Οι Ξυλογλύπτες του Καβάνγκο

Από τον ανταποκριτή του Ξύπνα! στη Ναμίμπια

ΤΙ ΣΥΝΕΒΗ; Ξαφνιασμένος, ανακάθομαι στο κρεβάτι μου. Κάτι με ξύπνησε. Ανήσυχα, κοιτάζω ολόγυρά μου μες στην αφρικανική νύχτα. Το μόνο που βλέπω είναι τα αστέρια που λαμπυρίζουν μέσα από τα κλαδιά της αλωνίδας.

Μετά καταλαβαίνω τι με ξύπνησε! Η σιωπή!

Τα τύμπανα έχουν σταματήσει. Όλη τη νύχτα, το ρυθμικά επαναλαμβανόμενο ταμ-ταμ των τυμπάνων έπαιζε ρόλο μουσικής υπόκρουσης στους άλλους θορύβους της αφρικανικής ζούγκλας, αλλά τώρα σώπασε. Στην αρχή είναι κάπως απόκοσμα. Μετά, οι φυσιολογικοί θόρυβοι της νύχτας γίνονται και πάλι αισθητοί. Ακούγεται το γρύλισμα των τριζονιών και το βουητό των κουνουπιών και των μυριάδων άλλων εντόμων που συνθέτουν το μουσικό μωσαϊκό της τροπικής νύχτας. Τώρα είμαι εντελώς ξύπνιος. Ξαπλώνω, φέρνοντας στο νου μου αυτά τα συναρπαστικά τύμπανα και τον τρόπο με τον οποίο είχαμε δει να τα σκαλίζουν.

Η σύζυγός μου κι εγώ κοιμόμασταν στο τροχόσπιτό μας στην όχθη του ποταμού Οκαβάνγκο. Είχαμε πάει για επίσκεψη στην εκκλησία των Μαρτύρων του Ιεχωβά στο Ρούντου, ένα εμπορικό χωριό στην περιοχή του Καβάνγκο, που βρίσκεται στα βορειοανατολικά της Ναμίμπια στα σύνορα με την Ανγκόλα. Καθώς διασχίζαμε τη ζούγκλα, μας κίνησαν το ενδιαφέρον τα υπαίθρια εργαστήρια, όπου οι ξυλογλύπτες ήταν απασχολημένοι με το ξεφλούδισμα, το κόψιμο, το πριόνισμα και τη λείανση των κορμών των δέντρων.

Ανάμεσα στα ξυλόγλυπτα υπήρχαν μάσκες που χρησιμοποιούνταν σε τελετουργικούς χορούς και οι οποίες χρησίμευαν και ως πινακίδες έξω από χωριά όπου υπήρχαν άρρωστοι. Αυτές οι μάσκες έπαιζαν προειδοποιητικό ρόλο για τους επισκέπτες και έδιωχναν μακριά τα κακά πνεύματα. Παρότι πολλοί βρίσκουν τις μάσκες αυτές καταπληκτικές, οι Χριστιανοί στο Καβάνγκο δεν έχουν τέτοιες μάσκες στα σπίτια τους, λόγω της σχέσης που έχουν αυτές με τα πονηρά πνεύματα. Είναι λοιπόν ωραίο που τώρα χρησιμοποιούνται όλα τα είδη των γεωμετρικών σχεδίων για διακόσμηση και που πολλά αντικείμενα δεν έχουν πια ως κύριο χαρακτηριστικό τους αυτές τις μάσκες.

Το ξύλο που χρησιμοποιείται λέγεται τικ. Είναι λυπηρό που αυτό το όμορφο ξύλο σπανίζει τώρα στο Καβάνγκο. Ευτυχώς, μελλοντικά θα δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στο φύτεμα νέων δέντρων, μια που χρειάζονται 50 χρόνια για να αναπτυχθούν. Το ξύλο αυτό έχει ωραία νερά, που σχηματίζουν ανοιχτόχρωμα και σκουρόχρωμα σχέδια, πράγμα που φαίνεται πολύ εντυπωσιακά στα ξυλόγλυπτα. Πρώτα, διαλέγουν το κατάλληλο δέντρο και κατόπιν το κόβουν με το τσεκούρι ή καίνε τη βάση του. Έπειτα, το σέρνουν μέχρι την καλύβα που χρησιμεύει ως εργαστήριο, όπου το πριονίζουν σε στρογγυλά κούτσουρα ή σε επίπεδες σανίδες, ανάλογα με το αντικείμενο τέχνης που πρόκειται να κατασκευάσουν.

Πριονιστήριο Μέσα στο Δάσος;

Παρακολουθώντας τους τεχνίτες κατά τη διάρκεια της εργασίας τους σε μια απ’ αυτές τις καλύβες, παρατήρησα σε μια γωνία μερικές πριονισμένες σανίδες με λεία επιφάνεια. Ήμουν περίεργος να μάθω με τι τρόπο τις είχαν κόψει, αφού δεν υπήρχε ούτε πριονιστήριο ούτε ηλεκτρικό ρεύμα μέσα στο δάσος. Ρώτησα τον Γιόακιμ, ο οποίος κατασκεύαζε ένα τύμπανο.

«Λοιπόν, πρόσεξε να δεις Τάτεκουλου [Πρεσβύτερε]», εξήγησε, «στην πραγματικότητα είναι πολύ απλό. Σπρώχνουμε το δέντρο προς τα κάτω και κυκλικά μέσα στην τρύπα. Ο Γιόνας κατεβαίνει μέσα στην τρύπα κι εγώ στέκομαι στην κορυφή πάνω στο δέντρο. Ο Γιόνας τραβάει το πριόνι προς τα κάτω στην τρύπα, κι εγώ το τραβάω προς τα πάνω. Και οι δυο μας τραβάμε. Σύντομα τελειώνουμε με το πριόνισμα του δέντρου και στο τέλος έχουμε τις σανίδες».

«Σίγουρα όμως», είπα, «αυτό θα πρέπει να σας παίρνει πολλή ώρα, και όταν τελειώνετε θα είστε πολύ κουρασμένοι».

«Όχι, Τάτεκουλου, όχι πολύ. Ο ήλιος ανατέλλει και δουλεύουμε. Ο ήλιος δύει και ξεκουραζόμαστε. Αύριο, ο ήλιος θα ανατείλει και πάλι. Την επόμενη μέρα το ίδιο, και τη μεθεπόμενη. Οι μέρες είναι πολλές, πολύς ο χρόνος. Χρόνος και για να δουλέψεις και για να ξεκουραστείς».

Τα Ταξί του Οκαβάνγκο

Ταξί στην καρδιά των αφρικανικών δασών; Ναι, αλλά δεν πρόκειται για τα αυτοκίνητα της Πόλης της Νέας Υόρκης ούτε για τα ρίκσο της Γιανγκόν. Οι άνθρωποι που ζουν στον ποταμό Οκαβάνγκο επιδίδονται και σ’ ένα διαφορετικό είδος ξυλογλυπτικής. Τα ταξί του Οκαβάνγκο είναι τα μαγουάτο, ή μεκόρο όπως τα αποκαλούν στις άλλες περιοχές που βρίσκονται κατά μήκος του ποταμού. Αυτά είναι μονόξυλα κανό, φτιαγμένα από γερούς κορμούς δέντρων.

Βλέπετε, ο ποταμός Οκαβάνγκο αποτελεί το βόρειο σύνορο ανάμεσα στο Καβάνγκο και στην Ανγκόλα και προσφέρει την ευκολότερη μορφή συγκοινωνίας—προς τα πάνω, προς τα κάτω ή ανάμεσα στις δυο όχθες του ποταμού. Είτε κατευθύνονται προς τα πάνω στο Οβάμπο είτε προς τα κάτω στη Μποτσουάνα είτε απέναντι στην Ανγκόλα τα μαγουάτο, δηλαδή τα πλωτά ταξί, μπορούν να ταξιδεύουν σ’ αυτές τις υδάτινες λεωφόρους ανεξάρτητα από τα σύνορα ή από τα όρια που θέτουν οι άνθρωποι.

Ωστόσο, οι επιβάτες του γουάτο (ενικός του μαγουάτο) πρέπει να λαβαίνουν σοβαρά υπόψη δυο από τους κατοίκους του ποταμού. Παρά το γεγονός ότι ο άνθρωπος εισέβαλε στο φυσικό τους περιβάλλον, ο κροκόδειλος και ο ιπποπόταμος είναι ακόμη εκεί—και εμπνέουν φόβο! Πρόσφατα, όταν ένα γουάτο αναποδογυρίστηκε κοντά στο Ρούντου, ένας άτυχος επιβάτης κολυμπούσε πολύ αργά και δεν μπόρεσε να φτάσει στην όχθη. Τον σκότωσε ένας κροκόδειλος!

Όσο για «τον κυρίαρχο του ποταμού», τον ιπποπόταμο, ένα προειδοποιητικό μούγκρισμά του, ακόμη και από μακριά, αρκεί για να κάνει το βαρκάρη να φύγει με το πλωτό ταξί του βιαστικά προς την όχθη ώσπου να σιγουρευτεί ότι μπορεί να διασχίσει τον ποταμό χωρίς να διατρέχει κίνδυνο. Αυτός ξέρει ότι τα τρομακτικά σαγόνια του ιπποπόταμου μπορούν εύκολα να κομματιάσουν ένα γουάτο.

Αλλά τα ταξί δεν περιορίζονται στα πλωτά μέσα συγκοινωνίας. Καθώς ένα γουάτο ή αλλιώς μοκόρο παλιώνει και δημιουργούνται μεγαλύτερες και πιο επικίνδυνες τρύπες, αποσύρεται από την ποτάμια συγκοινωνία για να γίνει κάτι σαν έλκηθρο για τη στεριά. Είδαμε πολλές φορές παλιά κανό, φορτωμένα με ξύλα ή πράγματα από κάποιο κοντινό κατάστημα και δεμένα πότε πίσω από βόδια και πότε πίσω από γαϊδούρια, να γλιστράνε αργά πάνω στη μαλακιά άμμο του Καβάνγκο.

Αυτά τα ταξί του Οκαβάνγκο, τα οποία τώρα κινούνται με την αξιόπιστη δύναμη ενός γαϊδουριού, μπορούν να μεταφέρουν αγαθά και προμήθειες περνώντας από εδάφη όπου σύγχρονα οχήματα με δύναμη πολλών ίππων βουλιάζουν μέσα στην παχιά άμμο. Πρωτόγονο; Ίσως. Κουραστικό; Πιθανόν. Βραδύ; Ναι, σύμφωνα με την άποψη που έχουν πολλοί για τη βραδυπορία. Όμως η Αφρική είναι ο τόπος όπου ο χρόνος δεν έχει καμιά σημασία! Όπως είπε ο Γιόακιμ, ο ξυλογλύπτης: ‘Αύριο, ο ήλιος θα ανατείλει και πάλι. Οι μέρες είναι πολλές’.

Αυτοί, λοιπόν, είναι οι ξυλογλύπτες του Καβάνγκο. Τι ευχαρίστηση είναι να μοιράζεσαι μαζί τους το άγγελμα για την ειρήνη που θα έρθει μέσω της Βασιλείας του Θεού! (Ματθαίος 24:14) Οι δεισιδαιμονίες αφθονούν σε πολλές από τις φυλές, αλλά οι σπόροι της Γραφικής αλήθειας έχουν ριζώσει.

Πριν από τρία χρόνια, υπήρχαν 23 βαφτισμένοι Μάρτυρες στην εκκλησία Ρούντου. Αυτοί έκαναν τις συναθροίσεις τους σε μια μικρή Αίθουσα Βασιλείας με ξύλινους τοίχους και χαμηλή οροφή από αυλακωτή λαμαρίνα. «Πολύ στριμωχτά μπορούσε να χωρέσει 40 ανθρώπους», θυμάται ο Κρίστο, ένας περιοδεύων επίσκοπος των Μαρτύρων του Ιεχωβά, «αλλά ήρθαν 56 για να ακούσουν τη δημόσια ομιλία. Αυτή η περιοχή της Αφρικής είναι τροπική και υπάρχει πολλή ζέστη και υγρασία. Το πουκάμισό μου ήταν μούσκεμα από τον ιδρώτα κατά τη διάρκεια της ομιλίας. Στη στενόχωρη, μικρή Αίθουσα Βασιλείας, δεν αισθανόσουν καθόλου άνετα φορώντας σακάκι».

Παρά τις δυσάρεστες αυτές συνθήκες, ο αριθμός των ενδιαφερομένων ατόμων που παρακολουθούσαν τις συναθροίσεις συνέχισε να αυξάνεται. Έτσι, ήταν επείγον να γίνουν σχέδια για το χτίσιμο μιας μεγαλύτερης και πιο κατάλληλης αίθουσας. Κάποιος ντόπιος Μάρτυρας παραχώρησε ευγενικά ένα οικόπεδο γι’ αυτόν το σκοπό.

Μάρτυρες από άλλα μέρη της Ναμίμπια και της Νότιας Αφρικής ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση και ήρθαν σ’ αυτή την απομακρυσμένη περιοχή με δικά τους έξοδα για να βοηθήσουν στο χτίσιμο της αίθουσας. Οι ντόπιοι κάτοικοι, επίσης, έδειξαν ενδιαφέρον γι’ αυτό το οικοδομικό πρόγραμμα. Για παράδειγμα, οι νεαροί Αμπίρι και Βίλεμ, παρ’ όλο που οι ίδιοι δεν ήταν Μάρτυρες, πρόσφεραν ευγενικά τη βοήθειά τους. Σύντομα, και οι δυο άρχισαν να μελετούν την Αγία Γραφή και να παρακολουθούν συναθροίσεις. Τώρα είναι κι αυτοί βαφτισμένοι Μάρτυρες.

Ένα άλλο ενδιαφερόμενο άτομο που βοήθησε στο οικοδομικό έργο ήταν ένας πρόσφυγας από την Ανγκόλα που λεγόταν Πέντρο. Ως αφοσιωμένος Καθολικός, ο Πέντρο αναμείχθηκε σε μια θρησκευτική συζήτηση με Μάρτυρες στον τόπο της εργασίας του. Αλλά κατόπιν σκέφτηκε: ‘Πώς είναι δυνατόν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά να γνωρίζουν τόσο καλά την Αγία Γραφή;’ Κατέστρωσε λοιπόν σχέδιο δράσης. Θα ζητούσε από τους Μάρτυρες να κάνει Γραφική μελέτη. Κατόπιν, μόλις θα είχε αποκτήσει αρκετή γνώση, θα διέκοπτε τη μελέτη και θα χρησιμοποιούσε την Αγία Γραφή για να αποδείξει ότι οι Μάρτυρες κάνουν λάθος. Πέτυχε το σχέδιό του; «Μετά την τρίτη μελέτη», θυμάται ο Πέντρο, «πήγα στο σπίτι και είπα στη μητέρα μου: ‘Μαμά, από τώρα και στο εξής, δεν είμαι πλέον μέλος της Καθολικής Εκκλησίας’». Αν και η οικογένειά του τού εναντιώθηκε, ο Πέντρο έκανε γρήγορη πρόοδο και σύντομα παραιτήθηκε από την Καθολική Εκκλησία. Βαφτίστηκε το Δεκέμβριο του 1989 στη Συνέλευση των Μαρτύρων του Ιεχωβά «Θεοσεβής Αφοσίωση», που έλαβε χώρα στο Βίντχουκ της Ναμίμπια.

Και άλλα ενδιαφερόμενα άτομα βοήθησαν επίσης στο χτίσιμο της Αίθουσας Βασιλείας. «Θυμάμαι κάτι που συνέβη ενώ ρίχναμε τα θεμέλια», λέει ο Κρίστο, ο περιοδεύων επίσκοπος. «Περίπου 40 από εμάς ήμασταν απασχολημένοι με τη δουλειά. Πρόσεξα ένα άτομο που φαινόταν λίγο απομονωμένο. Έτσι του συστήθηκα και τον ρώτησα: ‘Ποιος μελετά την Αγία Γραφή μαζί σου;’ Ο νεαρός Ματέους απάντησε: ‘Πρέπει να μιλήσετε σ’ αυτούς τους ανθρώπους, γιατί δεν θέλουν να μελετήσουν την Αγία Γραφή μαζί μου. Τους ζήτησα πολλές φορές να με βοηθήσουν, αλλά εκείνοι δεν έκαναν τίποτα’. Ο λόγος ήταν ότι οι ντόπιοι Μάρτυρες διεξήγαν ήδη τόσο πολλές Γραφικές μελέτες που είχαν βάλει τον Ματέους στη λίστα αναμονής. Ωστόσο, κατάφερα να κάνω διευθετήσεις για μια Γραφική μελέτη, και σήμερα ο Ματέους είναι βαφτισμένος Μάρτυρας».

Τον Ιούλιο του 1989 η εκκλησία Ρούντου έκανε την αφιέρωση της νέας Αίθουσας Βασιλείας. Από τότε που άρχισαν να χρησιμοποιούν την αίθουσα, βαφτίστηκαν 10 καινούρια άτομα, ανεβάζοντας το συνολικό αριθμό των βαφτισμένων Μαρτύρων σε 33. Πολλοί άλλοι προοδεύουν προς το βάφτισμα, και στη διάρκεια της τελευταίας επίσκεψης του επισκόπου περιοχής, 118 άτομα παρακολούθησαν τη δημόσια ομιλία.

Ελπίζουμε ότι απολαύσατε αυτό το σύντομο ταξίδι στο Καβάνγκο—με το αξιοθαύμαστο ποτάμι του, τα υπέροχα δάση του, τους ικανούς ξυλογλύπτες του και τα ξύλινα ταξί του—όπου το άγγελμα για τη Βασιλεία του Ιεχωβά βρίσκει ευήκοα αφτιά και καρδιές που ανταποκρίνονται.

[Εικόνα στη σελίδα 16, 17]

Από αριστερά, σύμφωνα με τη φορά του ρολογιού:

▪ Ευαγγελιζόμενοι μπροστά από την παλιά Αίθουσα Βασιλείας

▪ Η καινούρια Αίθουσα Βασιλείας στο Ρούντου

▪ Κροκόδειλος και ιπποπόταμος στον ποταμό Οκαβάνγκο

▪ Διάφορες μάσκες και ξυλόγλυπτα