Το Θαύμα που Λέγεται Μαλλί

Από τον ανταποκριτή του Ξύπνα! στην Αυστραλία

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ευχάριστα ζεστό το χειμώνα αλλά εκπληκτικά δροσερό το καλοκαίρι; Τι είναι πιο χοντρό από το βαμβάκι κι ωστόσο χρησιμοποιείται για την κατασκευή λεπτών υφασμάτων; Τι παρέχει προστασία σ’ ένα σκιέρ και αποτελεί ιδανικό ύφασμα για ένα σχεδιαστή μόδας; Τι είναι αυτό που μπορεί να επιμηκυνθεί κατά το ένα τρίτο του μήκους του και κατόπιν, όταν αφεθεί ελεύθερο, να επανέλθει στο αρχικό του μήκος;

Η απάντηση σε όλες αυτές τις ερωτήσεις είναι: το μαλλί—το εύχρηστο και ανθεκτικό μαλλί! Ναι, από το καταπληκτικό ένδυμα των υπάκουων προβάτων παράγεται ένα από τα πιο εύχρηστα υφάσματα που έχει στη διάθεσή του ο άνθρωπος.

Το Χρησιμοποιούσαν Πριν από Εκατοντάδες Χρόνια

Όταν οι πρώτοι εξερευνητές έφτασαν στη Νότια Αμερική, πολλοί από τους ανθρώπους που βρήκαν εκεί, όπως οι Περουβιανοί, φορούσαν όμορφα μάλλινα ενδύματα από αλπακά. Ακόμη και πιο παλιά, στους αρχαίους Βιβλικούς χρόνους, οι άνθρωποι έτρεφαν μεγάλα κοπάδια προβάτων και έφτιαχναν ενδύματα από βαμμένο και κατεργασμένο μαλλί.—Έξοδος 26:1, ΜΝΚ· Λευιτικόν 13:47.

Η σύγχρονη ιστορία εστιάζεται στο εύρωστο ισπανικό πρόβατο μερινός, το οποίο ξεχωρίζει όχι μόνο για το ότι παράγει άφθονο μαλλί υψηλής ποιότητας, αλλά επίσης και για την αντοχή του και την ικανότητά του να επιζεί κάτω από δύσκολες κλιματικές συνθήκες. Το ανθεκτικό μερινός ήταν ιδανικό για το ξηρό κλίμα της νησιωτικής ηπείρου της Αυστραλίας. Στα τέλη του 18ου αιώνα, οι ιδρυτές της καινούριας αυτής αποικίας δεν περιορίζονταν απλώς στην αναζήτηση τροφής. Χρειάζονταν ένα πολλά υποσχόμενο εξαγώγιμο προϊόν πάνω στο οποίο θα στήριζαν την οικονομία τους.

Επέλεξαν το μαλλί, επειδή αυτό στην κυριολεξία μεγαλώνει μαζί με το ζώο. Τα πρόβατα μπορούσαν να περιπλανιούνται εδώ κι εκεί χωρίς καμιά επίβλεψη ουσιαστικά, για μεγάλες χρονικές περιόδους, και απαιτούνταν πολύ λίγος κόπος για να παραχθεί μεγάλη ποσότητα μαλλιού. Μπορούσε εύκολα να αποθηκεύεται χωρίς στο μεταξύ να παλιώνει. Το γεγονός ότι δεν μούχλιαζε σήμαινε ότι μπορούσε να αντέξει το εξάμηνο ταξίδι προς την Αγγλία με πλοίο. Άλλο ένα μεγάλο πλεονέκτημα του μαλλιού ήταν ότι δεν καιγόταν εύκολα.

‘Ιππεύει στη Ράχη του Προβάτου’

Έτσι λοιπόν, επί ενάμιση αιώνα μετά την άφιξη των πρώτων μερινός, το 1797, η Αυστραλία χρωστούσε, κατά μεγάλο μέρος, την οικονομική της υπόσταση στην εξαγωγή μαλλιού. Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ωστόσο, με τη βαθμιαία ανάπτυξη των μικρότερων μορφών βιομηχανιών, και παράλληλα με την αυξανόμενη χρήση συνθετικών υφασμάτων αντί για μαλλί, η έκφραση ότι η Αυστραλία από οικονομική άποψη «ίππευε στη ράχη του προβάτου» δεν είχε και τόσο μεγάλη εφαρμογή. Αυτό βέβαια ίσχυε μέχρι τα τελευταία λίγα χρόνια, οπότε το αυστραλιανό εμπόριο μαλλιού γνώρισε μια άνευ προηγουμένου εμπορική άνοδο η οποία συνεχίζεται ως σήμερα.

Το 1807, το πρώτο εμπόρευμα μαλλιού του Αυστραλιανού Βοτανικού Κόλπου πουλήθηκε στο Λονδίνο σε μάλλον απογοητευτική τιμή: 20 σελίνια και 8 πένες το κιλό (περ. 370 δρχ.) επειδή θεωρήθηκε «κακής ποιότητας και βρόμικο». Σήμερα, ωστόσο, ο αριθμός των προβάτων στην Αυστραλία ανέρχεται σε 166 περίπου εκατομμύρια—περισσότερα από 10 πρόβατα αντιστοιχούν σε κάθε άτομο στη χώρα, και η ετήσια παραγωγή μαλλιού ξεπερνάει τους 845.000 τόνους. Το Φεβρουάριο του 1988, ένα εμπόρευμα αυστραλιανού μαλλιού από πρόβατο μερινός άριστης ποιότητας πουλήθηκε σ’ έναν Ιταλό αγοραστή αντί 20.000 περίπου δολαρίων Αυστραλίας [περ. 3.040.000 δρχ.]—αισθητή βελτίωση σε σύγκριση με το πρώτο εμπόρευμα που πουλήθηκε στο Λονδίνο το 1807.

Γιατί Είναι Τόσο Θαυμάσιο;

Η ευχρηστία του μαλλιού και η χρησιμότητά του οπωσδήποτε προξενούν θαυμασμό, όπως αποκαλύπτει μια σύντομη εξέταση των ιδιοτήτων του. Το μαλλί μεγαλώνει με τον ίδιο τρόπο που μεγαλώνουν στον άνθρωπο οι τρίχες των μαλλιών, και σε πολλές ράτσες προβάτων βρίσκει κανείς μακριές τρίχες ανακατεμένες στο μαλλί τους. Μέσω διασταύρωσης, αυτό το χαρακτηριστικό έχει αφαιρεθεί από τη ράτσα μερινός, στην οποία απέμεινε μόνο το χνουδωτό υπόστρωμα που έχει τόσο μεγάλη ζήτηση. Παρ’ όλο που το μαλλί είναι πιο χοντρό από το βαμβάκι ή το λινό, η μικρή του πυκνότητα επιτρέπει την κατασκευή λεπτών υφασμάτων. Η εξαίρετη απορροφητικότητά του στις βαφές αυξάνει επίσης το φάσμα της ευχρηστίας του. Αν δείτε μια νεαρή να φοράει ένα κατακόκκινο λαμπερό μαντίλι που ανεμίζει ελαφρά στο αεράκι, αυτό θα μπορούσε να είναι αγνό μαλλί.

Έχετε όμως προσπαθήσει ποτέ να σπάσετε μια μάλλινη κλωστή με τα δάχτυλά σας; Είναι σκληρή, έτσι δεν είναι; Ναι, μια και μόνο ίνα μαλλιού μπορεί να προβάλει αντίσταση σε μια δύναμη που θα επιχειρούσε να τη σπάσει ασκώντας πίεση βάρους 15 ως 30 γραμμαρίων—αυτό σημαίνει ότι για να κόψετε μάλλινα υφάσματα θα πρέπει να έχετε ψαλίδι. Επίσης, η ίνα του μαλλιού είναι ελαφρώς κυματιστή, πράγμα που κάνει το μαλλί πολύ ελαστικό, κι έτσι, όταν επιμηκύνεται κατά 30 τοις εκατό του μήκους του, επανέρχεται στο κανονικό του μήκος μόλις αφεθεί ελεύθερο. Αυτή η ιδιότητα κάνει το μαλλί να μην τσαλακώνεται όταν στεγνώνει.

Επιπλέον, ο αέρας που παγιδεύεται ανάμεσα στις μοναδικές ίνες του μαλλιού είναι εκείνο που του προσδίδει μονωτική ιδιότητα, και το κάνει ζεστό το χειμώνα και δροσερό το καλοκαίρι. Η επιφάνειά του είναι επίσης αδιάβροχη, κι έτσι η βρεγμένη μάλλινη ζακέτα που φοράτε δεν θα στεγνώσει τόσο γρήγορα, όπως θα γινόταν με άλλα υφάσματα, ώστε να παγώσετε. Άλλωστε, τα πρόβατα φοράνε το μαλλί πάντοτε, κάτω από κάθε λογής καιρικές συνθήκες και δεν υποφέρουν από κρυολογήματα.

Πιθανόν να μη συνειδητοποιείτε ότι η τσόχα—η οποία έχει εκατοντάδες εφαρμογές, από χαλιά μέχρι μπάλες του τένις—είναι στην πραγματικότητα μαλλί, το οποίο έχει υποστεί συμπίεση σε υψηλή θερμοκρασία και πίεση. Επίσης, το μάλλινο ύφασμα πενιέ, το οποίο χρησιμοποιείται για αντρικά και γυναικεία κοστούμια καθώς και για μερικά μαλακά, λεπτά υφάσματα, παράγεται από μάλλινο νήμα μ’ έναν ιδιαίτερο τρόπο.

Από τα Πρόβατα σ’ Εσάς

Στις χώρες που έχουν τη μεγαλύτερη παραγωγή μαλλιού, οι καλύβες όπου γίνεται η κουρά είναι αναπόσπαστο μέρος του αγροτικού τοπίου. Συνήθως τα πρόβατα τα κουρεύουν μια φορά το χρόνο, αλλά σε περιοχές όπου το κλίμα είναι πιο θερμό η κουρά μπορεί να γίνεται δυο φορές το χρόνο.

Οι κουρείς προβάτων αποτελούν μια ομάδα σκληραγωγημένων ανθρώπων με μυώδη μπράτσα και δυνατές πλάτες. Χρησιμοποιώντας ηλεκτρικές μηχανές κουρέματος, ο κουρέας έχει στόχο του να βγάλει όλη την προβιά μονοκόμματη. Ο έμπειρος κουρέας προβάτων μπορεί να κουρέψει γύρω στα 200 πρόβατα την ημέρα. Πρώτα κόβει το μαλλί από την κοιλιά του προβάτου αρχίζοντας από το εσωτερικό μέρος κάποιου ποδιού, και μετά κινείται προς τα πάνω στην πλάτη, στο λαιμό και στους ώμους και κατεβαίνει από την άλλη πλευρά. Το καλύτερο μαλλί βγαίνει από τους ώμους και τα πλευρά του προβάτου.

Όταν τα φρεσκοκουρεμένα πρόβατα αφήνονται ελεύθερα μετά την κουρά, χαίρεται να τα βλέπει κανείς να χοροπηδάνε χαρούμενα για την ελευθερία που μόλις απέκτησαν αφού απαλλάχτηκαν από τα βαριά πανωφόρια τους.

Κατόπιν, τις προβιές τις ταξινομούν και τις αξιολογούν. Αυτοί που τις ταξινομούν στέκονται μπροστά σε πάγκους που φτάνουν μέχρι το ύψος της μέσης και ελέγχουν τη γυαλάδα, τον κυματισμό, την αγνότητα, το πάχος, την απαλότητα και το μήκος του μαλλιού. Ένας επιδέξιος ταξινόμος μαλλιού μπορεί να ελέγξει γύρω στους 4,5 τόνους προβιές την εβδομάδα. Έπειτα, καθαρίζουν και στεγνώνουν τις προβιές και αφαιρούν το κερί δηλαδή τη λανολίνη. Το μαλλί που παίρνουν από τα ζωντανά πρόβατα είναι το καλύτερο.

Απαλή Φροντίδα για Μεγαλύτερη Διάρκεια Ζωής

Προφανώς δεν χρειάζεται να σας θυμίσει κανείς ότι οι σκόροι αγαπούν το μαλλί. Αυτοί τοποθετούν τα αβγά τους με τέτοιον τρόπο ώστε οι νεογέννητες κάμπιες να έχουν άφθονο φαγητό. Έχουν ιδιαίτερη προτίμηση στα μάλλινα τα οποία μυρίζουν από τον ιδρώτα ή από άλλες ουσίες που έχουν χυθεί πάνω τους. Ποτέ λοιπόν μην αποθηκεύετε λεκιασμένα ή λερωμένα μάλλινα. Αν μπορείτε να αγοράσετε ρούχα που έχουν υποστεί ειδική επεξεργασία για να μην τραβάνε το σκόρο, αυτό θα αποτελούσε επιπρόσθετη προστασία. Να αποθηκεύετε τα μάλλινα ρούχα σε κουτιά κλεισμένα αεροστεγώς όταν δεν φοράτε τακτικά τα ρούχα. Ακόμη και τα ρούχα που φοράτε συχνά πρέπει να τα βουρτσίζετε και να τα τινάζετε τακτικά, κι αυτό γιατί το μαλλί θέλει αέρα.

Η σύγχρονη τεχνολογία έχει προσφέρει πολλά, επειδή σήμερα μεγάλο μέρος του μαλλιού που κυκλοφορεί στο εμπόριο έχει υποστεί ειδική επεξεργασία για να μην τραβάει τα έντομα και να μην πιάνει μούχλα, και συχνά έχει υποστεί επεξεργασία για να μην μπαίνει στο πλύσιμο και να είναι πυρίμαχο. Παρ’ όλα αυτά χρειάζεται προσοχή στο πλύσιμο. Πολλά σύγχρονα πλυντήρια έχουν πρόγραμμα για μάλλινα ρούχα. Αν όμως πλένετε στο χέρι, τρίψτε απαλά το ρούχο για να καθαρίσει, με τα χέρια σας μέσα στο νερό, το οποίο θα πρέπει να είναι χλιαρό ή κρύο. Τα ειδικά προϊόντα καθαρισμού για μάλλινα είναι σαφώς καλύτερα από τις απλές σκόνες καθαρισμού, αλλά αν δεν έχετε διαθέσιμο κάτι τέτοιο, διαλύστε καλά τη σκόνη προτού ξεκινήσετε. Μη χρησιμοποιείτε αλκαλικά απορρυπαντικά, επειδή μπορεί να καταστρέψουν το ρούχο. Να χρησιμοποιείτε την ίδια θερμοκρασία και για το ξέβγαλμα, και να σιγουρεύεστε ότι έχετε ξεβγάλει τελείως το σαπούνι χρησιμοποιώντας πολύ νερό. Τυλίξτε το βρεγμένο ρούχο σε μια πετσέτα και πιέστε για να φύγει το νερό.

Ένα από τα πλεονεκτήματα που έχουν τα μάλλινα ρούχα είναι ότι σπάνια χρειάζονται σιδέρωμα. Αν όμως θέλετε άψογη εμφάνιση, χρησιμοποιήστε είτε σίδερο ατμού είτε απλό σίδερο μ’ ένα βρεγμένο πανί, αλλά μόνο αφού το ρούχο έχει στεγνώσει τελείως. Μ’ ένα ελαφρό και γρήγορο πέρασμα με το σίδερο αποφεύγετε τη δημιουργία της γυαλάδας που όλοι αντιπαθούν, και είναι καλύτερα να σηκώνετε το σίδερο και να το χαμηλώνετε αντί να το κινείτε πάνω-κάτω στο ρούχο.

Το Μαλλί Είναι Ένα Θαύμα

Σίγουρα θα συμφωνείτε ότι το μαλλί είναι ένα καταπληκτικό υλικό. Μας εφοδιάζει με προϊόντα αντοχής, από παλτά μέχρι μπάλες του τένις. Οι πρώτοι Αυστραλιανοί άποικοι έκαναν ασφαλώς σοφή επιλογή όταν διάλεξαν τα πρόβατα. Τους είμαστε ευγνώμονες γι’ αυτό, καθώς συνεχίζουμε να απολαμβάνουμε τη σχεδόν ατέλειωτη ποικιλία πραγμάτων που κατασκευάζονται από αυτό το θαυμαστό προϊόν, το μαλλί.

[Εικόνα στη σελίδα 24]

Πριν από την κουρά

Η ώρα της κουράς

Μετά την κουρά

Απολαμβάνοντας το προϊόν