Ανατροφή Οικογενειών σε Όλο τον Κόσμο—Γονείς που Οικοδομούν με Αγάπη, Διαπαιδαγώγηση, Προσωπικό Παράδειγμα και Πνευματικές Αξίες

ΓΟΝΕΙΣ από αρκετές χώρες στέλνουν εκθέσεις σχετικά με το πώς ανέθρεψαν με επιτυχία τα παιδιά τους από τη νηπιακή ηλικία μέχρι τα χρόνια της εφηβείας. Όλοι τους είναι Μάρτυρες του Ιεχωβά, κι έτσι οι εκθέσεις τους τονίζουν την ανάγκη για προσοχή στους τέσσερις τομείς που αναγράφονται στον παραπάνω τίτλο. Τα αποσπάσματα που παρατίθενται εδώ αντανακλούν λίγες μόνο διαφορετικές μεθόδους οικογενειακής εκπαίδευσης που ακολούθησαν οι γονείς αυτοί.

Από τη Χαβάη

«Όπως μας λέει η Αγία Γραφή, η αγάπη είναι η ‘μεγαλύτερη’ ιδιότητα. Η αγάπη σε όλο το φάσμα των πολύτιμων εκδηλώσεών της πρέπει να διαπνέει ολόκληρο το σπιτικό και την οικογένεια. Η Κάρολ κι εγώ γευόμαστε αυτή τη θεϊκή ιδιότητα στο γάμο μας. Είμαστε στενά δεμένοι. Μας αρέσει να είμαστε μαζί. Δεν θα ήταν υπερβολή να πω ότι ο κυριότερος παράγοντας για την επιτυχημένη ανατροφή των παιδιών είναι το ευτυχισμένο αντρόγυνο.

»Μέχρι σήμερα θυμάμαι τα ισχυρά συναισθήματα που κατέκλυζαν την καρδιά μου τις μέρες και τις εβδομάδες μετά τη γέννηση του πρώτου μας παιδιού. Αισθανόμουν δέος μπροστά στο ξεκίνημα ενός καινούριου ζωντανού πλάσματος. Θυμάμαι που έβλεπα την Κάρολ τόσο ευτυχισμένη και ικανοποιημένη την ώρα που θήλαζε το μωρό μας, τη Ραχήλ. Χαιρόμουν για εκείνη, αλλά ένιωθα και κάποια δυσαρέσκεια, μια δόση ζήλειας. Η Κάρολ ανέπτυσσε το δεσμό της με τη Ραχήλ, αλλά εγώ τι ρόλο έπαιζα; Ένιωθα σαν να με απομάκρυναν—πολύ ευγενικά βέβαια—από την οικογενειακή μας εστία. Με τη βοήθεια του Ιεχωβά κατάφερα να εκφράσω τα αισθήματά μου και τις ανησυχίες μου στην Κάρολ, κι εκείνη μου έδειξε πολλή κατανόηση και μου έδωσε υποστήριξη.

»Από ’κεί κι έπειτα, κατάφερα να δεθώ περισσότερο με το μωρό μας, βοηθώντας σε όλες τις δουλειές που είχαν σχέση μ’ αυτό, στις οποίες περιλαμβάνονταν και μερικές δυσάρεστες—το πλύσιμο μιας λερωμένης πάνας είναι, χωρίς υπερβολές, μοναδική εμπειρία! Κάναμε και άλλα πέντε παιδιά μετά τη Ραχήλ. Το τελευταίο, η Ρεβέκκα, είναι τώρα οχτώ χρονών. Διεξήγαμε προσωπικές, ατομικές Γραφικές μελέτες με καθένα από τα παιδιά μας.

»Και κάτι άλλο σχετικά με την ανατροφή παιδιών από νωρίς. Η Κάρολ κι εγώ χαιρόμασταν να μιλάμε στα μωρά μας από τη στιγμή της γέννησής τους. Τους μιλούσαμε για κάθε είδους πράγματα. Μερικές φορές τους μιλούσαμε για τον Ιεχωβά και τα ωραία, θαυμαστά έργα του. Άλλες φορές τους μιλούσαμε για ασήμαντα, ευχάριστα, αστεία πράγματα. Φυσικά, προσπαθούσαμε να τους διδάξουμε κάτι, αλλά το κυριότερο, απλώς περνούσαμε μαζί τους μερικές ευχάριστες, ξεκούραστες και αθώες στιγμές. Πιστεύω ότι αυτές οι συζητήσεις συνέβαλαν κατά πολύ στην ανάπτυξη του δεσμού μεταξύ γονέα και παιδιού. Αναμφίβολα βοήθησαν στη δημιουργία της καλής επικοινωνίας που έχουμε στην οικογένειά μας.

»Ο Ιεχωβά μάς έχει διδάξει ότι αυτό που αξίζει περισσότερο από οτιδήποτε άλλο είναι τα πνευματικά πράγματα και το να δίνουμε από τον εαυτό μας. Η Κάρολ κι εγώ δεν είχαμε ποτέ άφθονα υλικά πράγματα, αλλά στην πραγματικότητα ποτέ δεν τα επιζητήσαμε ούτε μας έλειψαν. Αν είχαμε δαπανήσει περισσότερο χρόνο κυνηγώντας τα πλούτη, δεν θα είχαμε αρκετό χρόνο για να αφιερώσουμε στον Ιεχωβά και στην οικογένειά μας. Κάναμε τη σωστή εκλογή». (Ακολουθούν τα σχόλια της Κάρολ.)

«Νομίζω ότι ο θηλασμός των μωρών βοηθάει πολύ στην ανάπτυξη του δεσμού ανάμεσα στα μωρά και στις μητέρες τους. Ο χρόνος που αφιερώνετε κρατώντας στην αγκαλιά σας το μωρό σας και γεμίζοντάς το με χάδια είναι τόσος, ώστε δεν γίνεται να μη δεθείτε στενά μαζί του. Η μητέρα δεν μπορεί ποτέ να λείψει από το πλευρό του μωρού περισσότερες από δυο ως τέσσερις ώρες. Ο Εντ κι εγώ ανέκαθεν θεωρούσαμε πολύ σπουδαίο το να μην αφήνουμε τα παιδιά μας με μπέιμπι-σίτερς. Πάντα ήθελα να μπορώ να διδάσκω τα μωρά μου και να τα βλέπω να μεγαλώνουν. Γι’ αυτό, τον καιρό που ήταν μικρά, δεν εργαζόμουν έξω από το σπίτι. Νομίζω πως αυτό τα βοήθησε να συνειδητοποιήσουν πόσο μεγάλη σημασία είχαν για εμάς. Ο κυριότερος τρόπος για να αναπτύξετε στενούς δεσμούς με τα παιδιά σας είναι να δαπανήσετε χρόνο μαζί τους. Τίποτα δεν υποκαθιστά τη σωματική σας παρουσία. Όλα τα υλικά πράγματα δεν υποκαθιστούν εσάς.

»Τα χρόνια της εφηβείας ήταν δύσκολα μόνο και μόνο επειδή έπρεπε να προσαρμοστώ στο γεγονός ότι τα μωρά μεγάλωναν. Ήταν πολύ δύσκολο να δεχτώ, να συνειδητοποιήσω ότι τώρα πια δεν με χρειάζονταν τόσο και ότι γίνονταν ανεξάρτητα. Αυτή είναι μια περίοδος που προξενεί πανικό και θέτει σε δοκιμασία όλα όσα έχετε κάνει στον τομέα της διδασκαλίας, της διαπαιδαγώγησης και της διάπλασης των παιδιών σας. Πραγματικά είναι πολύ αργά για να αρχίσετε όταν αυτά είναι έφηβοι. Τότε είναι πολύ αργά για να τους διδάξετε ηθικές αρχές, αγάπη για τους ανθρώπους και ιδιαίτερα αγάπη για τον Ιεχωβά. Αυτά τα πράγματα πρέπει να αρχίσουν να τους εντυπώνονται από τη γέννησή τους.

»Έχετε 12 χρόνια στη διάθεσή σας για να κάνετε αυτό το έργο πριν φτάσουν αυτά τα κρίσιμα χρόνια της εφηβείας. Αλλά αν έχετε εργαστεί σκληρά για να εφαρμόζετε τις Βιβλικές αρχές, θα έρθει ο καιρός να δρέψετε χαρά και ειρήνη όταν αποφασίσουν ότι θέλουν να υπηρετούν τον Ιεχωβά από την καρδιά τους».—Έντουαρντ και Κάρολ Όουενς.

Από τη Ζιμπάμπουε

«Τα παιδιά είναι ‘κληρονομιά από τον Ιεχωβά’. Έτσι λέει η Αγία Γραφή στο εδάφιο Ψαλμός 127:3. Το γεγονός ότι είχαμε αυτή τη σκέψη διαρκώς κατά νου μάς βοήθησε ως γονείς να κάνουμε το παν για τη φροντίδα αυτής της κληρονομιάς. Κάτι για το οποίο καταβάλλαμε ιδιαίτερες προσπάθειες ως οικογένεια ήταν το να κάνουμε διάφορα πράγματα μαζί—να προσευχόμαστε μαζί, να μελετούμε την Αγία Γραφή μαζί, να ασκούμε τη λατρεία μας μαζί, να εργαζόμαστε μαζί, να επισκεπτόμαστε φίλους μαζί, να παίζουμε μαζί.

»Κατά καιρούς χρειαζόταν διαπαιδαγώγηση. Κάποια φορά ο γιος μας, όταν ήταν στα πρώτα χρόνια της εφηβείας, γύρισε αργά στο σπίτι. Εμείς ανησυχήσαμε. Μας απαντούσε με υπεκφυγές. Καταλάβαμε ότι κάτι δεν πήγαινε καλά, αλλά αποφασίσαμε να αφήσουμε τα πράγματα έτσι μέχρι το άλλο πρωί. Μέσα στη νύχτα ακούσαμε χτύπους στην πόρτα της κρεβατοκάμαράς μας. Ήταν ο γιος μας, με δάκρυα στα μάτια.

»‘Μπαμπά, μαμά, εδώ και τέσσερις ώρες δεν μπορώ να κλείσω μάτι, κι όλα αυτά επειδή δεν άκουσα τις συμβουλές που μου δίνατε από την Αγία Γραφή σχετικά με τις κακές συναναστροφές. Σήμερα, μετά το σχολείο, μερικά παιδιά με πίεσαν να πάω για μπάνιο μαζί τους, κι ένα αγόρι με τράβηξε κάτω από το νερό. Αν δεν με είχε βοηθήσει ένα άλλο αγόρι, θα είχα πνιγεί. Με κορόιδευαν και με φώναζαν δειλό. Ήρθα κατευθείαν στο σπίτι, αλλά έμεινα απ’ έξω επειδή ένιωθα ένοχος. Λυπάμαι που δεν άκουσα τις προειδοποιήσεις σας για τις κακές συναναστροφές, όπως δείχνει η Αγία Γραφή’.—1 Κορινθίους 15:33.

»Ξέσπασε σε κλάματα—κι εμείς το ίδιο. Ήμασταν ευχαριστημένοι που είχε πάρει ένα μάθημα, αλλά του επιβάλαμε κάποια τιμωρία για να του εντυπωθεί καλύτερα το γεγονός. Τα εδάφια Έξοδος 34:6, 7, ΜΝΚ, δείχνουν ότι ο Ιεχωβά είναι ελεήμων και συγχωρεί σφάλματα, αλλά ‘αποκλείεται να δώσει απαλλαγή από την τιμωρία’».—Ντέιβιντ και Μπέτι Μουπφουρουρίρουα.

Από τη Βραζιλία

«Είμαι χήρα και πρέπει να μεγαλώνω μόνη το γιο μου. Παράλληλα, εργάζομαι ως δασκάλα. Δεν είναι εύκολο πράγμα να διδάσκεις και να διαπαιδαγωγείς παιδιά. Χρειάζεται συνεπής διδασκαλία, ισορροπημένη διαπαιδαγώγηση και ένα καλό παράδειγμα από μέρους των γονέων. Ήταν δύσκολο για μένα να είμαι σταθερή και ταυτόχρονα συμπονετική. Έπρεπε να καλλιεργήσω την τέχνη τού να ακούω, ειδικότερα να ακούω με την καρδιά μου. Είναι σημαντικό να επικοινωνείς με το παιδί, όχι απλώς να του μιλάς, αλλά να το κάνεις να συμμετέχει και να ανταποκρίνεται συναισθηματικά. Προσπαθούσα να τον κάνω να αισθάνεται μέρος της οικογένειας με το να κανονίζω να συμμετέχει στον οικογενειακό προϋπολογισμό. Όταν ερχόταν ο λογαριασμός του ηλεκτρικού ή του νερού, ή όταν ανέβαιναν οι τιμές των ρούχων ή των παπουτσιών, καθόμασταν και συζητούσαμε αυτά τα πράγματα μαζί.

»Είναι σημαντικό να δίνετε ειλικρινή έπαινο για κάτι που έχει γίνει καλά. Καθώς δίνονταν διάφορες ευκαιρίες, εγώ του έδειχνα την αξία τού να ακολουθεί τους νόμους και τις αρχές του Θεού. Σε μια περίπτωση, αφού τον είχα νουθετήσει αρκετές φορές, χρειάστηκε να χρησιμοποιήσω την κατά γράμμα ράβδο. Πόσο δύσκολο ήταν για μένα, αλλά και πόσο ευλογητά ήταν τα αποτελέσματα! Στη φάση της εφηβείας έχουμε τις καλές και τις κακές μας στιγμές, αλλά μπορούμε να δούμε την αξία της διδασκαλίας και της διαπαιδαγώγησης. Ο γιος μου μού λέει τα προσωπικά του προβλήματα και εκφράζει τα συναισθήματά του.

»Χρειάζεται να μένω άγρυπνη για να διατηρώ την καλή επικοινωνία. Έτσι, προσπαθώ να μην ασχολούμαι υπερβολικά με την κοσμική εργασία μου, ώστε να έχω πάντα χρόνο για το γιο μου. Όταν συμβαίνει να έχουμε προβλήματα, προσπαθώ να ακούω με μεγάλη προσοχή, και με τη βοήθεια του Ιεχωβά τα υπερνικούμε. Του έδινα να καταλαβαίνει ότι κάνω κι εγώ λάθη. Σε μια περίπτωση ήμουν πολύ θυμωμένη και του είπα να ‘κλείσει το στόμα του’. Μου αποκρίθηκε πως το να λες σε κάποιον να ‘κλείσει το στόμα του’ δείχνει έλλειψη αγάπης. Είχε δίκιο. Το ίδιο απόγευμα κάναμε μια πολύωρη συζήτηση».—Γιολάντα Μοράες.

Από τη Δημοκρατία της Κορέας

«Με ενθουσιασμό εφάρμοζα τις αρχές της Αγίας Γραφής στην οικογενειακή μου ζωή. Ειδικά τα εδάφια Δευτερονόμιον 6:6-9 βρίσκονταν βαθιά μέσα στην καρδιά μου. Έτσι προσπαθούσα να είμαι μαζί με τα παιδιά μου όσο περισσότερο μπορούσα, να είμαι στενά δεμένος μ’ αυτά και να τους εντυπώνω τις αρχές του Λόγου του Θεού στο μυαλό και στην καρδιά τους. Επίσης, καλούσα ολοχρόνιους ιεραποστόλους και μέλη της οικογένειας Μπέθελ στο σπίτι μας για να δίνω στα παιδιά μου μια ιδέα για την ολοχρόνια υπηρεσία.

»Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουν οι γονείς όταν τα παιδιά προξενούν προβλήματα είναι να εκδηλώνουν τους καρπούς του πνεύματος. Είναι εύκολο να γίνεσαι έξω φρενών με τα παιδιά και να χάνεις την ψυχραιμία σου. Εμείς οι γονείς, όμως, πρέπει να είμαστε υπομονετικοί και να έχουμε υποδειγματική διαγωγή. Είναι σημαντικό να σέβεστε τα παιδιά και να τους δίνετε την ευκαιρία να εξηγούν την κατάσταση. Αν δεν υπάρχουν φανερές αποδείξεις για το ότι έχουν διαπράξει κάποιο σφάλμα, να τα εμπιστεύεστε και πάντα να τα ενισχύετε. Όταν χρειάζεται να τιμωρήσετε ένα παιδί, πρώτα να συζητάτε λογικά μαζί του, να του δείχνετε ποιο ήταν το σφάλμα του και να του επισημαίνετε πόσο δυσάρεστη ήταν η ενέργειά του για τον Ιεχωβά και για τους γονείς του. Μόνο τότε να το τιμωρείτε. Συχνά οι γιοι μου έλεγαν μετά την τιμωρία που τους επέβαλλα: ‘Μπαμπά, δεν μπορώ να με καταλάβω· γιατί φέρθηκα τόσο στασιαστικά; Ήμουν πολύ ανόητος’. Τα παιδιά εκτιμούν τους γονείς που νοιάζονται γι’ αυτά τόσο ώστε να τα διαπαιδαγωγούν.

»Οι γονείς χρειάζεται να είναι άγρυπνοι από τα πρώτα συμπτώματα της κακής διαγωγής. Κάποτε, όταν ο μεγαλύτερος γιος μου ήταν στην τρίτη γυμνασίου, άκουσα να βγαίνει από το δωμάτιό του ο ήχος δυνατής μουσικής ροκ. Ανακάλυψα ότι είχε μπει σε μια ‘μαθητική ομάδα διαπαιδαγώγησης’ (μεγαλύτεροι, υποδειγματικοί μαθητές έδιναν νουθεσίες σε άλλους μαθητές), και ότι είχε εκτεθεί σε κοσμικές επιρροές. Έμαθα πως υπό τη συνεχή πίεση άλλων μελών της ίδιας ομάδας, και από περιέργεια, είχε καπνίσει. Συζητήσαμε μαζί με λογικό τρόπο τους κινδύνους που κρύβει το κάπνισμα, και ο γιος μου κατέληξε από μόνος του στο συμπέρασμα ότι έπρεπε να παραιτηθεί από την ομάδα, πράγμα που έκανε. Για να καλύψουμε το κενό που άφησε η διακοπή αυτών των απαράδεκτων σχολικών δραστηριοτήτων, κάναμε διευθετήσεις για υγιή ψυχαγωγία με την οικογένεια και με μέλη της εκκλησίας.

»Τελικά, θέλω να πω ότι το πιο σημαντικό πράγμα είναι να θέτουν οι γονείς ένα καλό παράδειγμα. Ανέκαθεν έλεγα στα δυο μου αγόρια ότι ήθελα να υπηρετώ τον Θεό ολοχρόνια ως διάκονος, κηρύττοντας τα καλά νέα. Όταν ο δεύτερος γιος μου τελείωσε το σχολείο, μπόρεσα να παραιτηθώ από τη δουλειά που είχα σ’ ένα μεταξουργείο και να γίνω ολοχρόνιος διάκονος. Τα δυο μου αγόρια είδαν την αποφασιστικότητά μου και ακολούθησαν το παράδειγμά μου. Αφού εξέτισαν την ποινή τους στη φυλακή για το θέμα της ουδετερότητας, μπήκαν και οι δυο στην ολοχρόνια υπηρεσία και συνεχίζουν μέχρι σήμερα».—Σιμ Γιου Κι.

Από τη Σουηδία

«Μεγαλώσαμε εφτά παιδιά, πέντε αγόρια και δυο κορίτσια. Τώρα που είναι μεγάλα, είναι όλα τους πολύ δραστήρια στο κήρυγμα των καλών νέων της Βασιλείας του Θεού. Από μικρά, τα παιδιά παρακολουθούσαν τις εκκλησιαστικές συναθροίσεις και έρχονταν μαζί μας στην υπηρεσία αγρού. Βήμα προς βήμα, έμαθαν να κάνουν το έργο κηρύγματος—να χτυπούν το κουδούνι, να χαιρετούν, να λένε το όνομά τους και να προσφέρουν κάποιο διαφημιστικό έντυπο, φυλλάδιο ή περιοδικό. Όταν ήταν ακόμα πολύ μικρά, εκφωνούσαν ομιλίες στη Σχολή Θεοκρατικής Διακονίας.

»Μερικές φορές σοβαρά προβλήματα απαιτούσαν ιδιαίτερη προσοχή. Η εκδήλωση αγάπης και υπομονής είναι τότε σημαντική—όχι φωνές ή καβγάδες. Τα προβλήματα επιλύονταν με το να συζητάμε λογικά τα πράγματα και να δίνουμε έμφαση στις απόψεις του Ιεχωβά. Εκπαιδεύαμε τα παιδιά μας και σε οικονομικά ζητήματα. Όταν μεγάλωσαν περισσότερο, δούλευαν διανέμοντας εφημερίδες, μαζεύοντας τύρφη, φροντίζοντας κήπους και κάνοντας άλλες παρόμοιες δουλειές. Οι επισκέψεις που έκαναν στους παππούδες τους οι οποίοι έμεναν μακριά από το σπίτι μας τα εξοικείωσαν με τα προβλήματα των ηλικιωμένων και τα έμαθαν να είναι συμπονετικά προς αυτούς.

»Στην επέτειο των 30 χρόνων από το γάμο μας, λάβαμε το ακόλουθο γράμμα:

»‘Προς τους Αγαπημένους μας Γονείς:

»ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΟΛΑ! Η θερμή αγάπη με την οποία μας περιβάλατε πλούσια, η γνήσια πίστη που μας ενσταλάξατε, η υπέροχη ελπίδα που μας δώσατε—όλα αυτά δεν εκφράζονται με λόγια ούτε υπολογίζονται με χρήματα. Ωστόσο, ελπίζουμε ότι μ’ αυτό το μικρό αναμνηστικό δώρο θα καταλάβετε τα αισθήματά μας για εσάς, αγαπημένοι μας πατέρα και μητέρα. [Υπογραφή] Τα παιδιά σας’.

»Κοιτάζοντας πίσω και αναλογιζόμενοι όλα αυτά τα ‘20ετή προγράμματα’, νιώθουμε βαθιά ευγνωμοσύνη στον Ιεχωβά, τον ουράνιο Πατέρα μας, που έχει φανεί τόσο ελεήμων σ’ εμάς».—Μπερτίλ και Μπρίτα Έστμπεργκ.

Διάφορες Συμβουλές από Γονείς

«Ο θηλασμός του μωρού από τη μητέρα είναι η μέθοδος με την οποία ο Ιεχωβά φέρνει το μωρό σε στενή σωματική επαφή μαζί της, αλλά ο πατέρας μπορεί να καταφέρει το ίδιο με την κουνιστή καρέκλα. Εμένα προσωπικά μου άρεσε πάρα πολύ να κρατάω τα παιδιά μας στην αγκαλιά μου και να τα νανουρίζω σχεδόν κάθε βράδυ».

«Σαν πατέρας τους, δεν είχα τα σωματικά προσόντα να θηλάζω τα παιδιά μας, αλλά ανέπτυξα στενή σωματική επαφή μαζί τους κάνοντάς τους το βραδινό τους μπάνιο. Και για μένα και γι’ αυτά, αυτές οι στιγμές ήταν σκέτη απόλαυση!»

«Κατά καιρούς, παίρνω με τη σειρά κάποιο από τα παιδιά μας, ξεχωριστά, και τρώμε μαζί έξω. Τους αρέσει αυτό το τετ-α-τετ με τον μπαμπά».

«Καθώς περνούσαν τα χρόνια, σιγά-σιγά τους εμπιστευόμασταν περισσότερες ελευθερίες και ευθύνες. Όταν κάποιος κρατάει στο χέρι του ένα πεπιεσμένο ελατήριο πρέπει να το αφήσει ελεύθερο σιγά-σιγά, ώστε να μην πεταχτεί και φύγει ανεξέλεγκτο».

«Να δείχνετε πολλή στοργή. Κανένα παιδί δεν πέθανε ποτέ από τις αγκαλιές και τα φιλιά—τα αισθήματά τους, όμως, μπορούν να πεθάνουν χωρίς αυτά».

«Να είστε υπομονετικοί, να μην τους σπάτε το ηθικό. Μην τα επιπλήττετε διαρκώς. Αφήστε τα να αναπτύξουν αυτοεκτίμηση. Για κάθε επίκριση που τους κάνετε να τους δίνετε και τέσσερις επαίνους!»

«Δίνετέ τους τον καλύτερό σας εαυτό, για να τα βοηθήσετε να αναπτύξουν το δικό τους καλύτερο εαυτό».

[Εικόνα στη σελίδα 9]

Τα μικρά παιδιά, σαν τη Ρεβέκκα, χρειάζονται γνήσια στοργή

[Εικόνα στη σελίδα 10]

Το να διαθέτετε χρόνο για να κάνετε διάφορα πράγματα μαζί θα συμβάλει στην ανάπτυξη ισχυρού οικογενειακού δεσμού