Οι Νεαροί Ρωτούν . . .

Είναι στ’ Αλήθεια Τόσο Κακό το Κάπνισμα;

ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ γοήτευε τον Όριν από τότε που ήταν μικρός. Όταν η θεία του άναβε τσιγάρο, τον άφηνε να φυσάει το σπίρτο για να το σβήσει. Σε ηλικία 16 ετών, αποφάσισε να δοκιμάσει ο ίδιος πώς είναι το κάπνισμα. Πήγε σ’ ένα πάρτι και ζήτησε από ένα κορίτσι τσιγάρο—αλλά το τσιγάρο τον πείραξε πριν καλά-καλά το τελειώσει.

Με πληγωμένο τον ανδρικό του εγωισμό, ο Όριν αποφάσισε να «κάνει εξάσκηση» στο κάπνισμα ιδιαιτέρως. Κάποιο βράδυ, έπειτα από ένα βαρύ γεύμα, άναψε τσιγάρο γεμάτος νευρικότητα και ρούφηξε τον καπνό. Τι έκπληξη! Αυτή τη φορά ούτε ζαλίστηκε ούτε ένιωσε ναυτία. Ευχαριστημένος με τον εαυτό του, ρούφηξε ξανά και ξανά. Όταν τέλειωσε εκείνο το τσιγάρο, ήθελε άλλο ένα. Και μετά, κι άλλο. Τα επόμενα έξι χρόνια, ο Όριν κάπνιζε το ένα τσιγάρο μετά το άλλο.

Κάπνισμα—Άρχισε η Αντίστροφη Μέτρηση;

Πολλοί νεαροί σήμερα θα κορόιδευαν τις αντιδράσεις του Όριν. Σύμφωνα με μια έρευνα που έγινε στις Ηνωμένες Πολιτείες, το 66 τοις εκατό των εφήβων που ρωτήθηκαν είχαν την άποψη ότι το να καπνίζει κάποιος ένα ή περισσότερα πακέτα τσιγάρα την ημέρα τον θέτει σε «μεγάλο κίνδυνο». Η ειρωνεία είναι ότι μερικές από τις πιο έντονες επικρίσεις προέρχονται από τους ίδιους τους καπνιστές! «Είναι μια αηδιαστική συνήθεια», λέει ένας 16χρονος καπνιστής. Σε μια έρευνα, σχεδόν το 85 τοις εκατό των εφήβων που κάπνιζαν παραδέχτηκαν πως θεωρούν το κάπνισμα βλαβερό. Σχεδόν οι μισοί απ’ αυτούς είπαν ότι σκόπευαν να κόψουν το τσιγάρο—μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια.

Όλα δείχνουν, λοιπόν, ότι ένα κύμα αποδοκιμασίας απειλεί τώρα να σαρώσει τη μακρόχρονη δημοτικότητα του καπνού. Στην έκθεσή του για το 1989, με τίτλο Μείωση των Συνεπειών του Καπνίσματος στην Υγεία—25 Χρόνια Προόδου (Reducing the Health Consequences of Smoking—25 Years of Progress), ο υπουργός υγείας των Η.Π.Α. αναφέρει: «Στις δεκαετίες του 1940 και του 1950, το κάπνισμα ήταν στη μόδα· τώρα ο κόσμος το αποφεύγει ολοένα και περισσότερο. Σταρ του κινηματογράφου, διακεκριμένοι αθλητές και άλλες διασημότητες εμφανίζονταν παλιότερα σε διαφημίσεις τσιγάρων. Σήμερα, σπάνια βλέπει κανείς ηθοποιούς, αθλητές, δημόσια πρόσωπα και πολιτικούς υποψήφιους να καπνίζουν. . . . Όλο και περισσότερος κόσμος εγκαταλείπει το κάπνισμα».

Το 1965, στις Ηνωμένες Πολιτείες κάπνιζε το 40 τοις εκατό όλων των ενηλίκων. Είκοσι και πλέον χρόνια αργότερα, κάπνιζε μόνο το 29 τοις εκατό. Η έκθεση του υπουργού υγείας υποστηρίζει επίσης ότι «σήμερα σχεδόν οι μισοί από τους ενηλίκους οι οποίοι κάποτε κάπνιζαν έχουν κόψει το τσιγάρο». Το 1976, το 29 τοις εκατό περίπου των μαθητών που πήγαιναν στην τρίτη τάξη του λυκείου κάπνιζαν σε καθημερινή βάση. Μια δεκαετία και πλέον αργότερα, μόνο το 19 τοις εκατό κάπνιζαν.

Ίσως φαίνεται, λοιπόν, ότι δεν χρειάζεται να λεχθούν περισσότερα για το θέμα του καπνίσματος. Ωστόσο, παρά τις έντονες εκστρατείες κατά του καπνίσματος και τις φοβερές προειδοποιήσεις των γιατρών, η γενική κατανάλωση καπνού σε όλο τον κόσμο παρουσιάζει σημαντική αύξηση! Περίπου 50 εκατομμύρια ενήλικοι στις Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να καπνίζουν. Και αυτό που συνέβη στον Όριν συμβαίνει σε πολλούς άλλους νεαρούς. Κάθε μέρα, στις Ηνωμένες Πολιτείες και μόνο, περίπου 3.000 έφηβοι ανάβουν το πρώτο τους τσιγάρο. Αυτό ισοδυναμεί με τον εκπληκτικό αριθμό του ενός εκατομμυρίου νέων καπνιστών το χρόνο! Προξενεί έκπληξη το ότι η πλειονότητα των νέων καπνιστών είναι έφηβα κορίτσια.

Εκστρατείες Κατά του Καπνίσματος—Τίποτα το Καινούριο!

Όχι πως οι άνθρωποι δεν είναι ενήμεροι των κινδύνων. Πολύ πριν οι ερευνητές ανακαλύψουν επιστημονικά αίτια για τα οποία θα έπρεπε να αποφεύγεται το κάπνισμα, η κοινή λογική έλεγε στους ανθρώπους ότι επρόκειτο για μια ακάθαρτη, ανεπιθύμητη συνήθεια. Δεν πάνε ούτε 90 χρόνια από τότε που τα τσιγάρα ήταν παράνομα σε πολλά μέρη των Ηνωμένων Πολιτειών. Σε μερικές περιοχές, και μόνο το να είχε κάποιος στην κατοχή του τσιγάρα αποτελούσε λόγο για να συλληφθεί. Και σε παλιότερες εποχές, τα μέτρα εναντίον του καπνίσματος ήταν ακόμη πιο δραστικά.

Το περιοδικό Σμιθσόνιαν (Smithsonian) περιγράφει μερικά από τα μέτρα που είχαν ληφθεί κατά του καπνίσματος το 17ο αιώνα: «Στην Κίνα, ένα αυτοκρατορικό διάταγμα που εκδόθηκε το 1638 καθιστούσε τη χρήση . . . καπνού έγκλημα που τιμωρούνταν με αποκεφαλισμό. . . . Στη Ρωσία, τους καπνιστές τους μαστίγωναν· αν κάποιοι επαναλάμβαναν την παράβαση, τους έσκιζαν τα ρουθούνια κατά μήκος της μύτης· τους αμετανόητους παραβάτες τους εξόριζαν στη Σιβηρία. Στην Περσία, τους βασάνιζαν, τους κάρφωναν σε ξύλο και/ή τους αποκεφάλιζαν».

Οπωσδήποτε, τέτοιου είδους κυρώσεις ήταν ακραίες και βάναυσες. Αλλά και οι καπνιστές, με τον τρόπο τους, φέρονται βάναυσα στο ίδιο τους το σώμα.

Κάπνισμα—Τι Κάνει στο Σώμα σας

Η νικοτίνη είναι το συστατικό που προσδίδει στον καπνό την επικίνδυνη αυτή γοητεία. Ωστόσο, Η Παγκόσμια Εγκυκλοπαίδεια του Βιβλίου (The World Book Encyclopedia) λέει: «Μια πολύ μικρή ποσότητα νικοτίνης—περίπου 60 χιλιοστόγραμμα—θα μπορούσε να σκοτώσει έναν ενήλικο, αν την έπαιρνε μονομιάς. Ένα οποιοδήποτε τσιγάρο περιέχει περίπου 1 χιλιοστόγραμμο νικοτίνης».

Η νικοτίνη είναι επίσης ισχυρά εθιστική. Μια έκθεση του υπουργού υγείας των Η.Π.Α. καταλήγει στο συμπέρασμα: «Οι περισσότεροι καπνιστές αρχίζουν το κάπνισμα στην εφηβική τους ηλικία και κατόπιν εθίζονται σ’ αυτό. . . . Σήμερα, το 80 τοις εκατό των καπνιστών λένε ότι θα ήθελαν να κόψουν το κάπνισμα· τα δυο τρίτα των καπνιστών έχουν κάνει τουλάχιστον μια σοβαρή προσπάθεια να το κόψουν». Αυτές οι προσπάθειες υπονομεύονται συνήθως από οδυνηρά συμπτώματα στέρησης: βασανιστική και έντονη επιθυμία για καπνό, ταραχή, ευερεθιστότητα, ανησυχία, πονοκέφαλοι, υπνηλία, στομαχικές διαταραχές και αδυναμία συγκέντρωσης.

Όμως, τα τσιγάρα προχωρούν και πέρα από το να μολύνουν τους ανθρώπους με τη νικοτίνη· ένα αναμμένο τσιγάρο είναι σαν ένα εργοστάσιο παραγωγής δηλητήριων, καθώς απελευθερώνει στην ατμόσφαιρα περίπου 4.000 διαφορετικά χημικά συστατικά. Σαράντα τρία απ’ αυτά τα συστατικά έχουν χαρακτηριστεί ως καρκινογόνα. Μερικά απ’ αυτά έχουν τη μορφή γλοιώδους πίσσας η οποία κολλάει στους πνεύμονες και στις αεροφόρες οδούς που οδηγούν στους πνεύμονες. Αυτό, μακροπρόθεσμα, μπορεί να οδηγήσει σε καρκίνο του πνεύμονα. Το κάπνισμα θεωρείται επίσης ότι είναι «παράγοντας που συντελεί στη δημιουργία καρκίνου στην ουροδόχο κύστη, στο πάγκρεας και στο συκώτι· καθώς και ότι έχει σχέση με τον καρκίνο του στομάχου».—Μείωση των Συνεπειών του Καπνίσματος στην Υγεία.

Μπορεί να περάσουν πολλά χρόνια ώσπου να παρουσιαστεί καρκίνος σ’ έναν καπνιστή. Αλλά ακόμη κι ένα τσιγάρο μπορεί να είναι βλαβερό. Η νικοτίνη κάνει την καρδιά να χτυπάει πιο γρήγορα, αυξάνοντας την ανάγκη του σώματος για οξυγόνο. Δυστυχώς, ο καπνός του τσιγάρου περιέχει επίσης μονοξείδιο του άνθρακα—το δηλητηριώδες αέριο που βγάζουν οι εξατμίσεις των αυτοκινήτων. Αυτή η τοξική ουσία διεισδύει στο αίμα και στην πραγματικότητα εμποδίζει τη ροή του οξυγόνου προς την καρδιά και προς άλλα ζωτικά όργανα. Το χειρότερο είναι ότι η νικοτίνη προκαλεί σύσπαση των αιμοφόρων αγγείων, επιβραδύνοντας περαιτέρω τη ροή του οξυγόνου. Έτσι, οι καπνιστές παρουσιάζουν ανησυχητικά υψηλό ποσοστό καρδιοπάθειας.

Έλκος στομάχου, αποβολές, γεννήσεις προβληματικών παιδιών, εγκεφαλικά επεισόδια—αυτοί είναι μερικοί μόνο από τους πολλούς κινδύνους που αντιμετωπίζουν επίσης οι καπνιστές. Κάθε χρόνο σημειώνονται παγκόσμια περίπου 2,5 εκατομμύρια θάνατοι, οι οποίοι συνδέονται με το τσιγάρο. Στις Ηνωμένες Πολιτείες και μόνο λαβαίνουν χώρα 400.000 και πλέον τέτοιοι θάνατοι. Ο υπουργός υγείας των Η.Π.Α. υποστηρίζει: «Το κάπνισμα είναι υπεύθυνο για περισσότερους από έναν στους έξι θανάτους στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το κάπνισμα παραμένει η κυριότερη αιτία θανάτου στην κοινωνία μας απ’ αυτές που μπορούν να προληφθούν». Κάποιες αυθεντίες στα θέματα υγείας εκφράζουν το φόβο ότι το κάπνισμα θα θανατώσει τελικά γύρω στα 200 εκατομμύρια άτομα που σήμερα είναι κάτω των 20 ετών.

Αλλά οι καπνιστές δεν βλάπτουν μόνο τον εαυτό τους. Εξαναγκάζοντας τους άλλους να αναπνέουν τους δηλητηριώδεις καπνούς που εκπνέουν αυτοί, εκθέτουν και τους μη καπνιστές στον κίνδυνο να προσβληθούν από καρκίνο του πνεύμονα και άλλες αναπνευστικές παθήσεις.

Πάρε τη Δική σου Απόφαση

Δεν είναι καθόλου περίεργο, λοιπόν, που το ένα έθνος μετά το άλλο λαβαίνει μέτρα για να προειδοποιήσει τους ανθρώπους σχετικά με τους κινδύνους που κρύβει ο καπνός ή για να αναχαιτίσει τη χρήση του. Ωστόσο, πολλοί νεαροί δεν φαίνεται να επηρεάζονται ιδιαίτερα από την επισήμανση των κινδύνων. «Όταν ανάβω τσιγάρο, νιώθω πως χαλαρώνω», λέει η 15χρονη Χόλι. «Ούτε για μια στιγμή δεν μου περνάει από το μυαλό η σκέψη ότι θα πάθω καρκίνο».

Μια σοφή παροιμία προειδοποιεί: ‘Ο φρόνιμος προβλέπει το κακό και κρύβεται· οι άφρονες εξακολουθούν, και τιμωρούνται’. (Παροιμίαι 27:12) Στ’ αλήθεια, θέλεις να υποστείς την τιμωρία που συνεπάγεται ο εθισμός στον καπνό, να υποστείς δηλαδή καρκίνο, καρδιοπάθεια, αναπνευστικές διαταραχές; Αξίζει τόσο πολύ η απόλαυση που σου προσφέρει η νικοτίνη ώστε να έχεις δυσάρεστη αναπνοή, δυνατό βήχα και κιτρινισμένα δόντια;

Από την άλλη μεριά, υπάρχει ένας πολύ βαθύτερος λόγος για τον οποίο πρέπει να αποφεύγεις το κάπνισμα: η επιθυμία σου να διατηρήσεις τη φιλία σου με τον Θεό. Εσύ δεν θα προσβαλλόσουν αν έδινες σε κάποιον ένα ακριβό δώρο και αυτός ή αυτή το πετούσε; Ε λοιπόν, ο Θεός μάς δίνει ‘ζωή και πνοή’. (Πράξεις 17:25) Φαντάσου πώς αισθάνεται όταν εσύ κάνεις κακή χρήση αυτού του δώρου! Γι’ αυτό, ο απόστολος Παύλος έγραψε: ‘Επειδή λοιπόν έχουμε αυτές τις υποσχέσεις [το να έχουμε μια επιδοκιμασμένη σχέση με τον Θεό], αγαπητοί, ας καθαρίσουμε τους εαυτούς μας από κάθε μολυσμό σάρκας και πνεύματος, τελειοποιούμενοι στην αγιοσύνη με φόβο Θεού’. (2 Κορινθίους 7:1, ΚΔΤΚ) Το κάπνισμα δεν μολύνει απλώς τη σάρκα με επιβλαβείς χημικές ουσίες· μολύνει επίσης το πνεύμα, δηλαδή την κυριαρχούσα διανοητική δύναμη. Το κάπνισμα είναι μια διεφθαρμένη, ιδιοτελής και ανευλαβής συνήθεια.

Παρ’ όλα αυτά, εξακολουθεί να είναι υπαρκτός για πολλούς νεαρούς ο πειρασμός να καπνίσουν. Το γιατί συμβαίνει αυτό και πώς μπορεί ένας νεαρός να αντισταθεί σε τέτοιου είδους πιέσεις θα είναι το θέμα ενός μελλοντικού άρθρου.

[Εικόνα στη σελίδα 16]

Προτού αφήσεις τον εαυτό σου να εθιστεί, σκέψου τις συνέπειες