Εθνική Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου), είπε: «Σε μερικές ομάδες, το 75 ως 90 τοις εκατό όλων των αθλητών παίρνουν στεροειδή». Το περιοδικό Psychology Today ανέφερε: «Πολλοί από εκείνους . . . που έδωσαν συνέντευξη είπαν ότι το 100 τοις εκατό εκείνων που κάνουν μποντιμπίλντινγκ και συμμετέχουν σε διαγωνισμούς παίρνουν στεροειδή».
Επιπλέον, η κατάχρηση στεροειδών δεν περιορίζεται στους επαγγελματίες αθλητές και στους αθλητές των πανεπιστημίων. Σήμερα, τα στεροειδή χρησιμοποιούνται τόσο από άντρες όσο και από γυναίκες που κάνουν μποντιμπίλντινγκ ή είναι αθλητές, καθώς και από αγόρια που δεν είναι ακόμη έφηβα.
Ο Δρ Γουίλιαμ Ν. Τέιλορ, μέλος του Ολυμπιακού Προγράμματος Ελέγχου Φαρμάκων των Η.Π.Α., προειδοποίησε ότι η χρήση αυτών των φαρμάκων έχει πάρει «επιδημικές διαστάσεις». Πόσο εκτεταμένη είναι αυτή η επιδημία; Ο Τέιλορ σημείωσε ότι, εκτός από τους αθλητές, κατάχρηση στεροειδών κάνουν επίσης λογιστές και καθηγητές, καθώς και ανειδίκευτοι εργάτες και αστυνομικοί. «Αυτό το πρόβλημα δεν έχει να κάνει πια μονάχα με τα σπορ», είπε ο ίδιος, «είναι κοινωνικό πρόβλημα. Κι αυτοί που τα χρησιμοποιούν παίζουν με δυναμίτη».
Τα αναβολικά στεροειδή είναι ισχυρές συνθετικές παραλλαγές της αντρικής ορμόνης που λέγεται τεστοστερόνη. Εδώ και χρόνια, τα στεροειδή χρησιμοποιούνται για θεραπευτικούς λόγους και κάτω από προσεκτική επίβλεψη, ως βοήθεια για την επίσπευση της καθυστερημένης εφηβείας, για την αύξηση των μυών που είχαν εξασθενήσει λόγω ασθένειας ή εγχείρησης και για την προστασία των αιμοσφαιρίων στη διάρκεια της έκθεσης σε ακτινοβολία ή της χημειοθεραπείας. Γι’ αυτά και για άλλα φυσιολογικά προβλήματα που γνωρίζουν οι γιατροί, τα στεροειδή έχουν αποτελέσει ένα αποτελεσματικό εργαλείο στα χέρια τους.
Στη δεκαετία του 1950, ορισμένοι Ρώσοι γιατροί και επιστήμονες σκέφτηκαν ότι αν έδιναν στους αθλητές μεγάλες δόσεις απ’ αυτή την αντρική ορμόνη, την τεστοστερόνη, θα αυξάνονταν ταχύτερα οι μύες και ο όγκος του σώματος κι έτσι οι αθλητές θα είχαν μεγαλύτερη απόδοση. Στόχος τους ήταν να δώσουν τη δύναμη στους αθλητές να τρέχουν πιο γρήγορα, να πηδάνε ψηλότερα, να ρίχνουν το δίσκο και το ακόντιο πιο μακριά, να σηκώνουν μεγαλύτερα βάρη και να υπερέχουν σ’ όλες τις συναντήσεις των δυναμικών αθλημάτων. Σαν αποτέλεσμα, οι Ρώσοι αθλητές μπήκαν στην παγκόσμια αρένα του διεθνούς αθλητικού ανταγωνισμού έχοντας ένα αξιοσημείωτο πλεονέκτημα, κι έτσι κυριάρχησαν στις περισσότερες αθλητικές συναντήσεις εκείνης της εποχής.
Εμφανίστηκε όμως στο προσκήνιο ο απαίσιος εθνικισμός. Ένας Αμερικανός γιατρός αποφάσισε να εξισορροπήσει τη διαφορά που είχε δημιουργηθεί στο πεδίο της αθλητικής διαμάχης, παρασκευάζοντας μια συνθετική μορφή αναβολικού στεροειδούς—ένα φάρμακο συγγενές με την τεστοστερόνη—που ήταν ευκολότερο και φτηνότερο να παραχθεί και μπορούσε να το πάρει κανείς σαν χάπι ή με ένεση. Το παρασκεύασμα αυτού του γιατρού αποδείχτηκε ανησυχητικά επιτυχημένο. Τώρα, μέσω της χημείας, ήταν δυνατό να αυξάνεται ο όγκος του σώματος και να επιτυγχάνονται καλύτερες αθλητικές επιδόσεις. Ο πόλεμος των σπορ είχε ξεσπάσει!
Υπάρχουν επίσης κι εκείνοι που βλέπουν εγωκεντρικά το ζήτημα. «Οι μεγάλοι μύες είναι της μόδας», είπε ένας αξιωματούχος της Υπηρεσίας Τροφίμων και Φαρμάκων των Η.Π.Α. «Οι νεαροί θέλουν να φαίνονται ωραίοι στην παραλία. Τα παιδιά του γυμνασίου πιστεύουν ότι τα στεροειδή μπορούν να αυξήσουν την ικανότητά τους να πάρουν υποτροφία στον αθλητισμό, να γίνουν επαγγελματίες αθλητές ή να κερδίσουν το κορίτσι της καρδιάς τους». Η εφημερίδα The Wall Street Journal της 4ης Οκτωβρίου 1988 ανέφερε: «Εκατοντάδες χιλιάδες Αμερικανοί έφηβοι παίρνουν αναβολικά στεροειδή, από το στόμα ή με ένεση, για να παίζουν καλύτερα ή απλώς για να έχουν καλύτερη εμφάνιση».
Ασκείται Πίεση
Οι αθλητές των γυμνασίων που φιλοδοξούν να γίνουν σταρ στον κόσμο των σπορ, οι προπονητές τους, πιθανόν δε και οι γονείς τους ξέρουν ότι λίγα παραπάνω κιλά, λίγοι παραπάνω μύες στα σωστά σημεία μπορούν να καθορίσουν το αν θα γίνει κάποιος σταρ ή αν θα παραμείνει μέτριος. Όταν καταφέρουν κάποιοι να γίνουν σταρ, παίρνουν τεράστιους μισθούς οι ίδιοι, κερδίζουν φήμη τα σχολεία, τα πανεπιστήμια και οι προπονητές τους, κι εκτός απ’ αυτό αποκομίζουν δόξα οι γονείς τους· γι’ αυτό, ο υποψήφιος σταρ υφίσταται μεγάλη πίεση προκειμένου να υποσκελίσει τους ανταγωνιστές του παίρνοντας στεροειδή.
Ο Δρ Τέιλορ, είπε τα εξής λόγια που γράφτηκαν στο περιοδικό Psychology Today: «Έχω πάρει δεκάδες τηλεφωνήματα από πατέρες που θέλουν να κάνουν πιο ογκώδη τα σώματα των παιδιών τους, που είναι τώρα μέτρια. Μου προσφέρθηκαν δεκάδες χιλιάδες δολάρια για να χρησιμοποιήσω χημικές μεθόδους σε παιδιά». Ένας φημισμένος ειδήμονας στη φυσική αγωγή ισχυρίζεται ότι οι αθλητές των γυμνασίων έχουν την υποστήριξη τόσο των γονέων όσο και των προπονητών σ’ ό,τι αφορά τη χρήση στεροειδών.
Αυτοί που παίρνουν στεροειδή παραδέχονται ότι το φάρμακο είναι αποτελεσματικό—πράγματι αυξάνει τους μυς και τη δύναμη, σύμφωνα με τις προσδοκίες. Ένας πρώην επαγγελματίας παλαιστής είπε: «Έπαιρνα στεροειδή από το στόμα—15 μιλιγκράμ την ημέρα. Σε 30 μέρες αύξησα τα κιλά που σήκωνα στον πάγκο από 143 σε 177. Κανονικά, θα χρειαζόμουν έξι μήνες για να το πετύχω αυτό». Οι αθλητές της άρσης βαρών ισχυρίζονται ότι μπορούν να προπονούνται με μεγαλύτερα βάρη για μακρύτερες χρονικές περιόδους και ότι ο χρόνος ανάνηψης μεταξύ των περιόδων προπόνησης μειώνεται φοβερά.
Και σ’ άλλες χώρες, το μποντιμπίλντινγκ αποτελεί αυξανόμενη μανία. Στην Κίνα για παράδειγμα, σύμφωνα με το περιοδικό Women’s Sports & Fitness του Αυγούστου 1987, ο αγώνας για καλή φυσική κατάσταση και για ανάπτυξη του σώματος «σαρώνει τη χώρα . . . Τα διάφορα περιοδικά για μποντιμπίλντινγκ μπορεί τώρα να τα βρει κανείς σ’ όλες τις μεγάλες πόλεις».
Στην άλλη μεριά του κόσμου, μακριά από την Κίνα, στην Ανατολική Γερμανία, τα στεροειδή παίζουν μεγάλο ρόλο στη ζωή των αθλητών. Αρκεί να διαβάσουμε την εξής παράθεση από την εφημερίδα The Wall Street Journal: «‘Τα ανατολικογερμανικά στεροειδή θεωρούνται τα καλύτερα’, λέει ένας νομικός από την Καλιφόρνια. ‘Οι αθλητές τους φημίζονται ότι είναι καλύτεροι, πιο ογκώδεις και δυνατότεροι’».
Δόξα—Με τι Κόστος;
«Οι άνθρωποι νομίζουν ότι η κοκαΐνη αποτελεί το μεγάλο ζήτημα», είπε ένας φυσιοθεραπευτής που ασχολείται με αθλητές. «Δεν αποτελεί όμως τόσο μεγάλο ζήτημα όσο τα αναβολικά στεροειδή. Ανάμεσα στα παιδιά, πρόκειται για επιδημία». Παγκόσμια, οι νεαροί ακολουθούν αυτή τη μανία των στεροειδών. Παίζουν ένα θανάσιμο παιχνίδι βελτίωσης του σώματος, για το οποίο μπορεί να καταβάλουν υψηλό τίμημα.
«Η παράνοια, οι ψευδαισθήσεις, οι παραληρητικές ιδέες ότι κάποιος είναι υπερβολικά σπουδαίος και οι βίαιες τάσεις είναι τρομακτικές οποτεδήποτε εμφανίζονται», είπε το περιοδικό Psychology Today. «Όσοι κάνουν μποντιμπίλντινγκ και παίρνουν στεροειδή είναι επιρρεπείς σε τέτοια ψυχωτικά και μανιακά συμπτώματα, σύμφωνα με μια συνεχιζόμενη έρευνα που διεξάγεται στο Νοσοκομείο Μακ Λιν του Μπέλμοντ, στη Μασαχουσέτη».
Για τους άντρες, εκτός απ’ αυτές τις παρενέργειες, υπάρχει ο κίνδυνος να υποφέρουν από ατροφία των όρχεων, από αύξηση του στήθους—που μερικές φορές απαιτεί εγχείρηση—από στειρότητα και από ανικανότητα. Υπάρχει επίσης κίνδυνος για όγκο στο συκώτι, για βλάβη στα νεφρά, για συμφόρηση, για καρδιακά νοσήματα και για αλλαγή στην προσωπικότητα που μπορεί να οδηγήσει σε βίαιες τάσεις και τάσεις αυτοκτονίας.
Οι παρενέργειες των στεροειδών μπορούν να προξενήσουν ανεπανόρθωτη ‘αρρενοποίηση’ των γυναικών—ανάπτυξη του σώματος και του τριχώματος του προσώπου, χαμηλότερη φωνή, συρρίκνωση του στήθους και διακοπή του έμμηνου κύκλου.
Όταν κάποιος σκέφτεται εκείνους που, μέσα σ’ αυτό το λεγόμενο ξέσπασμα μανίας για καλή φυσική κατάσταση, παίρνουν φάρμακα προκειμένου να κάνουν τα σώματά τους πιο ογκώδη και πιο ωραία, πρέπει να αναρωτηθεί αν αυτή η καλή φυσική κατάσταση είναι πραγματικότητα ή αυταπάτη. Τι γίνεται με την καλή φυσική κατάσταση, όταν θα έχει ξεθωριάσει η δόξα; Μήπως αυτά τα άτομα θα σκέφτονται τα νιάτα τους και θα διαπιστώνουν ότι κατέβαλαν ένα τεράστιο τίμημα για να γίνουν σταρ, δηλαδή για μια ναρκισσιστική ματαιότητα; Ο σοφός νεαρός θα συνειδητοποιήσει ότι το να θυσιάζει το σώμα του για να κερδίσει εφήμερη δόξα και θαυμασμό από τα άτομα αυτού του συστήματος πραγμάτων είναι πράγματι σαν να κυνηγάει τον άνεμο.