Οι Απαράμιλλοι Σπηλαιόβιοι της Κένυας

Από τον ανταποκριτή του Ξύπνα! στην Κένυα

ΑΝΕΒΑΙΝΑΜΕ το πολυπερπατημένο μονοπάτι. Ο ήχος των νερών του καταρράκτη, που αντηχούσε μέσα από τα κλαδιά των κέδρων του δάσους, μαρτυρούσε ότι φτάναμε στο τέλος του δρόμου μας. Από πάνω ανοιγόταν η είσοδος της σπηλιάς, όπου καταφεύγουν συχνά τα πλάσματα τα οποία είχαμε έρθει μέχρι εδώ για να δούμε—οι ελέφαντες του Έλγκον.

Η είσοδος της σπηλιάς είχε γύρω στα 8 μέτρα ύψος και 8 μέτρα πλάτος. Οι καρδιές μας χτυπούσαν γοργά καθώς, γεμάτοι προσδοκία, μπαίναμε μέσα. Αλλά, ο χαρακτηριστικός ήχος του πετάγματος των νυχτερίδων επιβεβαίωσε μια ζοφερή υποψία. Είχαμε έρθει ή πολύ αργά ή πολύ νωρίς. Η αμμώδης επιφάνεια του εδάφους της σπηλιάς, που ήταν γεμάτη από ίχνη ζώων, μαρτυρούσε ότι οι ελέφαντες είχαν ήδη έρθει και είχαν φύγει.

Γιατί, όμως, ελπίζαμε ότι θα βλέπαμε ελέφαντες σ’ αυτό το σημείο του βουνού, σε υψόμετρο περίπου 2.000 μέτρων, και μάλιστα μέσα σε σπηλιά; Αυτό είναι μια συναρπαστική ιστορία.

Σπίτια-Σπηλιές στο Βουνό

Ο επιβλητικός ηφαιστειακός κώνος του Όρους Έλγκον εκτείνεται και στις δυο πλευρές των συνόρων Κένυας και Ουγκάντας. Το βουνό αυτό έχει ύψος 4.320 μέτρα και είναι ένα από τα ψηλότερα μεμονωμένα βουνά της Ανατολικής Αφρικής. Μερικοί υποστηρίζουν ότι πριν εμφανιστούν οι επιπτώσεις της διάβρωσης, η κορυφή του μπορεί να πρόβαλλε ακόμα και πάνω από τις χιονοσκέπαστες κορυφές του Κιλιμάντζαρο. Είναι γεμάτο εξωτικά δάση, θερμές πηγές και λίμνες με δροσερό νερό. Όμως, το πιο εκπληκτικό ίσως αξιοθέατο του Όρους Έλγκον είναι οι πολυάριθμες σπηλιές του. Αυτές φιλοξενούν τους ελέφαντες που ήμασταν τόσο αποφασισμένοι να δούμε.

Κάποτε αυτές οι σπηλιές ήταν το μέρος όπου έμενε η φυλή Κόνι, ή αλλιώς οι Έλγκον Μασάι. Μερικοί πιστεύουν ότι το βουνό πήρε το όνομά του απ’ αυτούς. Οι Κόνι πρωτοεμφανίστηκαν στην περιοχή πριν από 300 και πλέον χρόνια. Όταν ο Τζόζεφ Τόμσον, ο πρώτος λευκός που εξερεύνησε την περιοχή, έφτασε μέχρι εδώ το 1883, αναμφίβολα θα ένιωσε μεγάλη έκπληξη βρίσκοντας ένα συγκρότημα από χωριά χτισμένα σε μερικές από τις σπηλιές.

Ως επί το πλείστον, οι Μασάι έχουν εγκαταλείψει τις κατοικίες τους στις σπηλιές, αν και μερικοί Μασάι εξακολουθούν να κατοικούν σε ορισμένες χαμηλότερες σπηλιές στους πρόποδες του Όρους Έλγκον. Με τον καιρό, τα ζώα που στόλιζαν αυτά τα δάση γέμισαν τις κενές κατοικίες στις εγκαταλειμμένες σπηλιές. Ο βίσονας δεν μπόρεσε να αντισταθεί στις δελεαστικές, γεμάτες λάσπη λακκούβες που βρίσκονταν εκεί μέσα. Τα πετροχελίδονα και τα χελιδόνια ανυπομονούσαν να μπουν μέσα και να πιάσουν όλα τα νόστιμα έντομα που ελκύονταν από την υγρασία των λιμνών οι οποίες βρίσκονταν μέσα στις σπηλιές.

Αλλά, όλως παραδόξως, οι σπηλιές αποδείχτηκαν ακαταμάχητα ελκυστικές και για τους πλέον ακατάλληλους κατοίκους σπηλιών—τους ελέφαντες. Μέχρι σήμερα, αυτοί οι ογκώδεις γίγαντες, που ζυγίζουν τέσσερις με έξι τόνους, ανεβαίνουν από απόκρημνα και στενά μονοπάτια για να φτάσουν στις σπηλιές. Τι είναι αυτό που τους φέρνει εδώ;

‘Αλατωρύχοι’

Μέσα στις σπηλιές βρίσκεται ένα συμπλήρωμα της διατροφής τους που το αποζητούν τα ογκώδη σώματά τους. Φυσιολογικά, η βλάστηση θα προμήθευε αρκετό αλάτι για τη διατροφή τους, αλλά σ’ αυτό το μεγάλο υψόμετρο, η βροχή ξεπλένει το χώμα από το αλάτι. Γι’ αυτό οι ελέφαντες κάνουν όλο αυτό το μακρύ και επίπονο ταξίδι ως εδώ, για να αποσπάσουν το θειικό νάτριο (άλας Γκλάουμπερ) από τα μαλακά λατυποπαγή πετρώματα που επενδύουν εσωτερικά τις σπηλιές.

Για να πάρουν το αλάτι, οι ελέφαντες χρησιμοποιούν μια απαράμιλλη τεχνική. Τοποθετούν τους χαυλιόδοντές τους σ’ ένα ανώμαλο σημείο ή σε κάποια σχισμή του τοίχου της σπηλιάς. Κατόπιν, σπρώχνοντας δυνατά με το σώμα τους, που έχει τη δύναμη μπουλντόζας, ξεκολλάνε μερικά κομμάτια βράχου. Βάζουν ένα κομμάτι μέσα στο στόμα τους με την ευλύγιστη προβοσκίδα τους, κι έπειτα το κονιοποιούν με τους ισχυρούς γομφίους τους και καταπίνουν τα πετραδάκια και το αλάτι μαζί. Αυτό το κάνουν συνέχεια μέχρι να ικανοποιήσουν την όρεξή τους για αλάτι. Ύστερα ένας καλός υπνάκος μέσα στο σκοτεινό και δροσερό ‘αλατωρυχείο’ φαίνεται να βοηθάει στη χώνεψη.

Αξίζει να σημειωθεί ότι παρ’ όλο που οι χαυλιόδοντες των ελεφάντων εξακολουθούν να αναπτύσσονται εφ’ όρου ζωής, με τον καιρό συνήθως φθείρονται και μικραίνουν πολύ—το τίμημα για τις μεγάλες δόσεις αλατιού.

Αφού οι ελέφαντες περάσουν επί μερικές εβδομάδες τον καιρό τους μέσα και γύρω από τις σπηλιές, αρχίζουν να νιώθουν και πάλι την επιθυμία για περιπλάνηση. Προχωρώντας ο ένας πίσω από τον άλλον, μπορεί να φτάσουν μέχρι το δάσος από μπαμπού για να δοκιμάσουν τους τρυφερούς βλαστούς ή το φλοιό αυτών των δέντρων. Οι ελέφαντες περνούν γύρω στις 18 ώρες την ημέρα τρώγοντας, καταναλώνοντας περίπου 180 κιλά φυλλώματος. Έπειτα από λίγο καιρό, οι σπηλιές του Έλγκον καλούν και πάλι τους ελέφαντες, λόγω της ανάγκης που έχουν αυτοί για αλάτι.

Αν σκεφτεί κανείς τις νομαδικές τους συνήθειες και το πόσο λιγοστοί είναι (ο αριθμός εκατό αποτελεί αισιόδοξο υπολογισμό), δεν είναι να απορεί κανείς που δεν καταφέραμε να δούμε αυτά τα ταξιδιάρικα ζώα.

Επιτέλους Ελέφαντες!

Το επόμενο πρωί φύγαμε από τον καταυλισμό μας και περάσαμε αθόρυβα με το αυτοκίνητο μέσα από το υγρό από τις δροσοσταλιές δάσος, που ήταν γεμάτο πιθήκους γκουερέζους και ωδικά πουλιά. Ξαφνικά, ακούστηκε ένα δυνατό «κρακ» και μετά ένα απότομο σείσιμο σε κάτι θάμνους εκεί κοντά! Γυρίσαμε και πλησιάσαμε σε απόσταση λίγων μέτρων από το μέρος που ακουγόταν ο θόρυβος.

Περιμέναμε αμίλητοι και ακούγαμε τον αμυδρό ήχο σωμάτων που κινούνταν πίσω από μια ψηλή και πυκνή συστάδα θάμνων παράλληλα στο δρόμο μας. Τελικά, κάποιο από τα ντροπαλά αυτά ζώα, ένας νεαρός ελέφαντας, κουράστηκε να παίζει μαζί μας κρυφτό· βγήκε με ορμή και εμφανίστηκε εμπρός μας σε απόσταση 3 μέτρων από το αυτοκίνητο. Ήταν όμορφος και εύρωστος, και το χαλκόχρωμο δέρμα του έλαμπε στον εκθαμβωτικό πρωινό ήλιο. Παρά το μικρό του ανάστημα, το απειλητικό του βλέμμα έδειχνε ότι απαιτούσε σεβασμό.

Κατάφερα να ετοιμάσω τη φωτογραφική μου μηχανή για να βγάλω μια υπέροχη φωτογραφία. Αλλά ο φωτοφράκτης δεν άνοιγε· μου είχε τελειώσει το φιλμ! Κατόπιν, η μητέρα ελεφαντίνα βγήκε βιαστικά και πέρασε μαζί με το μικρό της μπροστά από το αυτοκίνητό μας. Ώσπου να βάλω καινούριο φιλμ στη μηχανή μου, οι ελέφαντες είχαν απομακρυνθεί τόσο ώστε δεν μπορούσα πια να τραβήξω ένα εντυπωσιακό κοντινό πλάνο· τράβηξα, όμως, μια φωτογραφία που θα αποδείκνυε τουλάχιστον ότι είχα δει αυτούς τους γίγαντες που ξέρουν να ξεφεύγουν.

Τι καταπληκτικά πλάσματα! Ικανά να είναι αθόρυβα όπως τα ποντίκια, κι όμως βαρύτερα από ολόκληρο αυτοκίνητο. Μεγαλύτερα από μερικά φορτηγά, κι όμως σπάνια τα βλέπει κανείς. Αλλά μην αφήσετε το γεγονός αυτό να σας αποτρέψει από το να επισκεφτείτε το μέρος όπου μένουν οι απαράμιλλοι σπηλαιόβιοι της Κένυας.