Χρέη! Πώς Μπαίνουν—Πώς Εξοφλούνται

Η ΛΟΪΣ και ο Ρικ είχαν παντρευτεί πριν από έναν περίπου χρόνο. Όπως πολλά νεαρά ζευγάρια, ήθελαν να έχουν τα πάντα από την αρχή—και ήταν εύκολο! Οι δόσεις για την τηλεόραση ήταν μόνο 52 δολάρια (περ. 9.000 δρχ.) το μήνα και, όταν πήραν και το βίντεο, οι δόσεις έφτασαν μόνο στα 78 δολάρια (περ. 13.000 δρχ.). Τα καινούρια έπιπλα τους στρίμωξαν λίγο περισσότερο—οι δόσεις ήταν 287 δολάρια (περ. 48.000 δρχ.) το μήνα. Φυσικά, σ’ αυτό το ποσό δεν περιλαμβάνονταν οι κουρτίνες και τα χαλιά, τα οποία ανέβασαν τις δόσεις κατά 46,50 δολάρια (περ. 8.000 δρχ.). Αλλά η δανειοδοτική επιχείρηση ήταν πολύ συνεργάσιμη.

Τις ηλεκτρικές συσκευές τις πήραν κάπως πιο εύκολα, επειδή το κατάστημα δέχτηκε την πιστωτική τους κάρτα. Μ’ αυτόν τον τρόπο οι μηνιαίες δόσεις ήταν αυτόματες, και δεν χρειαζόταν να ζητήσουν δάνειο. Θα ήταν πιο εύκολα τα πράγματα αν είχε εξοφληθεί το σπορ αυτοκίνητο του Ρικ πριν από το γάμο, όπως σχεδίαζε ο ίδιος, αλλά δεν κατάφερε να τα φέρει βόλτα.

Ο Ρικ εκφράστηκε ως εξής: «Πίστευα ότι ο γάμος θα ήταν θαυμάσιο πράγμα, αλλά με απασχολούν τόσο πολύ τα χρέη μας που δεν είναι πια ευχάριστη η κατάσταση». Η Λόις συμφώνησε και πρόσθεσε: «Ήταν τόσο εύκολο να βάλουμε χρέος. Θα εξοφλήσουμε τα χρέη μας άραγε ποτέ στη ζωή μας;»

Αυτό το γεμάτο απελπισία ερώτημα φανερώνει το δίλημμα που αντιμετωπίζουν εκατομμύρια οικογένειες στις περισσότερες χώρες του κόσμου. Πράγματι, σπάνια υπάρχουν άτομα που καταφέρνουν να περάσουν τη ζωή τους χωρίς να επιβαρυνθούν μ’ ένα μεγάλο, και μερικές φορές αβάσταχτο, χρέος.

Πώς Μπαίνουν τα Χρέη

Πώς χρεώνεται κάποιος; Απλούστατα! Είναι τρόπος ζωής. Κυβερνήσεις, πολυεθνικές εταιρίες, μικρές επιχειρήσεις, οικογένειες και άτομα, όλοι έχουν φτάσει στο σημείο να δέχονται το χρέος ως κάτι φυσιολογικό.

Η υπερηφάνεια συχνά δημιουργεί χρέη. Τα χρέη φέρνουν ένταση. Η ένταση προξενεί άλλες δυσκολίες. Πώς γίνεται λοιπόν να ζει κανείς σ’ έναν κόσμο που έχει την τάση να βάζει χρέη, και παράλληλα αυτός να μην είναι χρεωμένος;

Ίσως το πρώτο πράγμα που πρέπει να μάθει είναι απλώς να αντιστέκεται στις διάφορες αγορές. Δεν γίνεται να περάσει κάποιος το κατώφλι των περισσότερων χρηματοδοτικών οργανισμών χωρίς να βομβαρδιστεί με αφίσες που προσφέρουν δάνεια. Οι πιστωτικές κάρτες είναι κάτι που εύκολα μπορεί κανείς να αποκτήσει. Γενικά, από τους μεγαλοκαρχαρίες των δανειοδοτήσεων μέχρι τους αξιοσέβαστους τραπεζικούς οργανισμούς, υπάρχουν εκατομμύρια επιτυχημένα άτομα τα οποία μεταχειρίζονται πιεστικές μεθόδους για να κάνουν τη δουλειά τους, που είναι να πουλούν χρήματα. Για τα άτομα αυτά, το χρήμα είναι εμπορεύσιμο είδος—όπως τα είδη τροφίμων—και η δουλειά τους είναι να το πουλούν σ’ εσάς. Μάθετε να λέτε ΟΧΙ.

Διαχείριση του Χρέους

Υπάρχουν πολλοί μαθηματικοί υπολογισμοί οι οποίοι καθορίζουν την αποδεκτή αναλογία μεταξύ χρέους και εισοδήματος. Αλλά τα εισοδήματα διαφέρουν τόσο πολύ ώστε πολλοί απ’ αυτούς δεν ανταποκρίνονται καθόλου στην πραγματικότητα. Για παράδειγμα, ορισμένοι οικονομολόγοι πιστεύουν πως μια οικογένεια μπορεί άνετα να διαθέτει το 30 τοις εκατό του ακαθάριστου εισοδήματος για την πληρωμή στέγης. Τα χρήματα αυτά είναι για την πληρωμή στεγαστικού δανείου ή ενοικίου. Όμως αυτός ο υπολογισμός μπορεί να μην είναι εφικτός για τους πολύ φτωχούς. Συνεπώς, τέτοιου είδους γενικοί υπολογισμοί συχνά παραείναι αόριστοι. Το όλο πρόβλημα του ελέγχου του χρέους εξετάζεται καλύτερα σε προσωπικό επίπεδο.

Ορισμένα χρέη μπορεί να είναι παραδεκτά, αλλά αυτό απαιτεί διάκριση και προσεκτική διαχείριση. Παραδείγματος χάρη, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν μπορούν να αγοράσουν σπίτι χωρίς να βάλουν χρέος. Δεν είναι ρεαλιστικό να σκέφτεται κανείς ότι μια οικογένεια πρέπει να μένει σε κάποιο σπίτι με νοίκι, ώσπου να εξοικονομήσουν αρκετά χρήματα για να πάνε και να αγοράσουν ένα σπίτι τοις μετρητοίς. Αυτό προφανώς δεν θα συμβεί ποτέ. Αντί γι’ αυτό, η οικογένεια μπορεί να σκεφτεί ότι τα χρήματα που ξοδεύουν για το νοίκι μπορούν να πηγαίνουν στην πληρωμή του στεγαστικού δανείου που θα βάλουν για να πάρουν σπίτι. Παρ’ όλο που αυτό το πρόγραμμα θα πάρει πολλά χρόνια, αυτοί συμπεραίνουν ότι είναι πιο πρακτικό.

Όταν λάβουμε υπόψη ότι η αξία του σπιτιού πιθανόν να μεγαλώνει με τον καιρό, αυτό συνεπάγεται πως, μολονότι η πληρωμή του στεγαστικού δανείου ίσως είναι μεγαλύτερη από το μηνιαίο ενοίκιο, η οικογένεια μπορεί να βρίσκεται σε καλύτερη οικονομική κατάσταση επειδή της μένει η καθαρή αξία, δηλαδή η αξία του σπιτιού μείον το ποσό που οφείλουν. Συνεπώς, το ενυπόθηκο στεγαστικό δάνειο, με λογικό τόκο και βολικές δόσεις, μπορεί να αποτελεί παραδεκτό χρέος. Το ίδιο μπορεί να λεχτεί και για άλλες μεγάλες και απαραίτητες αγορές που κάνει η οικογένεια.

Άλλα χρέη ίσως είναι τελείως απαράδεκτα. Η διαχείριση των χρεών περιλαμβάνει και την ικανότητα να τα απορρίπτουμε. Ίσως ο καλύτερος κανόνας είναι: Μην αγοράζετε ό,τι δεν χρειάζεστε και δεν μπορείτε να πληρώσετε. Να αποφεύγετε να κάνετε αγορές κατά παρόρμηση. Ακόμα κι αν κάτι διατίθεται στη μισή τιμή δεν αποτελεί ευκαιρία για εσάς, εφόσον δεν μπορείτε να το πληρώσετε. Μη δανείζεστε για να αγοράσετε είδη πολυτελείας. Μην κανονίζετε να κάνετε ταξίδια στις διακοπές σας, αν δεν είστε σε θέση να πληρώσετε πριν πάτε. Οτιδήποτε αγοράζετε θα πρέπει αργά ή γρήγορα να το πληρώσετε. Οι πιστωτικές κάρτες είναι χρήσιμες προκειμένου να αποφύγετε να έχετε πάνω σας μετρητά, αλλά αποδεικνύονται πολύ δαπανηρές όταν τις χρησιμοποιείτε ως μέσον για να δανείζεστε χρήματα.

Πώς Εξοφλούνται τα Χρέη

Μερικοί ίσως πιστεύουν ότι είναι πολύ αργά για να λάβουν συμβουλές σχετικά με τη διαχείριση χρεών. ‘Είμαι ήδη πνιγμένος σ’ ένα σωρό λογαριασμούς και υποχρεώσεις. Πώς μπορώ να ξεχρεώσω;’ Το γεγονός είναι ότι ποτέ δεν είναι αργά για να κάνει κανείς την αρχή.

Η πρώτη κίνηση που πρέπει να κάνει κάποιος είναι να συνάψει κατάλληλες σχέσεις με μια αξιόπιστη τράπεζα. Αν πρέπει να δανειστείτε χρήματα, σ’ αυτήν πιθανώς θα πετύχετε τον καλύτερο τόκο. Αν η τράπεζά σας αρνείται να σας δώσει δάνειο, προφανώς σας κάνει χάρη. Να θυμάστε ότι η δουλειά της είναι να δανείζει χρήματα και, αν φαίνεται λογικό, θα σας τα δανείσει.

Δεύτερον, πρέπει να αρχίσετε να εξοφλείτε τα χρέη με κάποιο οργανωμένο τρόπο. Καθήστε και υπολογίστε, γραπτώς, τα προσωπικά έσοδα που αναμένετε να έχετε στους επόμενους 24 μήνες. Να είστε ρεαλιστές. Να συμπεριλάβετε και το παραμικρό έσοδο που περιμένετε. Κατόπιν, κάντε έναν κατάλογο όλων των εξόδων. Να συμπεριλάβετε και κάποιο ποσό για πράγματα που αυτή τη στιγμή δεν μπορείτε καν να φανταστείτε ότι θα χρειαστείτε. Κάντε έναν κατάλογο των χρεών, γράφοντάς τα με σειρά προτεραιότητας. Έπειτα διαμοιράστε τα χρήματά σας με δίκαιο τρόπο, έτσι ώστε στο κάθε χρέος να αντιστοιχεί τουλάχιστον κάποιο ποσό. Να θέσετε μια ημερομηνία εξόφλησης ως στόχο για κάθε χρέος.

Σύμφωνα μ’ αυτό το σχεδιάγραμμα, σκεφτείτε σε ποιους τομείς μπορείτε να περικόψετε τα έξοδα. Ο περιορισμός των χρεών απαιτεί πάντα κάποιες θυσίες. Μπορούν να περικοπούν τα έξοδα που κάνετε για είδη τροφίμων, με το να ψάχνετε για καλύτερες τιμές; Στον προγραμματισμό για το φαγητό, ποια πράγματα μπορείτε να αντικαταστήσετε με άλλα φτηνότερα; Μπορούν να περικοπούν οι διακοπές; Μπορεί το βιοτικό σας επίπεδο να γίνει λιγότερο δαπανηρό; Μπορείτε να απολαμβάνετε λιγότερο συχνά μερικά πράγματα που ανήκουν στα είδη πολυτελείας; Μερικές φορές πρέπει να είμαστε σκληροί με τον εαυτό μας. Ορισμένα έξοδα μπορούν να βγουν από τη στήλη των «αναγκαίων πραγμάτων» και να πάνε στη στήλη των «ειδών πολυτελείας».

Από τη στιγμή που θα έχετε καταρτίσει ένα γραπτό πρόγραμμα, συζητήστε το με τον υπεύθυνο δανείων της τράπεζάς σας. Αυτός θα εντυπωσιαστεί όταν δει ότι έχετε πάρει το πράγμα στα σοβαρά. Μπορεί να είναι σε θέση να σας δείξει πώς να βελτιώσετε το πρόγραμμα. Ίσως ακόμα και να σας προτείνει δάνειο για εξόφληση του χρέους. Αν γίνει κάτι τέτοιο, φροντίστε να εξετάσετε το επιτόκιο και το διάστημα στη διάρκεια του οποίου πρέπει να εξοφληθεί το ενοποιημένο χρέος. Συνήθως αυτό σημαίνει μικρότερες δόσεις για μεγαλύτερο διάστημα. Μην μπείτε όμως στον πειρασμό να χρησιμοποιήσετε την ενοποίηση του χρέους για να δανειστείτε περισσότερα χρήματα.

Φροντίστε να Συνεννοείστε!

Οποιοδήποτε πρόγραμμα μείωσης χρεών, για να έχει επιτυχία, απαιτεί κάποια συνεννόηση. Επισκεφτείτε κάθε άτομο στο οποίο οφείλετε χρήματα ή τηλεφωνήστε του. Αν νομίζετε ότι θα βοηθήσει, δείξτε τους το πρόγραμμα που έχετε κάνει. Τουλάχιστον μιλήστε τους. Να θυμάστε ότι θέλουν να ξέρουν τι κάνετε. Να τους κρατάτε ενήμερους. Ένα πράγμα που δεν μπορεί να ανεχτεί κανένας δανειστής είναι η σιωπή. Τη σιωπή την ερμηνεύει γρήγορα ως αδιαφορία ή ακόμα και ως άρνηση πληρωμής. Πολλοί πιστωτές ξεκίνησαν μια αγωγή για να πάρουν πίσω τα χρήματά τους, απλώς και μόνο επειδή κανείς δεν έκανε τον κόπο να τους εξηγήσει τι συνέβαινε.

Μήπως πρέπει να σκεφτείτε τη λύση της πτώχευσης; Σε μερικές χώρες, όλοι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα να επωφεληθούν απ’ αυτές τις προβλέψεις του νόμου, αλλά αυτό δεν πρέπει να το παίρνει κανείς στα ελαφρά. Το χρέος είναι μια δέσμευση. Περιλαμβάνεται ηθική υποχρέωση. Τα επακόλουθα της πτώχευσης προξενούν προβλήματα σε άλλους. Η υπόληψή σας θα στιγματιστεί για πάντα.

Δεν υπάρχει τίποτα το εσφαλμένο στην αντίληψη που επικρατούσε παλιά, «να πληρώνεις τοις μετρητοίς». Πράγματι, αν γίνεται, η πιο σοφή πορεία είναι να μη χρεώνεται κανείς καθόλου. Τα χρέη μπορούν να γίνουν θανάσιμη κινούμενη άμμος, ικανή να καταβροχθίσει το άτομο. Ο Ρικ και η Λόις αφέθηκαν να τους καταπιεί. Τώρα χρειάζεται να κάνουν αλλαγές, αλλά λίγο-λίγο μπορούν να ξεχρεώνουν ώσπου να μπορέσουν τελικά να βγουν από το τέλμα.

Αν είχατε θαφτεί κάτω από ένα κατά γράμμα σωρό πέτρες, θα κάνατε όποιες κινήσεις μπορούσατε για να βγείτε από εκεί μέσα. Μπορεί ο τρόπος αυτός να είναι αργός, είναι όμως αποτελεσματικός! Να θυμάστε ότι, άσχετα με το πόσο καιρό μπορεί να πάρει ή πόσο δύσκολο μπορεί να είναι το να κάνετε κάτι τέτοιο, αξίζει τον κόπο να ξεχρεώσετε.

[Εικόνα στη σελίδα 23]

Όταν βουλιάζει κανείς μέσα σε υπερβολικό χρέος είναι σαν να τον καταπίνει κινούμενη άμμος