Η Εκτροφή Προβάτων Είναι η Δουλειά Μας

ΕΧΕΤΕ φορέσει ποτέ μάλλινο ρούχο ή έχετε αγοράσει μια κούκλα μαλλί; Έχετε αναρωτηθεί ποτέ από πού προέρχεται το μαλλί; Ή τι περιλαμβάνεται στην εκτροφή των προβάτων που σας προμηθεύουν το μαλλί; Ίσως μπορούμε να σας βοηθήσουμε. Γιατί; Επειδή, μαζί με τη σύζυγό μου, την Μπάρμπαρα, διευθύνω ένα αγρόκτημα με πρόβατα στη Νότια Νήσο της Νέας Ζηλανδίας.

Τα πρόβατα είναι ενδιαφέροντα πλάσματα—πειθήνια, δειλά και συχνά εντελώς ανόητα. Ωστόσο, θυμάμαι μια προβατίνα που επιτηρούσε τα αρνιά της καλύτερα από οποιαδήποτε άλλη μητέρα στο κοπάδι. Οι άλλες προβατίνες έχαναν τα ίχνη των μικρών τους, αλλά αυτή ποτέ. Τι το ιδιαίτερο είχε αυτή; Ήταν τυφλή. Αλλά αναπλήρωνε την τυφλότητά της με τις οξείες αισθήσεις της όσφρησης και της ακοής. Ήξερε πού ακριβώς θα έβρισκε τα αρνιά της. Ήταν απόλαυση να τα παρακολουθεί κανείς να θηλάζουν, κουνώντας τις ουρές τους με μανία!

Έζησα το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου εδώ στη Νότια Νήσο μαζί με τα πρόβατα. Ο πατέρας μου ήταν προβατοτρόφος επί 60 χρόνια. Αλλά γιατί λέω «προβατοτρόφος» και όχι «βοσκός»; Ο βοσκός κατά την επικρατούσα αντίληψη είναι το άτομο που φυλάει ένα μετακινούμενο κοπάδι πρόβατα. Στη δική μας περίπτωση, έχουμε αγροκτήματα με πρόβατα. Τα πρόβατά μας φυλάσσονται σε μια περιφραγμένη έκταση γης και απλώς τα μετακινούμε από το ένα χωράφι στο άλλο. Εμείς δεν έχουμε δεκάδες ή εκατοντάδες πρόβατα, αλλά χιλιάδες. Παρ’ όλα αυτά, για τα δεδομένα της Νέας Ζηλανδίας, το δικό μας αγρόκτημα είναι μικρό. Ωστόσο, η εργασία μας είναι βιομηχανικού επιπέδου. Τι περιλαμβάνει λοιπόν η εκτροφή τόσων προβάτων;

Αυξάνεσθε και Πληθύνεσθε

Ενώ μερικοί κτηνοτρόφοι εκτρέφουν πρόβατα μόνο για το κρέας τους, εμείς τα εκτρέφουμε για το μαλλί αλλά και για το κρέας. Οι επισκέπτες συχνά εκπλήσσονται όταν ανακαλύπτουν ότι η Νέα Ζηλανδία έχει περίπου 70 εκατομμύρια πρόβατα, κυρίως από 19 διαφορετικές φυλές. Τα πρόβατα δεν είναι αυτόχθονα, αλλά εισάχθηκαν από άλλες χώρες. Τα μεγάλα πρόβατα μερινό, που προέρχονται από την Εστρεμαδούρα της Ισπανίας, και τα Ρόμνεϊ, τα Λέστερ και άλλες αγγλικές φυλές εισάγονταν συνήθως μέσω της Αυστραλίας.

Τα πρόβατά μας είναι Ρόμνεϊ, κάπως ψηλά και μεγαλόσωμα, και δίνουν καλό μαλλί. Αλλά για να φτάσουμε στο τελικό προϊόν χρειάζεται πολλή σκληρή εργασία και προγραμματισμός. Πρώτα-πρώτα πρέπει να εκθρέψουμε ένα παραγωγικό κοπάδι, και αυτό προϋποθέτει καλής ποιότητας ζώα για αναπαραγωγή. Αγοράζω κριάρια ποιότητας κάθε χρόνο ώστε να έχω σταθερά ένα σύνολο περίπου 35 κριαριών, και τον Απρίλιο τα στέλνουμε να ζευγαρώσουν με τις προβατίνες. Σε μια περίοδο τριών εβδομάδων, τα κριάρια ζευγαρώνουν περίπου με 60 ως 80 προβατίνες το καθένα. Ο καιρός του τοκετού είναι το Σεπτέμβριο, και αυτή είναι η περίοδος που απολαμβάνουμε περισσότερο η Μπάρμπαρα και εγώ. Αλλά με τι ασχολούμαστε μέχρι το Σεπτέμβριο;

Χειμερινό Τάισμα

Εδώ στο Νότιο Ημισφαίριο ο χειμώνας αρχίζει το Μάιο. Τότε, η βλάστηση στους βοσκότοπους δεν είναι ικανοποιητική, έτσι πρέπει εμείς να ταΐσουμε το κοπάδι. Και λέω «εμείς» επειδή με βοηθάει η Μπάρμπαρα. Χωρίζουμε τα χωράφια μας με ηλεκτροφόρο σύρμα σε τετράγωνα που έχουν έκταση περίπου έξι στρέμματα το καθένα. Και μόνο η τοποθέτηση των ηλεκτροφόρων συρμάτων είναι μεγάλη δουλειά αυτή καθαυτή. Τώρα γιατί πρέπει να το κάνουμε αυτό; Επειδή τα πρόβατα θα πρέπει να μετακινούνται κάθε μέρα από τον έναν τετράγωνο βοσκότοπο στον άλλον, και εμείς πρέπει να τους μεταφέρουμε εκεί το άχυρο και άλλη τροφή. Η «άλλη τροφή» μπορεί να περιλαμβάνει κριθάρι και καρπούς, ιδιαίτερα πριν από την περίοδο του τοκετού οπότε οι προβατίνες χρειάζονται επιπλέον τροφή. Επίσης τρέφουμε τα ζυγούρια, δηλαδή τα πρόβατα ηλικίας ενός έτους, με ρουταμπάγκα. Και πού τη βρίσκουμε; Χρειάζεται να την καλλιεργήσουμε, πράγμα που σημαίνει ότι ασχολούμαστε και με τη γεωργία, εκτός από την κτηνοτροφία. Αλλά ας ξαναγυρίσουμε στο χαρούμενο έργο, στην περίοδο του τοκετού.

Γινόμαστε Μαίες

Όταν φτάνει ο Σεπτέμβριος, η Μπάρμπαρα και εγώ διασχίζουμε τους βοσκότοπους με τα μηχανάκια μας. Όχι, δεν τρέχουμε σε αγώνες. Αυτό είναι το μεταφορικό μέσο που χρησιμοποιούμε για να πηγαίνουμε σε όλες τις προβατίνες που γεννούν. Προσπαθούμε να επισκεπτόμαστε τις ετοιμόγεννες προβατίνες τέσσερις ως πέντε φορές τη μέρα ώστε να βοηθούμε όποια αντιμετωπίζει δυσκολίες. Οι περισσότερες γεννούν χωρίς επιπλοκές, αλλά εμείς ούτως ή άλλως πρέπει να σημαδεύουμε τα δίδυμα αρνιά, ώστε αν κάποιο χαθεί, να μπορούμε να το βάλουμε και πάλι με το δίδυμό του.

Μερικές προβατίνες έχουν δύσκολη γέννα, και εδώ χρειάζεται η γρήγορη βοήθεια που προσφέρουν τα μηχανάκια. Για παράδειγμα, αν ένα αρνί βγαίνει πρώτα με το κεφάλι χωρίς να προεξέχουν τα πόδια, μπορεί να σφηνώσει. Τότε, αναλαμβάνουμε το ρόλο της μαίας και συμβάλλουμε στην ομαλή διεξαγωγή της γέννας. Όποιος δεν είναι συνηθισμένος μπορεί να το θεωρήσει βρώμικη δουλειά, αλλά για εμάς το να γινόμαστε μάρτυρες μιας νέας ζωής που έρχεται στο φως είναι ένα θαύμα που επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο.

Οι περισσότερες προβατίνες γεννούν δίδυμα. Αργότερα βάζουμε μια χρωματιστή κορδέλα στο αφτί περίπου 500 θηλυκών αρνιών τα οποία θα κρατήσουμε για αναπαραγωγή. Αυτή προσδιορίζει την ηλικία τους. Έπειτα από τρεις ή τέσσερις μήνες, τα αρσενικά και τα επιπλέον θηλυκά στέλνονται στο εργοστάσιο κατεργασίας κρέατος. Παρεμπιπτόντως, έχουμε ειδική ορολογία για να ξεχωρίζουμε τις ηλικίες. Τα πρόβατα ενός έτους ονομάζονται ζυγούρια και αυτά που είναι δύο ετών ονομάζονται γαλάρια. Όταν μια προβατίνα γίνει γαλάρι είναι έτοιμη να ζευγαρώσει. Επίσης, τα πρόβατα βγάζουν μόνο οχτώ δόντια, δύο κάθε χρόνο.

Ας μην ξεχνούμε τον κύριο λόγο για τον οποίο εκτρέφουμε όλα αυτά τα πρόβατα—για το πολύτιμο πανωφόρι τους, το μαλλί τους—πράγμα που μας φέρνει σε μια εντατική περίοδο πραγματικά σκληρής εργασίας.

Βοήθεια στο Κούρεμα

Αν και ένας καλός κουρέας μπορεί να αφαιρέσει το μαλλί από 300 ως 400 πρόβατα τη μέρα, εγώ δεν ανήκω στην ίδια κατηγορία. Κουρεύω κατά μέσο όρο 150 πρόβατα τη μέρα. Το κούρεμα των περισσότερων προβάτων γίνεται μια φορά το χρόνο, αλλά μερικά τα κουρεύουμε δυο φορές το χρόνο, όπως τα ζυγούρια τον Οκτώβριο και τα γαλάρια το Μάρτιο. Για να κάνουμε το κούρεμα λίγο ευκολότερο, κονταίνουμε την ουρά των αρνιών, πράγμα που βοηθάει να διατηρούνται καθαροί οι μηροί τους.

Παλιότερα, το κούρεμα γινόταν με λεπίδες ή ψαλίδια. Σήμερα έχουμε ηλεκτρικές κουρευτικές μηχανές, αλλά αυτή η εργασία εξακολουθεί να είναι κοπιαστική και απαιτεί ειδικευμένες ικανότητες. Ανάλογα με το πώς κρατάς το πρόβατο, η εργασία σου μπορεί να γίνει πιο εύκολη ή πιο δύσκολη. Μισθώνω κουρείς οι οποίοι πληρώνονται ανάλογα με τον αριθμό των προβάτων που κουρεύουν κάθε μέρα. Συνήθως παίρνουμε 4,5 ως 5,5 κιλά μαλλί από κάθε προβατίνα.

Η επόμενη εργασία είναι να ετοιμάσουμε το μαλλί για να σταλεί στους εμπόρους μαλλιού. Πρέπει να το συσκευάσουμε σφιχτά σε μπάλες που ζυγίζουν περίπου 180 κιλά η μία. Αλλά πώς διασφαλίζουμε ότι το μαλλί είναι καλής ποιότητας; Υπάρχει άλλη μια φάση της εργασίας μας που είναι στοιχειώδης για την απόκτηση καλού μαλλιού.

Η Ώρα της Βουτιάς

Τα πρόβατα μεταδίδουν ψύλλους και ψείρες το ένα στο άλλο, και αυτά τα παράσιτα τα κάνουν να ξύνονται. Ξαφνικά, τα πρόβατα αντί να τρώνε ξύνονται όλη την ώρα πάνω στους φράκτες. Έτσι χάνουν βάρος και χαλάνε το μαλλί τους. Πώς το αντιμετωπίζουμε αυτό; Τα βουτάμε μέσα σε ένα λουτρό με χημικές ουσίες μια φορά το χρόνο. Και αυτή είναι περίοδος εντατικής εργασίας, όπως παρατήρησε κάποιος ξένος που επισκέφτηκε το αγρόκτημά μου. Να πώς το περιέγραψε ο ίδιος.

Από την Οπτική Γωνία ενός Ανθρώπου της Πόλης

«Όταν έφτασα εκεί, το βούτηγμα βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη επί αρκετές ώρες. Αυτό που πρωτοείδαν τα ανεκπαίδευτα μάτια μου της πόλης ήταν μια σκηνή πανδαιμόνιου. Οι άντρες φώναζαν· οι σκύλοι γάβγιζαν. Μερικά πρόβατα έβηχαν· άλλα ανέπνεαν με δυσκολία. Οι σκύλοι κυριολεκτικά πηδούσαν πάνω από τα τρομαγμένα πρόβατα για να φτάσουν στο μπροστινό μέρος της ομάδας και να διαλύσουν ένα μποτιλιάρισμα. Σύντομα διέκρινα τη λογική των όσων λάβαιναν χώρα.

»Εκατοντάδες πρόβατα ήταν περιφραγμένα και περίμεναν τη σειρά τους για να οδηγηθούν, περίπου δώδεκα κάθε φορά, σε μια στενή τσουλήθρα. Εκεί κάποιος από τους προβατοτρόφους περίμενε δίπλα σε μια μικρή στέρνα που περιείχε χημικό μείγμα και ήταν κρυμμένη από το οπτικό πεδίο του προβάτου χάρη σε κρεμασμένα σακιά. Μόλις το κάθε ζώο έφτανε στον άντρα ο οποίος περίμενε εκεί, αυτός το έσπρωχνε απότομα με τα γόνατά του μέσα από τα σακιά και πλατς! στο σκούρο υγρό. Η πρώτη αντίδραση του ζώου ήταν να προσπαθήσει να βγει έξω, και άρχιζε να κολυμπάει προς τη στενή έξοδο. Όμως, σε κάθε πλευρά υπήρχαν άλλοι εργάτες που περίμεναν με μακριά κοντάρια και έσπρωχναν το πρόβατο κάτω από την επιφάνεια για να βεβαιωθούν ότι μούσκεψε όλο το μαλλί, από την κορφή ως τα νύχια. Καθώς τα ζώα σκαρφάλωναν και έβγαιναν από το βρώμικο μείγμα, έβηχαν και έφτυναν και κουνιούνταν με μανία, εκτοξεύοντας σταγόνες στον αέρα. Όταν μερικά ήταν έτοιμα να βγουν από την έξοδο της μάντρας, τους επέτρεπαν να επιστρέψουν στο χωράφι, πράγμα που τα περισσότερα έδειχναν να κάνουν με ανακούφιση και μεγάλη προθυμία!»

Η Μάχη Ενάντια στους Ψύλλους και στους Σκώληκες

Είναι ενδιαφέρον να ακούω την περιγραφή ενός ξένου για όσα κάνουμε. Μπορεί να αναρωτιέστε ποιο χημικό διάλυμα χρησιμοποιούμε στο λουτρό. Λέγεται Γκρενέιντ (Grenade), και το ενεργό συστατικό του είναι το Πιρεθρόιντ (Pyrethroid), με 5 τοις εκατό Κιαλοθρίν (Cyhalothrin), το οποίο σκοτώνει τους ψύλλους και τις ψείρες. Αυτά τα παράσιτα δεν είναι ο μόνος φυσικός εχθρός των προβάτων. Τα έντερα και οι πνεύμονες των προβάτων προσβάλλονται επίσης από σκώληκες, πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να τους δίνουμε φάρμακα σε τακτική βάση. Αυτό απαιτεί να φέρνουμε τα πρόβατα στο σπίτι, στη μάντρα. Τα βάζουμε σε ένα στενό, φραγμένο διάδρομο που έχει πλάτος περίπου 1,2 μέτρα και συγκρατεί περίπου 50 πρόβατα. Κατόπιν τους δίνουμε το φάρμακο κάνοντάς τα να καταπιούν ένα χημικό μείγμα που σκοτώνει τους σκώληκες. Φοράμε στην πλάτη ένα δοχείο που περιέχει το υγρό και χρησιμοποιούμε ένα σωλήνα και ένα επιστόμιο για να το εκτοξεύουμε μέσα στο λαιμό τους. Κατά καιρούς επίσης πρέπει να τους δίνουμε πενικιλίνη που καταπολεμάει τη σηψαιμία.

Παθαίνουν ποτέ τα πρόβατά μας αφθώδη πυρετό; Όχι, χάρη στους αυστηρούς ελέγχους που διεξάγουν οι αρχές μετανάστευσης και γεωργίας στα λιμάνια και στα αεροδρόμια της Νέας Ζηλανδίας. Πολλοί ξένοι σαστίζουν όταν φτάνουν στα αεροδρόμιά μας και διαπιστώνουν ότι ο θάλαμος του αεροσκάφους πρέπει να ψεκαστεί προτού μπορέσουν να αποβιβαστούν. Αλλά αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο δεν έχουμε εδώ μερικές από τις ασθένειες που πλήττουν τα ζώα σε άλλες χώρες.

Οι Αναντικατάστατοι Σκύλοι

Η αφήγησή μου δεν θα ήταν πλήρης αν δεν αναφερόμουν στα τσοπανόσκυλά μας. Έχουμε έξι στο αγρόκτημά μας και χρησιμοποιούμε δυο είδη σκύλων που είναι αποτέλεσμα διασταυρώσεων ανάμεσα σε διάφορες ράτσες, μεταξύ των οποίων και κόλεϊ. Έχουμε αυτούς που αποκαλούμε «σκύλους που γαβγίζουν». Αυτοί γαβγίζουν και κατευθύνουν το κοπάδι τρέχοντας στο πίσω μέρος του για να βρίσκονται σε στρατηγική θέση. Το άλλο είδος είναι αυτοί που αποκαλούμε «σκύλοι που κοιτούν». Αυτοί πηγαίνουν κατευθείαν σε κάποιο πρόβατο και το κοιτούν στα μάτια, φοβίζοντάς το με το βλέμμα μάλλον παρά με το γάβγισμα. Δεν θα υπήρχε τρόπος να κάνουμε τη δουλειά μας αν δεν είχαμε αυτά τα πιστά ζώα. Εργάζονται μέχρι να καταρρεύσουν από την εξάντληση.

Αυτή, με λίγα λόγια, είναι μια περιγραφή της ζωής μας εδώ στο Μόσμπερν της Νέας Ζηλανδίας, όπου φροντίζουμε πρόβατα. Έτσι, την επόμενη φορά που θα αγοράσετε ένα όμορφο μάλλινο ρούχο, σκεφτείτε τους προβατοτρόφους σε όλο τον κόσμο που μεγάλωσαν προσεκτικά τα ζώα τα οποία προμήθευσαν αυτό το μαλλί.—Όπως το αφηγήθηκε ο Μπρους Κούρνεϊν.

[Εικόνα στη σελίδα 16]

Επίδειξη δεκαεννιά διαφορετικών φυλών στο Άγκροντοουμ, του Ροτορούα

[Ευχαριστίες]

Agrodome Rams on Stage

[Εικόνες στη σελίδα 18]

Πάνω: Τα πρόβατα βουτούν στο λουτρό

Κάτω δεξιά: Το κούρεμα των προβάτων είναι εξαντλητική εργασία